स्य तीक्ष्णविषाणरूपतेति वदता चन्द्रस्यैव जलगोलकत्वं स्वीकृतम् । भाष्येऽपि अत्रिनेत्रोदबिन्दुरिन्दुः” इति पुराणप्रामाण्याज्जलमयत्वं स्वीकृतमेव । अन्येषा तेजोमयमण्डलत्वे न कापि क्षतिरस्ताति “जलमयजल जस्य इत्येकवचनेन सूचितम् ।
|
अद्भुतसागरकारेण |
इति सूर्यसिद्धान्तेऽभिहितमित्युक्तं । तत्सूर्यंसिद्धान्तपुस्तकानवेक्षणात् प्रमादाद् वा उत्तम् । न ह्ययं श्लोकः कस्मिन्नपि सूर्यसिद्धान्तपुस्तकेऽस्ति । यथा
गतोऽब्ध्यद्रिनन्दैमिते शाककाले तिथीशभविष्यति' अयं श्लोक: केनचित्कालनिर्णयकारेण प्रमादात् सूर्यसिद्धान्तोक्त इत्युक्तम् । तथा प्रमादात्परविश्वासात्तेनोक्तम् । सूर्यसिद्धान्तेऽपि 2'दिवाकरकराक्रान्तमूर्तीनामल्पतेजसाम्' इत्यादिना चन्द्रव्यतिरितानां तेजो गोलकत्वमपि वक्कुं शक्यते ग्रहनक्षत्राणां बिम्बकलाभ्यो योजनान्यवगन्तव्यानि । ईदृशनक्षत्रकक्षाखचरैः समेतः प्रवहोऽस्ति ॥१-३॥
|
इदानी ग्रहाणा पूर्वगतिमनुपलक्षितामपि दृष्टान्तेन दृढीकुर्वन्नाह |
वा० भा०-यदा किमपि नक्षत्र सूर्यश्च किल समकालमुदितः । नहाकदियवेलायां
१. सि० तत्व० बिम्बा० ३ श्लो० ।
२. सू० सि० उदया० १ श्लो० ।
३. अत्र श्रीपति: - ’ज्योतिश्चक्रतं प्रवहमरुता भ्राम्यते प्रत्यगेतत्, तत्स्थाः शश्वद्गगनगतयो भान्ति यान्तस्तथैव' ॥ सि० शे० १५ अ० ५३ श्लो० ।।
४. समकाल विनिकष्क्रान्तौ समकाल समागतो । - तयोर्दिनविपर्यासोऽचिन्त्या माया हि सा हरेः ।।
