पराशरः--
|
"दूरादु(ध्वो)पगतं श्रान्तं वैश्वदेवमुपस्थितम् । |
दूरध्वोपगतं ग्रामान्तरागतम् । श्रान्तं क्षुधापरिपीडितम् ।
अत एव व्यासः--
नातिथिः पूर्वमागत इति तस्मिन्नेवातिथिर्नोत्तरेद्युरित्यर्थः ।
तथा च मनुः--"एकरात्रं हि निवसन्नतिथिर्ब्राह्मणः स्मृतः" इति ।
वैश्वदेवमुपस्थितमिति दिवसाभिप्रायम् । सायं तु वैश्वदेवकाले कालान्तरे वा प्राप्तोऽतिथिरेव ।
तथा च मनुः--
|
"अप्रणोद्योऽतिथिः सायं सूर्योढो गृहमेधिना । |
सूर्योढोऽस्तं गच्छता सूर्येण देशान्तरमागमनाशक्तिमुत्पाद्य गृहं प्रापित इत्यर्थः । अस्य गृहस्थस्य, अतिथिरित्यध्याहारः ।
याज्ञवल्क्योऽपि--"अप्रणोद्योऽतिथिः सायमपि वा भूतृणोदकैः" इति ।
प्रचेता अपि--
|
"यः सायंवैश्वदेवान्ते सायं वा गृहमागतः । |
सायं वेत्यत्र वैश्वदेवात्पूर्वमित्यध्याहारः ।
दूराध्वपदव्यावर्त्यमाह वैयाघ्र[३]पद्यः--
|
"अचिन्तितमनाहूतं वैश्वदेवे व्यवस्थितम् । |
पराशरः--
|
"अतिथिं तत्र संप्राप्तं पूजयेत्स्वागतादिना । |
स्वगृहे राज्ञ आगमने तस्याप्यातिथ्यं कार्यम् । तथा च मार्कण्डेयपुराणे--
|
"यस्य च्छन्नं हयश्चैव कुञ्ज[४]रारोहमृद्धितम् । |
