अभिमानो ऽहङ्कारः तस्माद् द्विविधः प्रवर्त्तते सर्गः ।
एकादशकश्च गणस्तन्मात्रः पञ्चकश्चैव ॥ २४ ॥
"अभिमान" इति अभिमानो ऽहङ्कारः। यत् ख-
ल्वालोचितं मतं च तत्र "अहमधिकृतः" "शक्तः खल्व-
हमत्र’ ‘मदर्था एवाभी विषयाः ‘मत्तो नान्यो ऽत्राधि-
कृतः कश्चिदस्ति’ ‘अतो ऽहमस्मि' इति यो ऽभिमानः सो
ऽसाधारणब्यापारत्वादहङ्कारः । तमुपजीव्य हि बुद्धि-
रध्यवस्थति-“कर्तव्यमेतन्मया' इति निश्चयं करोति ।
तस्य कार्यभेदमाह-“तस्माद्विविधः प्रवर्तते सर्गः" इति । प्रकारद्वयमाह-“एकादशकश्च गणः” इन्द्रियाह्णः, तन्मात्रः पञ्चकश्च एवं बिविध एव सर्गो ऽहङ्कारात्, न त्वन्य इति "एव" कारेणावधारयति ।। २४ ।।
आलोचितमिदंत्वेनेन्द्रियादिनाऽवगतं । मतं इदमेवं नैवमिति मन- सा विकल्पितं । अधिकृत इत्यस्यार्थमा-शक्तइति । शक्त- त्वं चास्मत्कृतिसाध्योऽयमित प्रत्ययाश्रयत्वं । मदर्था अस्मच्छष- भूताः । अतोऽहमित्यत्रात्राधिकृत इत्यनुषञ्जनीयं । अध्यवसायो बुद्धिरितिवदत्रापि धर्मधम्यभेदाभिमानोऽहंकारः । यत्खल्वालो- चितं मतं च तत्राहमधिकृतः शक्तः खल्वहमत्र । मदर्था एवामी विषयाः मत्तो नान्योऽत्राधिकृतः कश्चिदास्त । अतोऽहमस्मीति यो- ऽभिमानः सोऽसाधारणव्यापारत्वादहंकारस्तमुपजीव्य हि बुद्धिर- ध्यवस्यति कर्तव्यमेतन्मयेति तस्य कार्यभेदमाह-तस्मादद्विविधः प्रवर्ततेसर्गः । प्रकारद्वयमाह-एकादशकश्च गणः । इन्द्रिया- दयः तन्मात्रपंचकश्चैवं द्विविध एव सर्गोऽहंकारान्नत्वन्य इति एवे- त्यनेनावधारयति । भेदोपचार इत्याह सहति । असाधारणच्या- पारत्वादिति कथनं तूपचारे निमित्तताद्योतनाय । एतस्याबुद्धि-
४३
