श्वरा काचित्तव प्रेयस्यन्यकामिनीभ्यः रूयन्तरेभ्योऽवकाशं न दिशति न प्रयच्छति ।
रूयन्तरासक्त्या नास्मान्गणयसि । न तु वैराग्यात् । तदर्थमेवायं ते सकल:
प्रयासोऽपीत्यर्थः॥
|
इति विषमितचक्षुषाभिधाय स्फुरदधरोष्ठमसूयया कयाचित् । |
इतीति ॥ इतीत्थमसूयया मत्सरेण स्फुरन्नधरोष्ठो यस्मिन्कर्मणि तद्यथा तथाभिधा- योक्त्वा विषमितचक्षुषा कुटिलीकृतदृष्ट्यागणिता गुरव आचार्यादयो मानोऽभिमानो लज्जा च यया तया कयाचिदसौ मुनिरुरसि स्वयं स्वहस्तेनैव श्रवणोत्पलेन जघ्ने हतः।
|
सविनयमपराभिसृत्य साचि स्मितसुभगैकलसत्कपोललक्ष्मीः। |
सविनयमिति ॥ अपरा सविनयमनौद्धत्येन साचि तिर्यगभिसृत्य समीपं गत्वा स्मितेन मन्दहासेन सुभगैकस्य लसतः कपोलस्य लक्ष्म्यो यस्याः सेति । बहुवचनपदोत्तरो बहुव्रीहिः । अन्यथा कप्प्रत्ययः स्यादित्युक्तं प्राक् । श्रवणनियमितेन कर्णान्तप्रापितेन श्रोत्ररुद्धप्रसरेण । तावदायतेनेत्यर्थः । असकलेनासंपूर्णेन । कटाक्षेणेति यावत् । लोचनेन तं मुनिं धनंजयं सकलमिव समग्रप्रायं यथा तथा निदध्यौ पश्यति स्म । कटाक्षेणैव गाढमद्राक्षीदित्यर्थः । एषु श्लोकेषु भावाभासनिबन्धनादूर्जस्वलालंकारः। औत्सुक्यमत्र भावः। आभासत्वं चास्य विरक्तमुनावनौचित्यादित्युक्तं प्रागेवेति ॥
अथासां मुनिविलोभनमुपसंहरति--
|
करुणमभिहितं त्रपा निरस्ता तदभिमुखं च विमुक्तमश्रु ताभिः । |
करुणमिति ॥ ताभिः स्त्रीभिस्तदभिमुखं मुनिसमक्षं करुणं दीनमभिहितमुक्तम् ।त्रपा निरस्ता लज्जा त्यक्ता । किंबहुनाश्रु च विमुक्तम् । ततः परं न किंचिद्विधेयमासीदिति भावः । कुतः। हि यस्मादबलाजनस्याभिसारणे समागमविषये प्रकुपितमननुकूलं प्रियमनुनेतुमनुकूलयितुमियती भूमिरित्येतावती सीमा ।साधनानां परमावधिरिति भावः। अर्थान्तरन्यासोऽलंकारः॥
अथासामनुरागदार्ढ्यं निगमयति-
|
असकलनयनेक्षितानि लज्जा गतमलसं परिपाण्डुता विषादः। |
असकलेति ॥ असकलनयनेक्षितानि नयनार्धविलोकितानि लज्जालसंगतं मन्दगमनं
