आह, आदाविति । आदौ उत्पत्तेः पूर्वं अन्ते च नाशनानन्तरं यन्नास्ति यस्य प्रागभावप्रध्वंसाभावयोर्मध्येऽवभासनं तद्वर्तमानेऽपि तथा अविद्यमानमेवेत्यर्थः ॥६८॥
अत्र गीतावाक्यमुदाहरति, अव्यक्तेति ।
|
अव्यक्तादीनि भूतानि व्यक्तमध्यानि भारत!। |
हे भारत! भूतानि प्राणिकोटयः अव्यक्तादीनि अज्ञातः आदिर्येषां तानि तथा भूतानि । व्यक्तमध्यानि व्यक्तः आविष्कृतः उत्पत्तिविनाशयोर्मध्यघटितभागो येषां तानि । अव्यक्तनिधनान्येव अव्यक्तं अनाविष्कृतं निधनं नाशनं येषां तानि एवेति श्रीकृष्णः अर्जुनं प्रत्याह ॥ ६९॥
सच्चिदानन्दरूपस्य सत्वेऽनुभूतिरेव प्रमाणामित्याह, मृद्वदिति ।
|
मृद्वत्ते सच्चिदानन्दा अनुगच्छन्ति सर्वदा। |
मृद्वत् मृकार्यं घटादिस्थले कालत्रयेऽपि यथा मृदनुवर्तते तथा सकार्य. भूतेष्वाकाशादिषु सर्वदा कालत्रयेऽपि ते खञ्चिदानंदा अनुगच्छन्ति । कथमिदं ज्ञायत इत्यत आह, निराकाश इति । निराकाशे सति बुद्ध्या आकाशांशस्य अवकाशे मिथ्यात्वेन विवेचिते सति निजात्मनि सदादीनामनुभूतिर्दृश्यते ॥ ७०॥
अमुमेवार्थं प्रपंचयति, अवकाश इति ।
|
अवकाशे विस्मृतेऽथ तत्र किं भाति ते वद । |
आकाशस्य स्वीयस्वरूपे अवकाशे विस्मृते सति अथ अनन्तरं ते किं भाति वद । आकाशे कारणादागताः सच्चिदानन्दा धर्मा; स्वीये धर्मेऽवकाशः। अन्त्ये मिथ्यात्वेन विस्मृते सति सच्चिदानन्दा एवावशिष्यन्त इति गूढाभिसंधिः । प्रतिवादिनधोद्यमनुवदति, शून्यमिति । अवकाशे विस्मृते सति शून्यमेव भातीति चेत्, अंगीकृत्य परिहरति, अस्त्विति । शून्यमेवास्तु । तत्र विद्यमानस वस्तुनः
