संस्कृत व्यवहार साहस्री

हिंदी- उसने मुझसे मार्ग पूछा।

संस्कृत- सः मां मार्गं पृष्टवान्।।

शिष्टाचारः ( Common formulas or Good practices)

• हरिः ॐ ! = Hello !
• सुप्रभातम् |* = Good morning.
• नमस्कारः/नमस्ते । = Good afternoon/Good evening.
• शुभरात्रिः । = Good night.
• धन्यवादः । = Thank You.
• स्वागतम् । = Welcome.
• क्षम्यताम् । = Excuse/Pardon me.
• चिन्ता मास्तु । = Dont worry.
• कृपया । = Please.
• पुनः मिलामः । = Let us meet again.
• अस्तु । = All right./O.K.
• श्रीमन् । = Sir.
• मान्ये/आर्ये । = Lady.
• साधु साधु/समीचीनम् । = Very good.

मेलनम् ( Meeting )

• भवतः नाम किम् ? = What is your name? (masc.)
• भवत्याः नाम किम् ? = What is your name? (fem.)
• मम नाम ‌.....। = My name is .....
• एषः मम मित्रं .....। = This is my friend .....
• एतेषां विषये श्रुतवान् = I have heard of them
• एषा मम सखी .....। = This is my friend ..... (fem.).
• भवान् किं (उद्योगं) करोति ? = What do you do? (masc.)
• भवती किं (उद्योगं) करोति? = What do you do? (fem.)
• अहम् अध्यापकः अस्मि । = I am a teacher (masc.)
• अहम् अध्यापिका अस्मि । = I am a teacher.(fem.)

• अधिकारी/अधिकारिणी = Officer;
• टङ्कलेखकः/टङ्कलेखिका = Typist
• तंत्रज्ञः/तन्त्रज्ञा = Engineer;
• प्राध्यापकः/प्राध्यापिका = Professor
• लिपिकः/लिपिका = Clerk
• न्यायवादी/न्यायवादिनी = lawyer
• विक्रयिकः/विक्रयिका = Salesman;
• व्याख्याता/व्याख्यात्री = Lecturer

• अहं यन्त्रागारे कार्यं करोमि । = I work in a factory.

• कार्यालये = in an office;
• महाविद्यालये = in a college
• वित्तकोषे = in a bank;
• चिकित्सालये = in a hospital
• माध्यमिकशालायां = in a high school;
• यन्त्रागारे = in a factory

• भवान्/भवती कस्यां कक्ष्यायां पठति ? = Which class are you in?
• अहं नवमकक्ष्यायां पठामि । = I am in Std.IX.
• अहं .कक्ष्यायां पठामि । = I am in I/II/III/B.Sc. class.
• भवतः ग्रामः ? = Where are you from?
• मम ग्रामः .....। = I am from .....
• कुशलं वा ? = How are you ?
• कथमस्ति भवान् ? = How are you ?
• गृहे सर्वे कुशलिनः वा ? = Are all well at home?
• सर्वं कुशलम् । = All is well.
• कः विशेषः ? ( का वार्ता ?) = What news?
• भवता एव वक्तव्यम् । = You have to say.
• कोऽपि विशेषः ? = Anything special?
• भवान् (भवती) कुतः आगच्छति ? = Where are you coming from?
• अहं शालातः, गृहतः, ...तः = I am coming from school/house/....
• भवान्/भवती कुत्र गच्छति ? = Where are you going?
• भवति वा इति पश्यामः । = Let us see if it can be done.
• ज्ञातं वा ? = Understand ?
• कथम् आसीत् ? = How was it?
• अङ्गीकृतं किल ? = Agreed?
• कति अपेक्षितानि ? = How many do you want?
• अद्य एव वा ? = Is it today?
• इदानीम् एव वा ? = Is it going to be now?
• आगन्तव्यं भोः । = Please do come.
• तदर्थं वा ? = Is it for that ?
• तत् किमपि मास्तु । = Don't want that.
• न दृश्यते ? = Can't you see?
• समाप्तं वा ? = Is it over?
• कस्मिन् समये ? = At what time?
• तथापि = even then
• आवश्यकं न आसीत् । = It was not necessary.
• तिष्ठतु भोः । = Be here for some more time.
• स्मरति किल ? = Remember, don't you?
• तथा किमपि नास्ति । = No, it is not so.
• कथम् अस्ति भवान् ? = How are you?
• न विस्मरतु । = Don't forget.
• अन्यच्च = besides
• तदनन्तरम् = then
• तावदेव किल ? = Is it only so much?
• महान् सन्तोषः । = Very happy about it.
• तत् तथा न ? = Is it not so?
• तस्य कः अर्थः ? = What does it mean?
• आम् भोः । = Yes, Dear, Sir.
• एवमेव = just
• अहं देवालयं/कार्यालयं/विपणिं गच्छामि । = I am going to temple/office/market.
• किं चिराद् दर्शनं ? = What is the matter ? You are not seen these days.

• भवन्तं कुत्रापि दृष्टवान्। = I remember to have seen you somewhere.
• भवान् सम्भाषणशिबिरं आगतवान् वा ? = Have you come to the conversation camp ?

ध्यातव्यं: Note:

• शब्दाः 'भवान्/भवती' is used for the convenience of Samskrita conversation learning.
• The verb used for 'भवान्/भवती' is III Person Singular instead of II Person singular.

• तर्हि कुत्र दृष्टवान् ? = In that case where have I seen you?
• 'तर्हि तत्रैव दृष्टवान् |= I must have seen you there in that case.

सरल वाक्यानि (Simple sentenes)

• तथैव अस्तु । = Let it be so/so be it.
• जानामि भोः । = I know it.
• आम्, तत् सत्यम् । = Yes,that is right.
• समीचीना सूचना । = A good suggestion indeed.
• किञ्चित् एव । = A little.
• किमर्थं तद् न भवति ? = Why can't that be done ?
• भवतु नाम । = Leave it at that.
• ओहो ! तथा वा ? = Oh! Is that so ?
• एवमपि अस्ति वा ? = Is it like this ?
• अथ किम् ? = Then ?
• नैव किल ! = No
• भवतु ! = Yes
• आगच्छन्तु । = Come in.
• उपविशन्तु । = Please sit down.
• सर्वथा मास्तु । = Definitely no.
• अस्तु वा ? = Can that be so ?
• किमर्थं भोः ? = Why ?
• प्राप्तं किल ? = You have got it, haven't you ?

सामान्य वाक्यानि (Ordinary sentences)

• प्रयत्नं करिष्यामि । = I will try.
• न शक्यते भोः । = No, I can't.
• तथा न वदतु । = Don't say that.
• तत्र कोऽपि सन्देहः नास्ति । = There is no doubt about it.
• तद् अहं न ज्ञातवान् । = I didn't know that.
• कदा ददाति ? = When are you going to give me ?
• अहं कथं वदामि 'कदा इति' ? = How can I say when ?
• तथा भवति वा ? = Can that be so ?
• भवतः समयावकाशः अस्ति वा ? = Are you free ?
• अद्य भवतः कार्यक्रमः कः ? = What are your programmes for today ?
• अरे ! पादस्य / हस्तस्य किम् अभवत् ? = Oh! What happened to your legs/arms?
• बहुदिनेभ्यः ते परिचिताः। = I have known him for long ( shouldn't be'them' for 'him'? May be plural'te' is used for a VVIP))
• तस्य कियद् धैर्यं/धार्ष्ट्यम् ? = How dare he is ?
• भवान् न उक्तवान् एव । = You have not told me..
• अहं किं करोमि ? = What can I do ?
• अहं न जानामि । = I don't know.
• यथा भवान् इच्छति तथा । = As you wish/say.
• भवतु, चिन्तां न करोतु = Yes, don't bother.
• तेन किमपि न सिध्यति । = There is no use/nothing hppenns on account of that.
• सः सर्वथा अप्रयोजकः । = He is good for nothing.
• पुनरपि एकवारं प्रयत्नं कुर्मः । = Let us try once more.
• मौनमेव उचितम् । = Better be quiet.
• तत्र अहं किमपि न वदामि । = I do not want to say anything in this regard/No comments, please/I must think before I say anything.
• तर्हि समीचीनम् । = O.K. if that is so.
• एवं चेत् कथम् ? = How then, if it is so ?
• मां किञ्चित् स्मारयतु । = Please remind me.
• तम् अहं सम्यक् जानामि । = I know him well.
• तदानीमेव उक्तवान् किल ? = Haven't I told you already ?
• कदा उक्तवान् भोः ? = When did you say so ?
• यत्किमपि भवतु । = Happen what may.
• सः बहु समीचीनः = He is a good fellow.
• सः बहु रूक्षः । = He is very rough.
• तद्विषये चिन्ता मास्तु । = Don't worry about that.
• तथैव इति न नियमः । = It is not like that.
• कर्तुं शक्यं, किञ्चित् समयः अपेक्षते । = I/We can do it, but require time.
• न्यूनातिन्यूनं एतावत् तु कृतवान् ! = At least he has done this much !
• द्रष्टुम् एव न शक्यते । = Can't see it.
• तत्रैव कुत्रापि स्यात् । = It may be somewhere there.
• यथार्थं वदामि । = I am telling the truth.
• एवं भवितुम् अर्हति । = This is O.K./all right.
• कदाचित् एवमपि स्यात् । = It may be like this sometimes.
• अहं तावदपि न जानामि वा ? = Don't I know that much ?
• तत्र गत्वा किं करोति ? = What are you going to do there ?
• पुनः आगच्छन्तु । = Come again.
• मम किमपि क्लेशः नास्ति । = It is no trouble (to me).
• एतद् कष्टं न । = This is not difficult.
• भोः, आनीतवान् वा ? = Have you brought it ?
• भवतः कृते कः उक्तवान् ? = Who told you this ?
• किञ्चिदनन्तरम् आगच्छेत् । = He/It may come sometime later.
• प्रायः तथा न स्यात् । = By and large, it may not be so.
• चिन्ता मास्तु, श्वः ददातु । = It is no bother, return it tomorrow.
• अहं पुनः सूचयामि । = I will let you know.
• अद्य आसीत् वा ? = Was it today ?
• अवश्यम् आगच्छामि । = Certainly, I will come.
• नागराजः अस्ति वा ? = Is Nagaraj in ?
• किमर्थं तत् एवम् अभवत् ? = Why did it happen so ?
• तत्र आसीत् वा ? = Was it there ?
• किमपि उक्तवान् वा ? = Did you say anything ?
• कुतः आनीतवान् ? = Where did you bring it from ?
• अन्यत् कार्यं किमपि नास्ति । = Don't have any other work.
• मम वचनं शृणोतु । = Please listen to me.
• एतत् सत्यं किल ? = It is true, isn't it ?
• तद् अहं अपि जानामि । = I know it myself.
• तावद् आवश्यकं न । = It is not needed so badly.
• भवतः का हानिः ? = What loss is it to you ?
• किमर्थम् एतावान् विलम्बः ? = Why are you late ?
• यथेष्टमद अस्ति । = Available in plenty.
• भवतः अभिप्रायः कः ? = What do you say about it ?/What is your opinion ?
• अस्य किं कारणम् ? = What is the reason for this ?
• स्वयमेव करोति वा ? = Do you do it yourself ?
• तत् न रोचते ? = I don't like it.
• उक्तम् एव वदति सः । = He has been repeating the same thing.
• अन्यथा बहु कष्टम् । = It will be a big botheration if it is not so.
• किमर्थं पूर्वं न उक्तवान् ? = Why didn't you say it earlier ?
• स्पष्टं न जानामि । = Don't know exactly.
• निश्चयः नास्ति । = Not sure.
• कुत्र आसीत् भवान् ? = Where were you ?
• भीतिः मास्तु । = Don't get frightened.
• भयस्य कारणं नास्ति । = Not to fear.
• तदहं बहु इच्छामि = I like that very much.
• कियत् लज्जास्पदम् ? = What a shame ?
• सः मम दोषः न । = It is not my fault.
• मम तु आक्षेपः नास्ति । = I have no objection.
• सः शीघ्रकोपी । = He is short-tempered.
• तीव्रं मा परिगणयतु । = Don't take it seriously.
• आगतः एषऽवराकः । = Camped here.(?)
• युक्ते समये आगतवान् । = you have come at the right time.
• बहु जल्पति भोः । = He talks too much.
• एषा केवलं किंवदन्ती । = It is just gossip.
• किमपि न भवति । = Nothing happens.
• एवमेव आगतवान् । = Just came to call on you.
• विना कारणं किमर्थं गन्तव्यम् ? = Why go there unnecessarily ?
• भवतः वचनं सत्यम् । = You are right.
• मम वचनं कः शृणोति ? = Who listens to me ?
• तदा तद् न स्फुरितम् । = It did not flash me then.
• किमर्थं तावती चिन्ता ? = Why so much botheration ?
• भवतः किं कष्टम् अस्ति ? = Tell me, what your trouble is ?
• छे, एवं न भवितव्यं आसीत् । = Tsh, it should not have happened.
• अन्यथा न चिन्तयतु । = Don't mistake me.

मित्र मिलनम् ( Meeting the friends )

• नमोनमः । = Good morning/afternoon/evening
• किं भोः, दर्शनमेव नास्ति ! = Hello, didn't see you for long !
• नैव, अत्रैव सञ्चरामि किल ! = No, I have been moving about right here !
• किं भोः, वार्ता एव नास्ति ? = Hello, not to be seen for a long time !
• किं भोः, एकं पत्रं अपि नास्ति ? = Hey, You haven't even written a letter !
• वयं सर्वे विस्मृताः वा ? = You have forgotten us all, Haven't you ?
• कथं विस्मरणं भवति भोः ? = How can I forget you ?
• भवतः सङ्केतं एव न जानामि स्म। = I didn't know your address.
• महाजनः संवृत्तः भवान् ! = you have become a big man !
• भवान् एव वा ! दूरतः न ज्ञातम् । = Is it you ? I couldn't recognise you from a distance.
• ह्यः भवन्तं स्मृतवान् । = I remembered you yesterday.
• किं अत्र आगमनम् ? = What made you come here ?
• अत्रैव किञ्चित् कार्यं अस्ति । = I have some work here.
• त्वरितं कार्यं आसीत् | अतः आगतवान् । = I am here as I have some urgent work.
• बहुकालतः प्रतीक्षां करोमि । = I have been waiting for you for a long time.
• यानं न प्राप्तं, अत एव विलम्बः । = Could not get the bus,hence late.
• आगच्छतु भोः, गृहं गच्छामः । = Come, let us go home.
• इदानीं वा, समयः नास्ति भोः । = Now? No time, you know.
• श्वः सायं मिलामः वा ? = Shall we meet tomorrow evening ?
• अवश्यं तत्रैव आगच्छामि । = I'll come there without fail.
• इदानीं कुत्र उद्योगः ? = Where do you work now ?
• यन्त्राकारे उद्योगः । = I work in a factory.
• ग्रामे अध्यापकः अस्मि । = I am a teacher in a village.
• इदानीं कुत्र वासः ? = Where are you put up ?
• एषः मम गृहसङ्केतः । = This is my address.
• यानं आगतं, आगच्छामि । = Bus has come, bye, bye.
• अस्तु, पुनः पश्यामः । = OK. Let us meet again.
• पुनः अस्माकं मिलनं कदा ? = When shall we meet again ?
• पुनः कदा मिलति भवान् ? = When are you going to meet me ? (again)
• तद्दिने किमर्थं भवान् न आगतवान् ? = Why didn't you come that day ?
• वयं आगतवन्तः एव । = We have already arrived.
• भवतः समीपे संभाषणीयं अस्ति । = I have something to talk to you about.
• भवान् अन्यथा गृहीतवान् । = You have mistaken me.
• भवन्तं बहु प्रतीक्षितवान् । = I very much expected you.
• बहुकालतः तस्य वार्ता एव नास्ति । = No news from him for days.
• भवतः पत्रं इदानीं एव लब्धम् । = I have just received your letter.
• किञ्चिद्दूरं अहमपि आगच्छामि । = I will walk with you for some distance.
• मिलित्वा गच्छामः । = Let us go together.
• तिष्ठतु भोः, अर्धार्धं काफी पिबामः । = Wait, let's have a by-two coffee (It appears to mean sharing one cup of coffee between two persons)
• अस्तु, पिबामः । = Fine, let us have it.
• स्थातुं समयः नास्ति । = No time to stay.
• गमनात् अनुक्षणमेव पत्रं लिखतु । = Write as soon as you reach there.
• पुनः कदाचित् पश्यामि । = Meet you again.
• यदा कदा वा भवतु, अहं सिद्धः । = I am ready any day.
• तेषां कृते मम शुभाशयान् निवेदयतु । = Convey my good wishes to them/*him(Only if that person is a VIP).
• किं भोः, एवं वदति ? = Hey, why do you say so ?
• किञ्चित् कालं तिष्ठतु । = Please wait for some time.
• भवान् एव परिशीलयतु । = Think about it, yourself.
• अत्र पत्रालयः कुत्र अस्ति ? = Where is the post office, here ?
• कियद्दूरे अस्ति ? = How far is it ?
• वित्तकोषः कियद्दूरे अस्ति ? = How far is the bank ?
• किमर्थं एवं त्वरा (संभ्रमः) ? = Why so much of confusion ?
• इतोऽपि समयः अस्ति किल ? = There is still time, isn't it ?
• सर्वस्य अपि मितिः भवेत् । = There should be some limit for everything.
• कियद् इति दातुं शक्यम् ? = How much can I give him ?
• कस्मिन् समये प्रतीक्षणीयम् ? = When shall I expect ?
• गृहे उपविश्य किं करोति ? = What are you going to do by sitting at home ?
• भवतः परिचयः एव न लब्धः । = Could not recognize you.
• किं भोः, बहु कृशः जातः ? = Hey, You have become very weak.
• अवश्यं मम गृहं आगन्तव्यम् । = Please do call on us.
• सः सर्वत्र दर्वीं चालयति । = He pokes his nose everywhere.
• यथा भवान् इच्छति । = I am game for whatever you say.
• परिहासाय उक्तवान् भोः । = I said it in fun, You know.
• एषः भवतः अपराधः न । = It is not your fault.
• नैव, चिन्ता नास्ति । = No, no trouble/botheration.
• वयं इदानीं अन्यद्गृहे स्मः । = We live in a different home now/Changed our residence.
• भवान् मम अपेक्षया ज्येष्ठः वा ? = Are you elder to me ?
• ओहो, मम अपेक्षया कनिष्ठः वा ? = Younger to me, is it ?
• भवान् विवाहितः वा ? = Are you married ?
• नैव, इदानीमपि एकाकी । = No, still a bachelor.
• भवतः पिता कुत्र कार्यं करोति ? = Where does your father work ?
• सः वर्षद्वयात् पूर्वमेव निवृत्तः । = He retired two years ago.
• सः वृद्धः इव भाति । = He looks aged.
• भवन्तः सर्वे सहैव वसन्ति वा ? = Do all of you live together ?
• नैव, सर्वे विभक्ताः = No, we live separately.
• भवतः वयः कियत् ? = How old are you ?
• भवन्तः कति सहोदराः ? = How many brothers are you ?
• वयं आहत्य अष्टजनाः । = We are eight.
• भवान् एव ज्येष्ठः वा ? = Are you the eldest ?
• मम एकः अग्रजः अस्ति । = I have an elder brother.
• सः इदानीमपि बालः । = He is still a boy.
• भवतः अनुजायाः कति वर्षाणि ? = How old is your younger sister ?
• भवान् मा ददातु, मा स्वीकरोतु । = Neither give, nor take anything.
• अन्यं कमपि न पृच्छतु । = Don't ask anyone except me.
• तर्हि सर्वं दायित्वं भवतः एव । = In that case the entire responsibility is yours.
• सर्वत्र अग्रे सरति । = He takes the initiative in everything.
• भवन्तं गृहे एव पश्यामि । = I will see you in your house.
• सः निष्ठावान् । = He is very orthodox.
• यावदहं प्रत्यागच्छामि, तावद् प्रतीक्षां करोतु । = Wait till I come.
• द्वयोः एकः आगच्छतु । = Either of the two come.
• तस्य कृते विषयः निवेदितः वा ? = Have you informed him about the news?
• तस्य कृते सः अत्यन्तं प्रीतिपात्रम् । = He is closely related to him.
• भवता एतद् न कर्तव्यम् । = You should not do this.
• यदि सः स्यात्\.\.\. । = Had he been here...
• अवश्यं आगन्तव्यं, न विस्मर्तव्यम् । = Don't forget, please do come.
• कियत् कालं तिष्ठति ? = How long will you be here?
• एषा वार्ता मम कर्णमपि आगता । = I have heard of this news.
• सः स्तोकात् मुक्तः । = He escaped narrowly.
• भवन्तं द्रष्टुं सः पुनः आगच्छति किल ? = He is going to come back to see you. Isn't he ?
• अहं किमर्थं असत्यं वदामि ? = Why should I tell a lie ?
• भवान् अपि एवं वदति वा ? = Of all the people are you going to say this ?
• भवान् एवं कर्तुं अर्हति वा ? = Can you do this ?
• भवान् गच्छतु, मम किञ्चित् कार्यं अस्ति । = You proceed, I have some work.
• वृथा भवान् चिन्तां करोति । = You just worry unnecessarily.
• दैवेच्छा तदा आसीत्, किं कुर्मः ? = It was God's will. What shall we do ?
• अहं अन्यद् उक्तवान्, भवान् अन्यद् गृहीतवान् । = I told you one thing. You understood it differently.
• एतावद् अनृतं वदति इति न ज्ञातवान् । = I never expected that he would tell a lie.
• प्रमादतः संवृत्तम्, न तु बुद्ध्या । = I did not do it purposely. It was just accidental.
• एषः एकः शनिः । = This fellow is a bugbear.
• भवदुक्तं सर्वमपि अङ्गीकर्तुं न शक्यम् । = I cannot agree with all you say.
• अहं गन्तुं न शक्नोमि । = I cannot go.
• विषयस्य वर्धनं मास्तु । = Don't escalate the matter.
• सर्वेऽपि पलायनशीलाः । = All these fellows take to their heels in the face of danger.
• असम्बद्धं मा प्रलपतु । = Don't talk foolishly.
• सर्वस्य अपि भवान् एव मूलम् । = You are the root cause of all these.
• सुलभेन तस्य जाले पतितवान् । = He fell into his trap easily.
• अस्माकं मिलनानन्तरं बहु कालः अतीतः । = It is a long time since we met.
• इदानीं आगन्तुं न शक्यते । = I cannot come now.
• भवान् अपि अङ्गीकरोति वा ? = Do you agree ?
• भवान् अपि विश्वासं कृतवान् ? = Did you believe that ?
• सः विश्वासयोग्यो वा ? = Is he trustworthy ?
• किञ्चित् साहाय्यं करोति वा ? = Would you mind helping me a bit ?
• समयः कथं अतिशीघ्रं अतीतः ! = How quickly the time passed !
• युक्ते समये आगतवान् । = You have come at the right time.
• एक निमेषं विलम्बः चेत् अहं गच्छामि स्म । = I would have left if you were late by a minute.
• अहमपि भवता सह आगच्छामि वा ? = Shall I come with you ?
• किञ्चित् कालं द्विचक्रिकां ददाति वा ? = Would you mind lending me your bicycle for a few minutes ?
• इदानीं मया अपि अन्यत्र गन्तव्यम् । = I have to go somewhere now.
• भवान् स्वकार्यं पश्यतु । = You mind your business.
• शीघ्रं प्रत्यागच्छामि । = I'll be back in a short while.
• आवश्यकं चेत् श्वः आनयामि । = If you want it, I shall bring it tomorow.
• {\rm `}मास्तु{\rm '} इत्युक्तेऽपि सः न शृणोति । = I said no,but he doesn't listen to me.

प्रयाणम् (Journey)

• चीटिकां कुत्र क्रीणामि ? । = Where shall I buy a ticket ?
• शीघ्रं आगच्छतु, यानं गच्छति । = Come quickly, the bus is about to start.
• इदानीं एव एकं यानं गतम् । = A bus left just a few minutes ago.
• अहं भवतः पार्श्वे उपविशामि । = I'll sit beside you.
• किञ्चित् समञ्जनं कुर्मः । = Let us adjust a bit.
• महान् जनसम्मर्दः । = Terrible rush.
• परिवर्तं ददातु । = Give me the change.
• अग्रे गच्छतु । = Go forward.
• कदा वा निर्गच्छति ? । = What time does it start ?
• शीघ्रं अवतरतु । = Get off quickly.
• अग्रिमं निस्थानं अस्माकं वा ? । = Is the next station ours ?
• मल्लेश्वरयानस्य का संख्या ? । = Which bus (Route No.) goes to Malleswaram?
• किंसंख्याकं यानं जयनगरं गच्छति ? । = Which bus goes to Jayanagar ?
• फलकमपि नास्ति, किमपि नास्ति । = No signboard, nothing.
• अये, पादपथे आगच्छतु । = Hey, walk on the footpath.
• मल्लेश्वरं गन्तुं कः मार्गः ? । = Which is the way to Malleswaram ?
• बहुदूरे अस्ति वा ? । = Is it very far ?
• एषः सङ्केतः कुत्र इति जानाति वा ? । = Could you possibly tell me where this address/place is ?
• इतः केवलं दशनिमेषाणां गमनम् । = It is just ten minutes walk from here.
• यानं न लब्धम् । = Missed the bus.
• यानस्य निर्गमनाय इतोऽपि अर्धघण्टा अस्ति । = It is still half an hour before the bus starts.
• यानं दशवादने आगच्छति । = The bus arrives at 10 0'clock.
• पञ्चवादने एकं यानं अस्ति । = There is a bus at 5 0'clock.
• यानं तदानीं एव आगत्य स्थितम् । = Bus has already arrived at the platform.
• आरक्षणं नास्ति । = No reservation, please.
• एवमेव अग्रे गच्छन्तु । = Go just along this road.
• अत्रैव कुत्रचित् स्यात्, अन्वेषणं कुर्मः । = It will be somewhere here. Let us search for it.
• तत्रैव अस्ति | तत्रैव स्यात् । = It is there./It might be there.
• अहं न जानामि, अन्यं पृच्छतु । = I don't know, ask someone else, please.
• भवान् शीघ्रं न गच्छति चेत् यानं न मिलति । = If you do not walk faster, you will miss the bus.
• एषः मार्गः कुत्र गच्छति ? । = Where does this path lead to ?
• भवान् आरक्षणं कृतवान् वा ? । = Have you reserved your seat ?
• सर्वं स्वीकृतवान् किल ? । = You have taken everything, haven't you ?
• कृपया सर्वबन्धकं स्वीकरोतु । = Please take your hold-all.
• स्यूतम् = the bag.
• एतद् = this.
• चीटिकाम् = the ticket.
• यानस्यूतम् = the air bag.
• यानपेटिकाम् = the suitcase.
• 'वनितास्यूतम् |= the vanity bag.
• धनविषये जागरूको भवतु । = Be careful with your money.
• ततः आगन्तुं एतावान् विलम्बः वा ? । = Such a long time to come here from there ?
• एकं अपि यानं न आगतम् । = Not a single bus has come.
• षष्टिसंख्याकं यानं गतं वा ? । = Has Route 60 bus gone ?
• अहं इदानीं एव आगतवान् । = I have just arrived.
• कीदृशः मार्गः अयम् ! । = What a road !

प्रवासतः प्रतिनिवर्तनम् (On Arrival)

• कदा आगतवान् ? = When did you come ?
• अद्य प्रातः आगतवान् वा ? = Did you come this morning ?
• कथं आसीत् प्रवासः ? = How was the journey ?(cf. my remarks on the `heading')
• प्रवासे व्यवस्था समीचीना आसीत् वा ? = How were all the arrangements during the tour?
• कति दिनानाम् ? = How many days ?
• एकाकी गतवान् वा ? = Did you go alone ?
• एकाकी किमर्थम् ? परिवारसमेतः गतवान् = | Why alone ? I went with my family.
• दिनत्रयं तत्र स्थितवान् । = I stayed there for three days.
• मार्गमध्ये अपघातः अभवत् । = There was an accident on the road.
• विशेषतया कोऽपि न व्रणितः ? = No one was seriously injured ?
• वस्तूनि तावन्ति एव वा ? = Only so much luggage ?
• बहुधा श्रान्तः अस्मि भोः । = Very tired, you know.
• त्रिचक्रिका किमर्थम् ? = Why rickshaw ?
• लोकयानेन गच्छामः । = Let's go by bus.
• लोकयानेन = By bus
• त्रिचक्रिकायाम् = In a rickshaw
• सुखयानेन = By luxury bus
• पादाभ्याम् = On foot
• सामिसुखयानेन = By semi-luxury bus
• संलपन्तः = talking
• कः प्रतीक्षते भोः ? = Who waits for ?
• त्रिचक्रिकायां एव गच्छामः । = Let's go by rickshaw only.
• किमर्थं वृथा व्ययः इति ? = Why waste money unnecessarily ?
• बहुकालतः प्रतीक्षां करोमि । = I have been waiting for long.
• कदा प्रस्थितः ? = When did you start ?
• काशीं रामेश्वरं सर्वं दृष्टवान् वा ? = Have you visited Kashi and Rameshvar ?
• कियत् सुन्दरं अस्तीति जानाति वा ? = Do you know how nice it is ?
• महद् अद्भुतम् । = Fantastic.

छात्राः (Students)

• अत्रैव कलाशालायां पठामि । = Studying in a college here.
• सिद्धता कथम् अस्ति ? = How is your preparation ?
• पाठ्यभागः एव न समाप्तः । = Portions have not been completed.
• गणितश्रवणमात्रेण मम शिरोवेदना । = Mathematics is a head-ache to me.
• गाढं अभ्यासः वा ? = Studying very hard ?
• अद्य किमपि न पठितवान् एव । = Couldn't read much today.
• मम अक्षराणि न सुन्दराणि । = My handwriting is not good.
• एतां कादम्बरीं पठितवान् वा ? = Have you read this novel ?
• बहु सम्यक् अस्ति । = It is very interesting.
• बहु पूर्वमेव पठितवान् । = I read it long ago.
• शीघ्रं पठित्वा ददामि भोः । = I'll return it early after reading.
• अद्य उत्थाने विलम्बः सञ्जातः । = Got up a bit late today.
• अहं गृहे एव त्यक्त्वा आगतवान् । = I have left it at home.
• अद्य तु विरामः । = Today is a holiday, anyway.
• भवतः वर्गशिक्षकः कः ? = Who is your class teacher ?
• अद्य समवस्त्रेण गन्तव्यं वा ? = Do we have to go in our uniforms today ?
• यावत् शालां गतवान् तावत् घंठा ताडिता । = The bell went by the time I reached school.
• श्रीमन्, अन्तः आगच्छामि वा ? = May I come in, sir ?
• श्रीमन्, विशेषकक्ष्यां स्वीकरोति वा ? = Are you going to take a special class,sir ?
• लेखनीं एकवारं ददाति वा ? = May I borrow your pen ?
• टिप्पणीं किञ्चित् ददाति वा ? = Would you kindly lend me your notes ?
• ह्यः एव गिरीशः स्वीकृतवान् । = Girish borrowed it yesterday.
• अहं तद्दिने वर्गं न आगतवान् आसम् । = I did not attend the class that day.
• आगच्छतु भोः, क्रीडामः । = Come on, let's play.
• पठनीयं बहु अस्ति भोः । = I have a lot to read, you know.
• किं मम पठनीयं नास्ति वा ? = Do you think I don't have anything to read ?
• पदवी अशीतितमे वर्षे समापिता वा ? = Did you take your degree in the year 1980 ?
• सम्यक् न स्मरामि भोः । = I do not remember exactly.
• तिष्ठतु, अहं स्मरामि तत् । = Wait, I know it.
• श्वः आरभ्य सहाध्ययनं कुर्मः । = Let us do combined study from tomorrow.

परीक्षा (Examination)

• परीक्षारम्भः कदा इति ज्ञातः वा ? = Do you know when is the examination going to begin ?
• प्रवेशपत्रं स्वीकृतं वा ? = Have you taken the admission ticket ?
• परीक्षा अग्रे गता । = The examination is postponed.
• वेलापत्रिका आगता वा ? = Has the examination time table come ?
• परीक्षा कथं आसीत् ? = How was the exam. ?
• प्रश्न पत्रिका किञ्चित् क्लिष्टा आसीत् = The question paper was a bit tough.
• अतीव सुलभा आसीत् । = It was very easy.
• अहं प्रथमश्रेण्यां उत्तीर्णः । = I have passed in I class.
• ह्यः फलितांशः प्रकटितः । = The result was announced yesterday.
• अङ्कद्वयेन प्रथमश्रेणी न लब्धा । = I missed I class by two marks.
• प्रश्नेषु विकल्पः एव नासीत् । = There was no choice at all.
• फलितांशः श्वः ज्ञातः भविष्यति । = The result will be announced tomorrow.
• रमेशः उत्तीर्णः वा ? = Has Ramesh passed ?
• एकं पत्रं अवशिष्टं इति उक्तवान् । = He has told me that he has to complete one paper yet.
• पठितं किमपि न स्मरामि भोः । = Don't remember what I have read, you know.
• दशवारं पठितवान्, तथापि न स्मरामि । = I read it ten times, even then I do not remember.
• प्रायशः द्वितीयश्रेणी लभ्येत । = Most probably, I will pass in II class.
• अस्माकं गणे सर्वेऽपि उत्तीर्णाः । = Everyone passed in our batch.
• प्रतिशतं कति अङ्काः प्राप्ताः ? = What is the percentage ?

चलनचित्रम् (Film)

• मासे कति चित्राणि पश्यति ? = How often do you go to films in a month ?
• द्विवारं त्रिवारं वा ? = Twice or three times.
• चित्रमन्दिरं पूर्णं आसीत् । = It was house-full.
• महान् सम्मर्दः आसीत् । = There was a lot of rush.
• चीटिका न लब्धा वा ? = couldn't you get a ticket ?
• चित्रं कथं आसीत् ? = How was the film ?
• करमुक्तं इति दृष्टवान् । = I just saw that it is tax-free.
• कः निर्देशकः ? = Who is the director ?
• तर्हि समीचीनं एव स्यात् । = In that case it should be good.
• संवादः/कथा समीचीना अस्ति । = The dialogue/story is good.
• एतद् द्वितीयवारं पश्यन् अस्मि । = I am seeing it for the second time.
• एकमपि चित्रं सम्यक् नास्ति । = Not a single film is good.
• परह्यः एव दृष्टवान् अहम् । = I saw it the day before yesterday.
• केवलं निस्सारं, जामिता भवति । = Just bogus, terribly boring.
• तर्हि किमर्थं द्रष्टव्यम् ? = Why should you see it then ?
• मयापि एकवारं द्रष्टव्यम् । = I must see it once myself.
• सर्वे मिलित्वा गतवन्तः वा ? = Did you all go together ?
• केवलं धनं व्यर्थम् । = Just waste of money.

शिक्षकः (Teacher)

• भवतः वेतनश्रेणी का ? = What is your scale of pay ?
• इदानीं सर्वत्र समाना किल ? = Now it is uniform everywhere, isn't it ?
• प्राचार्यस्य आदेशं दृष्टवान् वा ? = Have you seen the Principal's memo (orders) ?
• अहो! तत्तु सामान्यम् । = Oh!leave it. It is common.
• अधिवेतनं लब्धं वा ? = Got your increment ?
• लिपिकं दृष्टवान् वा? = Have you seen the clerk ?
• एवं चेत् कथं जीवामः ? = How to live in that case ?
• महान् कोलाहलः इति श्रुतवान् । = I heard, there was a lot of noise.
• पत्रिका पठिता वा ? वेतनं वर्धितम् । = Read the newspaper. A rise in pay is announced.
• कदा आरभ्य अन्वयः ? = When does it come into effect ?
• इदानीं कक्ष्या अस्ति वा ? = Do you have classes now ?
• अद्य कक्ष्यां न स्वीकरोमि, इति सूचयतु । = Tell them, I am not going to take classes today.
• प्राचार्यः आगतः वा ? = Has the Principal come ?
• अस्मिन् मासे कति विरामः ? = How many holidays (are there) this month ?
• परश्वः विरामः अस्ति वा ? = Is there a holiday, the day after ?
• प्रश्नपत्रिका सज्जीकृता वा? = Is the question paper ready ?
• अस्मिन् वर्षे फलितांशः कथम् ? = How is the result this year ?
• एतावन्तः अङ्काः कथं लब्धाः इति ? = How did he manage to get such high marks ?
• परीक्षकाणां औदार्यम् । = Examiners' large heartedness.
• परीक्षा अन्या, योग्यता अन्या ! = Examination is one thing, ability another.
• मौल्यमापनार्थं गच्छति वा ? = Are you going for valuation ?
• मौल्यमापनं कुत्र ? = Where is valuation going to be ?
• अस्वस्थः अपि आगतवान् । = I am here in spite of being ill.
• इदानींतन बालास्तु ! = The students of the present day !
• अये अत्र आगच्छतु ! = Hey, come here.
• गणितस्य अध्यापकः अस्ति वा पश्यतु । = See, if the mathematics teacher is there.
• ते तु बालाः किल ! = After all they are students.
• किं भोः सम्यक् पठति किल ! = You are studying well, aren't you ?
• संशयः अस्ति चेत् पृच्छन्तु ! = Ask if you have any doubts !
• ज्ञातं किल ! = Understand !
• पुनः एकवारं वदतु । = Beg your pardon (This means please repeat).
• एकं अपि गणितं न कृतवान् वा ? = Haven't you worked out a single sum ?
• एवं चेत् परीक्षायां किं करोति ? = At this rate how are you going to face examination?
• सेवकं किञ्चित् आह्वयतु । = Please call the peon.
• घण्टा नादिता वा ? = Has the bell gone ?
• टिप्पणीं लिखन्तु । = Please take the notes.
• एकोऽपि न जानाति वा ? = Does not even one know the answer ?
• भवान् ज्ञातवान् वा ? वदतु किञ्चित् । = Have you understood? Come on. Repeat.
• अद्य एतावदेव पर्याप्तम् । = Enough for today.
• अस्य अनुच्छेदस्य अन्ते समापयामः । = Let us stop at the end of this paragraph.
• श्वः एतद् सम्यक् पठित्वा आगन्तव्यम् । = Read this well when you come tomorrow.
• गृहे किमपि पठन्ति वा ? = Do you read anything at home ?
• किं भोः कोलाहलः । = Whaat is the noise there about ?
• ह्यः कियत् पर्यन्तं पाठितवान् ? = Where did we stop yesterday ?

स्त्रियः (Women)

• गृहकार्यं सर्वं समाप्तं वा ? = Finished your household work ?
• समाप्तप्रायम् । = Yes, almost finished.
• किं द्वित्रीणि दिनानि न दृष्टा ! = Not seen for two or three days ?
• अहं मातृगृहं गतवती । = I had been to my mother's house.
• एषु दिनेषु विमला मिलितवती वा ? = Have you met Vimala recently ?
• कार्यालयतः तस्य आगमन समयः एषः । = It is time he comes from the office.
• ममापि बहु कार्यं अस्ति । = I have a lot of work to do myself.
• अतिथयः आगताः सन्ति । = Guests have come.
• किञ्चित् {\rm `}शर्करां{\rm '} ददाति वा ? = Would you kindly lend me some sugar ?
• शर्कराम् = sugar
• क्षीरम् = milk
• काफीचूर्णम् = coffee powder
• सुपिष्टम् = wheat flour
• पृथुकम् = beaten rice
• चालनीम् = sieve
• भवतः मातः किं करोति स्म ? = What was your mother doing ?
• अद्य प्रातः आरभ्य बहु कार्याणि = I've had a lot of work since morning.
• तेषां पुत्र्याः विवाहः निश्चितः इति श्रुतवान् = Their daughter's marriage is fixed, I think.
• वरः विदेशे अस्ति । = The bridegroom is in a foreign country.
• कन्यायाः कृते किं किं आभरणं दास्यन्ति ? = What jewellery are they going to give the bride ?
• मृत्तैलं लब्धं वा ? = Got kerosene ?
• मृत्तैलं विक्रीयते इति श्रुतवती । = I heard, they are selling kerosene.

पाकः (cooking)

• पाकः समाप्तः वा ? = Finished cooking ?
• अद्य कः पाकः ? = What cooked today ?
• भोजनं अभवत् वा ? = Have you had lunch ?
• भवत्याः गृहं कश्चिद् आगत इव । = It seems someone has come to your house.
• अन्यत् किमपि नास्ति केवलं सारः । = Nothing ewxcept soup.
• अस्मत् गृहे एकैकस्य एकैका रुचिः । = In our house every one has his/her different tastes.

वेषभूषणानि (Dress, jewellery)

• भवत्याः शाटिका नूतना वा ? = Is your saree new ?
• नैव, गतवर्षे एव क्रीतवती = No, it was brought last year.
• तथापि नूतनं इव प्रतिभाति = Still it appears to be new.
• एतादृशी शाटिका मम समीपे अपि अस्ति । = I have one saree like this.
• अहं नूतनशाटिकां क्रीतवती = I have bought a new saree.
• अञ्चलः बहु सम्यक् अस्ति । = The border is very beautiful.
• इमां कुत्र क्रीतवती ? = Where did you buy this ?
• अस्याः शाटिकायाः अनुरूपः चोलः न लब्धः । = I could not get a matching blouse for this saree.
• वलयस्य विन्यासः आकर्षकः अस्ति । = The style of the bangles is really attractive.
• शाटिकया सा प्रौढा इव दृश्यते । = This saree makes her look taller.
• परिणाहः बहु न्यूनः । = Width is less.
• अहं अपि एकां क्रेतुं इच्छामि । = I would like to buy one.
• बहु सुन्दरं अस्ति किल एतद् ? = It is very good, isn't it ?
• भ्वत्याः एतद् युज्यते । = This suits you well.
• कियद् दत्तवती । = How much did you pay ?
• मुम्बईतः मम अग्रजः आनीतवान् । = Brother brought it from Bombay.

कार्यालयः (Office)

• भवान् कति दिनानि विरामं स्वीकरोति ? = How many days of leave are you taking ?
• एषु दिनेषु महान् कार्यभारः । = Of late the weight of work is unbearable.
• इमां सूचनाफलके स्थापयतु । = Put this up on the notice board.
• अत्र हस्तांकनं करोतु । = Sigh here, please.
• सः विरामं स्वीकृतवान् । = He is on leave.
• अस्मिन् विषये पुनः अपि चिन्तयामि । = I will think about this again.
• आगामि सप्ताहे मां पश्यतु । = See me next week.
• अस्मिन् विषये अनन्तरं वदामि । = I'll tell you about it later.
• एतत् अहं अवश्यं स्मरामि । = I'll certainly remember this.
• भवदुक्तं सर्वं ज्ञातवान् भोः । = I have understood what you said.
• अत्र तस्य एव सर्वाधिकारः । = He is all in all here.
• मम कृते काऽपि दूरवाणी आगता वा ? = Any phone calls for me ?
• भवतः कृते दूरवाणी आगता आसीत् । = There was a phone call for you.
• भवान् कस्मिन् स्थाने नियुक्तः अस्ति ? = Which post do you occupy in the office ?
• एषः सर्वदा आगत्य पीडयति । = He troubles me always.
• इदानीं समयः अतीतः । = It is getting late.
• कृपया श्वः आगच्छतु । = Come tomorrow,please.
• सः आगतवान् इति स्मरामि । = I remember, he came here.
• पञ्चवादनपर्यन्तं अत्रैव आसीत् । = He was here till 5.00.
• मां आहूतवान् वा ? = Did you call me?
• तद् व्यवस्थां अहं करोमि । = I will see to that arrangement.
• कार्यालयस्य समाप्तिः कदा ? = When does your office close ?
• एतद्विषये श्वः पुनरपि स्मारयतु । = Remind me about this tomorrow.
• तं अत्र आगन्तुं सूचयतु । = Ask him to come here.
• किमर्थं इदानीं अपि कार्यं न आरब्धम् ? = Why hasn't the work begun ?
• अन्येषां उपहासेनैव कालं यापयति । = He spends time criticizing othere.
• मया किं करणीयं, वदतु । = Tell me what I should do.
• अहं किं करोमि भोः ? = What shall I do ?
• अस्तु, परिशीलयामः । = Be it so, let us see.
• आगच्छतु, किञ्चित् काफीं पिबामः । = Come, let's have a cup of coffee.
• भवान् शीघ्रं प्रत्यागच्छति वा ? = Are you going to be back soon ?
• कृपया उपविशतु । = Please, sit down.
• पञ्चनिमेषेषु एतद् कृत्वा ददामि । = I'll get it done in five minutes.
• अद्य सः अत्र नास्ति किल । = As you know, he is not here today.
• सः एकसप्ताहाभ्यन्तरे आगच्छेत् । = He may be back in a week's time.

आरोग्यम् (Health)

• मम आरोग्यं समीचीनं नास्ति । = I am not well.
• महती पादवेदना । = Terrible leg pain.
• सामान्यतः शिरोवेदना तदा तदा आगच्छति । = Generally I get headache now and then.
• किञ्चित् ज्वरः इव । = Feel a little feverish...
• वैद्यं पश्यतु । = Consult a doctor.
• मम वमनशङ्का । = I feel like vomitting.
• वैद्यस्य निर्देशनं स्वीकरोतु । = Get a doctor's advice.
• किमर्थं कण्ठः अवरुद्धः ? = Why is there the blocking of the throat ?
• अहं अतीव श्रान्तः । = I am very tired.
• तस्य आरोग्यं कथं अस्ति ? = How is his health ?
• अद्य किञ्चित् उत्तमा (देहस्थितिः ) । = A bit better today.
• प्रातः आरभ्य लघु शिरोवेदना । = Slight head-ache since morning.
• आरोग्यं तावत् सम्यक् नास्ति । = Somehow, my health is not good.
• वैद्यं कदा दृष्टवान् ? = When did you see the doctor last ?
• उत्साहः एव नास्ति भोः । = Don't feel active, you know.
• ह्यः तु स्वस्थः आसीत् । = He was all right yesterday.
• किं अद्य अहं भोजनं करोमि वा ? = Shall I have my meals today ?
• अद्य ज्वरः कथं अस्ति ? = How is the fever today ?
• यथावत् । = As usual.
• तदा तदा उदरवेदना पीडयति किल ? = You get stomach-ache now and then, don't you ?
• ज्वरपीडितः वा? कदा आरभ्य ? = Fever ? Since when ?
• अय्यो! रक्तं स्रवति ! = Oh! Blood is coming out.
• अपघाते सः जीवितः इत्येव विशेषः । = It is a miracle, he survived the accident.
• सः चिकित्सालये प्रवेशितः । = He is admitted to the hospital.
• मम शिरः भ्रमति इव । = I feel giddy.

समयः (Time)

• कः समयः ? = What is the time?
• सपादचतुर्वादनम् । = A quarter past four.
• द्विवादने अवश्यं गन्तव्यं अस्ति । = I must leave at 2.
• त्रिवादने एकं यानं अस्ति । = There is a bus at three.
• पादोन षड्वादने भवान् मिलति वा ? = Will you meet at a quarter to six ?
• सार्धपञ्चवादने अहं गृहे तिष्ठामि । = I will be at home at half past five.
• पञ्च ऊन दशवादने मम घटी स्थगिता । = My watch stoppped at 5 minutes to 10 o'clock.
• संस्कृतवार्ताप्रसारः सायं दशाधिक षड्वादने । = The Sanskrit news bulletin is at 6.10 p.m.
• सार्धं द्विघण्टात्मकः कार्यक्रमः । = It is a programme for two and a half hours.
• षड्वादनपर्यन्तं तत्र किं करोति ? = What are you going to do there till six o'clock ?
• शाला दशवादनतः किल ? = The school is from 10 o'clock, isn't it ?
• इतोऽपि यथेष्टं समयः अस्ति । = Still there is a lot of time.
• सः षड्वादनतः सप्तवादनपर्यन्तं योगासनं करोति । = He does Yogasana from 6 A.M. to 7 A.M.
• मम घटी निमेषद्वयं अग्रे सरति । = My watch goes two minutes fast every day.
• समये आगच्छतु । = Come in time.
• अरे! दशवादनम् ! = Oh! it is 10 o'clock.
• भवतः आकाशवाणी समयः वा? = Is yours the radio time ?
• इदानीं यथार्थः समयः कः ? = What is the exact time now ?
• किमर्थं एतावान् विलम्बः ? = Why (are you) so late ?
• इदानीं भवतः समयावकाशः अस्ति वा ? = Are you free now? (Can you spare a few minutes for me ?)
• रविवासरे कः दिनाङ्कः ? = What date is Sunday ?
• रविवासरे चतुर्विंशतितमदिनाङ्कः ? = Sunday is 24th ?
• पञ्चदशदिनाङ्के कः वासरः ? = Which/What day is 15th ?
• भवतः शाला कदा आरब्धा ? = When did your school begin ?
• जून प्रथम दिनाङ्के । = On 1st June.
• भवतः जन्मदिनाङ्कः कः ? = Which/What is your date of birth ?
• अष्टादश दश षडशीतिः । = 18-10-63 (Should be 18-10-86).

दूरवाणी (Telephone)

• हरिः ओम् । = Hello
• प्रतिष्ठानस्य कार्यालयः वा ? = Is it the Pratishthana office ?
• राजुमहोदयस्य गृहं वा ? = Is it Mr. Raju's house ?
• एषा षट् शून्य शून्य शून्य चत्वारि वा ? = Is it 60004 ?
• कः तत्र ? (कः संभाषणं करोति ?) = Who is speaking, please ?
• अहं कृष्णः । = I am Krishna, speaking.
• कः अपेक्षितः ? = Whom do you want to speak to ?
• कृष्णः गृहे अस्ति वा ? = Is Mr. Krishna at home ?
• क्षम्यतां, सः गृहे नास्ति । = Sorry, he is not at home.
• कृपया एतत् कृष्णं सूचयतु । = Would you kindly pass this on to Mr. Krishna ?
• कृपया तं आह्वयति वा ? = Would you please call him ?
• अस्तु, एकक्षणं तिष्ठतु । = Yes, wait a minute, please.
• कः दूरवाणीं कृतवान् इति वदामि ? = Who shall I say phoned him up ?
• सः श्वः आगच्छेत् । = He may be back, tomorrow.
• अस्तु, श्वः पुनः दूरवाणीं करोमि । = O.K. I will ring him up again tomorrow.
• किं, इदानीमपि न आगतवान् वा ? = What ? Hasn't he come yet ?
• तस्य दूरवाणी संख्या का ? = What is his phone number ?
• गृहे मिलेत् वा ? = Will he be available at home ?
• मद्रासतः इदानीमपि न आगतवान् । = Not yet returned from Madras.
• अवश्यं सूचयामि । = Certainly I will inform him.
• स्थापयामि वा ? = Shall I put down the phone ? (Shall I hang up ?).
• किञ्चित् उच्चैः वदतु । = Speak louder, please.

वाणिज्यम् (Commerce)

• रूप्यकस्य कति फलानि ? = How many a rupee ?
• एकैकस्य पञ्चविंशतिपैसाः । = 25 paise each, please.
• रूप्यकस्य पञ्च । = Five per rupee.
• शुद्धं नवनीतं ददातु । = Give me good butter, please.
• पुस्तकानि समाप्तानि । = The book is out of stock.
• एतद् पुस्तकं नास्ति वा ? = Don't you have this book ?
• तण्डुलः सम्यक् नास्ति । = The rice is not good.
• दशपैसाः न्यूनाः सन्ति । = The amount is short by 10 paise.

• मम व्यवहारं समापयतु । = Please settle my account.
• भवतः परीवृत्तिः कथमस्ति ? = How is your business ?
• तत्र गमनं मास्तु भोः, सः बहुमूल्यं वदति। = He is very expensive, let us not go to him.
• कृपया देयकं / प्राप्तिपत्रं ददातु । = Please give me the bill/receipt.
• विंशतिरूप्यकाणि वा ? तर्हि मास्तु । = Is it Rs.20 ? Then I don't want it.
• आवश्यकं आसीत्, परन्तु भवान् मूल्यं अधिकं वदति । = I wanted it, but you quote a very high price.
• भवतः कृते इति न्यूनमूल्येन ददामि । = I am selling it at a lower price to you.
• पार्श्वापणे पृच्छतु । = Please enquire at the next shop.
• एतावत् न्यूनमूल्येन अन्यत्र कुत्रापि न लभ्यते । = You can't get it cheaper anywhere else.
• एकपञ्चाशत् रू/ स्वीकुर्वन्तु । = Please take Rs.51.
• नैव, तत्र विवादः एव नास्ति । = No, no haggling, please.
• एतद् वस्त्रं कुत्र क्रीतवन्तः ? = Where did you buy this cloth ?
• भवान् अधिकं (मूल्यं) दत्तवान् । = You paid more.
• {\rm `}किलो{\rm '} कृते कति ? = How much is this per kilo ?
• फेनकस्य मूल्यं कियत् ? = How much does this soap cost ?
• {\rm `}किलो{\rm '} दालस्य कृते कति रूप्यकाणि ? = How much is the pulse per kilo ?
• दन्तफेनः अस्ति वा ? = Have got toothpaste ?
• तिष्ठतु, ददामि । = Please wait, I'll give you.
• कति/कियत् ददामि ? = How much shall I give you ?
• इदानीं मास्तु, अनन्तरं आगच्छामि । = Not now, I will come later.
• एतद् समीचीनं अस्ति वा ? = Is it good ?

वातावरणम् (Weather)

• वायुः एव नास्ति। = The wind is still.
• आरात्रि वृष्टिः आसीत् । = It rained for the whole night.
• घर्मो घर्मः । = Very hot indeed.
• किं भोः ! क्लिन्नः अस्ति ! = You have perspired all over.
• प्रातः आरभ्य एवमेव वृष्टिः । = It has been raining like this since morning.
• अद्य वृष्टिः भवति वा ? = Is it going to rain today ?
• किं एषा उष्णता भोः ! = What sultry weather, you know.
• शैत्यं अहो शैत्यं ! = It is very cold indeed.
• महती वृष्टिः । = Heavy rain.
• वृष्टितः एव भयम् । = I am frightened only of the rain.
• दिने दिने शीतं अधिकं भवति । = The cold is increasing day by day.
• यद्वा तद्वा वृष्टिः । = Too much rain/It is raining cats and dogs.
• वायुरहो वायुः । = Too much of wind/Too windy.
• अत्र वायुः सुष्ठु वाति । = Nice breeze here.
• बहु औष्ण्यं किल ? = It is very hot, isn't it ?
• अद्य किञ्चित् शैत्यं अधिकम् । = It is a bit colder today.
• भवतः प्रदेशे वृष्टिः कथम् ? = Have you had rains in your place ?
• कुत्रापि वृष्टिः नास्ति । = No sign of rain anywhere.

गृहसम्भाषणम् (Domestic)

• अद्य प्रातराशः का ? = What have you cooked for breakfast ?
• अद्य पाको नाम पाकः (अद्यतन पाकः बहु सम्यक् अस्ति । = Today's cooking is really grand.
• किमर्थं अद्य रुचिरेव नास्ति । = Why dishes are not tasty today ?
• रुचिकरं नास्ति वा ? = Aren't they tasty, really ?
• लवणं एव नास्ति । = No salt at all.
• व्यञ्जने लवणं न्यूनम् । = This curry has no salt at all.
• अन्नं बहु उष्णम् । = The rice is very hot.
• तद् किञ्चित् परिवेषयतु । = Serve the other dish a bit more.
• जलं पूरयतु । = Get me some water, please.
• एकचषकं जलं आनयतु । = Get me a glass of water, please.
• किञ्चित् व्यञ्जनं परिवेषयतु । = Get me some dry curry.
• अन्नं = rice
• क्वथितम् = Sambar
• तक्रम् = buttermilk
• व्यञ्जनम् = dry curry
• सारः = soup
• उपदंशम् = pickle
• तैलम् = oil
• उपसेचनम् = Chutney
• लवणम् = salt
• घृतम् = ghee
• पर्पटम् = Pappadam
• किं, न रोचते वा ? = Aren't they tasty ? Don't you like them ?
• लवणं किञ्चित् अधिकम् = A bit too much of salt in it.
• किं अम्ब, प्रतिदिनं सारः एव ? = Dear, why, only soup/Rasam every day ?
• अद्य अपि सारः एव ? = Just soup today also ?
• किं अम्ब ! कियत् परिवेषितवती ? = Dear, you have served a bit too much.
• कियद् अस्ति तत् ? = Oh ! That is not much.
• अम्ब ! किञ्चित् उपदंशं परिवेषयतु । = Mummy, get me some pickles, please.
• अम्ब ! अद्य कदा वा भोजनम् ? = Mummy, What time are you going to serve lunch/dinner today ?
• सावधानं परिवेषयतु । = Serve slowly, please.
• अद्य भूरि भोजनम् । = Today we have a grand meal.
• अधिकं जलं मा पिबतु, शीतं भवति । = Don't drink too much water. You will catch a cold.
• अनेन व्यञ्जनं करणीयं आसीत् । = You should have cooked dry curry with this vegetable.
• तेमनं न परिवेषितवती एव । = You have not served 'curd sambar' at all.
• पुनः एकवारं पायसं परिवेषयतु । = May I have a second helping with 'payasam ' ?
• उत्तिष्ठतु, भोजनं कुर्मः । = Get ready, please, let us have meals.
• इदमिदानीं भोजनं समाप्तम् । = I have just had meals, thank you.
• अहं रोटिकां न खादामि । = I do not eat 'chapathis'.
• रोटिका अस्ति चेत् समीचीनं (अभविष्यत्) । = It would have been wonderful had there been 'chapatis'.
• किं भोः, भोजनमेव न करोति ? = Why dear, you do not eat anything ?
• अन्ने केवलं पाषाणाः । = A lot of stones in the rice.
• दध्यन्नं परिवेषयामि वा ? = Shall I serve curd-rice ?
• तक्रं न इच्छति वा ? = Don't you want buttermilk ?
• भोजनं सम्यक् करोति चेत् क्रीडनकं ददामि । = Eat well, please. I will give a doll.
• तेषां गृहे किं खादितवान् ? = What did you eat in their house ?
• शीघ्रं भोजनं करोतु, विलम्बः अभवत् । = It is getting late, eat quickly.
• इदानीं मास्तु, अनन्तरं ददामि । = Not now, I will give it to you later.
• किञ्चित् वा दध्यन्नस्य भोजनं करोतु । = Eat at least a little curd-rice.
• अद्य मधुरभक्ष्यं किम् ? = What sweets have you prepared today ?
• बहु मधुरम् । = It is too sweet.
• अम्ब, बुबुक्षा भवति । = Mummy, I am hungry.
• मम तु इदानीं अतीव बुबुक्षा । = I am very hungry.
• भोजनं सिद्धं वा ? शालायाः विलम्बः भवति । = Have you finished eating? It is getting late for school.
• भोजनं कृत्वा निद्रां करोतु । = Have a nap after meals.
• अस्तु, परिवेषणं करोमि । = Yes, I am going to serve in a minute.
• किञ्चित् स्वीकरोतु । = Take a little.
• मास्तु, अधिकं भवति । = No, thank you. It is too much for me.
• परिवेषणार्थं कियान् विलम्बः ? = Dear, how long do you take to serve ?
• यावद् रोचते तावदेव स्वीकरोतु । = Eat only what you can.
• सर्वे मिलित्वा भोजनं कुर्मः । = Let us eat together.
• अय्यो, घृतं एव न परिवेषितवती अहम्। = My goodness ! I haven't served ghee at all.
• भवता वक्तव्यं आसीत् किल ? = Shouldn't you have told me that ?
• कियान् विलम्बः भोः, शीघ्रं आगच्छतु । = How long do you take,come quickly.
• सः इदानीं अपि न आगतवान् वा ? = Hasn't he come yet ?
• स्थालिका स्थापिता वा ? = Have you laid the table ? (Have you set the plates for meals ?)
• स्थालिका एव न स्थापिता ! = You haven't laid the table yet !
• लवणं किञ्चित् योजयतु, सम्यक् भवति । = Add some salt. It will be O.K.
• हस्तं प्रक्षाल्य उपविशतु । = Wash (the hand ) before you come for meals.
• मास्तु, यथेष्टं अभवत् । = No, thank you, I have had enough.
• सङ्कोचः मास्तु, आवश्यकं चेत् पृच्छतु । = Please feel at home. Ask for anything you want.
• न, मम सङ्कोचः एव नास्ति । = No, I do not have any reservations.
• किञ्चित् । = A little more.
• अम्ब, अत्र किञ्चित् परिवेषयतु । = Mummy, get me some more.
• कः लवणं आवश्यकं इति उक्तवान् ? = Who has asked for salt ?
• क्वथितापेक्षया सारः एव रुचिकरः । = The soup is tastier than the `sambar'.
• एकैकशः वदतु नाम । = Speak one at a time, please.
• विना शब्दं भोजनं कुर्वन्तु नाम । = Eat without making too much noise.
• प्रथमः कः ? सः वा भवान् वा ? = Who is first ? He or you ?
• पाकः शीतलं भवति । = Dishes are getting colder.
• पाकः तदानीं एव सिद्धः । = Lunch/Dinner is ready.
• व्याघरणं कृतं चेत् पाकः सिद्धः । = Everything is ready. I have to season the curry, that is all.(?)
• शाकः नास्ति, अहं किं करोमि ? = No vegetables, what can I do ?
• भवती पक्तुं एव न जानाति अम्ब ! = Mummy, you do not know how to cook.
• ह्यस्तनं व्यञ्जनं कियत् रुचिकरं आसीत् ! = How tasty was yesterday's dry curry !
• कतिवारं उक्तवान् एतद् मह्यं न रोचते इति ? = How many times did I tell you that I don't like it.
• तथा चेत् श्वः भवान् एव पाकं करोतु । = In that case you cook the food yourself tomorrow.
• अस्य रुचिं पश्यतु । = Taste this, please.
• 'क्षीरं दूषितम् |= Milk has become sour.
• तूष्णीं भोजनं करोतु वा ? = Will you eat without comments ?
• पुनः पुनः चर्वणं कृत्वा खादतु । = Chew the food well before you swallow it.
• परिवेषणं कृतं, शीघ्रं आगच्छतु । = Food is already served. Come quickly.
• भवान् किमपि न खादितवान् ? = You haven't eaten anything.
• पुनः परिवेषयतु । = Serve again.

पितरः पुत्राः च (Fathers/sons/mothers)

• एतावत्पर्यन्तं कुत्र गतवान् ? = Where had you been so long ?
• कुत्रापि न, अत्रैव आसम् । = I was just here.
• पठनं किमपि नास्ति वा ? = Nothing to read ? (Don't you have anything to read ?)
• वक्ता प्रष्टा कोऽपि नास्ति वा ? = Is there no one to keep you under check ?
• सहस्रवारं उक्तं, श्रुतवान् वा ? = I told you a thousand times. Did you listen to me ?
• मम गृहपाठः बहु अस्ति । = I have a lot of homework to do.
• अद्य एव शुल्कं दातव्यं अस्ति । = I have to pay the fees right today.
• अन्तिमदिनाङ्कः कदा ? = Which is the last date for payment of fees ?
• अद्य एव दातव्यं वा ? = Have to pay it right today ?
• किं, अद्य दातव्यं वा ? = What, do we have to pay it today ?
• अम्ब, एकं नवीनं युतकं आवश्यकम् । = Mummy, I would like to have a new shirt.
• गोविन्द, आपणं गत्वा आगच्छति वा ? = Govind, will you go to the shop to get something ?
• अम्ब, वेणीबन्धं करोतु, शालायाः विलम्बः भवति । = Mummy, twine my plait, it is getting late for school.
• कः समयः इति जानाति वा ? = Do you know what time it is now ?
• किमर्थं विलम्बः ? = Why are you late ?
• पितरं एकवारं आह्वयतु । = Please ask daddy to come here.
• भवतः कृते कथनापेक्षया स्वयं करणं वरम् । = Better do the work myself rather than asking you to do it.
• भवती अनन्तरं उपविशतु । = You sit down a little later.
• तस्य कृते चत्वारि दत्तवती, मम कृते तु त्रीणि एव ! = You gave him four, only three to me.
• सर्वं भवान् एव खादितवान् वा ? = Have you eaten everything yourself ?
• एकं कार्यं कतिवारं वक्तव्यम् ? = How often should I tell you about that ?
• कुत्रापि स्थापयति, अनन्तरं मां पृच्छति । = You misplace it somewhere and come and ask me.
• भोजनसमये आह्वयामि, इदानीं गच्छतु । = I will call you during meal time, off you go now.
• {\rm `}तेन सह न गच्छतु{\rm '} इति दशवारं उक्तवती । = I have asked you ten times not to go in his company.
• पार्श्वगृहं गत्वा पत्रिकां आनयतु । = Get me the newspaper from our neighbour.
• अहं सर्वं व्यवस्थितं स्थापयितुं, सः व्यस्तं कर्तुम् । = I keep things in order and he throws everything away.
• अम्ब, किञ्चित् सीवनं करोतु । = Mummy, stitch this up, please.
• कृपया एतद् बहिः क्षिपतु । = Please, throw this away.
• शाकं किञ्चित् कर्तयित्वा ददातु । = Cut the vegetables, please.
• एकवारं एव सर्वं वदतु भवती । = Tell me everything at one go.
• भवान् धीमान्/कुशलः बालः । = You are a good boy.
• अम्ब, अत्र किञ्चित् वेदना अस्ति । = Mummy, it pains me here.
• निद्रां करोतु,सम्यक् भविष्यति । = Sleep well, you will be all right.
• रात्रौ कषायं करोमि । = I'll make some concoction (medicine) at night.
• पीत्वा शयनं करोतु । = You may drink it and then sleep.
• इदानीं गत्वा किञ्चित् पठतु । = Go and read now.
• किं, इदानीम् एव निद्रा वा ? = What ! feeling sleepy so early ?
• {\rm `}गणिते दश अङ्काः एव{\rm '} इति स्मरति वा ? = Do you remember, you have secured only 10 marks in Mathematics ?
• अम्ब, तान् अन्यत्र पठितुं वदतु । = Mummy, ask them to read in separate rooms.
• एतावत् धनं न पर्याप्तम् । = This much money is not enough.
• शिरसि तैलसमुक्षणं करोतु । = Please apply oil to my head.
• निद्रया आन्दोलनं करोति, पश्यतु । = See, he is dozing.
• शिशुः रोदिति । = The child is crying.
• संमार्जनं कृतवती वा ? = Have you swept the floor ?
• इदानीं अपि रङ्गवल्लीं न लिखितवती वा? = Haven't you yet drawn designs in front of the house ?
• कतिवारं वक्तव्यम् ? = How often should I tell you ?
• कुत्र गतवान् ? गृहे नास्ति वा ? = Where has he gone ? Isn't he at home ?
• प्रत्युत्तरं न वदतु । = Don't answer back.
• उक्तं न श्रुतवान् वा ? = Haven't you listened to what I told you ?
• अद्यतन पत्रिकां ददातु । = Give me today's newspaper.
• सः आगतवान्, एषः प्रस्थितवान् । = He has arrived and this fellow has started/departed.
• कटं प्रसारयतु । = Spread the mat.
• रजकः वस्त्रं नीतवान् वा ? = Has the washerman taken the clothes?
• वस्त्राणि शुष्कयितुं प्रसारयतु । = Spread the clothes for drying.
• गत्वा शयनं करोतु । = Go to bed and sleep.
• एकं आसन्दं आनयतु । = Bring me a chair.
• इदानीम् अपि निद्रा न आगता वा ? = Haven't you slept yet ?
• पश्यतु, कः शब्दं करोति ? = see, who is making that noise ?
• किमिदं, सर्वत्र अवकरः ? = What is this ? It is dirty everywhere.
• द्वारं पिदधातु (द्वारपिधानं करोतु) । = Close the door, please.
• एतद् किञ्चित्कालं गृह्णातु । = Hold it for some time.
• मध्ये सम्भाषणं न करोतु । = Don't butt in when I speak.
• कोलाहलं मा करोतु । = Don't make noise, be quiet.
• दीपान् ज्वालयतु । = Put on the lights, please.
• दीपान् निर्वापयतु । = Put off the lights, please.
• व्यजनं चालयतु । = Put on the fan,please.
• बहिः अन्धकारः, करदीपं गृहीत्वा गच्छतु । = It is dark outside, take the torch with you.
• अवहितमनसा करणीयम् । = Do it with some interest, please.
• श्रद्धया करणीयम् । = Do it with your heart in it, please.
• तं यानं आरोप्य आगच्छतु । = Please see him on to the bus.
• पाणिपादं प्रक्षालयतु । = Have a wash,please (Wash your hands and feet).
• कुड्मान् योजयतु । = Button your shirt, please.
• आरोग्यं निर्लक्ष्य मा पठतु । = Don't read too much and spoil your health.
• इतः परं एवं न कर्तव्यम् । = Don't do this again.
• द्राविडप्राणायामेन न वदतु, साक्षात् वदतु । = Don't go on beating about the bush, speak plainly.
• सम्यक् दन्तधावनं करोतु । = Brush your teeth well.
• विना कारणं कुप्यति । = You get angry and shout unnecessarily.
• वृथा कालहरणं करोति । = You are wasting time.
• मां न कोपयतु । = Don't enrage me.
• हठं मा करोतु । = Don't be arrogant.
• किमर्थं भवान् क्षुभ्यति ? = Why are you shouting ?
• प्रथमं शिरोमार्जनं करोतु । = Dry your hair first.
• आर्द्रवस्त्रं न धारयतु । = Don't put on wet clothes.
• शीघ्रं स्नानं कृत्वा आगच्छतु । = Have your bath quickly.
• भाण्डे जलं अस्ति वा ? = Is there water in the barrel ?
• आकाशवाणीं चालयतु । = Put on the radio, please.
• विविधभारतीं योजयतु । = Switch on to Vividhabharathi, please.
• वार्ता समाप्ता वा ? = Is the news over ?

मातापितरः (Parents)

• अद्य किञ्चित्पूर्वं आगच्छन्ति वा ? = Will you come back home a bit early today, dear ?
• किमर्थं ? कः विशेषः ? = Why? anything special ?
• सायं आगमनसमये शाकं आनयन्ति वा ? = Bring home some leafy vegetable, will you ?
• रविवासरे तान् आह्वयामः वा ? = Shall we invite them on Sunday ?
• बालिका किमपि आवश्यकं इति वदति स्म । = The girl was asking for something.
• अवश्यं स्मृत्वा आनयन्तु । = Please bring it without fail.
• किमर्थं प्रतिदिनं विलम्बेन आगच्छन्ति ? = Why do you come late everyday ?
• कस्मिन् समये आगच्छन्ति अद्य ? = What time will you be back today ?
• कुञ्चिकां पार्श्वगृहे दत्वा गच्छामि । = I will leave the key with our neighbours.
• किमिति पदे पदे आह्वयन्ति ? = Why are you calling me again and again ?
• सर्वं तत्रैव अस्ति, किञ्चित् पश्यन्तु । = Everything is there. Look for them a bit more carefully, please.
• भोजनार्थं कोऽपि विशेषः ? = Any special arrangement for meals ?
• अद्य अस्माकं कृते काफी अस्ति वा ? = Is there going to be some coffee for us ?
• इदानीम् अपि स्नानं न कृतम् ? = No bath yet ?
• भवन्तः किल मास्तु इति उक्तवन्तः । = It is you who said you did not want it.
• समये एकमपि/किमपि न मिलति । = You do not get anything when you need it badly.
• वेतनं लब्धं वा ? = Got your salary ?
• क्षीरार्थं अद्य एव दातव्यं अस्ति । = We have to pay the milk-man today.
• ते सर्वदा कलहं कुर्वन्ति । = They always quarrel.
• तथा किमर्थं वदति ? = Why do you say so ?
• तत्र अस्ति वा नास्ति वा इति प्रथमं एव द्रष्टव्यम् । = You have to see first if it is there or not.
• अहं कार्यालयं गच्छामि । = I am going to my office.
• अस्य जतुलेपं कारयन्तु । = Get this vessel gilted.
• मार्गे सौचिकं विचार्य गच्छन्तु । = Look up the tailor on your way.

सुताः (Children)

• मम लेखनीं स्वीकृतवान् वा ? = Have you taken my pen ?
• पिता अस्ति, तूष्णीं उपविशन्तु । = Daddy is in, be quiet.
• कृपया मनसि पठतु । = Read silently, please.
• भगिनि, मम कृते गणितं पाठयति वा ? = Sister dear, will you teach me mathematics ?
• 'मम शिक्षकः एवं एव पाठितवान् । = My teacher has taught one just this way.
• भवतः लेखनी कुत्र ? = Where is your pen ?
• मम छत्रं भवान् किमर्थं स्वीकृतवान् ? = Why did you take my umbrella ?
• तस्य कृते किमर्थं दत्तवान् ? = Why did you give it to him ?
• तत्कारणतः इदानीं अनुभवतु । = Now you suffer on account of that.
• न, अहं पितरं सूचयामि । = No, I am going to tell daddy.
• पठनं नास्ति, किमपि नास्ति, केवलं अटति । = Doesn't read at all, just roams about.
• भवतः सर्वं अहं जानामि । = I know all your secrets.
• भवती बहु पठति, जानामि । = You read a lot,I know.
• अद्य भवतः मित्रं मार्गे मिलितः । = I met your friend on the way.
• भवतः मित्रं अहं मिलितवान् = I met your friend.
• सः किमपि उक्तवान् वा ? = Did he say anything ?
• परीक्षा कदा इति स्मरति किल ? = You remember when your examination commences, don't you ?
• रमेशः भवन्तं आह्वयति । = Ramesh is calling ypou.
• पश्यतु, नासिका स्रवति । = Look, you have a running nose.
• नासिकां स्वच्छं कृत्वा आगच्छतु । = Clean your nose, will you ?
• वक्तव्यं आसीत्, करोमि स्म । = You should have told me, I would have done it.
• अङ्कन्या मास्तु, लेखन्या लिखतु । = Write with your pen, not with a pencil.
• तिष्ठतु, युतकं परिवर्त्य आगच्छामि । = Wait, I will just change the shirt.
• एतद् युतकं बहु सम्पृक्तम् । = This shirt is a bit too small.
• अपरं युतकं एवं नास्ति । = The other shirt is not so.

सङ्कीर्ण वाक्यानि (Miscellaneous sentences)

• उच्चत्या उभावपि समानौ । = Both are of the same height.
• अस्माकं गृहे सर्वे अस्वस्थाः । = Everyone is ill in my house.
• मशको मशकः ! = Too many mosquitoes.
• मत्कुणो मत्कुणः । = Too many bugs.
• मशकजालः कुत्र ? = Where is the mosquito net ?
• अन्तः कोऽपि नास्ति वा ? = Isn't there any one at home ?
• दूषितः कालः । = Times have changed for the worse.
• कर्मकराः एव दुर्लभाः । = You don't get labourers at all.
• महती घोरिका भोः महारावस्य । = This big fellow snores loudly.

अतिथिः (Guests)

• पानीयं किं ददामि ? = What would you like to have for a drink ?
• तर्हि पानकं आनयामि । = O.K. I will bring juice.
• भवान् काफीं पिबति उत चायम् ? = Do you prefer coffee or tea ?
• किञ्चित् विश्रान्तिं अनुभवतु । = Have some rest, please.
• अद्यैव गन्तव्यं वा ? = Do you have to leave right now ?
• भोजनान्तरं गच्छतु । = Go after lunch.
• दिनद्वयं तिष्ठतु भोः । = Stay for two days.
• रात्रौ निद्रा सम्यक् आसीत् । = I had sound sleep last night.
• रात्रौ निद्रा एव नास्ति भोः । = I did not have even a wink of sleep last night.
• बहिः गतवान्, इदानीं आगच्छति । = He has gone out, will be back in a few minutes.

शुभाशयाः (Greetings)

• दीपावली शुभाशयाः । = Wish you a happy Deepavali.
• युगादि शुभाशयाः । = Wish you a happy New Year.
• मकरसङ्क्रमणस्य/पोङ्गल् शुभाशयाः । = Wish you a happy Sankranti/Pongal.
• नववर्षस्य शुभाशयाः । = Hearty greetings for a happy New Year.
• नववर्षं नवचैतन्यं ददातु । = Let the new year bring a new life.
• भवतः वैवाहिकजीवनं शुभमयं भवतु । = Wish you a very happy married life.
• नवदम्पत्योः वैवाहिकजीवनं सुमधुरं भूयात् । = Wish the couple a very happy married life.
• सफलतायै अभिनन्दनम् । = Hearty congratulations on your success.
• भवदीयः समारम्भः यशस्वी भवतु । = Wish the function a grand success.
• शतं जीव शरदो वर्धमानाः । = May you live for one hundred years.
• शुभाः ते पन्थानः । = Good bye (God be with you)

इदमपि पश्यन्तु

• संस्कृतभाषा/वाक्यानि