सर्गः १२२ ] श्रीमद्भौविन्दराजीयव्याख्यासमलंकृतम् । ४५९ इदानीं तु विजानामि यथा सौम्य सुरेश्वरैः ॥ वधार्थं रावणस्येदं विहितं पुरुषोत्तम ॥ १८ ॥ सिद्धार्था खलु कौसल्या या वां राम गृहं गतम् । वनानिवृत्तं संहृष्टा द्रक्ष्यत्यरिनिघूदन ॥१ सिद्धार्थाः खळे ते राम नरा ये त्वां पुरीं गतम् । जलद्रुमभिषिक्तं च द्रक्ष्यन्ति वसुधाधिपम् ॥२०॥ अनुरक्तेन बलिना शुचिना धैर्मचारिणा ॥ इच्छामि त्वामहं द्रष्टुं भरतेन समागतम् ॥ २१ ॥ चतुर्दश समाः सौम्य वने निर्यापितास्त्वया । वसता सीतया सार्ध लक्ष्मणेन च धीमता ॥२२॥ र्निवृत्तवनवासोसि प्रतिज्ञा सफला कृता । रावणं च रणे हत्वा देवास्ते परितोषिताः ॥ २३ ॥ कृतं कर्म यशः श्लाघ्यं प्राप्तं ते शत्रुमूदन ॥ भ्रातृभिः सह राज्यस्थो दीर्घमायुरवाप्नुहि ॥ इति ब्रुवाणं राजानं रामः प्राञ्जलिरब्रवीत् ॥ २४ ॥ कुरु प्रसादं धर्मज्ञ कैकेय्या भरतस्य च ॥ सपुत्रां त्वां त्यजामीति यदुक्ता केकयी त्वया ॥ २५ ॥ स शापः केकयीं घोरः सपुत्रां न स्पृशेन्स्प्रभो ॥ २६ ॥ स तथेति महाराजो राममुक्त्वा कृताञ्जलिम् । लक्ष्मणं च परिष्वज्य पुनर्मेयमुवाच ह ॥ २७॥ रामं शुश्रूषता भक्त्या वैदेह्या सह सीतया । कृता मम महाप्रीतिः प्राप्तं धर्मफलं च ते ॥ २८ ॥ धर्म प्राप्स्यसि धर्मज्ञ यशश्च विपुलं भुवि ॥ रामे प्रसन्ने खगं च महिमानं र्तथैव च ॥ २९ ॥ रामं शुश्रूष भद्रं ते सुमित्रानन्दवर्धन | रामः सर्वस्य लोकस्य रैभेष्वभिरतः सदा ॥ ३० ॥ एते सेन्द्रास्त्रयो लोकाः सिद्धाश्च परमर्षयः ॥ ऽभिगम्य महंमानमर्चन्ति पुरुषोत्तमम् ॥ ३१ ॥ एतत्तदुक्तमैमव्यक्तमक्षरं ब्रहॅ निर्मितम् । देवानां हृदयं सौम्य गुवं रामः परन्तपः ॥ ३२ ॥ तोक्ता ॥१७रावणस्य वधार्थं सुरेश्वरैरिदमभिषेक | ॥ २८ ॥ स्वर्ग सुखं। लक्ष्मणस्यापि विष्ण्ववतारत्वं विनाविकं कर्म यथा विहितं तथा इदानीमेव जानामि। | न जानाति दशरथः। महिमानं महत्त्वं ।। २९-३०॥ पुरुषोत्तमेत्यनेन भवान्विष्णुरेव रावणवधार्थं मनुष्य- | रामस्य सर्वोत्तमत्वं शिष्टाचारेण दर्शयति-एत इति । बंगत इत्युच्यते ।।१८। सिद्धार्था कृतार्था । मम स्वर्ग- | अर्चन्तीतिणिजभाव आर्षः । एत इति हस्तनिर्देशेन सुखादपि तस्याः सुखमधिकमिति भावः।१९-२०॥ | रुद्रोप्यन्तर्गतः ॥ ३१ ॥ देवानां हृदयं सर्वदेवान्तः अनुरक्तेनेति । अवश्यं राम भरतं प्राप्नुहीति | यमी । वेदानामिति पाठे वेदतात्पर्यभूतं । उभयथा भावः ॥ २१-२४ ।। कैकेय्या भरतस्य च कैकेय्यां | यीन्द्रदिरूपेण सर्वकर्मसमाराध्यमित्यर्थः । गुणे भरते चेत्यर्थः । संबन्धसामान्ये षष्ठी । यस्मादुक्ता तस्मात् प्रसादं कुर्विति संबन्धः ॥ २५ ॥ स शाप | | साक्षादुपनिषद्वेद्य । अव्यक्तं भक्तिन्यैर्युद्धेयं । अक्षरं इत्यर्धमेकं वाक्यं । शापः संबन्धविच्छेदरूपः | षड्रावविकाररहितं । तदेतत् ब्रह्म रामः रामरूपेण ॥ २६-२७ । सीतया सह रामं शुश्रूषतेत्यन्वयः । निर्मितं । रामरूपेणावतीर्णा । इति उक्तं । ब्रह्मादिमि ति७ पिहितं पुरुषोत्तमं आच्छादितं । मत्पुत्रत्वेनेति शेषः । १८ स० रामप्रसने किमलभ्यंभगवतिप्रसन्नश्रीनिकेतने’ इतिश्रु इत्यादेः ॥ १९ ॥ ति० एतत् रामरूपंवस्तु । तजनीहीतशेषः । यद्देवानांहृदयमुक्तं ‘देवानांहृदयंब्रह्मान्वविन्दत् ’ त्यादेवहृदयत्वेनोपदिष्टं । तथादेवानांगुषं एतद्रेमहोपनिषवंदेवानांगुषं । । “ ’ इतिश्रुत्यादेवगुह्यत्वेनोपदिष्टं ब्रह्मसंमितं ब्रह्मणा अन्तरस्मिन्निमेलोकाः ॥ ॥ ति० ' इत्यादिश्रुत्याप्रतिपादितं । अक्षरं अशेषजगत्कारणतयानित्ययद्रतिब्रह्मशब्दतन्त्रे ३२ [ पा० ॥ १ ङ. छ. झन् च. ट• रावणस्येहपिहितंपुरुषोत्तमं, ख. रावणस्येहप्रापितंपुरुषोत्तमं. २ कर -झ. द्रक्ष्यतेशत्रु ४ ङ. ब्रह्मचारिणा ५ ङ, सूदनट. द्रक्ष्यतेशत्रुसूदनं. ३ ङ. ट. राज्येनैवाभिषिक्तं च झ. राज्येचैवाभिषिक्तंचद्वक्ष्यन्ते. . झ. टमरप्रीत्यालक्ष्मणेनचः ६ घ. निवृत्तवनवासश्च . ७ ग. र्वाक्यमभाषत. ८ ङ. च. ट. तथोत्तमं झ. तथोत्तरं. ९ ङ. . झ. हितेष्वभिरतः छ. ज. सुखेष्वभिरतः१० . ११ महात्मानंस्तुवन्ति १२ ख ग घ छ. . ट. , ड. झ. ज, अभिवाद्यघ. ज, मध्यचूं. १३ इ. इ. स. ट, ब्रह्मसंमितं
