अभिधानप्पदीपिका

विकिस्रोतः तः


[CPD Classification 5.6.1]

[SL Vol Adh - ][\z Adh-sūcī /][\w I /]

[SL Page 001][\x 1/]

अभिधानप्पदीपिका (अभिधानप्रदीपिका)
पालि शब्दकोशः
रचनाकारः मोग्गल्लान थेरो (द्वादश शताब्द्यां)


Input by the Sri Lanka Tripitaka Project.

Notes in English and Sinhala language.


नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स

१
तथागतो यो करुणाकरो करो,
पयात मोसज्ज सुखप्पदं पदं,
अका परत्थं कलिसम्भवे भवे,
नमामि तं केवलदुक्करं करं.

२
अपूजयुं यम्मुनिकुञ्जरा जरा,
रुजादिमुत्ता यहि मुत्तरे तरे,
हिता तिवट्टम्बुनिधिन्नरा नरा,
तरिंसु तं धम्म मघप्पहं पहं.

३
गतम्मुनिन्दो रससूनुतं नुतं,
सुपुञ्ञखेत्तं भुवनेसु तं सुतं,
गणम्पि पाणी कतसंवरं वरं,
सदा गुणोघेन निरन्तरन्तरं.

४
नामलिङ्गेसु कोसल्ल, मत्थनिच्छयकारणं,
यतो महब्बलं बुद्ध, वचने पाटवत्थिनं,

५
नामलिङ्गान्यतो बुद्ध, भासितस्सा रहानहं,
दस्सयन्तो पकासिस्स, मभिधानप्पदीपिकं.

६
भीयो रूपन्तरा साह, चरिये न च कत्थचि,
क्वचा हच्चविधानेन, ञेय्यं थिपुन्नपुंसकं.

७
अभिन्नलिङ्गिनं येव, द्वन्दो च लिङ्गवाचका,
गाथापादन्तमज्झट्ठा, पुब्बं यन्त्यपरे परं.

८
पुमित्थियं पदं द्वीसु, सब्बलिङ्गे च तीस्विति,
अभिधानन्तरा रम्भे, ञेय्यं त्वन्तमथादि च.

९
भीयो पयोगमागम्म, सोगते आगमे क्वचि,
निघण्डु युत्ति ञ्चानीय, नामलिङ्गं कथीयति.


१
बुद्धो दसबलो. सत्था.
सब्बञ्ञू. दीपदुत्तमो.
मुनिन्दो. भगवा. नाथो.
चक्खुमा. १ ङ्गीरसो. मुनि.

[Buddha.]

बुदुरज ३२


२
लोकनाथो. २ नधिवरो. महेसी. (च) विनायको.
समन्तचक्खु. सुगतो.
भूरिपञ्ञो. (च) मारजी.


३
नरसीहो. नरवरो.
धम्मराजा. महामुनि.
देवदेवो. लोकगरु.
धम्मस्सामि. तथागतो.


४
सयम्भू. सम्मासम्बुद्धो.
वरपञ्ञो. (च) नायको.
जिनो.)सक्को (तु) सिद्धत्थो.
सुद्धोदनि. (च) गोतमो.
[Gotama Buddha]

गौतम बुदुरज ७


५
सक्यसीहो. (तथा) सक्यमुनि. (चा) ३ दिच्चबन्धु. (च)


६
मोक्खो. निरोधो. निब्बानं,
दीपो. तण्हक्खयो. परं,
ताणं, लेण, ४ मरूपं, (च)
सन्तं, सच्च, ५ मनालयं,

[Nirvana.]

निवन ४६ . . .


७
असङ्खतं, सिव,६ ममतं, सुदुद्दसं,
परायणं, सरण, ७ मनीतिकं, (तथा)
अनासवं, धुव, ८ मनिदस्सना, ९ कता,
१० पलोकितं, निपुण, ११ मनन्त, १२ मक्खरं,
[SL Page 004][\x 4/]
सग्गकद्धो १.
८
दुक्खक्खयो, १ व्यापज्झं, (च)
विवट्टं, खेम, केवलं,
अपवग्गो. विरागो. (च)
पणीतं, अच्चुतं, पदं,


९
योगक्खेमो. पार, २ (म पि)
मुत्ति[f]सन्ति[f]विसुद्धि[f]यो
विमुत्य[f 3]संखतधातु[f]
सुद्धि[f]निब्बुतियो[f](सियुं)


१०
खीणासवो. (त्व)४ सेक्खो.(च)
वीतरागो. (तथा) ५ रहा.
देवलोको. दिवो. नाको.
तिदिवो. तिदसालयो

[Rahats or Priests of Buddha who have destroyed all the evil passions. Heaven.]

रहथु ४ . . .
देव्लोव ५ . . .


११
तिदसा. (त्व) ६ मरा. देवा.
विबुधा. (च) सुधासिनो.
सुरा. मरु. दिवोका. (चा)
७ मतपा. सग्गवासिनो.

[Gods or deities.]

देवियो १४ . . .


१२
निज्जरा. ८ निमिसा. दिब्बा.
(अपुमे) देवतानि[f,*](च)


१३
सिद्धो. भूतो. (च) गन्धब्बो.
गुय्हको, यक्ख. रक्खसा.
कुम्भण्डो. (च) पिसाचा. ९ (दि
निद्दिट्ठा देवयोनियो)

[Different orders or gods.]

दृवय्ल्̥नि ८ . .

१४
पुब्बदेवा. सुररिपु.
असुरा. दानवा. (पुमे)
(तब्बिसेसा) पहारादो.
सम्बरो. बलि. (आदयो)

[Titans.]
[Different orders of Asuros or Titans.]

असुरयो ४ . . .
असुरविशृष ३ . .


१५
पितामहो. पिता. ब्रह्मा.
लोकेसो. कमलासनो.
(तथा) हिरञ्ञगब्भो. (च)
सुरजेट्ठो. पजापति.

[Brahma,]

ब्रह्मया ८ . . .

* "देवता एव देवतानि, सकत्थे, निप्पच्चयो"ति टीका

[SL Page 005][\x 5/]

१६
वासुदेवो. हरि. कण्हो.
केसवो. चक्कपाण्य. १(थ)
महिस्सरो. सिवो. सूली.
इस्सरो. पसुपत्य. १(पि)

[Vishnu.]
[Iswara or Siva.]

विष्णु ५ . . . .
ईश्वरया ६ . . .


१७
हरो.) (वुत्तो) कुमारो. (तु)
खन्धो. सत्तिधरो. (भवे)

[Kanda Kumara.]

कन्दकुमरु ३. . .


१८
सक्को. पुरिन्ददो. देव-
-राजा. वजिरपाणि. (च)
सुजम्पति. सहस्सक्खो.
महिन्दो. वजिरावुधो.

[Sakra, or Indra.]

शक्रया २० . . .


१९
वासवो (च) दससत-
-नयनो. तिदिवाधिभू.
सुरनाथो. (च) वजिर- -हत्थो. (च) भूतपत्य. ३(पि)


२०
मघवा. कोसियो. इन्दो.
वत्रभू. पाकसासनो.
विडोजो.) (थ) सुजात ४ [f](स्स
भरिया थ पुरिम्भवे)

[His Consort.]

ओहुगृ भार्य्याव १.


२१
मसक्कसारो. वस्सोक-
-सारा[f](चेवा)५ मरावती[f]
वेजयन्तो. (तु पासादो)
सुधम्मा[f](तु सभा मता)

[His cities.]
[His place.]
[His council]

ओहुगृ नुवरवल् ३
ओहुगृ प्रासादय १
ओहुगृ सभाव १.


२२
वेजयन्तो. (रथो तस्स)
(वुत्तो) मातलि. (सारथि)
एरावणो. (गजो) (पण्डु- कम्बलो. (तु सिलासनं)

[His car.]
[His charioteer.]
[His elephant.]
[His throne.]

ओहुगृ रथय १ .
ओहुगृ रथाचार्य्या १
ओहुगृ èता . १
ओहुगृ शिलासनय १


२३
सुवीरो. (च्चादयो पुत्ता)
नन्दा[f](पोक्खरणी भवे)
नन्दनं, मिस्सकं, चित्त-
-लता[f]फारुसकं, (वना)

[A son of his.]
[His pond.]
[His groves or gardens.]

ओहुगृ पूत्रयेक् १
ओहुगृ पोकुण १
ओहुगृ उयन् ४ .

[SL Page 006][\x 6/]

२४
असनि.[F](द्वीसु) कु लि सं.,
वजिरं., (पुन्नपुंसके)
अच्छरायो [f](त्थियं वुत्ता)
रम्भा [f](चा) १ लम्बुसा.[F](दयो)

[His weapon.]
[A goddess.]

ओहुगृ आयुधय ३
देवङ्गन्ल्̥ ४ . .


२५
देवित्थियो [f](थ गन्धब्बा)
पञ्चसिखो. (ति आदयो)
विमानो.,(नित्थियं) व्यम्भं,
पीयूस, २ ममतं, सुधा[f]

[A celestial musician.]
[A place of the gods.]
[Celestial food, ambrosia.]

गान्धर्वयेक् १ . .
देव् विमन २ . .
सुधा भोजनय ३ .


२६
सिनेरु मेरु. तिदिवा-
-धारो. नेरु. सुमेरु .(च)
युगन्धरो. ईसधरो.
करवीको. सुदस्सनो.

[Mount Sumeru]
[The seven mountains that surround Sumeru.]

महमेर ५ . . .
सत्कुऌअपव् ७ . .

२७
नेमिन्धरो विनतको
अस्सकण्णो. (कुलाचला)
मन्दाकिनी [f](तथा) ३ कास-
-गङ्गा [f]सुरनदी [f](प्यथ)

[The celestial river.]

अहसगङ्ग ३ . . .


२८
कोविऌआरो. (तथा) पारि-
च्छत्तको. पारिजातको.
कप्परुक्खो. (तु) सन्ताना.
(४ऽदयो देवद्दुमा सियुं)

[A Tree in heaven]
[The celestial tree which confersone's wishes]

परसतु रुक २ ..
देव्रुक २ ....


२९
पाची [f]पतीच्यु[f]दिची (त्थि)
पुब्ब पच्छिम उत्तरा)
(दिसाथ दक्खिणा) ६ पाची[f]
विदिसा[f 7]नुदिसा[f](भवे)

[The east.]
[The west.]
[The north.]
[The South.]
[An intermediate point.]

पूर्व, पश्चिम, उतुरु, दिशाव्ल्̥ १
दकुणुदिशाव १..
अनुदिग २...


३०
एरावणो, पुण्डरीको.
वामनो. कुमुदो. ८ ञ्जनो.
पुप्फदन्तो. सब्बभुम्मो.
सुप्पतीको. (दिसा गजा)
[Elephant at the points.]

दिग्èथु ८ ...


३१
धतरट्ठो. (च) गन्धब्बा-
-धिपो.) कुभण्डसामि. (तु)
विरूऌहको.) विरूपक्खो.
(तु) नागाधिपती. ९ रितो)

[Dharta Rashtra.*]
[Virulha + ]
[Virupaksha ++ ]

धृतराष्ट्रवरंरज २
विरूऌहवरंरज २.
विरूपाक्ष नम् वरंरज २...

* [The regent of the East and chief of Gandhabbas, or celestial musicians.]
+ [The regent of the South and chiet of the Kumbhandas,]
++ [The regent of the West and chief of Nagas. ]

[SL Page 007][\x 7/]

३२
यक्खाधिपो. वेस्सवणो.
कुवेरो. नरवाहनो.
आलका [f 1]लकमन्दा [f](स्स
पुरी) (पहरणं) गदा [f]

[Vaissravana *]
[His city.]
[His weapon.]

वैश्रवण नम् वरंरज ४
ओहुगृ नुवर २.
ओहुगृ आयुधय १.

३३
(चतुद्दिसान मधिपा
पुब्बादीनं कमा इमे)
जातवेदो. सिखी. जोति.
पावको. दहनो. २ नलो.

[Fire.]

गिनि १८....


३४
हुतावहो. ३च्चिमा. धूम-
-केत्व. ४ ग्गि. गिनि. भानुमा.
तेजो. धुमसिखो. वायु-
-सखो. (च) कण्हवत्तनी.


३५
वेस्सानरो. हुतासो. (थ)
सीखा [f]जाला [f 5](चा पुमे)
विप्फुलिङ्गं, फुलिङ्गं. (च)
भस्मं, (तु) सेट्ठि [f]छारिका [f]

[Flame]
[A spark.]
[Ashes, calcined power,]

गिनिसिऌअ ३...
गिनिपुपुर २...
अऌउ ३.....


३६
कुक्कुलो. (तुण्हभस्मस्मि)
६ मङ्गारो. ७ लात, ८ मुम्मुकं,
समिधा [f]इधुमं, (चे) ९ धो
उपादानं, (तथे) १० न्धनं,

[Hot ashes.]
[Cinder, charcoal]
[Firebrand.]
[Firewood.]

उणुअऌउ १...
अङ्गुरु १....
गिनिपेनेलि २..
दर ५.......


३७
(अथो)११भासो. पकासो.(चा)
१२लोको.१३ज्जोता. १४तपा.(समा)
माऌउतो. पवनो. वायु.
वातो. १५निल समीरणा.

[Light.]
[Air or wind.]

आल्ल्̥कय ५...
सुलङ्ग १०.....


३८
गन्धवाहो. (तथा) वायो.
समीरो. (च) सदागति.
(वायुभेदा इमे छो) १६द्धं-
-गमो.(चा)१७धोगमो.तथा)

[The six kinds of wind that exist in particular parts of the body.]

सट्वायु ६...


३९
कुच्छिट्ठो. कोट्ठासयो.
अस्सास. १८ङ्गानुसारिनो
(अथो) अपानं, पस्सासो.
अस्सासो. आन, १९ मुच्चते)

[Respiration. Air inhaled.]

प्राश्वासय २....
आश्वासय २....

[SL Page 008][\x 8/]

वेगो. जवो. रयो. (खिप्पं,
तु) सीघं, तुरितं, लहु,
आसु, तुण्ण, १ मरं, (चा) २ वि-
-लम्बितं, तुवटं, (पि च)

[Speed.]
[Carefulness.]

वृगय ३....
सीघ्रय ६.....


४१
सततं, निच्चं, २ मविरता,
३नारत,सन्तत,४मनवरतं(च)
भुस, ५मतिसयो.(च)दऌहं,(धुवं
तिब्बे,६कन्ता,७तिमत्त, बाऌहानि,

[Continually, uninterrupted.]
[Excessive.]

निरन्तरय ७...
अतिशय ७.....


४२
(खिप्पादि पण्डके दब्बे
दब्बगा तेसु ये तिसु)
अविग्गहो. (तु) कामो. (च)
मनोभू. मदनो. (भवे)

[Cupid.]

अनंगया ४....


४३
अन्तको. वसवत्ती. (च)
पापिमा. (च) पजापति.
पमत्तबन्धु. कण्हो. (च)
मारो. नमुचि. (तस्स तु)

[Maraya, the mortal enemy of Buddha.]

वसवर्त्तिमारया. ८.


४४
तण्हा [f]रती [f]रगा (धीतु)
(हत्थि तु) गिरिमेखलो.
यमराजा. (च) वेसायी.
यमो.) (स्स) नयनावुधं.,

[His daughters.]
[His elephant.]
[God of the infernal regions]
[His weapon.]

ओहुगृ दूवरु ३.
ओहुगृ èता १.
यमरजु ३......
ओहुगृ आयुधय १


४५
वेपचित्ति. पुलोमो. (च)
किम्पुरिसो. (तु) किन्नरो.
अन्तलिक्खं, ख, ८मादिच्च-
-पथो ९ब्भ, गगना, १०म्बरं,

[The Asura Wepachitti.]
[Kuvera's attendants.]
[The firmament, the sky,]

वृपचित्ति असुरया २ *
किदुरा २.......
अहस १५.......


४६
वेहासो. (चा) ११ निलपथो.
आकासो., (नित्थियं) नभं,
देवो. वेहासयो. तारा-
-पथो. सुरपथो. अघं,


४७
मेघो. वलाहको. देवो.
पज्जुन्नो. १२.म्बुधरो. घनो.
धाराधरो. (च) जीमूतो.
वारिवाहो. (तथा)१३म्बुदो.

[A cloud.]

मृघय ११....

* "अय म्पन सक्तस्स भरियाय सुजाताय पिता" यनु टीकायि.

[SL Page 009][\x 9/]

४८
अब्भं.[F,](तीस्वथ) वस्सं,(च)
वस्सनं, वुट्ठि [f](नारियं)
सतेरता [f 1]क्खणा [f]विज्जु [f]
विज्जूता [f](चा) २ चिरप्पभा [f]

[Rain.]
[Lightning.]

व्èस्स ३....
विदुलिय ५....


४९
(मेघनादे तु) थनितं,
गज्जितं, रसिता,३ (दिव)
इन्दायुधं, इन्धधनु,
(वातक्खित्तम्बु) सीकरो.

[The rattling of thunder.]
[A rainbow]
[Thin rain.]

मृघध्वनिय ३...
दृदुन्न २.....
व्èसिपोद १...


५०
असारो. धारा [f]सम्पातो.*
करका [f](तु) घनोपलं.
दुद्दिनं, (मेघच्छन्नाहे)
पिधानं, (त्व)४ पधारणं,

[A heavy shower]
[Hail.]
[A cloudy day]
[A lid, a covering]

धाराव ३ ....
पाणव्èस्स २...
व्èललिदवस १...
पियन ६.......

५१
तिरोधान, ५ न्तराधान,
६पिधान, ७च्छादनानि, (च)
इन्दू. चन्दो. (च) नक्खत्त-
राजा. सोमो. निसाकरो.

[The moon.]

चन्द्रया १४....


५२
ओसधीसो. हिमरंसि.
ससंको. चन्दिमा. ससि.
सीतरंसि. निसानाथो.
उऌउराजा. (च) मा. (पुमे)


५३
कला [f](सोऌअसमो भागो)
बिम्बं, (तु) मण्डलं, (भवे)
+अड्ढो.(त्व)[s]द्धो, उपड्ढो (च
(वा) खद्ध, सकलं.,(पुमे)

[A digit, 1-16th part of the moon's diameter.]
[The disc of the moon.]
[A part, ++ a half,]

कलाव १...... सन्दमण्डल २...
अर्धय ५ ......

* "आसारो धारासमपातो" यत त्èन टीकावेहि असारय धाराय सम्पात ययि पदत्रयक् कोट
दक्वति-सन्नयेहि हा अमरकोषादियेहि द असारय धारा सम्पातययि पदद्वयक् केरेति.

+ मृ अड्ढ अद्ध उपड्ढ यन शब्दत्रय असमभागयेहि व्èटेनकल्हि पुल्लिङ्गुय,
समभागयेहि व्èटेनकल्हि नपुंसकलिङ्गु èत्ताहुयि. एम कीह टीकावेहि "एतेच अड्ढादयो
तयो असमभागे पुमे समे तु नपुंसके."

++ [The three words]अड्ढ, अद्ध, [and]उपड्ढ, [When applied to unequal parts. Are masculine, but when they denote equal parts, they are neuter and assume another form, as]
अड्ढं, अद्धं, उपड्ढं.

[SL Page 010][\x 10/]

५४
अद्धं, (वुत्तं समे भागे)
पसादो. (तु) पसन्नता [f]
कोमुदी [F]चन्दिका [f]जुण्हा [f]
कन्ति [f]सोभा [f]जुति [f1]च्छवि [f]

[Purity, brightness.]
[Moonlight.]
[Beauty, effulgence.]

प्रसन्नताव २....
सन्दर्èस् ३.....
स्ल्̥भाव ४.....


५५
कलंको. लञ्छनं, लक्ख,२
मंको. ३भिञ्ञाण, लक्खणं,
चिण्हं, (चापि तु सोभा तु
परमा) सुसमा [F](थ च)

[A mark or shot]
[Exquisite beauty.]

सलकुण ७....
उतुम् स्ल्̥भाव १.


५६
(सीतं गुणे गुणीलिङ्गा)
*सीत, सिसिर, सीतला,
हिमं, तुहिन, मुस्सावो.
नीहारो. महिका [f](प्यथ)

+ [Cold.]
[Dew, snow.]
सीतल ३.....
पिनि ५ .....


५७
नक्खत्तं, जोति, भं, तारा [f]
(अपुमे) तारको [f, 6]ऌउ [f](च)

[A star.]

तारकाव ६....


५८
अस्सयुजो, भरणी [f](त्थि)
(स) कत्तिका [f]रोहिणी [f](चेव)
मगसिर, ७ मद्दा [f](च) पुनब्बसु.
फुस्सो. (चा)८ सिलेसा[f](पि)

[Names of the 27 constellations]

अस्विदादी न्èक्èत् २७.


५९
मघा [f](च) ++ फग्गुनी [f](द्वेच).
हत्थो. चित्ता [f](च) साति [f](पि
विसाखा [f 9]नुराधा [f]जेट्ठा [f]
मूला, १० साऌहा (दुवे तथा)


६०
मघा [f](च) धनिट्ठा [f](च)
सतभिसजो. पुब्बु ११त्तरभद्दपदा [f]
रेवत्य [f](१२ पीति कमतो
सत्ताधिक वीस नक्खत्ता)

* सीत सिसिर सीतल यन मृ शब्दत्रय गुणयेहि व्èटेनकल नपुंसकलिङ्गु èत्ताहुय,
गुणयेन् विशिष्ट द्रव्ययेहि व्èटेनकल द्रव्यया लबन लिङ्गु èत्ताहुयि.
++ पुब्बफग्गुनी उत्तरफग्गुनीचेति द्वे यनुद,
पुब्बासाऌह उत्तरासाऌहवसेन द्वे नक्खत्ता यनुद टीकायि.
पुब्ब यनु भद्दपदा यन्नट येदिययुतु.

[SL Page 011][\x 11/]

६१ सोब्भानु. (कथितो) राहु.
सूरा.*(दी तु नवग्गहा)
रासि. + (मेसा दिको) भद्द-
पदा [F]पोट्ठपदा [f](समा)

[The ascending node,]
[The nineplanets sun, and c,]
[A sign of the Zodiac.]
[A constellation, so called.]
[A constellation, so called,]

राहु २........
नवग्रहय्ल्̥ ९....
राशिदोऌअस १२..
पुवपुटुपय १...
उतुरुपुटुपय १


६२
आदिच्चो. सुरियो. सूरो.
सतरंसि. दिवाकरो.
वेरोचनो. दिनकरो.
उण्हरंसि. पभंकरो.

[The sun]

हिरु १९....


६३
अंसुमाली. दिनपति.
तपनो. रवि. भानुमा.
रंसिमा. १ भाकरो. भानु.
अक्को. सहस्सरंसि. (च)


६४
रंसि [F](चा) २ भा [f]पभा [f]दित्ति [f]
रुचि [f]भा [f]जुति [f]दीधिति. [F]
मरीचि [f](द्वीसु) भान्वं. ३सु.
मयूखो किरणो. करो.

[A ray.]

रश्मिय १४...


६५
परिधी. परिवेसो. (थ)
मरीचि [f]मिगतण्हिका [f]
(सुरस्सो दयतो पुब्बु-
ठितरंसि सिया) ४ रुणो.

[The disc of the sun.]
[The mirage.]
[The dawn.]

इरमण्डल २....
मिरिङ्गु २......
अरुण १......


६६
कालो ४द्धा. समयो. वेला[f]
(तब्बिसेसा खणादयो)
खणो. (दसच्छरा कालो)
खणा दस) लयो. (भवे)

[Time,]
[Kshana 10 snappings of a finger Laya, 10 kshanas.]

कालय ४....
क्षणय १....
लयय १.....


६७
लया दसक्) खणलयो.
मुहुत्तो. (ते सिया दस)
(दसक्) खणमुहुत्तो (ते)
दिवसो. (तु) अहं, दिनं,

[Kshanalaya, 10 laya]
[Muhurta, 10 kshanalayas.]
[Ten mohotas, kshanamohota.]
[A day.]

* "सुर. चन्द. अङ्गार. बुध. जीव. सुक्क. असित. राहु. केतु. इति एते सूरादयो नवग्गहा"
यनु टीकायि.
+ "मेसादिको द्वादस कोट्ठासो रासिनाम, आदिसद्देन उसभ, मेथुन, कुक्कुट, सीह,
कञ्ञा, तुला, विच्छिका, धनु, मकर, कुम्भ, मीने. संगण्हाति" यनुद टीकायि.

[SL Page 012][\x 12/]

६८
पभातं,(च) विभातं,(च)
पच्चुसो. कल्ल, १(मप्यथ)
अभिदोसो. पदेसो (थ)
सायो. सञझा [f](दिनच्चये)

[Morning.]
[Nightfall.]
[Evening.]

अऌउयम ४....
रातिरमुखय २...
सवस २......


६९
निसा [f](च) रजनी [f]रत्ति[f]
तियामा [f]संवरी [f](भवे)
जुण्हा [f](तु चन्दिकायुत्ता)
(तमुस्सन्ना) तिमीसिका [f]

[Night.]
[Moonlight night.]
[A very dark night,]

रातिरय ५.....
सन्दर्èसिन्युत् र्श्१.
अन्धकार बहुल र्श्१


७०
निसीथो, (मज्झिमा रत्ति)
अड्ढरत्तो. महानिसा [f]
अन्धकारो.तमो., २(नित्थि)
तिमिसं, तिमिरं, (मतं)

[Midnight.]
[Darkness.]

मध्यम रातिरय ३...
अन्धकारय ४.....

७१
(चतुरङ्गं तमं एवं +
काऌअपक्ख चतुद्दसी
वनसद्धो घनो मेघ-
पटलं वड्ढ रत्तिती)

[The four-fold darkness,viz,the 14th day of the dark fortnight.]
[A dense forest, overclouding of the sky, and midnight,]

*(चतुरङ्ग कऌउवरनम्)


७२
अन्धन्तमं., (घनतमे)
पहारो. (यामसञ्ञितो)
(पाटिपदो तु दुतिया [f]
ततिया [f]दि) तिथी. [F](द्वीसु)

[Thick dareness]
[A watch of the day.]
[A lunar day.]

घनान्धकारय १..
यामय १.......
प्श्लविय दियवक )
तियवकादीतिथि १ )


७३
पन्नरसी [f]पञ्चदसी [f]
पुण्णमासी [f](तु) पुण्णमा [f]
अमावसी [f](प्य) ३ मावासी [f]
(थियं पन्नरसी परा)

[The full-moon day.]
[The last day of the bright fortnight.]
[Day of new moon.]
पसऌओस्वक २...
म्èदिप्ल्̥य २....
अवपसऌओस्वक २.


७४
घटिकासट्ठ्य) ४ होरत्तो.
पक्खो. (ते दस पञ्च च)
(ते तु पुब्बापरा) सुक्क.
काऌआ. मासो.,(तु ते दुवे)

[A day and night]
[A fortnight, half a lunar month.]
[The light fortnight.]
[The dark fortnight.]
[A month,]

अहोरातिरय १....
पक्षय १........
शुक्लपक्षय १.....
काऌअपक्षय १.....
मासय १ .......

* कृषणपक्षयेहि तुदुस्वकय, घनवनल्èह्èबय, मृघपटलय, मद्ध्यम रातिरय
यन मृ सिव् अङ्ग एकविट हमुवूकल्è चतुरंग कऌउवर नम्वृ.
+ [The greatest possible darkness, attended with four things, viz., The day of the new moon, a dense forest, clouds, midnight.]

[SL Page 013][\x 13/]

७५
चित्तो. वेसाख. जेट्ठो.(चा)
१साऌहो [f](द्वीसुच) सावनो.
पोट्ठपादा. २ स्सयुजा. (च)
मासा द्वादस) कत्तिको.

[March-April,]
[April-May.]
[May-June.]
[June-July,]
[July-August.]
[August-September.]
[September-October.]
[October-November,]
[November-December,]

बक्मस १......
वेसक्मस १....
पोसोन्मस १.
Çसऌअमस १....
निकिणिमस १.....
बिनरमस १.....
वप्मस १......
इल्मस १......


७६
मागसिरो. (तथा) फुस्सो
(कमेन) माघ. फग्गुना.
(कत्तिका स्सयुजा मासा)
पच्छिम पुब्ब कत्तिका.*

[Cecmber-January.]
[January-February.]
[February.]
[March-April.]
[The two months Hil and Wap, September-November.]

उन्दुवप्मस १....
दुरुतुमस १....
नवम्मस १....
म्èदिन्मस १....
इल् वप् देमस २.


७७
(सावनो) निक्खमणियो.
(चित्तमासो तु) रम्मको.

[The month, Nikini, July-August.]
[The month Bak. March-April.]

निकिणिमस १...
बक्मस १....


७८
(चतुरो चतुरो मासा
कत्तिक काऌअ पक्खतो
कमा हेमन्त गिम्हान
वस्साना उतु. [F]यो (द्वीसु)

[Winter, hot season.]
[The cold, hot, and rainy seasons, +]

(इल्मस कालपक्षयेहि पटन् सारमसेक् सारमसेक् पिऌइवेलिन् हृमन्तय गिम्हानय
वस्सानय यि तुन् सृतुहु वेत्.)


७९
हेमन्तो. ++ सिसिर, ३(मुतु-
छ वा) वसन्तो. (च) गिम्ह वस्साना.
सरदो. (ति कमा मासा
द्वे द्वे वुत्तानु सारेन)

[Winter, snow season.]
[The coldseason.]
[Spring.]
[Hot season, rainy season.]
[Sultry season]

हृमन्तसृतुव...
शिशिरसृतुव १...
वसन्तसृतुव १..
गीरस्मसृतुव १...
वस्सानसृतुव १.
सरदसृतुव १...

* मेहि कत्तिक शब्दय पच्छिम, पुब्ब यन शब्दद्वय हा समासव पच्छिम कत्तिक,
पुब्ब कत्तिक, किया वेयि, ऋ इल् वप् देमसट नमि.

+ [Each of these Three comprises four months, the first, viz, Winter, commencing from the beginning of the light half of the month of Hil,]

++ यथोक्त पक्षयेहि पटन् देमसक् देमसक् ब्èगिन् पिऌइवेऌइन् हेमन्त, सिसिर, वसन्त,
गिम्ह, वस्सान, सरद ययि सृतु सयेक्द वेत्.

[During the sultry, rainy, and snow seasons the motion of the sun is towards the south, during the other three it is towards the north.]

[SL Page 014][\x 14/]

८०
उण्हो निदाघो. (गिम्हेथ)
वस्सो. वस्सान. पावुसा.
(उतूहि तीहि वस्साना
दिकेहि) दक्खिणायनं,

[Hot season.]
[Rainy season.]
[The half year when the sun moves to the south of the Equator.]

गिम्हानय २....
वस्सानय ३....
(वस्सानादीवू तुन् सृतुवेहि सूर्य्यागृ दक्षिणगमनवेयि अनिक् तुन् सृतुवेहि उत्तरगमन
वेयि. ऋ पिऌइवेऌइन् दक्षिणायन उत्तरायन नमि. अयनयेक् नम् मासहयकि.)


८१
उत्तरायन, (मञ्ञेहि
तीहि वस्सो यनद्वयं)
वस्स., संवच्छरा, (नित्थि)
सरदो. हायनो. समा [f]

[The half year when the sun goes to the north of the Equator,]
[A year]

अवुरुद्द ५....


८२
कप्पक्खयो. (तु) संवट्टो.
युगन्त. पलया. (अपि)

[The termination of a kalpa.]

कप न्èस्म ४...

अलक्खी [f]कालकण्णी [f](त्थि)
(अथ) लक्खी [f]सिरी [f](थियं)

[The goddess of adversity, misfortune.]
[Prosperity.]

अभाग्यताव २...
शिरयाव १.......


८३
दनु [f](दानव माता थ)
(देवमाता पना) १ दिति [f]

[The mother of the Asuras.]
[The mother of the gods.]

असुरमव १.....
सुरमव १.....


८४
*पापं, (च) किब्बिसं, वेरा,
३घ, दुच्चरित, दुक्कतं,
अपुञ्ञा, ३ कुसलं, कण्हं,
कलुसं, दुरिता, ४गु, (च)

[Sin]

पव १२.....


८५
कुसलं, सुकटं, सुक्कं,
पुञ्ञं, धम्म, ५(मनित्थियं)
सुचरितं (च मथो) (दिट्ठ- धम्मिकं,(चे) ६ हलोकिकं,
[Merit, virtue,]
[This world.]

कुसल ६........
एहेलौकिकय ३..


८६
सन्दिट्ठिक, ७(मथो) (पार-
लोकिकं सम्परायिकं,
तक्कालं, (तु) तदात्तं. (चो)
८त्तरकालो. (तु) आयति [f]

[The world to come.]
[Then that time.]
[The future.]

पारलौकिकय १..
एकलयन अरुत २.
अनागतकालय २.

* पाप पुञ्ञ शब्दद्वय द्रव्ययेहि व्èटेन कल्è तुन्लिङ्गुयि.

[SL Page 015][\x 15/]

८७
हासो, १त्तमनता [f]पीति [f]
वित्ति [f]तुट्ठि [f](च नारियं)
आनन्दो. पमुदा. २ मोदा.
सन्तोसो. नन्दि [f]सम्मदो.

[Delight, joy.]

सन्तोषय १३..


८८
पामोज्जं,(च) पमोदो.(थ)
सुखं, *सातं, (च) फास्व, ३(थ)
भद्दं, सेय्यो. सुभं, खेमं,
कल्याणं, मङ्गलं, सिवं,

[Happiness,]
[Goodness.]

स्èप ३....
कल्याणय ७.


८९
दुक्खं, (च) कसिरं, किच्छं,
नीघो.(च) व्यसनं, अघं,
(दब्बे तु पापपुञ्ञानि
तीस्वा किच्छं सुखादि च)

[Grief, misery.]

दुक ६....


९०
भाग्यं, नियति [f]भागो.(च)
भागधेय्यं, विधी, ४ रितो)
(अथो) उप्पत्ति [f]निब्बन्ति [f]
जाति [f]जनन, मु ५ ब्भवो.

[Good or bad luck, fate, or destiny.]
[Birth.]

दैवय ५.....
उत्पत्तिय ५....


९१
निमित्तं, कारणं, ठानं,
पदं, बीजं, निबन्धनं,
निदानं, पभवो. हेतु
सम्भवो. सेतु. पच्चयो

[A cause.]

कारणय १२...


९२
(कारणं यं समासन्नं)
पदट्ठानं, (ति तम्मतं)
जीवो. (तु) पुरिसो. ६त्ता. (थ
पधानं, पकती [f](त्थियं)

[A primary cause.]
[Self, soul life.]
[The equipoise of the three qualities of nature.]

आसन्नकारणय १......
परपरिकल्पित आत्मय ३..
+ सत्व रजस् तमस् यन मोवुन्गृ साम्यावस्थाव २..


९३ पाणो. सरीरि. भूतं., (वा)
सत्तो. देही. (च) पुग्गलो.
जीवो. पाणि. पजा. जन्तु.
जनो. लोको. तथागतो.

[Animals.]

सत्वय्ल्̥ १३...

* सुखशब्दयेहि पटन् किच्छशब्दय दक्वा èति शब्दय्ल्̥ द्रव्य वाचीकल तुन्लिङ्गु
èत्ताहुयि. + श्र्य्य श्चौआदी गुण सत्व नमि. क्र्ल्̥ध द्वेष कामादिय रजस् नमि. अग्ञाण
नास्तिक्यादिय तमस् नमि.

[SL Page 016][\x 16/]

९४
रूपं, सद्दो. गन्ध. रसा.
फस्सो. धम्मो. (च) (गोचरो
आलम्बो. विसयो. (तेछा)१
रम्मणा,२ लम्बनानि, (च)

[Six objects of sense.]
[An object of sense.]

रूपादीसय ६....
अरमुण ५.......


९५
* सुक्को. गोरो. सितो. ३दाता
धवलो. सेत. पण्डरा.
सोणो. (तु) लोहितो. रत्तो.
तम्ब. मञ्जेट्ठ. रोहिता.

[White.]
[Red.]

सुद ७ ....
रतु ६.....


९६
नीलो कण्हो ४सितो.कालो
मेवको साम. सामला.
(सितपीते तु) पण्डु.(त्तो)
(ईसं पण्डु तु) धूसरो.

[Black or dark blue.]
[Yellowish white.]
[Grey.]

कऌउप्èह्èय ७......
पण्डुप्èह्èय १......
मदक्पण्डु प्èह्èय १..


९७
अरुणो. (किञ्चि रत्तोथ)
पाटलो.(सेतलोहितो)
(अथो) पीतो हऌइद्याभो.
पलासो. हरितो हरि.

[Light red,]
[Pale red or pink]
[Yellow.]
[Green.]

मदक्रत १......
श्वेतरक्तय १...
रन्वन्प्èह्èय २..
पलावन्प्èह्èय ३.


९८
कलारो. कपिलो. (नील-
पीतेथ) रोचनप्पभे)
पिङ्गो. पिसङ्गो. (प्यथवा
(कऌआरादी तु पिङ्गले)

[Tawny,]
[Brown.]

निल् रन्वन् प्èह्èय २....
गोरदट बन्दु प्èह्èय २.

९९
कम्मासो. सबऌओ. चित्तो.
सावो. (तु कण्हपीतके)
(वाच्चलिङ्गा गुणीनेते
गुणे सुक्कादयो पुमे)

[Varigated, spotted.]
[Dark brown, bay.]

कम्बुरुवन्प्èह्èय ३....
कऌउ रन्वन्प्èह्èय १..


१००
नच्चं, नट्टं, (च) नटनं,
नत्तनं, लासनं, (भवे)
(नच्चन्तु वादितं गीत
मिति) नाट्य, ५ (मिदत्तयं)

[Dancing.]
[Symphony.]

न्èटीम ५....
नाट्यय १...

* मेहि सुक्कनामयेहि पटन्, साव नामय दक्वा èति शब्दय्ल्̥ गुणमात्रयेहि व्èटेनकल
पुल्लिङ्गुय, विशेषणवन कल वाच्यलिङ्गुयि. ईट उदाहरण, सुक्कोहंसो, सुक्कं
हंसकुलं, हंसस्स सुक्को. यनादिययि.

[SL Page 017][\x 17/]

१०१
(नच्चट्ठानं सिया) रङ्गो.
१ भिनयो (सुच्चसूचनं)
अङ्गहारो. २ङ्गविक्खेपो.
नट्टको. नटको. नटो.

[A dancing-room]
[Indication of passion by taking a weapon, and c Gesture.]
[A male dancer.]

नृत्यभूमिय १.
शास्त्रग्रहणादि आकार द्èक्वीम १.
नृत्य विशेष २...
नटन्ना ३.......


१०२
सिङ्गारो. करुणो. वीरा.३
ब्भूत. हस्स. भयान का.
सन्तो. बीभच्छ, रुद्दानि,
(नव नाट्यरसा. इमे)

[Dramatic sentiments]

नाट्यरसय ९..


१०३
(पोसस्स नारियं पोसे
इत्थिया सङ्गम म्पति
या पिहा एस) सिङ्गारो.
रति कीऌआदि कारणो)

[Sexual passion.]

शृङ्गारय १....


१०४
उत्तमप्प कतिप्पायो
इत्थि पुरिस हेतुको
सो) सम्भोगो.वियोगो.(ति
सिङ्गारो दुविधो मतो)

[Two species of above passion.]

एहिम भेद २...


१०५
भासितं, लपितं, भासा [f]
वोहारो. वचनं, वचो.,
उत्ति [f]वाचा [f]गिरा [f]वाणी [f]
भारति [f](कथीता) वची [f]

[Voice, word, speech.]

तेपुल १२....


१०६
(एकाख्यातो पदचयो
सिया) वाक्यं, (सकारको)
आमेण्डितं, (तु विञ्ञेय्यं
द्वत्तिक्खत्तु मुदीरणं)

[A sentence.]
[Repetition]

वाक्यय १....
आमेण्डितय १..


१०७
(भये कोधे पसंसायं
तुरिते कोतूहलच्छरे
हासे सोके पसादे च
करे आमेण्डितं बुधो)

१०८
इरु[f](नारि) यजु, ४स्साम,
(मि ति वेदा तयो सियुं
एते एव) तयी [f](नारी)
वेदो. मन्तो, सुति [f](त्थियं)

[The three Vedas]
[The aggregate of them.]
[Any one of the Vedas]

वृदत्रयट एक एक नम्....
वृदत्रय ४............


[SL Page 018][\x 18/]

१०९
अट्टको. वामको. वाम-
देवो.(चा) ङ्गीरसो. भगु.
यमतग्गि. (च) वासेट्ठो.
भारद्वाजो. (च) कस्सपो.
वेस्सामित्तो. (ति मन्तानं
कत्तारो इसयो इमे)

[The ten Rishis, authors of the Vedas.]

मन्त्रकऌआवू सृषीहु दशदेन


११०
कप्पो, व्याकरणं, जोति-
सत्थं, सिक्खा[f]निरुत्ति [f](च)
छन्दोविचिति [f](चेतानि
वेदङ्गानि वदन्ति छ)

[The six sciences subordinate to, and in some sense a part of the Vedas.]

वृदाङ्गसय ६. .


१११
इतिहासो. (पुरावुत्त-
प्पबन्धो भारतादिको)
(नामप्पकासकं सत्थं
रुक्खादीनं) निघण्डु. (सो)

[History.]
[The science which teaches the names of things.]

इतिहासय १......
निघण्डु शास्त्रय १..


११२
वितद्धसत्थं विञ्ञेय्यं
यन्तं) लोकायतं, (इति)
केटुभं (तु किरयाकप्प-
विकप्पो कविनं हितो)

[Fabulous discussion.]
[Poeticalfiction]

लोकायत शास्त्रय * १.
कृटुभय १.....


११३
आख्यायिको[f2](पलद्धत्था)
पबन्धकप्पना) कथा[f]
दद्धनीत्य [f](त्थसत्थस्मिं)
वुत्तन्तो.(तु) पवत्ति [f](च)

[A tale.]
[A connected narrative,]
[Ethics]
[Tidings of intelligence.]

आख्यायिका + १...
प्रबन्धकथाव १...
अर्त्थशास्त्रय १.....
वार्ताव २........


११४
सञ्ञा[f]ख्या५व्हा[f]समञ्ञा(चा)
६भिधानं, नाम, ७मव्हयो.
नामधेय्या, ८धिवचनं,
पटिवाक्यं, (तु चो)९त्तरं,

[A name or application,]
[An answer.]

नम ९......
प्रतिवचनय २..

* (लोकयेहि) वितण्डवादीन्गृ यम् शास्त्रयक् èद्द ऋ लोकायत शास्त्र ययि दतयुतुयि. (ऋ
शास्त्रय निसा पुण्यकिरयावेहि सितद नूपदवन बव टीकावेहि कियनलदी. कवीन्ट हितवू
किरयाकल्पविकल्पययि कियनलद ग्रन्थ विशेषय केटुभ नम् वृ, "यो कवीनं
पण्डितानं हितो चित्तभोगसम्पत्ता दि प योजनकरो किरयाकप्पविकप्पो, कवीनं
किरयासंख्यात कप्पबन्धनविधिया विधायको सुबोधालंकारादिको गन्थो सो केटुभं
नाम."
+ (किसिवखु विसिन) लबनलद दन्नालद अर्त्थ èति प्रबन्धविशेषय आख्यायिकायि. (ऋनम्
वासवदत्तादिय बव, "अनुभूतार्त्थ प्रतिपादकस्य वासवदत्तादे॒" यन्नेन्
अमरकोषटीकावेहि कियनलदी) प्रबन्धयेन् कल्पितवू (कादम्बरीयादीवू) काव्य
विशेषय कथानम्वृ. (वृहस्पतिवरणादीन् विसिन् प्रणीतवू) अर्त्थशास्त्रयेहि
दण्डनीतिशब्दय व्èटृ. अर्त्थस्य भूम्यादे॒शास्त्रं अर्त्थशास्त्रं" यनु अमरकोषटीकायि.

[SL Page 019][\x 19/]

११५
पञ्हो,[f]तीस्व)१नुयोगो.(च)
पुच्छा[f](प्यथ) (निदस्सनं,
उपोग्घातो. (च) दिट्ठन्तो.
(तथो) २दाहरणं, (भवे)

[A question,]
[An example or opposite argument.]

प्रश्नय ३.....
उदाहरणय ४..


११६
समा[f]संखेप संहारा.
समासो. सङ्गहो.(प्यथ)
सतन्धारयसी त्याद्य)३
ब्भक्खानं,(तुच्छभासनं)

[An abridgement.]
[A groundless charge.]

संक्षेपय ५....
मिथ्यावचनय ११..


११७
वोहारो. (तु) विवादो.(थ)
सपनं, सपथो. पि च)
यसो. सिलोको. कित्ति [f](त्थि)
घोसना[f](तुच्चसद्दनं)

[A contest or law suit.]
[An oath.]
[Fame and reputation,]
[Making a loud noise.]

विवादय २.....
दिविरीम २......
कीर्त्तिय ३......
उद्घ्ल्̥षनय १..


११८
पटिघोसो. पटिरवो.
(थो पञ्ञासो. वचीमुखं,
कत्थना [f](च) सिलाघा [f](च)
वण्णना [f](थ) नुति [f](त्)थुति[f]

[Echo,]
[Exordium.]
[Eulogium.]
[Praise.]

प्रतिरावय २......
कथारम्भय २.....
वर्ण्णनाव ३......
स्तुतिय ४........


११९
थोमनं,(च) पसंसा [f](थ)
केका [f](नादो सिखडीनं)
(गजानं) कुञ्चनादो. (थ)
(मता) हेसा [f](हयद्धनि)

[The cry of peacocks.]
[The trumpeting of elephants,]
[The neighing of horses.]

मयूरनादय १.....
Çतुन्गृ नादय १.
अश्वयन्गृ नाद १.

१२०
परियायो. वेवचनं,
साकच्छा [f](तुच) संकथा [f]
उपवादो. (चु)४ पक्कोसा.
५वण्णवादा. ६नुवादा. (च)
जनवादा. ७पवादा.(पि)
परिवादो. (च तुल्यत्था)

[Synonym]
[Conversation,]
[Censure or blame.]

व्वेचनय २.....
साकच्छाव २....
नुगुण कीम ७.....


१२१
खेपो.निन्दा [f](तथा) कुच्छा [f]
जिगुच्छा [f]गरहा (भवे
निन्दापुब्बो (उपारम्भो)
परिभासन, ८(मुच्चते)

[Contempt,]
[Reproof proceeded by insult.]

निन्दाव ५......
निन्दा पेरद्èरि १
द्ल्̥षार्ल्̥पणय १


१२२
(अट्ठा नरिय वोहार-
वसेन या पवत्तिता)
अतिवाक्यं, (सियावाचा
सा वीतिक्कम दीपनी)

[Filthy words.]

अतिवाक्यनम् १..
अटव्èद्श्रुम् १.. अनार्य्यवचन १..

[SL Page 020][\x 20/]

१२३
(मुहुम्भासा) १नुलापो.(थ)
पलापो.(नत्थिका गिरा)
(आदोभासन मा)२ लापो.
विलापो. (तु) परिद्दवो.

[Tautology.]
[Unmeaning or unconnected speech.]
[Address or speaking to.]
[Lamentation.]

कीतेपुल् न्èवतकीम १
अरुत्न्èति तेपुल १
आदियेहि बिणीम १
व्èलपीम २........


१२४
विप्पलापो. विरोधोत्ति [f]
सन्देसोत्ति [f](तु) वाचिकं,
(सम्भासनन्तु) सल्लापो.
(विरोध रहित म्मिथु)

[Quarrel, or mutul contradiction.]
[Message.]
[Friendly conversation.]

विरुद्धवचनय २..
सन्देशवचनय २...
समगितेपुल १...


१२५
फरुसं. [F,](निट्ठुरं वाक्यं)
(मनुञ्ञं) हदयङ्गमं.[F]
संकुलं.[F.](तु) किलिट्ठं.[F,](च)
(पुब्बापर विरोधिनी)

[Harsh discourse.]
[A kind word.]
[Contradictory.]

स्èडबस १.....
सित्कऌउवचनय १..
पेरपसुविरिदुबस २.


१२६
(समुदायत्थ रहित)
३मबद्ध. [F](मिति कित्तितं)
वितथं.[F,](तु) मुसा-(चाथ)
फरुसादि तिलिङ्गिका)

[Incoherent speech,]
[False.]

असम्बन्ध तेपुल १.
बोरुबस १.....


१२७
सम्मा-(व्ययं चा) ४वितथं,
सच्चं, तच्छं. यथातथं,
(तब्बन्ता तीस्व) ५ लिकं,(त्व)
५सच्चं, मिच्छा-मुसा-(व्ययं)

[Truth]
[Falsehood.]

स्èब्श्तेपुल ५...
बोरुबस ४.....


१२८
रवो निनादो.निनदो.(च)सद्दो
निग्घोस.नाद.द्धन.(योच)रावो
आराव. संराव. विराव. घोसा
रवा[f]सुति [f](त्थि) सर.निस्सनो.(च)

[Sound,]

हण्ड १६.....


१२९
(विस्सट्ठ मञ्जु विञ्ञय्या
सवनीया विसारिनो
बिन्दुगम्भीर निन्नादि
त्वेव मट्ठङ्गिको सरो)

[The eight component parts of sound.]

स्वरयेहि अंगअट


१३०
तिरच्छान गतानं हि
रुतं) वस्सित, ६(मुच्चते)
कोलाहऌओ. कल कलो.
गीतं, गानं,(च) गीतिका [f]

[The cry of irrational annimals.]
[A confused or mingled sound.]
[A song.]

तिरिसनुन्गृ हण्ड १...
कोलाहलय २.......
गीहण्ड ३...........

[SL Page 021][\x 21/]

१३१
(सरा सत्त तयो गामा
चेक वीसति मुच्छना
हानानेकून पञ्ञसा
इच्चेतं) सरमण्डलं,

[The Indian gamut consisting of seven musical notes, three scales and twenty one modulations.]

स्वरमण्डलय १.....


१३२
उसभो. धे.वतो. (चेव)
छज्ज. गन्धार. मज्झिमा.
पञ्चमो.(च) निसादो. (ति
सत्तेते गदिता सरा)

[Names of the seven musical notes]

सप्तस्वरयट एक एक नम्)....


१३३
(नदन्ति उसभं गावो.
तुरगा धेवतं तथा
छज्ज म्मयूरा गन्धार
मजा कोञ्चा च मज्झिमं

[The creatures which utter seven notes of music.]

सप्तस्वर हण्डन्न्ल्̥)...


१३४
पञ्चमं परपुट्ठा दी
निसाद म्पि च वारणा
छज्जो च मज्झिमो गामा
तयो साधारणो, ति च


१३५
सरेसु तेसु पच्चेके
तिस्सो तिस्सो हि मुच्छना
सियुं तथेव ठानानि
सत्त सत्तेव लब्भरे


१३६
तिस्सो दुवे चतस्सो च चतस्सो कमतो सरे
तिस्सो दुवे चतस्सोति
द्वावीसति सुती सियुं)


१३७
(उच्चतरे रवे) तारो. [F,]
(थाव्यत्तमधुरे) कलो. [F,]
(गम्भीरे तु रवे) मन्दो. [F,]
तारादि तीस्व) (थो कले)
काकली [f](सुखुमे (वुत्तो)
(किरया दि समता) लयो.

[A high tone.]
[An inarticulate but pleasing tone]
[A bass or low tone.]
[A minute tone,]
[Equal time in music and dance]

इता उस्हण्ड १....
मियुरु अवियथण्ड १.
ग्èम्बुरुहण्ड १.....
सियुम् मियुरु अवियत् हण्ड १ गीतादीन् हा न्èटीमेहि साम्यय १


१३८
वीणा [f](च) वल्लकी [f](सत्त
तन्ति सा) परिवादिनी [f]
पोक्खरो. (दोणि वीणाय)
उपवीणो. (तु. वेठको)

[Lute.]
[The lute with seven strings.]
[The belly of the lute.]
[The neck of the lute. ]

वीणाव २.......
तत्सतक्èति वीणाव
कराविय १......
वीणादण्ड १.....

[SL Page 022][\x 22/]

१३९
आततं, चेव) वितत,
माततविततं घनं, सुसिरं, (चेति तुरियं
पञ्चङ्गिक मुदीरितं)

[The five sorts of musical instruments.]

पञ्चाङ्गिक तूर्य्य ५.


१४०
आततं, (नाम चम्माव-
नद्धेसु भेरि यादिसु
तलेकेकयुतं कुम्भ-
थूण दद्दरि का दिकं)

[A sort oi drum covered with leather on one side.]

एक् मुहुणिन् युत् तूर्य्यविशेषय १


१४१
विततं, (चोभयतलं
(तुरियं मुरजा दिकं)
(आततविततं, (सब्ब
(विनद्धं पणवा दिकं)

[Another sort, covered on both sides.]
[A sort of drum completely covered with leather.]

देमुहुणु èति तूर्य्य विशेषय १
सर्वभागयेन् वेऌअनलदतुर्य्य विशेष


१४२
सुसिरं,(वंस संखादि)
(सम्मतालादिकं) घनं,
आतोज्जं,(तुच) वादित्तं,
वादितं, वज्ज, १ (मुच्चते)

[A wind instrument.]
[A cymbal, belt.]
[Playing on musical instruments.]

हुणकुललादिय १
कुऌउतालमादिय १
आततादि पस ४..


१४३
भेरि [f]दुन्दुभि. (वुत्तोथ)
मुदिङ्गो. मुरजो. (स्स तु.)
आलिङ्गं. २क्यो. ३द्धका.(भेदा)
तिणवो. (तुच) देण्डिमो.

[A sort of drum]
[Another sort of drum.]
[Three sorts of drums.]
[A sort of drum,]

बेर २......
मिहिङ्गुबेर २..
एहिम भेद ३..
ग्èटबेर २...


१४४
आऌअम्बरो. (च) पणवो.
कोणो. (वीणादिवादनं)
दद्दरी. पटहो. (भेरि
प्पभेदा) मद्दला. (दयो)

[A sotr of drum.]
[Bow, quill.]
[A large kettledrum.]

पणाबेर २.....
कण्डिप्पु आदिय १.
बेरविशेष ३....


१४५
(जनप्पिये विमद्दुत्थे
गन्धे) परिमलो. (भवे)
(सोत्वा)४ मोदो. (दुरगामी
विस्सन्ता तीस्वि तो परं)

[A pleasing scent extracted by rubbing fragrant substances]
[Diffusive fragrance,]

पेम्करुसुवन्द . १
इता विहिदेन एम सुवन्द १


१४६
इट्ठगन्धो.[F,](च)सुरभी.[F,]
सुगन्धो.[F,](च) सुगन्धि.[F,](च)
पूतिगन्धि.[F,](तु) दुग्गन्धो.[F.]
(थ) विस्सं.[F,](आमगन्धियं)

[Any perfume]
[An ill smell. The smell like that of rawmeat.]

सुगन्द ४......
दुगन्द २......
मिनिदुम् आदिय...

[SL Page 023][\x 23/]

१४७
कुंकुमं, (चेव) यवन-
पुप्फं,(च) तगरं,(तथा)
तुरुक्खो. (ति च तुज्जाति-
गन्धा एते पकासिता)

[Four sorts of perfume as safron, yavanapupha, tabernal montanna, coronaria, and incense.]

कोकुम्योन् पुप् तुवरला तु रुक्तेल् यन सिव्द्श्गन्द ४....


१४८
कसावो.(नित्थियं)तित्तो.
मधुरो.लवणो.(इमे)
अम्बिलो. कटुको. (चेति
छरसा तब्बती तीसु)

[The six tastes, viz., Astringent, bitter, sweet, salt, sour, and pungent.]

कसावय. तित्तय. मधुरय. लवणय. अम्बिलय. कटुकय यन षट्रसय ६..


१४९
(सिया) फस्सो.(च) फोट्ठब्बो.
वीसयी, (त्व) १क्ख, २ मिन्द्रियं,
नयनं, (त्व)३क्खि, नेन्तं,(च) लोचनं, (चा) ४च्छि, चक्खु,(च)

[Touch.]
[An orgon of sense.]
[The eye]

स्पर्शय २....
इन्द्रियय्ल्̥ ३..
Çस ६.....


१५०
सोतं, सद्दग्गहो. कण्णो
सवनं, सुति[f]नत्थु [f](तु)
नासा [f](च) नासिका [f]घानं,
जिव्हा [f](तु) रसना [f](भवे)

[The ear,]
[The nose.]
[The tongue.]

कण ५.....
नासय ४...
दिव २.....


१५१
सरीरं, वपु, गत्तं,(चा) ५
त्तभावो. बोन्दि. विग्गहो.
देहं, (वा पुरिसे) कायो.
(थियं) तनु [f]कलेबरं,

[The body.]

शरीरय १०...


१५२
चित्तं, चेतो. मनो.,(तित्थि,
विञ्ञाणं, हदयं, (तथा)
मानसं, धी [f](तु) पञ्ञा [f](च)
बुद्धि [f]मेधा [f]मति [f]मुति [f]

[The mind or faculty of reason.]
[Understanding.]

सित ६.....
प्रग्ञाव १४..


१५३
भूरी [f]मन्ता [f](च, पञ्ञानं,
ञाणं, विज्जा [f](च) योनि [f](च)
पटिभान ७ममोहो. (थ)
(पञ्ञाभेदा) विपस्सना [f]

[Clear discernment.]

प्रग्ञाविशेष २...


१५४
सम्मादिट्ठि [f](प्पभुतिका)
वीमंसा [f](तु विचारणा)
सम्पजञ्ञं, (तु) नेपक्कं,
वेदयितं,(तु) वेदना [f]
[Judgment.]
[Prudence, discrimination.]
[Sensation.]

तीरणप्रग्ञाव १...
अर्त्थानर्त्थादिय सलकन प्रग्ञाव २...
वृदनाव २...

[SL Page 024][\x 24/]

१५५
तक्को.वितक्को.संकप्पो.
१प्पनो [f]हा[f]३यु,(तु) जीवितं,
एकग्गता [f](तु) समथो).
अविक्खेपो. समाधि. (च)
[Reasoning a resolve, or act of determination.]
[Life.]
[Mental tranquillity.]

वितर्कय ५.....
जीवितिन्द्रिय २...
समाधिय ४....


१५६
उस्साहा. ४तप्प. पग्गाहा
वायामो. (च) परक्कमो.
पधानं, विरियं, (चे)५ हा [f]
उय्यामो.(च) धिती [f](त्थियं)

[Perseverance or fortitude.]

वीर्य्यय १०...


१५७
चत्तारि विरियङ्गानि
तचस्स च नहारुनो
अवसिस्सन मट्ठिस्स
मंसलोहित सुस्सनं

[Fourfold fortitude.]

चतुर्विध वीर्य्याङ्ग..


१५८
उस्सोऌहि [f](त्वधिमत्तेहा
सति [f](त्व) ६नुस्सति [f](त्थियं)
लज्जा [f]हिरि [f]समानाथ)
ओतप्पं, पापभीरुता [f]

[Strenuous effort.]
[Recollection.]
[Shame.]
[Fear of committing sin,]

अधिकवीर्य्य १.....
स्मृतिय २......
लज्जाव २......
पापयेहि भय २..


१५९
मज्झत्तता[f](तु)७ पेक्खा[f](च)
अदुक्ख मसुखा [f](सिया)
चित्ताभेगो. मनक्कारो.
अधिमोक्खो.(तु) निच्छयो.

[Indifference.]
[Consciousness of pleasure or pain, sensibility. Certainty.]

उपेक्षाव ३....
मेनेहिकिरीम २...
अधिमोक्षय २...


१६०
दया[f 8]नुकम्पा [f]कारुञ्ञं,
करुणा [f](च) अनुद्दया[f]
(थियं) वेरमणी [f](चेव)
विरत्या [f 9]रति [f](चाप्यथ)

[Compassion, mercy.]
[Abstinence,]

करुणाव ५....
विरतिय ३......


१६१
तितिक्खा [f]खन्ति [f]खमनं,
खमा[f]मेत्ता[f](तु)मेत्त्य१०(थ)
दस्सनं, दिट्ठि [f]लद्धि [f](त्थि)
सिद्धन्तो, समयो. (भवे)

[Patience, forbearance.]
[Friendship.]
[Religious persuasion, belief.]

क्षमाव ४.....
मैतिरय २.....
लब्धिय ५......


१६२
तण्हा [f](च) तसिना [f]एजा [f]
जालिनी [f](च) विसत्तिका [f]
छन्दो. जटा [f]निकन्त्या[f11]सा[f]
सिब्बनी भवनेत्ति [f](च)

[Desire.]

तृष्णाव २५...

[missing]

[SL Page 033][\x 33/]

२१६
सोपानो.,(वा)१ रोहणं,(च)
निस्सेणी [f](सा)२ धिरोहिणी [f]
वातपानं, गवक्खो.(च)
जालं,(च) सीहपञ्जरं,

[Stairs.]
[A ladder.]
[A window or air hole.]

हिण २.......
दण्डुहिण २....
कवुऌउदोर ५.


२१७
आलोकसन्धि. (वुत्तोथ)
लङ्गि [f](त्थि) पलिघो. (भवे)
कपिसीसो.३ ग्गऌअत्थम्भो.
निब्बं, (तु छद्द कोटियं)

[The bolt or bar of a door.]
[The post to which the bolt is fastened.]
[The edge of a roof.]

कनयम २......
अगुऌउ कणुव २..
छदन केऌअवर १.


२१८
छदनं, पटलं, छद्दं,
अजिरं, वच्चरा,४ङ्गणं,
पघाणो पघणा. ५ आइन्दा.
पमुख, द्वार बन्धनं,

[The thatch of a roof.]
[A court of a yard.]
[A terrace before a house.]

छदनय ३....
मिदुल ३.....
आऌइन्दय(अक्देरिय)५


२१९
पिट्ठसंघाटक, द्वार-
बाहा[f]कूटं, (तु) कण्णिका [f]
द्वारं (च) पटिहारो (थ)
उम्मारो. देहिनी [f](त्थियं)

[A door post.]
[The upper part of the frame of a circular roof.]
[A door or gate]
[The threshhold]

दोरबाव २....
कर्णिकाव २.....
द्वारय २......
एलिपत ४.......


२२०
एऌअको. इन्दखीलो. (थ)
थम्भो. थूणो. [F](पुमित्थियं)
पाटिका [f](ण्डेन्दुपासाणे)
गिञ्जका [f](तुच) इट्ठका[f]
[A pillar, post.]
[A stone step at the entrance of a house, serving as the scraper for the feet.]
[Tiles.]

èम्ब २......
सन्दकडपहण १.
उऌउ २......


२२१
(वऌअभि च्छादि दारुम्हि
वंके) गोपानसी [f](त्थियं)
(कपोत पालिकायं तु)
विटंको., (नित्थियं भवे)

[The rafters of a house.]
[A dove-cot or aviary.]

गोन्èस्स १..........
कोब्ल्̥ गेडि वऌअल्ल १..


२२२
कुञ्चिकाविवरं, ताल-
च्छिग्गलो. ((प्यथ) कुञ्चिका [f]
तालो ६ वापुरणं, (चाथ)
वेदिका [f]वेदि [f](कथ्यते)

[The keyhole.]
[The key.]
[A covered terrace in the yard.]

केसिसिदुर २....
केस्स ३......
पिऌइकड ह्ल्̥ वृदिकाव २.

[SL Page 034][\x 34/]
भूकण्डस्स पुरवग्गो [II.-2.]
२२३
संघाटो. पक्खपासो.(च)
(मन्दिरङ्गा) तुला [f](अपि)
(थियं) सम्मुञ्जनी [f](चेव)
सम्मज्जनी [f](च) सोधनी [f]

[The principal upright timber of a house.]
[The planks of the ceiling.]
[A beam.]
[A broom.]

द्èव वऌअल्ल १.....
प्èलन्प्ल्̥रुव १...
तलान्दय १.......
मुस्न ३..........


२२४
संकटीरं, (च) संकार-
धानं, संकारकूटकं,
(अथो) कचवरो. १ क्लापो.
संकारो. (च) कसम्बु.(पि)

[A dunghill.]
[Dust or sweepings.]
कसऌअगोड ३....
कसऌअ ४........


२२५
(घरादि भू मतं) वत्थु.
गामो. संवसथो. (थ सो
पाकटो) निगमो. (भोग-
मच्चादिभ्यो)२धि (तूदितो)

[The site of a house.]
[A village.]
[A market town.]
[A boundary.]

गृहादीन्गृ भूमिय १..
गम २............
नियन्गम १.........
सीमाव ३..........


२२६
सीमा [f](च) मरियादा [f](थ)
घोसो. गोपालगामको.

पुर वग्गो [II.-2. =============== A Village of herdsmen.]

गोपलुगम २....


नमो बुद्धाय.

२२७
मनुस्सो. मानुसो. मच्चो.
माणवो. मनुजो. नरो.
पोसो. पुमा.(च) पुरिसो.
पोरिसो. (प्यथ) पण्डितो.

[Man.]
[Wise or learned men.]

मनुष्यय्ल्̥ १०..
पण्डितय्ल्̥ २६..


२२८
बुधो. विद्वा. विभावी. (च)
सन्तो. सप्पञ्ञ. कोविदा.
धीमा. सुधी. कवी. व्यत्तो.
विचक्खण. विसारदा.


२२९
मेधावी. मतिमा. पञ्ञो.
विञ्ञ्श्.(च) विदुरो. विदू.
धीरो. विपस्सी. दोसञ्ञ्श्.
बुद्धो. (च) दब्ब. विद्दसु.

[SL Page 035][\x 35/]

२३०
इत्थी [f]सीमन्तिनी [f]नारी [f]
थि [f]वधु [f]वनिता [f 1]ङ्गना[f]
पमदा [f]सुन्दरी [f]कन्ता [f]
रमणी [f]दयिता [f 2]बला [f]

स्तीर १५.....

२३१
मातुगामो. (च) महिऌआ [f]
ललना [f]भीरु [f]कामिनी [f]
कुमारिका [f](तु) कञ्ञा [f](थ)
युवती [f]तरुणी [f](भवे)

[Various discriptions of women.]
[A maiden.]
[A young woman]

विशिष्ठ स्तीर ३.....
बाल स्तीर २......
य्वऔनि २......


२३२
महेसी [f](साभिसेकञ्ञा)
भोगिनी [f](राजनारियो)
(धवत्थिनी तु संकेतं
याति या सा)३ भिसारिका [f]

[A queen.]
[Other wives of a king.]
[A woman who goes on assignation.]


२३३
गणिका [f]वेसिया [f]वण्ण-
दासी [f]नगरसोभिनी [f]
रूपूपजीविनी [f]वे सी [f]
कुलटा [f](तु च) बन्धकी [f]

[A harlot.]
[A disloyal or unchaste woman]
वेश्याव ६.....
धूर्त्त स्तीर २.....


२३४
वरारोहो [f 4]त्तमा [f]मत्त-
कासिनी [f]वरवण्णिनी [f]
पतिब्बता [f](त्वपि) सती [f]
कुलित्थि [f]कुल पालिका [f]

[An excellent woman.]
[A virtuous and faithful wife.]
[A waman of rank.]

उतुम् स्तीर ४...
पतिव्रता स्तीर २.
कुल स्तिर २....


२३५
विधवा [f](पति सुञ्ञा थ)
पतिं वरा [f]सयं वरा [f]
विजाता [f](तु) पसूता [f](च)
जातापच्चा [f]पसूतिका [f]

[A widow.]
[A woman who chooses her husband.]
[A woman who has borne children.]

स्èमि न्èत्ती १...
स्वे च्छावेन् वल्लभयन् सोयन्नी २..
दरुवन् लद स्तीर ४....


२३६
दूती [f]सद्वारिका [f](दासी [f]
(तु) चेटी [f]कुटधारिका [f]
वारुणी [f 5]क्खणिका [f](तुल्या)
खत्तियानी [f](तु) खत्तिया

[A bawd, a procuress.]
[A maid-servant.]
[A fortune-teller.]
[A woman of the royal caste.]

दूतकम्करण्णी २...
दासी ३........
निमिति कियन्नी* २..
राज स्तीर २.....

* "सुभासुभ निरूपिनी" यनु टीकायि.

[SL Page 036][\x 36/]

२३७
दारो. छाया [f]कऌअत्तं,(च)
घरणी [f]भरिया [f]पिया [f]
पजापती [f](च) दुतिया [f]
(सा) पादपरिचारिका [f]

[A wife.]

भार्य्याव २....


२३८
सखी [f](त्वा)१ ली [f]वयस्सा [f](थ)
जारी [f](चेवा)२ तिचारिणी [f]
(पुमे) उतु. रजो. पुप्फं,
उतुनी [f](तु) रजस्सला [f]

[A woman's female friend.]
[An adulteress.]
[The courses.]
[A woman in her courses.]

यहऌउ स्ती ३...
सोर अम्बु २...
ओसप् ३.......
ओसप्वू स्तीर ३...


२३९
पुप्फवती [f]गरुगब्भा [f]
३ पन्नसत्ता [f](च) गब्भिनी [f]
गब्भासयो. जलाबू. ४ (पि)
कल लं, (पुन्नपुंसके)

[Pregnant woman.]
[The womb]
[A foetus.]

द्èरि èत्ती ३....
दलबुव २........
कलल रूपय १....


२४०
धवो.(तु) सामिको. भत्ता.
कन्तो. पति. वरो. पियो.
(अथो)५ पपति. जारो. (था)
६ पच्चं,पुत्तो.७त्रजो.सुतो.

[A husband.]
[Paramour.]
[A son.]
वल्लभया ७.....
सोर स्èमिया २.
दरुवा ७......


२४१
तनुजो तनयो. सूनु. *
(पुत्तादी धीतरि त्थियं)
(नारियं) दुहिता [f]धीता [f]
(सञ्जातेत्वो)८ रसो.(सुते)
[A daughter.]
[A legitimate son.]
धीतृव २......... तमाट दा पुत्रया १.


२४२
जायापती. जानिपती.
जयम्पति.(तु) दम्पति
(अथ) वस्सवरो. (वुत्तो)
पण्डको.(च) नपुंसकं,

[A husband and wife.]
[An eunuch.]

अम्बुस्èमिदेदेना ४
नपुंसकया ३....


२४३
बन्धवो.बन्धु. सजनो.
सगोत्तो. ञाति. ञातको.
सालोहितो. सपिण्डो. (च)
तातो.(तु) जनको. पिता.

[A kinsman.]
[A blood or near kinsman.]
[Father.]
न्श्या ६.......
सह लृ न्श्या २.
पिया ३........


२४४
अम्मा [f 9]म्बा [f]जननी [f]माता [f]
जनेत्ती [f]जनिका [f](भवे)
उपमाता [f](तु) धाती [f](त्थि)
सालो. (जायाय भातिको)

[Mother.]
[A wet nurse.]
[Wife's brother.]

व्èदू मवु ६......
किरि मवु २.......
मस्सिना.........

* मेहि पुत्तादि शब्द सय दून् केरेहि व्èटेनकल्è स्तीर लिङ्गुयि.

[SL Page 037][\x 37/]

२४५
ननन्दा [f]सामिभगिनी [f]
मातामही [f](तु) अय्यका [f]
मातुलो. (मातु भातास्स)
मातुलानी [f](पजापति)

[Husband's sister.]
[Grandmother.]
[Maternal uncle]
[Maternal uncle's wife.]

न्श्ना २......
ग्श्णुमुत्ता २...
मामा १......
न्èन्दा १.....


२४६
(जाया पतीनं जननी)
सस्सु [f](वुत्ता (थ तप्पिता)
ससुरो. (भागिनेय्यो.(तू
पुत्तो भगिनिया भवे)

[Husband's or wife's mother.]
[Husband's or wife's father.]
[Sister's son.]

अम्बु स्èमि देदेनागृ मवुवरु १
ओवुन्गृ पियवरु १
ब्श्ना १.......


२४७
नत्ता.(वुत्तो) पपुत्तो.(थ)
(सामि भाता तु) देवरो.
(धीतु पति तु) जामाता.
अय्यको.(तु) पितामहो.

[A grand son.]
[Husband's brother.]
[Daughter's husband.]
[Grandfather.]

मुनुपुरा २.......
स्èमियागृ सह्ल्̥दरया १
दुवगृ स्èमिया १.....
मुत्ता २............


२४८
मातुच्छा [f](मातु भगिनी)
पितुच्छा [f](भगिनी पितु)
पपितामहो. पय्यको.(तु)
सुण्हा [f](तु) सुणिसा [f]हुसा [f]

[Mother's sister]
[Father's sister.]
[Great grandfather.]
[Daughter-in-law.]

मवुगृ सह्ल्̥दरी १
पियागृ सह्ल्̥दरी १
मीमुत्ता २.......
येहेऌइ ३.......

२४९
सोदरियो. सगब्भो. (च)
सोदरो. सहजो (प्यथ)
(माता पितु ते) पितरो.
पुत्ता. (तु पुत्तधीतरो)

[A brother,]
[Parents.]
[Son and daughter.]

सह्ल्̥दरया ४.....
मवुपिय्ल्̥ ७.......
पुतुन् हा दून् १....


२५०
ससुरा. (सस्सु ससुरा)
(भातु भगिनि) भातरो.
बालत्तं, बालता [f]बाल्यं,
योबञ्ञं, (तुव) योब्बनं,

[Husband's or wife's father and mother.]
[Brother and sister ]
[Childhood.]
[Youth.]

न्èदिमयिल्ल्̥ १......
कुसेहि होत्त्ल्̥ १..
बाल बव ३........
य्वऔन बव २......


२५१
(सुक्का तु) पलितं, (केसा
दयो थ) जरता [f]जरा [f]
पुथुको. पिल्लको. छापो.
कुमारो. बाल. पोतका.

[Grey hair.]
[Old age.]
[A child.]

पलितय १.......
जराव २.......
बालया ६......


२५२
(अथो१त्तानसयो,[f 2]त्तान-
-सेय्यको, [f]थनपो (पिच)

[An infant.]
बालतरया ३......

[SL Page 038][\x 38/]

२५३
तरुणो, [f](च) वयट्ठो,[f](च)
दहरो, [f](च) युवा,[f]सुसु, [f]
माणवो,[f]दारको,[f](चाथ)
सुकुमारो,[f]सुखेधितो,[f*]

[A young man.]
[One delicately nurtured.]

तरुणया ७......
सुवसृ व्èडुनहु २..


२५४
महल्लको,[f](च) वुद्धो,[f](च)
थेरो॒ जिण्णो॒(च) जिण्णको॒
अग्गजो,[f]पुब्बजो,[f]जेट्ठो,[f]
कनिट्ठो,[f]कनियो,[f 1]नुजो,

[An old man.]
[The elder brother.]
[The younger brother.]

महऌउ अय ५........
व्èडिमल् सह्ल्̥दरया ३.
बाल सह्ल्̥दरया ३.


२५५
वलित्तचो,[f](तु) वलिनो,[f]
(तीसु त्तान सयादयो)

[Wrinkled.]

Çङ्ग र्èलिव्èटीम..


२५६
सीसो, २ त्तमङ्गानि, सिरो.
मुद्धा.(च) मत्थको.(भवे)
केसो.(तु) कुन्तलो.वालो.
३ त्त मङ्गरुह. मुद्धजा.

[The head. The hair.]
हिस ५.......
कृशय्ल्̥ ६...


२५७
धम्मिल्लो.(संयता केसा)
काक पक्खो. सिखद्धको.
पासो. हत्थो. (केसचये)
(तापसानं तहिं जटा [f]

[Braided hair.]
[A tuft of hair.]
[A mass of hair.]
[The matted hair worn by certain ascetics.]

कोण्डय १.....
कुडुम्बिय २.......
कृशकलापय २...
जटाव १.......


२५८
(थियं वेणि [f]पवेणि [f](च)
(अथो) चूऌआ [f]सिखा [f](सिया)
सीमन्तो. (तुमतो नारि
केस मज्झम्हि पद्धति)

[The hair twisted and undecorated.]
[A knot of hair on the crown of the head.]
[A seperation of the hair on each side so as to leave a distinct line on the top of the head,]

ग्èवसू कृशय २...
हिस् मुदुनृ ब्èन्दि कोण्डय २
लियन्गृ कृश मध्यपद्धतिय


२५९
लोमं, तनुरुहं, रोमं,
पम्हं, पखुम, मक्खिगं,
मस्सु, (वुत्तं पुम मुखे)
भू [f](त्वित्थि) भमुको. भमु.

[Hair on body.]
[Eyelash]
[The beard.]
[The eyebrow.]

र्ल्̥म ३......
अक्षिगतर्ल्̥म...
र्èवुल १......
ब्èम ३.......

* "सुखोचितो" कियात् पाठयि.
३९
[missing]
[SL Page 049][\x 49/]

३३५
राजञ्ञो. खत्तियो. खत्तं.
मुद्धाभिसित्त. बाहुजा.
सब्बभुम्मो. चक्कवत्ती.
(भूपोञ्ञो) मण्डलिस्सरो.

[A man of the Kshatriya tribe.]
[An universal monarch.]
[A ruler, a sovereign.]

क्षतिरयया ५.....
सक्विति रज २....
प्रदृश रज १....


३३६
(पुमे) लिच्छवि. वज्जी.(च)
सक्को. (तु) साकियो.(थव)
भद्दकच्चाना [f]राहुल-
-माता [f]बिम्बा [f]यसोधरा [f]

[Lichchavi Princes]
[Prince of the Sakya.]
[The queen Yasodara.]

लिच्छवी रज २..
शाक्य रज २..
यस्ल्̥धरादृवि ४.


३३७
(कोटीनं हेट्ठिमन्तेन
सतं येसं निधानगं-
कहापणानंदिवस
वलञ्जो वीसतम्मणं

[Opulent persons of the kshatriya tribe.]

क्षतिरय महासारय्ल्̥ नम् १


३३८
ते) खत्तिय महासाला.
(सीति कोटि धनानि तु
निधान गानि दिवस-
वलञ्जो च दसम्मणं

[Opulent Brahmans.]

बमुणु महासारय्ल्̥ नम् १


३३९
येसं)द्विज महासाला.
तदुपड्ढे निधानगे
वलञ्जो च) गहपति-
-महासाला. (धने सियुं)

[Opulant persons of the Grahapati tribe.]

गृहपति महासारय्ल्̥ नम् १


३४०
महामत्तो. पधानं, (च)
मतिसतिवो. (च) मन्तिनि.
सजीवो. सचिवो. १मच्चो
सेनानी.(तु) च मूपती.

[The king's companion: primeminister.]
[A minister of counsellor.]
[A privy counsellor.]
[A general.]

महा èमतिया २...
मन्तिरया २........
विश्वास èमतिया ३.
सृनापतिया २.....


३४१
(न्यासादीनं विवादान-)
२ म क्खदस्सो. (पदट्ठरि)
दोवारिको. पटिहारो.
द्वारट्ठो. द्वारपालको.
[A judge.]
[The warder or porter.]

अधिकरण नायकया १..
द्वारपालकया ४....


३४२
अनीकट्ठो. (ति राजुन-
मङ्गरक्खगणो मतो)
कञ्चुकी. सोविदल्लो (व)
अनुजीवी. (तु) सेवको.

[A body-guard women.]
[Attendants on]
[A servant.]

अङ्गरक्षकया २.....
स्èट्टलन èमतिया २.
सृवाया २........

[SL Page 050 ][\x 50/]भुकण्डे, चतुब्बण्णवग्गस्स खत्तियवग्गो [II.-1.]

३४३
अज्झक्खो. १धिकको. (चेव)
हेरञ्ञिको. (तु) निक्खिको
(सदेसा नन्तरो) सत्तु.
मित्तो. (राजा ततो परं)

[A superintendent,]
[The treasurer.]
[A neighbouring prince.]
[An ally.]

सतिस्व्èद्श्रुम् कर्मयेहि नियुक्तया २
रन् बलन्ना २.......
स्वदृशयट अनतुरु रट वलन्दन रज १
अनतुरु भूमियेन् पिटतरट वऌअन्दन रज १


३४४
अमित्तो. रिपु. वेरी.(च)
सपत्ता. २ राति. सत्व. ३रि.
पच्चत्थिको. परिपन्थी.
पटिपक्खा. ४ हिता. परो.

[An enemy.]

सतुरा १९...


३४५
पच्चामित्तो. विपक्खो.(च)
पच्चनीक. विरोधि (नो)
विद्देसी.(च) दिसो. दिट्ठो.
(था)६ नुरोधो. ७ नुवत्तनं.

[Complaisance]

अनुकूलत्वय २...


३४६
मित्तो., (नित्थि) वयस्सो.(च)
सहायो. सुहदो. सखा.
सम्भत्तो. दऌह मित्तो.(च)
सन्दिट्ठो. (दिट्ठमत्तको)

[A friend.]
[A firm friend.]
[A friend at first sight,]

मित्रया ५......
दृठ मितया २..
दृष्ट मित्रया १.


३४७
चरो.(च) गुऌहपुरिसो.,
पथावी. पथिको. ३ द्ध गू.
दूतो. (तु) सन्देसहरो
गणको. (तु) मुहुत्तिको)

[A spy,]
[Traveller.]
[A messenger.]
[An astrologer.]

चर पुरुषया २.
पथिकया ३.....
दूतया २......
न्èक्èत्ता २...


३४८
लेखको. लिपिकारो.(च)
वण्णो (तु) अक्खरो. प्यथ)
भेदो. दण्डो. साम, दाना,-
(न्युपाया चतुरो इमे)

[A scribe.]
[A letter of the alphabet.]
[Four means of success.]

लियन्ना २...
अकुर २.....
(चतुर्ल्̥पायनम्)


३४९
उपजापो. (तु) भेदो. (च)
दण्डो.(तु) साहसं, दमो.

[Disunion.]
[Punishment.]

भेदय २....
दण्डनय ३...


३५०
साम्य. ९मच्चो.सखा.कोसो
दुग्गं,(च) विजितं, बलं,
(रज्जङ्गानि च सत्ते ते
सियुं पकतियो पिच)

[The seven requisites of regal administration.]
सप्त राज्यङ्गनम्)

[SL Page 051][\x 51/]

३५१
पभावु. १स्साह. मन्तानं
(वसा तिस्सो हि सत्तियो)
पभावो. (दण्डजो तेजो)
पतापो. (तु च कोसजो)

[The three-fold power.]
[Majesty arising from the power of punishing.]
[Dignity arising from the possession of wealth.]

तिरविध शक्तीहु नम्
प्रभाव १.....
प्रतापय १....


३५२
मन्तो.(च) मन्तणं,(सो तु)
चतुक्कण्णो (द्विगोचरो)
(तिगोचरो तु छक्कण्णो.
रहस्सं, गुय्ह, (मुच्चते)

[Secret counsel.]
[A council heard only by 2 people.]
[A council heard only by 3 people]
[A secret.]

मन्त्रणय ....
चतुक्कर्ण्णय १.
छक्कर्ण्णय १..
रहस २.....


३५३
(तीसु) विवित्त. [F]विजन [f](च)
छण्णा.[F,]रहो-(रहोव्ययं)
विस्सासो. (तुव) विस्सम्भो.
युत्तं.[F,](त्वो)२ पायिकं [f,](तिसु)

[Solitary place.]
[Trust or confidence.]
[Right, fit, proper.]

विजनस्थानय ४..
विश्वासय २....
युक्तिसहगत किरयाव


३५४
ओवादो. (चा) ३ नुसिट्ठि [f]त्थि)
(पु म व ज्जे)४ नुसासनं,
आणा [f](च) सासनं, (ञेय्यं)
उद्दानं (तु च) बन्धनं,

[Admonition.]
[An order or command.]
[Binding.]

अववादय ३..
आग्ञाव २...
बन्धनय २...


३५५
आगु,(वुत्त)५ मपराधो.
करो. (तु) बलि (मुच्चते)
पुण्णपत्तो. (तुट्ठिदाये)
उपदा [f](तुच) पाभतं,

[Offence.]
[Royal revenue.]
[A present.]
[A present sent.]

अपराधय २...
करवुवर २....
सतुटुपण्डुर १..
हुन्त्èनट यवन पण्डुर ६


३५६
(ततो)६ पायन,७ मुक्कोचो
पण्णाकारो. पहेणकं,
सुङ्कं, (त्वनित्थिगुम्बादि देयो) (था)८ यो.धनागमो.

[Toll.]
[Receipt of revenue.]

सुंकम १....
धनप्राप्तिय २.


३५७
आतपत्तं, (तथा) छत्तं,
रञ्ञन्तु हेममासनं)
सीहासन,)९ (मथो) वाल-
-विजनी [f](त्थि च) चामरं,

[Parasol.]
[A throne of gold]
[A tail of the bosgruniuns used as a fan,]

छत्रय २.....
सिंहासनय १.
चामरय २...


३५८
खग्गो.(च) छत्त, १०मुण्हीसं,
पादुका [f]वालविजनी [f]
(इमेककुधभद्धानि
भवन्ति पञ्चराजूनं)

[The five emblems of royalty.]

(पञ्चराज ककुध भाण्डनम्)

[SL Page 052][\x 52/]

३५९
भद्दकुम्भो. पुण्णकुम्भो.
भिंकारो. जलदायको.
हत्थ १ स्स. रथ. पत्ती.(तु)
सेना [f]हि चतुरङ्गिनी)

[An auspicious jar.]
[A golden vase.]
[The four-fold army.]

पुन्कलस २....
रन्केण्डिय २..
सिव्रङ्गसेनगनम्.


३६०
कुञ्जरो. वारणो. हत्थि.
मातङ्गो. द्विरदो. गजो.
नागो. ञ्चिपो. इभो. दन्ती.
यूथजेट्ठो (तु) यूथपो.

[An elephant.]
[The leader of a wild herd]

Çता १०.....
नायक èता २.


३६१
काऌआवक. गङ्गेय्या.
पण्डर. तम्बा.(च) पिङ्गलो. गन्धो.
मङ्गल. हेमो.२ पोसथ.
छद्दन्ता (गजकुलानि एतानि)

[Ten tribes of elephants,]

दशèत्कुलय्ल्̥.

३६२
कऌअहो. (चेव) भिंको.(थ)
पभिन्नो. मत्त. गज्जिता
हत्थि घटा [f](तु) गजता [f]
हत्थिनी [f](तु) कणेरुका [f]

[A young elephant.]
[A furious elephant.]
[A herd of elephants.]
[A female elephant.]

Çत् प्èटवा २..
मत्èता ३......
Çत्समूहया २...
Çतिन्न २......

३६३
कुम्भो (हत्थि सिरो पिण्डो)
(कण्णमूलन्तु) चूऌइका [f]
आसनं, (खन्ध देसम्हि)
(पुच्छ मूलन्तू) मेचको.

[The frontal globes of an elephant.]
[Root of his ear.]
[His withers.]
[Root of his tail.]

कुम्भस्थलय १....
कम्मुल १.......
Çतुन्गृकन्द १..
वालधिय मुल १...


३६४
आलान,२ माऌहको. थम्भो.
(नित्थितु) निगऌओ, ३ न्दुको.
संखलं.[F,](तीस्वथो)) गण्डो.
कटो,) दानं, (तु सोमदो)

[Post to which he is secured.]
[Chain for his feet.]
[His temples.]
[The juice flowing from his temples]

Çतुन् बन्दिन ट्èम्ब
Çतुन् बन्दिन दम ३
Çतुन्गृ कप्ल्̥लय २
Çतुन्गृ मद १....


३६५
सोण्डो.[F](तु) द्वीसु) हत्थो.(थ)
करग्गं, पोक्खरं, (भवे)
(मज्झम्हि बन्धनं) कच्छा [f]
कप्पनो. (तु कुथादयो)

[His trunk.]
[The tip of his trunk.]
[Leathern girth.]
[An elephant's trappings.]

सोण्ड २....
सोण्ड अग २.
पोरोद्द १.
Çतुन्पिट अतुरण पलस् आदिय १

३६६
ओपवय्हो. राजवय्हो.
सज्जितो. (तुच) कप्पितो.
तोमरो.,(नित्थियं पादे
सिया विज्झन कण्टको)

[An elephant for the king to ride on.]
[An elephant caparisoned.]
[A sharp instrument for piercing his feet.]

राजवाहन èता..
स्श्दू èता २....
Çतुन्गृ पा विदिना कटुव १

[SL Page 053][\x 53/]

३६७
तुत्तं, (तु कण्णमूलम्हि)
(मत्थकम्हि तु) अंकुसो.
हत्थारोहो. हत्थिमेण्डो.
हत्थिपो. हत्थिगोपको.

[A pike to guide an elephant.]
[Hook to quiet him.]
[An elephant driver or keeper.]

कणमुलविदिन कटुव
अकुस्स १.....
Çत्गोव्वा ४


३६८
गामणियो. (तु मातङ्ग
हयाद्याचरियो भवे)
हयो. तुरङ्गो. तुरङ्गो.
वाहो. अस्सो. (च) सिन्धवो.

[One who trains elephants, and c.]
[A horse.]
हस्त्यादीन् हिक्मवन आचार्य्यया १
अश्वया ६.....


३६९
(भेदो) अस्सतरो. (तस्सा)
[F]जानीयो. (तु) कुलीनको.
सुखावाही. विनीतो (थ)
किसोरो. हयपोतको.

[A mule.]
[Horses of a good breed.]
[Well - trained horse.]
[Colt,]

अश्वतरया १....
जातिमत् असुन् २..
सुवयेन् उसुलन असुन् २
अस्प्èटवा २.......


३७०
घोटको. (तु) खलुङ्को.(थ)
जवनो. (च) जवाधिको.
मुखाधानं, खलीनो, (वा)
कसा [f](त्वस्सादि ताऌइनी

[A sort of horse]
[A fleet horse.]
[The bit of a bridle.]
[A whip.]

अस्कुण्डय्ल्̥ २....
जवसम्पन्न असुन् २.
मुव वऌअल्ल २.....
कसय १.........


३७१
कुसा [f](तु नासा रज्जुम्हि)
वऌअवा [f 2]स्सा [f]खुरो. सफं,
पुच्छं.,३ (मनित्थि) नङ्गुट्ठं,
वालहत्थो.(च) वालधि.

[A nose rope.]
[A mare.]
[The hoof.]
[The tail.]

नास्लनुव १....
वेऌअम्ब २......
कुरय २.......
वालधिय ४.....

३७२
सन्दनो. (च) रथो. पुस्स-
-रथो. (तुनरणायसो)
(चम्मावुतो च) वेय्यग्घो.
दीपो. व्यग्घस्स दीपिनो)

[A war chariot.]
[Any other car.]
[A car covered with a panther's skin.]
[A car covered with the skin of a tiger.]

रथय २........
पुस्स रथय १....
व्याघ्रसमिन् वलन्दनलद रथय १
दिविसमिन् वलन्दनलद रथय १..


३७३
सिविका [f]याप्ययानं, (वा)
(नित्थि तु) सकटो., (प्य)४ नं,
चक्कं, (रथङ्ग माख्यातं)
(तस्सन्तो) नेमि [f](नारियं)

[A litter.]
[A cart.]
[A wheel.]
[Its periphery.]

सिविगेय २.....
ग्èल २.......
रथसक १......
निम्वऌअल्ल १....

[SL Page 054][\x 54/]

३७४
(तम्मज्झे पिण्डिका) नाभि [f]
कुब्बरो. (तु) युगन्धरो.
(अक्खग्गकीले) आणी [f](त्थि)
वरूथो. रथगुत्य [f1](थ)

[Its nave.]
[The pole to which the yoke is fixed.]
[The linch pin.]
[The fender of a carriage.]

रथन्èब १....... रथयेहि किम्बुल्मुव २. अकुर अग गसन कणुव १
अय्ल्̥मय रथावरणय २


३७५
धुरो. (मुखे रथस्सङ्गा
त्व)२ क्खो. ३पक्खर (आदयो)
यानं, (च) वाहनं, योग्गं,
(सब्ब हत्थादि वाहने)

[Th fore part of a carriage.]
[Parts of a carriage.]
[Any vehicle.]

धुरय १........
रथयेहि अवयव २.
वाहनय ३......

३७६
रथाचारी. (तु) सूतो. (च)
पाजिता. (चेव) सारथि.
रथारोहो. (च) रथिको.
रथि.) योधो. (तु यो) भटो

[A charioteer.]
[Warriors in chariot.]
[Warrior.]

रथाचारिया ४....
रथयेहि सिट युद्धकरन्ना ३
य्ल्̥धया २......


३७७
पदाति. पत्ती. (तु पु मे)
पदगो पदिको. (मतो)
सन्नाहो. कंकटो. वम्मं,
ववचो.,(वा) उरच्छदो.

[A foot soldier]
[Armour, mail.]

पाबल सेनग ४..
सन्नाहय ६.....


३७८
जालिका[f](थच) सन्नद्धो [f,]
सज्जो.[F](च) वम्मितो.(भवे)
आमुत्तो.[F,]पटिमुक्को. [F,](थ)
पुरे चारी. [F,]पुरेचरो. [F,]

[One who is armed.]
[Clothed or accoutred.]
[A leader.]

सन्नाह सन्नद्धया ३.
युद्धयृ द्èडिकोट ह्èन्दगत् वस्त्रादिय
नेत्तियेहि यन य्ल्̥धया ४

३७९
पुब्बङ्गमो.[F,]पुरेगामी. [F,]
मन्दगामी.[F](तु) मत्थरो.[F,]
जवनो.[F,]तुरितो.[F,]वेगी [f,]
(जेतब्बं) जेय्य.[F,4](मुच्चते)

[One marching slowly.]
[A runner or express.]
[To be conquered.]

ल्èसिगमन् यन्ना.
शीघ्र जव èत्ता २
दिनिय युक्ता १...


३८०
सूर,[f,]वीरा.[F](तु) विक्कन्तो.[F,]
सहायो.[F, 5]नुचरो [f,](समा) (सन्नद्धप्पभुतीतीसु)
पाथेय्यं,(तुच) सम्बलं,

[A hero,]
[A companion.]
[Provision for a journey.]

साहसिक य्ल्̥धया ३
अनुचरया २......
मार्ग्ग्ल्̥पकरण २..

[SL Page 055][\x 55/]

३८१
वाहिनी [f]धजिनी [f]सेना [f]
चमु [f]चक्कं, बलं, (तथा)
अनीको. (चाथ) (विन्यासो)
वयूहो. (सेनाय कथ्यते)

[An army or forces.]
[Array of troops.]

सृनाव ७.....
सृनावगृ पद्मब्युहाकारयेन् सिटीम १


३८२
(हत्थि द्वादस पोसोति
पुरिसो तुरगो रथो
चतुपोसोति एतेन
लक्खणेनाधमन्ततो)

[Different bodies or divisions of an army.]

हस्त्यानीक, हयानीक, रथानीक, पत्तानीकय्ल्̥ नम्)

३८३
हत्थानीकं, हयानीकं,
रथानीकं, (तयो तयो
गजादयो स सत्था (तु)
पत्तानीकं, (चतुज्जना)


३८४
(सट्ठिवंसकलापेसु
पच्चेकं सट्ठिदण्डिसु
धूलिकतेसु सेनाय
यन्तिया)*१क्खोहिणी [f](त्थियं)

[A complete army.]

अक्षोहिणियनम् १...


३८५
सम्पत्ति [f]सम्पदा [f]लक्खी [f]
सिरी [f]विपत्ति [f](चा) १ पदा [f]
(अथा) २ युधं, (च) हेती [f](त्थि)
सत्थं, पहरणं, (भवे)

[Prosperity.]
[Adversity.]
[A weapon.]

सम्पत्तिय ४.....
विपत्तिय २......
आयुधय ४......


३८६
(मुत्ता मुत्त ममुत्त ञ्च
पाणितो मुत्तमेव च
यन्त मुत्तन्ति सकल-
मायुधं तं चतुब्बिधं)

[Four sorts of weapons,]

मुत्तामुत्तादि वसयेन् सियलुम आयुध चतुर्विधयि


३८७
मुत्ता मुत्तं, (च यट्ठ्यादि
अमुत्तं, (छुरिकादिकं)
पाणिमुत्तं, (तु सत्यादि)
यन्तमुत्तं, (सरादिकं)

[A bludgeon.]
[A knife or dagger, and c.]
[A javelin and c.]
[A weapon propelled by mechanical means, as an arrow.]

मुद्गरादि आयुध १..
किरिच्चि आदिय १....
अडयटि आदिय १....
शर आदिय १......


३८८
इस्सासो. धनु. कोदण्डं,
चापो.,(नित्थि) सरासनं,
(अथो) गुणो जिया [f]ज्या [f](थ)
सरो. पत्ती. (च) सायको.

* "अक्खोहिनी"ति टीका.

[A bow.]
[A bow-string.]
[An arrow.]

दुन्न ५....
दुनुदिय ३...
शरय ९....

[SL Page 056][\x 56/]

३८९
बाणो, कण्ड,१ मुसु. [F](वीसु)
खुरप्पो. तेजना, २ सनं,
तुणी [f](त्थियं) कलापो. (च)
तूणो. तूणीर. बाणधि.

[A quiver.]

हियवुर ५..


३९०
पक्खो. (तु) वाजो. दिद्धो.(थ)
विसपीतो सरो. (भवे)
लक्खं, वेज्झं, सरव्यं, (च)
सराभ्यासो. (तु) ३ पासनं,

[Feather of an arrow.]
[A poisoned arrow.]
[A butt or mark.]
[Archery.]

हीपत्रय २......
विसपेव् हीय २..
इलक्कय ३.....
दुनुशिल्प इग्èन्वीम

३९१
मण्डलग्गो (तु) नेत्तिंसो.
असि. खग्गो. (च) सायको.
कोसि [f](त्थि तप्पिधाने थो)
थरु. (खग्गादिमुट्ठियं)

[A sword.]
[Its sheath.]
[The hilt of a sword.]

कडुव ५......
कडुकोपुव १..
कडु मिट १....


३९२
खेटकं, फलकं, चम्मं,
इल्ली [f](तू) करपालिका [f]
छुरिका [f]सत्य [f 4]सिपुत्ति [f]
लगुऌओ. (तुव) मुग्गरो.

[A shield.]
[A cudgel.]
[A knife.]
[A mailet.]

पलिह ३.....
कयिसरण्डुव २.
सिरिय ३.....
मुङ्गुर २....


३९३
सल्लो.,(नित्थि) संकु. (पुमे)
वासी [f](तु) तच्छनी [f](त्थियं)
कुठारी [f](त्थि) फरसु. (सो)
अंको. (पासाण दारणो)

[A stake.]
[An adze.]
[An axe.]
[A hatchet, a stone - cutter's instrument.]

हुलह्ल्̥ हेल्लय २..
व्श्य २..........
केटृरिय २.......
गल् पऌअन पेनुम १..


३९४
कणयो. भिन्दिवाऌओ. (च)
चक्कं, कुन्तो. गदा [f](तथा)
सत्या ५ [f](दि सत्थ भेदा थ)
कोणो. ६स्सो. कोटि[f](नारियं)

[Different kinds of weapons.]
[An end.]

आयुधविशृष ६...
कोण ३.......


३९५
निय्यानं, गमनं, यात्रा [f]
पट्ठानं,(च)गमो. गति [f]
चुण्णो. पंसु. रजो. (चेव)
धूली [f](त्थि) रेणु. [F]च द्विसु

[March of an assailant.]
[Dust.]

गमन ६....
धूलि ५.....


३९६
मागधो. मधुको. (वुत्तो)
वन्दि.(तु) थुति पाठको. वेताऌइको. बोधकरो.
चक्किको. (तुच) घण्टिको.

[A bard.]
[A panegyrist.]
[An awakener.]
[A ballad singer.]

वंश द्èन स्तुतिकरन्ना २
विर्य्यादीन् स्तुति करन्ना २
वन्दिभट्टय्ल्̥ २.......
बोह्ल्̥देना एक्व वक्रव सिट स्तुतिकरण वन्दिहु

[SL Page 057][\x 57/]

३९७
केतु. १ द्धजो. पताका [f](च)
कदली [f]केतनं, (प्यथ)
योहंकारोञ्ञमञ्ञस्स
सा) ३ हमहमिका [f](भवे)

[A flag or banner.]
[Conceit of superiority.]

पताकय ५....
ओवुनोवुन्ट करण अहंकारय १


३९८
बलं, थामो. सहं, सत्ति [f]
विक्कमो. (त्वतिसूरता) *
(रणे जितस्स यं पानं)
जयपानं, (तितम्मतं)

[Strength.]
[Great power.]
[A draught of victory.]

शक्तिय ४....
विक्रमय १....
जयपानय १..


३९९
सङ्गामो. सम्पहारो.(चा
नित्थियं) समरं., रणं,
आजि [f](त्थि) आहवो. युद्ध,
३ मा योधनं, (च) संयुगं,

[War, battle.]

युद्धय ९...


४००
भण्डनं,(च) विवादो. (च)
विग्गहो. कलह. मेधगा.
मुच्छा [f]मोहो. (थ) पसय्हो.
बलक्कारो. हट्ठो. (भवे)

[Contention, strife.]
[Fainting.]
[Violence.]

कलहय ५.....
मूर्छाव २....
बलात्कारय ३.


४०१
उप्पादो. (भूतविकति
या सुभा सुभ सूचिका)
ईति [f](तचित्थि) अजञ्ञं,(च)
उपसग्गो. उपद्दवो.

[A portent,]
[A danger.]

भूत विकृतिय १....
उपद्रवय ४.......

४०२
निब्बुद्धं, (मल्ल युद्धम्हि)
जयो (तु) विजयो. (भवे)
पराजयो, (रणे भङ्गो)
पऌआयन, ४ मपक्कमो.

[Close fight.]
[Victory.]
[Defeat.]
[Flight.]

मल्ल युद्धय १...
दिनीम २........
प्èरदीम १......
बिन्दी पऌआयाम २.


४०३
मारणं, हननं, घातो.
नासनं,(च) निसूदनं,
हिंसनं सरणं. हिंसा [f]
वधो. ससन, घातनं,

[Slaughter.]

म्èरीम हेवत् वधय ११


४०४
मरणं, कालकिरिया [f]
पलयो. मच्चु. (चा)५ च्चयो.
निधनो., (नित्थियं) नासो.
कालो. ६न्तो. वचनं, (भवे)

[Death.]

मरणय १०...

[SL Page 058][\x 58/]

४०५
(तिसु) पेतो.[F,]परे तो.[F,](च)
मतो.[F,](थ) चितको. चिता [f]
आऌआहनं. सुसाणं, (चा
नित्थियं) कुणपो., छवो.,

[The dead.]
[A funeral pile.]
[A cemetery,]
[A corpse.]

मऌआहु ३.....
दरस्श्य २....
सोहोन २..
मिनिय २......


४०६
कवन्धो.,(नित्थियं देहो
सिरो सुञ्ञो सहकिरयो)
(अथ) सिवथिका [f]वुत्ता
सुसानस्मिं हि आमके)

[A headless trunk]
[A place where dead bodies are cast.]

हिस न्èति, किरया सहित शरीरय १
अमुसोहोन १...........


४०७
वन्दी [f](त्थियं) करमरो.
पाणो. (त्व) १ सु. (पकासितो)
कारा [f](तु) बन्धनागारं,
कारणा [f](तु च) यातना [f]

खत्तियवग्गो.

[A captive.]
[Life.]
[A prison.]
[Agony, pain.]

बलात्कारयेन् गेणा मनुष्यादीहु २
प्राणय २......
हिरगेय २.....
कम्कटुल २.....


४०८
ब्रह्मबन्धु द्विजो. विप्पो.
ब्रह्मा भोवादि. ब्राह्मणो.
सोत्थियो. छन्दसो. (सो थ)
सिस्सा. २न्तेवासि. नो(पुमे

[A Brahman.]
[A pupil.]

ब्राह्मणय्ल्̥ ८....
शिष्यय्ल्̥ २......


४०९
ब्रह्मचारी. गहट्ठो.(च)
वानपत्थो. (च) भिक्खू. (ति
भवन्ति चतुरो एते)
अस्समा.,(पुन्नपुंसके)
[A religious student, house-holder, hermit, mendicant.]

चतुराश्रमय्ल्̥ नम् ४.


४१०
(चरन्ता सह सीलादी)
सब्रह्मचारि. नो (मिथु)
उपज्झायो. उपज्झा. (था)
३चरियो.(निस्सय दादिको)

[One who practices duties in association with others.]
[A spiritual preceptor.]
[A teacher.]

सब्रंसरु १....
उपाध्यायया २.
आचार्य्यया १..


४११
(उपनीया थवा पुब्बं
वेद मज्झापये द्विजो
यो साङ्गंसरहस्सं चा
४ चरियो ब्राह्मणेसु सो)


४१२
पारम्परियं, ५ मे तिह्यं,
६ मु पदेसो. (तथे)७ तिहा-
यागो. कु) कतू यञ्ञो. (थ)
वेदि [f](त्थि भु परिक्खता)

[Traditional inatruction.]
[A sacrifice.]
[An alter.]

उपदृश परम्पराव ४.
यागय ३..........
याग वृदिकाव १....

[SL Page 059][\x 59/]

४१३
अस्समेधो. (च) पुरिस- मेधो. (चेव) निरग्गऌओ.
सम्मापासो. वाजपेय्यं,१
(मिति यागा महा इमे)

[The five great sacrifices.]

पस्मह याग नम्.

४१४
इरितचिजो. याजको. (थ)
सभ्यो. समाजिको. (प्यथ)
परिसा [f]सभा [f]समज्जा [f](च)
(तथा) समिति [f]संसदो.

[Officiating priest]
[A member of an assembly.]
[An assembly or meeting.]

यागकरन्ना २....
सभा नियुक्तया २..
सभाव ५........


४१५
(चतस्सो परिसा) भिक्खू.
भिक्खुनी [f](च) उपासका
उपासिका [f]यो (ति इमा
थवाट्ठपरिसा सियुं)

[The four classes of Buddha's disciples.]
[The eight classes of Buddha's disciples.]

सिव् पिरिस नम्....
अट पिरिस नम्....


४१६
तावतिंस द्विजक्खत्त
मार ग्गहपतिस्स (च)
समणानं (वसा) चातु-
म्महाराजिक ब्रह्मुनं


४१७
(गायत्ति पमुखं) छन्दं,
(चतु वीस क्खरन्तु यं
वेदान मादिभूतं सा)
सावित्ती [f](त्थि पदं सिया)

[Metre.]
[A Vedic verse savitri.]

छन्दस १......
एनम् छन्दस १..


४१८
(हव्यपाके) चरु. (मतो)
सुजा [f](तु होम दब्बियं)
(परमन्नं तु) पायासो.
हव्यं. (तु) हवि, (कथ्यते)
[A prepared oblation for the gods.]
[A sacrificial ladle.]
[Rice boiled in milk.]
[The articles to be offered in sacrifice.]

याग द्रव्य पिसीम १.
याग स्èन्द १....
पायासय १......
याग द्रव्यय २....


४१९
यूपो. (थूणाय) (निम्मन्थ्य
दारुम्हि त्व)२ रणी [f](द्वीसु)
गाहपच्चा. ३ हवनीयो.
दक्खिणग्गि. (तयोग्गयो)

[A sacrificial post.]
[Wood for kindling fire by attrition.]
[Three sacred fires.]
याग स्थम्भय १...
गिनिगान दण्ड १...
तिरविधाग्निय ३.....


४२०
चागो. विस्सज्जनं, दानं,
वोस्सग्गो. (च) पदेसनं,
विस्साननं, वितरणं,
विहायिता, ४ पवज्जनं,

[Gift or donation.]

त्यागय ९...

[SL Page 060][\x 60/]
भूकण्डे, चतुब्बण्णवग्गस्स, ब्राह्मणवग्गो [II-4.]
४२१
पञ्चमहा परिच्चागो. (वुत्तो) सेट्ठधनस्स (च) (वसेन) पुत्तदारानं
रज्जस्स ङ्गान (मे वच)

[The five great donations,]

पञ्चमहा परित्यागयनम्...


४२२
अन्नं, पानं, घरं, वत्थं,
यानं, मालं [f]विलेपनं,
गन्धो. सेय्यो [f]पदीपेय्यं,
(दानवत्थुसियुंदस)

[Ten objects suitable for gifts.]

दशदान वस्तुनम्..


४२३
(मतत्थं तदहे दानं
तीस्वेतमु)१ द्धदेहिकं.[F,]
(पितुदानं तु) नीचापो.
सद्धं,(तु तंव सत्थतो)

[Funeral obsequies.]
[Gifts in honour of a deceased.]
[A funeral repast.]

मऌअवुन् पिणिस एदवस् देन दानय १
मऌअ पियन् पिणिस देन दानय ....
मतक बत १...

४२४
(पुमे) अतिथी आगन्तु.[F,]
पाहुना [f,2]वेसिका.[F,](प्यथ)
(अञ्ञत्थ गन्तु मिच्छन्तो)
गमिको.[F,](था)३ग्घ.[F,4]मग्घियं

[A guest,]
[A traveller]
[Hospitality.*]

अमुत्ता ४....
गमिकया १....
आगन्तुक सत्कारय २


४२५
पज्जं.[F,](पादोदकादो थ
सत्तागन्त्वा दयो तिसु)
अपचित्य [f5]च्चना [f]पूजा [f]
६ पहारो. बलि. मानना [f]

[Water for washing the feet,]
[Offering.]

पाद्ल्̥नाप्èनादिय १
पूजाव ६...


४२६
नमस्सा [f](तु) नमक्कारो.
वन्दना [f](चा)७ भिवादनं,
पत्थना [f]पणिधानं, (च)
(पुरिसे) पणिधी. (रिते)८

[Worship.]
[Asking or begging.]

व्èन्दीम ४.....
प्रार्त्थनाव ३...


४२७
अज्झेसना [f](तु सक्कार-
पुब्बङ्गम नियोजनं)

[Request or solicitation]

आराधनाव १...


४२८
परियेसना [f 9]न्वेसना [f]
परियेट्ठि [f]गवेसना [f.]
उपासनं, (तु) सुस्सूसा [f]
(सा))पारिचरिया [f](भवे)

[Research or inquiry.]
[Service.]

सेवीम ४.......
पारि चरियाव ३..


[SL Page 061][\x 61/]

४२९
मोन, १ मभासनं तुण्ही-
भावो.) (थ) पटिपाटि [f](सा)
अनुक्कमो. परियायो.
अनुपुब्ब्य २ [f](पुमे) कमो.

[Silence]
[Order, method.]
नोबिणीम ३...
पिऌइवेऌअ ५....


४३०
तपो, (च) संयमो, सीलं,
नीयमो.(तु) वतं., (च वा)
वीतिक्कमो.३ ज्झाचारो (थ)
विवेको. पुथुगत्तता [f]

[Religious austerity.]
[Meritorious act.]
[Transgression.]
[Discrimination.]
शीलय ३.....
व्रतय २.....
व्यतिक्रमय २..
विवृकय २...


४३१
(खुद्दानु खुद्दकं) आभि-
समाचारिक,(४ मुच्चते)
आदि ब्रह्म चरियं,(तु
तदञ्ञं सील मीरितं)

[The minor duties of a devotee]
[The higher duties of morality.]

क्षूद्रानु क्षुदु चारित्र शीलय १..
एयिन् अन्य चारित्र शीलय १....


४३२
(यो पापेहि उपावत्तो
वासो सद्धिं गुणे हि सो)
उपवासो. (ति विञ्ञेय्यो
सब्बभोग विवज्जितो)

[A fast.]

उपवासय १...


४३३
तपस्सी. भिक्खु. समणो.
पब्बजितो. तपोधनो.
वाचंयमो. (तु) मुनि. (च)
तापसो. (तु) इसी. ५(रितो)

[A mendicant, an ascetic.]
[A sage.]
[Saints.]

प्रव्रजितय्ल्̥ ५....
ध्यायीहु २......
तापसय्ल्̥ २....


४३४
(येसं यतिन्द्रिय गणा)
यत यो वसी. नो (च ते)
सारिपुत्तो. ६पतिस्सो (तु)
धम्मसेनापती. ७(रितो)

[A Buddhist monk.]
[The priest Sariputta.]
यतीहु २.......
स्èरियुत् महतेरिन्दु ३.


४३५
कोलितो. मोग्गल्लानो. (थ)
अरिया. ३ (धिगतासियुं)
(सोतापन्नादिका) सेखा.
९ नरियो.(तु). पुथुज्जनो.

[The priest Moggallana.]
[Holy men.]
[Those who have still some passion to eradicate.]

मुगलन् महतेरिन्दु २...
आर्य्यय्ल्̥ १........
श्कैषय्ल्̥ १.......
पृथग् जनय्ल्̥ २.....

[SL Page 062][\x 62/]

अञ्ञा [f](तु) अरहत्तं, (च)
थूपो. (तु) चेतियं. (भवे)
धम्मभण्डा गारिको. (च)
आनन्दो. (द्वे समा थ च)

[The final sanctification.]
[A relic shrine.]
[The priest.]
[Ananda.]

रहत् फलय २......
स्श्य २..........
अनन्दमहतेरिन्दू २..


४३७
विसाखा [f]मिगारमाता [f]
सुदत्तो. १ नाथपिण्डिको.

[Visakha, a female devotee.]
[A wealthy lay disciple, so called.]

विसाखाव २.......
अनृपिण्डुमहसिटु २...


४३८
भिक्खू. २(पि) सामणेरो.(च)
सिक्खमाना [f](च) भिक्खुनी [f]
सामणेरी [f](ति कथिता)
(पञ्चेते सहधम्मिका)

[The five classes practising the same religious duties.]

पस्सह द्èम्य्ल्̥ नम्..


४३९
पत्तो. तिचीवरं, काय-
बन्धनं, वासि [f]सुची [f](च)
परिस्सावन, ३ (मिच्चेते
परिक्खारट्ठ भासिता)

[The eight requisities of a priest.]

अटपिरिकर नम्....


४४०
सामणेरो. (च) समणु-
द्देसो (चाथ) दिगम्बरो.
अचेऌअको. निगण्ठो.(च)
जटिलो. (तु) जटाधरो.

[A novice.]
[A naked ascetic.]
[An ascetic wearing clotted hair.]

हेरण २.......
निवटहु ३.......
जटाधरय्ल्̥ २...


४४१
(कुटीसका दिकाचतुत्-
तिंसद्वासट्ठि दिट्ठियो
इतिच्छन्नवुती एते)
पासद्धा. (सम्पकासिता)

[Non-Buddhist religionists.]

पाषाद्धय्ल्̥ १...


४४२
पवित्तो.[F,]पयतो.[F,]पूतो.[F,]
चम्मं,(तु) अजिनं, (प्यथ)
दन्तपोणो. दन्तकट्ठं,
वक्कलो.,(वा) तिरीटकं,

[Pure,]
[The hide of an animal.]
[A tooth cleaner.]
[The bark of tree,]

पवित्रया ३.....
चर्म्मय २......
द्èह्èटि २.....
रिटि सुम्बुऌअ २....

[SL Page 063][\x 63/]

४४३
पत्तो. पाती [f](त्थियं) (नित्थि)
कमण्डलु.,(तु) कुण्डिका [f]
(अथालम्बन दण्डस्मिं)
कत्तरयट्ठि [f](नारियं)

[An alms bowl,]
[Water pot used by an ascetic.]
[His walking stick.]

पात्रय २......
केण्डिय २.....
स्èरयटिय १....


४४४
(यन्देह साधना पेक्खं
निच्चं कम्म मयं) यमो.
(आगन्तूसाधनं कम्म.
मनिच्चं) नियमो. (भवे)

[Restraint a perpetual duty,]
[A self-imposed religious observance.]

यमय १.....
नियमय १....

ब्राह्मण वग्गो.
-


४४५
वेस्सो. (च) वेसियानो.(थ)
जीवनं, वुन्ती [f]जीविका [f]
आजीवो. वत्तनं, (चाथ)
कसिकम्मं, कसी [f](त्थियं)

[A man of the Vaisya tribe.]
[Livelihood,]
[Agriculture, ploughing.]

वैश्यय्ल्̥ २...
जीविकाव ५......
सी स्श्म २......


४४६
वाणिज्जं, (च) वणिज्जा [f](थ)
गोरक्खा [f]पसुपालनं,
(वेस्सस्स वुत्तियो तिस्सो)
गहट्ठा १ गारिका गिही.

[Trade.]
[A householder.]

वेऌअन्दाम २....
गेरि र्èकीम २...
गृहस्थया ३....


४४७
खेत्ताजीवो. कस्सको. (थ)
खेत्तं, केदार २ (मुच्चते)
लेड्डु. (त्तो मत्तिका खद्धो
खणित्ती [f](त्थ्य)३ वदारणं,

[A cultivator.]
[A field,]
[A clod of earth.]
[A spade or hoe.]

गोविया २.....
केत २........
म्èटिक्èट १.....
बिम कणिन हुल २..


४४८
दात्तं, लवित्त, (म) ४ सितं,
पतोदो. तुत्त, पाचनं,
योत्तं, (तु) रज्जु [f]रस्मि [f](त्थि)
फालो.(तु) कसको. (भवे)

[A sickle.]
[A goad,]
[A rope.]
[The ploughshare]

द्श्क्èत्त ३....
क्èविट ३......
र्èह्èण ३.....
सीव्èल २......


४४९
नङ्गलं, (च) हऌअं, सीरो.
ईसा [f](नङ्गलदण्डके), सम्मा [f](तुयुगकीलस्मिं)
सीता [f](तु) हऌअपद्धति [f]

[A plough,]
[The pole of a plough.]
[The pin of a yoke.]
[A furrow.]

नङ्गुल ३.......
नङ्गुलिस्दण्ड १...
वियदण्डेहि गसन पेत्त १
हीविट २...

४५०
(मुग्गादिके) ५ परन्नं,(च)
पुब्बन्नं,(सालि आदिके)
सालि, वीहि. (च) कुद्रूसो)
गोधुमो. वरको. यवो.

[Kidney beans.]
[Rice, etc]
[The seven sorts of grain.]

मुं उन्दु आदिय १...
ह्èल् आदिय १......
सप्तविध धान्य नम्...

[SL Page 064][\x 64/]
भूकण्डे, चतुब्बण्णवग्गस्स, वेस्सवग्गो [II-4.]
४५१
कङ्गु. (तिसत्तधञ्ञानि)
नीवारा. (दि तु तब्भिदा)
वणको (च) कऌआयो. (थ)
सिद्धत्थो. सासपो. (भवे)

[A wild grain.]
[Chick pea]
[Mustard.]

धान्य विशृषयक् १...
कडल २...........
अब २............


४५२
(अथ) कङ्गु [f]पियङ्गु [f](त्थि)
उम्मा [f](तु) अतसी [f](भवे)
किट्ठं, (च) सस्सं, (विञ्ञेय्यं)
वीहि. १ त्थम्भकरी. (रितो)

[Pinic seed.]
[Lin linseed.]
[Growing corn.]
[Rice of corn.]

तण २.......
धान्य विशृषयक् २
गोयम् २......
वी २..........


४५३
कण्डो,(तु) नाऌअ, २(मथसो)
पलालं, (नित्थि निप्फले)
भुसं, कऌइङ्गरो. (चाथ)
थुसो. (धञ्ञत्तचेथ च)

[Stalk or culm.]
[Straw.]
[Chaff.]
[Husk of rice.]

गोयम् दण्ड २...
पिदुरु १........
बोल् २........
वी पोतु १......


४५४
सेतट्ठिका [f]सस्सरोगो)
कणो. (तु) कुण्डको. (भवे) खलो (च) धञ्ञकरणं, थम्भो. गुम्बो तिणादिनं)

[Blight, mildew.]
[The powder which adheres to the grain.]
[A threshing floor]
[Clump of grass, etc.]

शस्य र्ल्̥गय १..
कुडु २.........
कलविट २.......
पन्दुर १.......


४५५
अयोग्गो. मुसलो, (नित्थि)
कुल्लो, सुप्प, ३ (मनित्थियं)
(अथो) ४ द्धनं, (च) चुल्ली [f](त्थि)
किलजो. (तु कटो. (भवे)

[A pestle for pounding rice.]
[A winnowing basket.]
[A fireplace.]
[A mat.]

म्ल्̥ल २....
कुल्ल २.....
उदुन २.....
कऌआल २....

४५६
कुम्भी [f](त्थी पीठरो. कुद्धं,
खलोप्यू ५ क्खलि [f]थालयु ६ [f]खा
कोऌअम्बो ) (चाथ मणिकं,
भाणको.(च) अरञ्जरो.

[A pot.]
[A jar.]

स्èऌइय ८...
मह स्èऌइय ३


४५७
घटो. [F](द्वीसु) कुटो,(नित्थि)
कुम्भो. कलस. वारका.
कंसो. (भुञ्जनपत्तोथ)
७ मत्तं, पत्तो. (च) भाजनं,

[A water pot.]
[A bowl to eat from.]
[A vessel.]

कलय ५.....
बत्कन तलिय १
वऌअन्द ३....


४५८
अण्डुपकं चुम्बटकं,
सरावो. (तुच) मल्लको.
(पुमे) कटच्छु. दब्बी [f](त्थि)
कुसूलो. कोट्ठ,८ (मुच्चते)

[A circular roll of cloth used as a stand.]
[A lid.]
[A ladle or spoon.]
[A granary.]

दरणुव ३....
मलाव २....
स्èन्द २....
कोटुव २...

[SL Page 065][\x 65/]

साको. (अनित्थियं) डाको.
सिङ्गिवेरं, (तु) अद्दकं,
महोसधं. (तु तं सुक्खं)
मरिचं, (तु च) कोलकं,

[A pot herb.]
[Green ginger.]
[Dried ginger.]
[Pepper.]

पला २...... इङ्गुरु २....
वियलि इङ्गुरु १
मिरिस् २......


४६०
सोवीरं, कंजियं, (वुत्तं)
आरनाऌअं, थुसोदकं,
धञ्ञम्बीलं, बिलङ्गो. (थ)
लवणं, लोण, २ (मुच्चते)

[Sour gruel.]
[Salt.]

काडि ६.....
लुणु २......


४६१
सामुद्दं, सिन्धवो.,(नित्थि)
काऌअलोणं.(तु) उब्भिदं,
बिऌआऌअं, (चेति पञ्चेते)
पभेदा लवणस्सहि)
[The five kinds of salt.]

लुणु पस नम् ५


४६२
गुऌओ. (च) पाणितं, खद्धो.
मच्छण्डी [f]सक्खरा [f](इति)
(इमे उच्छु विकारा थ)
(गुऌअस्मिं) विसकण्टकं,

[Products of the sugar cane.]
[A sort of sugar.]

इक्षुविकार ५
उक्सकुरु १

४६३
लाजो (सिया)३ क्खतं, (चाथ)
धाना [f](भट्ठयवे भवे)
(अथो) सत्तु (च मत्थो.(च)
पूपा.४ पूपा.(तु) पिट्ठको.

[Fried grain.]
[Fried barley]
[Flour.]
[Cake.]

विलन्द २
ब्èदियव १
अत्सुणु २
पूप २


४६४
भत्तकारो. सूपकारो.
सूदो. आऌआरिको. (तथा)
ओदनिको .(च) रसको.
सूपो. (तु) व्यञ्जनं, (भवे)

[A cook.]
[Sauce, condiment.]

अरक्क्èमिया ६
माऌउव २


४६५
ओदनो. (वा) कुरं, भत्तं,
भिक्खा [f](चा) ५ न्न ६(मथा) ७ सनं,
आहारो. भोजनं, घासो.
तरलं, यागु [f](नारियं)

[Boiled rice.]
[Food.]
[Rice gruel.]
बत् ५
आहार ४
क्èन्द २


४६६
खज्जं,(तु) भोज्ज, लेय्यानि,
पेय्यं, (तिचतुधासनं)
निस्सावो.(च तथा)८ चामो.
आलोपो. कबऌओ. (भवे)

[Four-fold food.]
[Scum of boiling rice]
[A lump of ball of food.]

चतुविध आहार नम्
बतिन् पेरू क्èन्द
आल्ल्̥पय २

[SL Page 066][\x 66/]

४६७
मण्डो. (नित्थि रसग्गस्मिं)
विघासो. (भुत्तसेसको)
विघासादो. (च) दमको.
पिपासा [f](तुच) तस्सनं,

[Scum.]
[Leavings.]
[One who eats the remains of food.]
[Thirst,]

अग्र रसय १
का इतिरि देय १
इन्दुल् कन्ना २
पिपासय २


४६८
खुदा [f]जिघच्छा [f]((मंसस्स)
पटिच्छादनियं, (रसे)
उद्रेको. (चेव) उग्गारो.
सोहिच्चं, तित्ति [f]तप्पनं,

[Hunger.]
[Flavour of meat.]
[Spitting out vomiting.]
[Satisfaction.]

क्षुधाव २
मांश रसय १
त्èलिन्èगीम २
तृप्तिय ३


४६९
कामं, (त्वि)१ ट्ठं, निकामं, (च)
परियत्तं, यथिच्छितं,
कयविक्कयिको. सत्थ-
वाहा. २पणिक. वाणिजा.

[Voluntarily.]
[A trader.]

सित्सृ यन अरुत
वेऌएन्दा ४


४७०
विक्कयिको.(तु) विक्केता
कयिको. (तुच) कायिको.
उत्तमण्णो. (च) धनिको.
३ धमण्णो.(तु) इणायिको.

[A vendor.]
[A buyer.]
[A creditor.]
[A debtor.]

विकुणन्ना २
विकिणीगन्ना २
नय दुन् अय २
नय गत् अय २


४७१
उद्धारो.(तु) इणं,(वुत्तं)
मूलं,(तु) पाभतं, (भवे)
सच्चापणं, सच्चकारो.
विक्केय्यं [f,]पणियं.[F,](तिसु)

[A debt.]
[Price money.]
[Ratification of a bargain.]
[Vendible]

नय २
मिल
अत्तिकारम २
विकिणिययुतु वस्तुव


४७२
पतिदानं, परिवत्तो.
न्यासो (तु)४ पणिधी ५(रितो)
(अट्ठार सन्तासंखेय्ये
संख्या एकादयो तिसु)
[The return of a deposit.]
[A deposit.]

तमा अयिति दृ दीम २
उकस २


४७३
संख्यानेतु च संखेय्ये
एकत्ते वीसता दयो
वग्गभेदे बहुत्तेपि
ता आनवुति नारियं)


४७४
सतं, सहस्सं, नहुतं,
लक्खं, कोटि [f]पकोटि [f]यो
कोटिप्पकोटि [f]नहुतं,
(तथा) निन्नहुतं, (पिच)

[Numerals.]
संख्याविशृष

[SL Page 067][\x 67/]

४७५
अक्खोहिणि [f](त्थियं) बिन्दु,
अब्बुदं, (च) निरब्बुदं,
अहहं, अबबं, (चेवा)
१ अटं, सोगन्धिकु, २प्पलं,


४७६
कुमुदं, पुण्डरीकं, (च)
पदुमं, कथानं, (पि च.)
महाकथाना,३ संखेय्या,
निच्चेतासु सतादिच


४७७
कोट्यादिकं दस गुणं
सतलक्ख गुणं कमा)
(चतुत्थोड्ढेन) अड्ढुड्ढो. [F,]
(ततियो)४ड्ढतियो [f.](तथा)

[Three and a half]
[Two and a half.]

तुन हमार २
देक हमार २


४७८
अड्ढतेय्यो [f,]दियड्ढो.[F,](तु)
दिवड्ढो. [F,](दुतियो (भवे)
(तुला पत्थ ङ्गुलि वसा
तिधा माण मथो सिया)

[One and a half]

एकहमार २


४७९
(चत्तारो. वीहयो गुञ्जा [f]
(द्वे गुञ्जा) मासको. (भवे)
(द्वे) अक्खा. (मासका पञ्चा)*
(क्खानं) धरण ५ (मट्ठकं)

[A gunja.]
[A masaka.]
[An akkhas.]
[A dharana.]

सतर वियटेक् १
एक् मदटेक् १
अकेक् १
एक् कलन्देक् १


४८०
सुवण्णो. (पञ्च धरणं)
निक्खं, (त्वनित्थि पञ्चते)
पादो (भागे चतुत्थेथ)
(धरणानि) पलं, (दस)

[A suwanna.]
[A nikkha.]
[One fourth]
[A pala.]

पस् कलन्देक् १
स्वर्णपसेक्
सतरेन् कोटस
पलम १


४८१
तुला [f](पल सतं चाथ)
भारो. (वीसति ता तुला)
(अथो) कहापणो. (नित्थि
कथ्यते) करिसापणो

[A tula, 100 palas,]
[A bhara, or 20 tulas.]
[A kahawanu.]

सियक् पलम १
तुला विस्सेक् १
कहवणुव २


४८२
कुडुबो. पसतो. (एको)
पत्थो. (ते चतुरो सियुं)
आऌहको, (चतुरो पत्था)
दोणं., (वा चतुराऌहकं)

[A kuduba.]
[A pattha]
[An alhaka,]
[A drona.]

उऌअक्कुव २
उऌअक्कु सतरेक्
न्èलि सतरेक् १
द्रोणय ८
* "मासका पञ्च, मन्दट पसक्, द्वे अक्खा," देअकेक् वृ यनु सन्नयि.

[SL Page 68][\x 68/]

४८३
माणिका [f](चतुरो दोणा)
खारि [f](त्थि चतुमाणिका)
(धारियो वीस) वाहो.(थ)
(सिया) कुम्भो. (दसम्मणं)

[A mani.]
४[Manika, I khari 20 khari, I vaha. A kumbha.]

सतर द्रोणयक् १
खारियेक् १
खारि व्स्सेक् १
दश अमुणेक् १


४८४
आऌहको, (नित्थियं) तुम्बो.
पत्थो.(तु) नाऌइ [f](नारियं)
वाहो. (तु) सकटो. (चेका-
दस दोणा तु) अम्मणं,

[An dalhaka, or laha.]
[Neli.]
[A cart load, or vaha.]
[An amuna.]

लास्स २
न्èऌइय २
याल २
अमुण १


४८५
पटिविंसो (च) कोट्ठासो.
अंसो. भागो.) धनं, (तु) सो
दब्बं, चित्तं, सापतेय्यं,
वस्व१त्थो विभवो (भवे)

[A portion.]
[Wealth.]

कोटस ४
धनय ८


४८६
कोसो, हिरञ्ञं, च कता-
कतं कञ्चनरूपियं)
कुप्पं, (तदञ्ञं तम्बादि)
रूपियं, (द्वयमाहतं)

[Wrought and unwrought gold and silver.]
[Any metals except gold and silver.]
[Bullion.]

कऌअ नोकऌअ रन् रिदी
तम्ब ल्ल्̥ आदिय
रूपिय १


४८७
सुवण्णं, कनकं. जात-
रूपं, सोण्ण, (ञ्च.) कञ्चनं,
सत्थुवण्णो.हरि. कम्बु.
चारु, हेमं, (च) हाटकं

[Gold]

रत्रन् १३


४८८
तपनीयं, हिरञ्ञं,(त-
ब्भेदा) चामीकरं,(पिच)
सातकुम्भं, (तथा) जम्बु-
नदं, सिङ्गी [f](च नारियं)

[Different sort of gold]

रत्रन् विशृष ४


४८९
रूपीयं, रजतं, सज्झु,
रूपि, सज्झ,)२ (मथो) वसु, रतनं, (च) मणि. [F](द्वीसु)
फुस्सरागा. (दितब्भिदा)

[Silver.]
[A gem.]
[Different kinds of gems]

रिदी ५
रुवन् ३
रुवन् भेद


४९०
सुवण्णं, रजतं, मुत्ता [f]
मणि. [F]वेऌउरियानि, (च)
वजिरं,(च) पवाऌअं, (ति
सत्ताहु रतना नि१मे)

[The seven precious minerals.]

सत् रुवन् नम्

[SL Page 069][\x 69/]

४९१
लोहितंको.(च) पदुम-
रागो. रत्तमणि. [F](प्यथ)
वंसवण्णो. वेऌउरियं,
पवाऌअं, (वाच) विद्दुमो.

[Aruby]
[Lapis lazuli.]
[Coral.]

पियुम्रामिणि ३
वेरऌउमिणि २
पबऌउ २


४९२
मसारगल्लं, कबरमणि,
(अथ) मुत्ता [f](च) मुत्तिकं,
रीरि [f](त्थि) आरकुटो. (वा)
अमलं, (त्व) ब्भकं, (भवे

[Catseye]
[Pearl.]
[Brass.]
[Tale.]

* म्èसिरिगल् २
मुतु २
पित्तल २
मिनिरन् २


४९३
लोहो.,(नित्थि) अयो. काऌआ-
यसं, च)) पारदो. रसो.
काऌअतिपु, (तु) सीसं, (च)
हरितालं,(तु) पीतनं,

[Iron.]
[Quicksilver.]
[Lead.]
[Yellow pigment.]

यकड ३
रसदिय २
कऌउतुम्ब २
सिरियल् २

४९४
चिनपिट्ठं, (च) सिन्दूर२,
(मथ) तूलो. (तथा) पिचु.
(खुद्दा जन्तु मधु३ क्) खुद्दं,
मधुच्छिट्ठं, (तु) सित्थकं,

[Red lead.]
[Cotton.]
[Honey.]
[Beeswax]

सिन्दुरन् २
पुऌउन् २
कुडा म्èस्सन् विसिन् करण लद मी
मी इटि २


४९५
गोपालो. गोप. गोसंख्या
गोमा. (तु) गोमिको. (प्यथ)
उसभो. बलिवद्दो. (थ)
गोणो. गो. वसभो वुसो

[A herdsman.]
[A Cattle owner.]
[An ox.]

गोपल्ला ३
गेरि èत्ता २
गोणा ६


४९६
(वुद्धो) जरग्गवो. (सोथ)
दम्मो. वच्छतरो. (समा)
धुरवाही. (तु) धोरय्हो.
गोविन्दो.(धिकतो गवं)

[An old ox.]
[A steer.]
[A beast of burden.]
[Head herdsman]

महऌउ गोणा
नाम्बु वस्सा २
धुर वृषभयो २
गोविधान करन्ना १

४९७
वहो. (च खन्धदेसोथ)
ककुधो. [F]ककु. (वुच्चते),
अथो) विसाणं, सिङ्गं, (च)
रत्तगावी [f](तु) रोहिणी [f]

[The shoulder of an ox]
[The hump.]
[The horn.]
[A red cow.]

गेरिन्गृ कन्द १
मोल्लिय २
अङ्ग २
रतु देन २

* म्èसिरिगल् [is somewhat different from]वेरऌउमिणि, [though both may belong to the species carseye stone. Abidan07]

[SL Page 070][\x 70/]

४९८
गावी [f](च) सिङ्गिनी [f]गो[f](च)
(वञ्झा तु कथ्यते) वसा [f]
(नवप्पसूतिका) धे नु [f]
(वच्छकामा तु) वच्छला [f]

[A cow.]
[A barren cow.]
[A milch cow.]
[A cow fond of her calf.]

देन ३
वन्द देन १
अऌउत व्èदू देन १
वस्सा केरेहि गिजुवू देन.


४९९
गग्गरी [f]मन्थनी [f](त्थि द्वे)
सन्दानं, दाम१ (मुच्चते).
(गोमीऌहो) गोमयो, नित्थि)
(अथो) सप्पि, घतं, (भवे)

[A churn.]
[A cord.]
[Cow dung.]
[Clarified butter.]

म्ल्̥रु अलऌअन भाजनय २
दम २
गोम १
गितेल् २


५००
(नवुद्धटं तु) नोनीतं,
दधिमद्धं, (तु) मत्थु, (च)
खीरं, दुद्धं, पयो, थञ्ञं,
तक्कं, (तु) मथितं, (प्यथ)

[Fresh butter.]
[Whey or curds.]
[Milk.]
[Butter milk.]

वेण्डरु १
दीपेरलि दिय २
किरि ४
म्ल्̥रु २


५०१
खीरं दधि घतं तक्कं
नोनीतं. (पञ्चगोरसा)
उरब्भो. मेद्ध. मेसा. (च)
उरणो. अवि. एऌअको.

[Five products of the cow.]
[A ram.]

पस्ग्ल्̥रस नम्
पोरगसन एऌउव्ल्̥


५०२
वस्सो. (त्व)२ जो. छकलको.
ओट्ठो. (तु) करभो. (भवे)
गद्रभो. (तु) खरो. (वुत्तो)
उरणी [f](तु) अजी [f]अजा [f]

[A he-goat.]
[A camel.]
[An ass.]
[A she-goat.]

तिरेऌउव्ल्̥ ३
ओटुव्ल्̥ २
कोटऌउव्ल्̥ २
एऌउदेन ३

वेस्सवग्गो.



५०३
सुद्दो. ३न्तवण्णो. वसलो.
संकिण्णा. (मागधादयो)
मागधो.(सुद्दखत्ताजो)
उग्गो (सुद्दायखत्तजो)
[A sudra caste.]
[One of mixed.]
[Son of a kshatriya woman by a sudra father.]
[Son of a sudra woman by a kshatriya father.]

शुद्रय्ल्̥ ३
मिश्रवर्णय्ल्̥ १
शुद्रयाटदा क्षतिरय स्तिरयगृ पुता १
क्षतिरययाटदा शुद्र स्तिरयगृ पुता १


५०४
(द्विजा खत्तियजो) सुतो.
कारु. (तु) सिप्पिको (पुमे)
(संघातो तु सजातीनं
तेसं) सेणी. [F](द्विसुच्चते)

[The son of a Brahman woman by a kshatriya father.]
[An artisan,]
[A guild of artisans.]

क्षतिरययाट दा ब्राह्मणियगृ पुता १ शिल्पीहु २
समान जाति èति शिल्पीन्गृ समूहय १

[SL Page 071][\x 71/]

५०५
तच्छको. तन्तवायो. (च)
रजको (च) नहापितो.
(पञ्चमो) चम्मकारो.(ति
कारवो पञ्चिमेसियुं)

[The five kinds of workmen.]

पस् मेहेकरुवो नम्


५०६
तच्छको. वड्ढकी. (मतो)
पलगद्धो. थपत्य १ (पि)
रथकारो) (थ) सुवण्ण-
कारो नाऌइन्धमो. (भवे)

[A carpenter.]
[A goldsmith.]

वडुवा ५
स्वर्णकारया २


५०७
तन्तवायो. पेसकारो.
मालाकारो. (तु) मालिको.
कुम्भकारो. कुलालो. थ
तुण्णवायो. (च) सोचिको.

[A weaver.]
[A maker og garlands.]
[A potter.]
[A tailor.]

वियन्ना २
मालाकारया २
कुम्भकारया २
सन्नालिया २


५०८
चम्मकारो. रथकारो.
कप्पको. (तु) नहापितो
रङ्गाजीवो. चित्तकारो.
पुक्कुसो. पुप्फछड्ढको.

[A worker in leather]
[A barber.]
[A painter,]
[One whose occupation is to throw away dead flowers.]

सोम्मरु
करन्èव्श्मिया २
सित्तरा २
बम्बुरा २


५०९
वेणो, विलीवकारो. (च)
नऌअकारो. (समा तयो)
चुन्दकारो. भमकारो.
कम्मारो. लोहकारके.

[A basket maker.]
[A turner.]
[A blacksmith.]

कुऌउपोत्ता ३
लियन वडुवा २
कम्बुरा २


५१०
निन्नेजको. (च) रजको.
नेत्तिको. उदहारको.
वीणावादी . वेणिको. (थ)
उसुकारो. २सुवड्ढकी.

[A washerman.]
[A maker of conduits.]
[Lutanist]
[A maker of arrows.]

रदवा २
दियाऌउवा
वीणा गान्ना २
हीवडुवा २

५११
वेणुधमो. वेणविको.
पाणिवादो.(तु) पाणियो.*
पूपियो. पूप पणियो.
सोद्धिको. मज्जविक्कयि.

[Flute player.]
[A player striking with the hands only]
[A cake seller,]
[A seller of spirituous liquors.]

कुलल्पिम्बिन्ना २
अत्तलगसन्ना २
पू वेऌएन्दा २
रा वेऌएन्दा २


५१२
माया [f](तु) सम्बरी [f](माया-
-कारो. (तु) इन्दजालिको.

[Juggling.]
[A Juggler.]

इद्रजालय २
इद्रजाल दन्ना २

* "पाणिसो" कियात् पाठयि.

[SL Page 072][\x 72/]
भूकण्डे, चतुब्बण्णवग्गस्स, सुद्दवग्गो [II-4.]
५१३
ओरब्भिक सूकरिका.
मागविका. (ते च) साकुणिका.
(हन्त्वा जीवन्त्ये ऌअक
सूकरमिगपक्खिनो कमतो.

[One who lives by slalying rams boars deer, and fowls, respectively.]

एऌउवन्, ऊरन्, मुवन्, पक्षीन् मरा जीवत्वेन व्èद्दन्ट पिऌइवेऌइन् एक एक नम्


५१४
वागुरिको. जालिको.(थ)
भारवाहो. (तु) भारिको
वेतनिको. (तु) भतको.
(तथा) कम्मकरो. (भवे)
दासो.(च). चेटको. पेस्सो.
किंकारो. परिचारिको

[A sportsman using nets.]
[One who carries burdens.]
[A hireling.]
[A servant.]

वरद्èल् व्èद्दा २
बर अदिन्ना २
ब्èऌअमेहे करन्ना ३
दाशया ५


५१५
अन्तोजातो. धनक्कीतो.
दासव्योप गतो. (सयं
(दासा) करमरानीतो. (च
चेव न्ते चतुधा सियुं)

[Four kinds of servants.]

सिव्व्èद्श्रुम् दासय्ल्̥ नम्


५१६
अदासो. (तु) भुजिस्सो. (थ)
नीचो. जम्मो. निहीनको.
निक्कोसज्जो.अकिलासु.
मन्दो.(तु) अलसो. (प्यथ)

[A freed slave.]
[A man of low caste.]
[A diligent man]
[An idle man,]

दासकमिन् मिदुनु अय
हीनया ३ नोम्èलि अय २
म्èलि अय २


५१७
सपाको. (चेव) चण्डालो.
मातङ्गो. सपचो. (भवे)
(तब्बिसेसा) किराता. १ (दि)
मिलक्ख जातियो (प्यथ)

[One of a degraded tribe.]
[Different kinds of low caste men.]

चण्डालया ४
चण्डाल विशृष २


५१८
नेसादो. लुद्दको. व्याधो.
मिगवो. (तु) मिगव्यधो.
सारमेय्यो. (च). सुनखो.
सुणो. सोणो.(च) कुक्कुरो.

[An archer.]
[Deer hunting.]
[A dog.]

व्èद्दा ३
मुव दडयम २
बल्ला ११


५१९
स्वानो. सुवानो. सालु रो.
सूनो. सानो. (च) सा. (पुमे.)
(उम्मत्ता दित मापन्नो)
अऌअक्को. २तिसुणो. (मतो)

[A mad dog.]

पिस्सु बल्ला २


५२०
साबन्धनं, (तु) गद्दूलो.
दीपको. (तु च) चेतको.
बन्धनं, गण्ठिपासो. (थ)
वाकरा [f]मिगबन्धिनी [f]

[A dog chain.]
[A dog trained for the chain.]
[A chain for the feet.]
[A net or snare]

बलुदम २
मुवन्सृवटु आदीहु २
पयमल २
वरद्èल २

[SL Page 073][\x 73/]

५२१
(थियं) कुवेणि [f]कुमिन,
१ मानायो. जाल, १ (मुच्चते)
आघातनं, वधट्ठानं,
सूणा [f](तु) अधिकोट्टनं,
[A funnel-shaped wicker basket used for catching fish.]
[A net,]
[A slaughter house, or place of execution.]
[A chopping block.]

केमिन २
द्èल २
वध भूमिय २
मस्लोम्बुव २


५२२
तक्करो, मोसको. चोरो.
थेने. २ कागारिका. (समा)
थेय्यं, (च) चोरिका.[F@]मासो.
वेमो. वायन दण्डको.

[A thief]
[Theft.]
[A loom.]

सोरा ५
सोरकम ३
वृमय २


५२३
सुत्तं, तन्तु. (पुमे) तन्तं,
पोत्थं. (लेप्यादि कम्मनि)
पञ्चालिका [f]पोत्थलिका [f]
(वत्थदन्तादि निम्मिता)

[A thread.]
[Plastering,]
[A doll, puppet.]

हूय ३
लिपिआदि किरया १
पेत्èल्ल २


५२४
उग्घाटनं, घटीयन्तं,
(कूपाम्बुब्बाहनं, भवे)
मञ्जूसा [f]पेऌआ [f]पिटको.
(तवित्थियं) पच्छि [f]पेटको.

[Rope and bucket of a well.]
[A basket, box.]

लिन्देन् प्èन् नगन घटी यन्त्रय
पेट्टिय २
प्èस ३

५२५
व्याभङ्गी [f](त्वित्थियं) काजो.
सिक्का [f](तत्रावलम्बनं)
उपाहनो.,(वा) पादु [f](त्थि)
(तब्भेदा) पादुका [f](प्यथ)

[A pingo]
[String of a pingo]
[Slippers.]
[A shoe.]

कद २
साल्ल १
वहन् २
मिरिव्èडि १


५२६
वरत्ता [f]वट्टिका [f]नन्धि [f]
भस्ता [f]चम्मपसिब्बकं,
(सोण्णद्यावत्तनी) मूसा [f]
(थ) कूटं.,(वा) अयोघनो,

[A thong.]
[A leathern bag.]
[A crucible.]
[A sledge hammer.]

वरपट ३
सम् पयिय २
क्ल्̥वय १
यकुऌअ २


५२७
(कम्मारभद्धा) सद्धासो.
मूट्ठ्या [f 3]धिकरणी [f](त्थियं)
(तब्भस्ता) गग्गरी [f](नारी)
(सत्थन्तू) पिप्फलं, (भवे)

[A smith's tools.]
[A hammer, an anvil.]
[A smith's bellows.]
[Scissors.]

अण्डुव १
मिटिय १ किणिहिर १
कम्बुरु सम १
कतुर १


५२८
साणो.(तु) निकसो. (वुत्तो
आरा [f](तु) सूचिविज्झनं,
खरो. (च) ककचो. (नित्थि)
सिप्पं, (कम्मं कलादिकं)

[A touchstone.]
[An awl.]
[A saw.]
[An art,]

करगल २
हिदि विदिन कटुव २
कियत २
शिल्पय १

[SL Page 074][\x 74/]

५२९
पटिमा [f]पटिबिम्बं, (च)
बिम्बो. पटिनिधी. (रितो)
(तीसु) समो. [F.]पटिभागो.[F,]
सन्निकासो. [F]सरिक्खको. [F,]

[An image, statue]
[Like, similar.]

प्रतिमा रूपय ४
सदृशार्त्थय १०


५३०
समानो.[F,]सदिसो.[F,]तुल्यो.[F,]
संकासो.[F,]सन्निभो,[f,]निभो.[F,]
ओपम्मु, मु १ पमानं, (वो)
२ पमा [f]गति [f](तु नारियं)

[Similitude.]
[Wages of hire.]

उपमाव ३
व्èटुप् ४


५३१
निब्बेसो. वेतनं, मूल्यं,
जूतं., (त्वनित्थि) केतवं,
धुत्तो.३ क्खधुत्तो. कितवो.
जूतकार.४ क्खदेवि. (नो)

[Gaming.]
[A gamester.]

दू केऌइय २
दू केऌइन्ना ५


५३२
पाटिभोगो.(तु) पटिभू.
अक्खो (तु) पासको.(भवे)
(पुमे वा) ५ ट्ठापदं., सारि-
फलको.) (च) पणो. ६ ब्भूतो

[A surety.]
[A die.]
[A chessboard.]
[A bet, wager.]

Çपय २
पसèट २
दुप्ल्̥रुव २
परदु तिबीम २


५३३
किण्णं, (तु मदिराबिजे)
मधु, (मध्वास वे मतं)
मदिरा [f]वारुणी [f]मज्जं,
सुरा [f]सवो. (तु.) मेरयं,

[Ferment, yeast.]
[Spirit distilled from bassia.]
[Spirituous liquor ]
[Rum]
राबिजु १
मीयेन् कऌअ सुरा १
पूपादियेन् कऌअ सुरा ४
मल् आदियेन् कऌअ सुरा ८


५३४
सरको.,चसको., (नित्थि)
आपानं, पानमण्डलं,

[A drinking vessel.]
[A place where people drink together,]

ओडम २
पानभूमिय २


५३५
येत्र भूरि प्पयोगत्ता
योगिकेकस्मि मीरिता
लिङ्गन्तरेपि ते ञेय्या
तद्धम्मत्ताञ्ञ वुत्तियं.

सुद्दवग्गो

चतुब्बण्ण वग्गो [II,-4.]

[SL Page 075][\x 75/]

नमो बुद्धाय.

५३६
अरञ्ञं, काननं, दायो.
गहनं, वीपिनं, वनं,
अटवी [f](त्थि) महारञ्ञं,
(त्व)१ रञ्ञानि [f](त्थियं) भवे)

[A forest or grove.]
[A large forest,]

वनय ७
मह वनय २


५३७
(नगरा नाति दूरस्मिं
सन्तेहि योभिरोपितो
तरुसण्डो स) आरामो.
(तथो)२ पवन, ३ (मुच्चते)

[A garden.]

आरामय २


५३८
(सब्ब साधारणा रञ्ञं
रञ्ञ)४ मुय्यान, ५(मुच्चते)
(ञेय्यं तदेव ६) प्पमद-
वन,७ (मन्ते पुरोचितं)

[A royal garden.]
[A royal Pleasure.]
[Ground,]

उयन १
पमद वनय १


५३९
पन्ति [f]विथ्या ८[f]वलि[f](स्) सेणी[f]
पाऌइ [f]रेखा [f](तु) राजि [f](च)
पादपो. विटपी. रुक्खो.
अगो. साऌओ. महीरुहो.

[A row or range.]
[A tract of forest]
[A tree.]

तुरुपेऌअ ५
वन रृखाव २
वृक्षय १०


५४०
दुमो. तरु. कुजो. साखी.
गच्छो. (तु खुद्दपादपो)
(फलत्ति ये विना पुप्फं
ते वुच्चन्ति) वनप्पति.

[A small tree.]
[A tree producing fruits without blossom.]

कुडा वृक्षय
वनस्पति वृक्षय १


५४१
(फलपाका वसाने यो
मरत्यो) ९ सधि [f](सा भवे)
(तीसु) वञ्झा.[F 10]फला. [F]चाथ)
फलिनो.[F,]फलवा. [F,]एली [f,]

[An annual plant.]
[A barren tree.]
[A tree bearing fruit,]

ओसधि वृक्षय १
फल नोगन्ना वृक्षादिय २
फल्èति वृक्षादिय ३


५४२
सम्फुल्लितो.[F,](तु) विकचो.[F,]
फुल्लो.[F,]विकसितो. [F,](तिसु)
सिरो.११ ग्गं, सिखरो.,(नित्थि)
साखा [f](तु कथिता) लता [f]

[A tree in full blossom,]
[The top of a tree]
[A branch. ]

मल्गेण सिटि वृक्षादिय ४
गस् मुदुन २
साखाव ३


५४३
दलं, पलासं, छदनं,
पण्णं, पत्तं, छदो (प्यथ)
पल्लवो.,(वा) किसलयं,
(नवुब्भिन्नो तु) अंकुरो.

[A leaf.]
[A sprout or shoot]
[A germ.]

पत्रय ६
ला पत्रय २
अंकुरय १

[SL Page 076][\x 76/]
भूकण्डे, अरञ्ञादिवग्गस्स, अरञ्ञवग्गो २ - ५.
५४४
मकुऌअं.,(वा) कुडुमलो.
खारको.(तु च) जालकं
कलिका [f]कोरको., (नित्थि)
वण्टं, (पुप्फादिबन्धनं)

[An opening bud.]
[A bud or germ.]
[An unblown flower.]
[The stalk.]

मूकऌअ क्èकुऌअ २
अऌउत् क्èकुऌअ २
मदक् मूकऌअ क्èकुऌअ २
न्èट्ट १


५४५
पसवो., कुसुमं, पुप्फं,
परागो (पुप्फजो रजो)
मकरन्दो.मधु, (मतं)
थबको.(तुच) गोच्छको.

[A flower. Its dust or farina]
[Its nectar or honey.]
[A cluster of blossom.]

मल ३
मल् रृणु १
मल् रसय २
मल् क्èन २


५४६
फलेत्वामे) सलाटु. (त्तो)
फलं. (तु पक्क मुच्चते)
(चम्पकम्बादि कुसुम-
फलनामं नपुंसके)

[Moist fruit.]
[Ripe fruit.]

नोप्èसुणु गेडि
प्èसुनु गेडि १*


५४७
मल्लिकादी तु कुसुमे
सलिङ्गा वीहयो फले)
जम्बू [f](त्थि) जाम्बवं, जम्बू,
विटपो. विटभी [f](त्थियं)

[Fruit of the eugenia.]
[The branch and its shoot.]

दम्ब ३
वेऌएप् २


५४८
(मूल मारब्भ साखन्तो)
खन्धो. (भागो तरुस्सथ)
कोटरो.,(नित्थियं रुक्ख
च्छिद्दे) कट्ठं, (तु) दारु, च)

[The trunk.]
[The hallow of a tree.]
[The wood.]

कन्द १
रुक् सिदुर १
काष्ठय २


५४९
बुन्दो.मूलं,(च) पादो. (थ)
संकु. (त्तो) खाणु., (नित्थियं)
करहाटं, (तु) कन्दो.(थ)
कऌईरो. मत्थको (भवे)

[The root.]
[The trunk of a lopped tree.]
[A bulbous root.]
[The top sprout of a tree.]

मुल ३
कणु २
अल २
किऌइल् २


५५०
वल्लरी [f]मञ्जरी [f](नारी)
वल्ली [f](तु कथिता) लता [f]
थम्भो.(तु) गुम्बो.(अक्खन्धो)
(लता) विरू [f](पतानिनी)

[A compound pe-]
[A creeper,][dicle]
[A shrub,]
[A spreading creeper.]

क्èण २
व्èल २
पन्दुर २
बोह्ल्̥ पत्र èति व्èल १


५५१
अस्सत्थो. बोधि. [F](वञ्चीसु)
निग्रोधो. (तु) वटो.(भवे)
कविट्ठो. (च) कपित्थो. (च)
यञ्ञङ्गो. (तु) उदुम्बरो.

[Holy fig tree.]
[A banyan tree]
[Elephant or wood-apple.]
[Glomerous fig tree.]

Çसटु २
नुग २
गिवुऌउ २
दिम्बुल् २
-
* नोप्èसुनु गेडियेहि फल व्यवहारय रूर्ढ वशयेनि.

[SL Page 077][\x 77/]

५५२
कोविऌआरो. युगपत्तो.
उद्दालो.) वातघातको.
राजरुक्खो. कतमाली.
१न्दीवरा. व्याधिघातको.

[Mountain ebony]
[Cassia fistula.]

कोबोलील ३
Çसऌअ ६


५५३
दन्तसट्ठो.(च) जम्भीरो.
वरणो.(तु) करेरि.(च)
किंसुको. पाऌइभद्दो.(थ)
वंजुलो.(तुच) वेतसो

[A lemon or citron,]
[Tapia.]
[Coral tree.]
[The rattan.]

देसि २
फणुवरण २
एरबदु २
होमुवङ्गु २


५५४
अम्बाटको. पीतनको.
मधुको. (तु) मधुद्दुमो.
(अथो) गुऌअफलो. पीलु.
सोभञ्जनो. (च) सिग्गु.(च)

[Spondias.]
[Bassia.]
[Pilu.]
[Murunga.]

Çम्ब्èर्èल्ल २
मीगस् २
पलु २
मुरुंगा २


५५५
सत्तपण्णी, छत्तपण्णो.
तिनीसो. (त्व)२ तिमुत्तको.
किंसुको. (तु) पलासो.(थ)
अरिट्ठो. फेणिलो. (भवे)

[Echites scholaris]
[Tinis.]
[Butea frondosa.]
[Soap berry.]

रुक् अत्तन २
क्ल्̥म्बु २
क्श्ल २
पेणेल २


५५६
मालूर. बेलुवा. बिल्लो.
पुन्नागो. (तूच) केसरो.
गालवो. (तुच) लोद्दो.(थ)
पियालो. सन्नकद्दु. (च)

[Marmelos]
[Punnag.]
[Lodh][the pale sort]
[The tree Buchanania latifolia,]

बेलि
दोम्ब २
लोत् २
पियल् २


५५७
लिकोचको. (तथा)३ ंकोऌओ.
(अथ) गुग्गुऌउ. कोसिको.
अम्बो. चूतो (सहो. (त्वेसो)
सहकारो. (सुगन्धवा)

[Alanguim.]
[Bdeilium.]
[Mango.]
[A very fragrant sort of mango.]

रुकगुण २
गुगुल् २
अम्ब २
मीअम्ब २


५५८
पुण्डरीको.(च) सेतम्बो.
सेलू. (तु) बहुवारको.
सेपण्णी [f]कास्मरी [f](चाथ)
कोली [f](च) बदरी [f](त्थियं)

[A small species of mango.]
[The tree cordia]
[Myxa.]
[Gmelina arborea]
[Jujube.]

Çटम्ब २
ल्ल्̥लु २
Çत्देमट २
डेबर गस २

५५९
कोलं.,(चानित्थि) बदरो.
पिलक्खो. पिप्फली [f](त्थियं)
पाटली [f]कण्हवण्टा [f](च)
सादुकण्टो. विकंकतो.

[Its fruit.]
[Wave leaved fig tree.]
[Trumpet flower.]
[Flacourtia sapida,]

डेबर फल २
पुलिल २
पऌओल् २
कटुकिहिरि २

[SL Page 078][\x 78/]

५६०
तिन्दुको. काऌअक्खन्धो.(च)
तिम्बरूसक. तिम्बरू.
एरावतो. (तु) नारंगो.
कुलको. काकतिन्दुको.

[Diospyros Embryopteris.]
[Orange]
[Diospyros tomeutosa.]

तिम्बिरि ४
नारन् २
कवुडु तिम्बिरि २


५६१
कदम्बो. पियको. नीपो.
भल्ली. [F]भल्लातको. [F,](तिसु)
झावुको. पिचुलो. (चाथ)
तिलको. खुरको. (भवे)

[Mauclea orientalis.]
[Marking nut plant.]
[Tamarix.]
[Tila.]

कोऌओम् ३
बदुऌउ २
पिचुल २
मदट २


५६२
विञ्चा [f](च) तिन्तिणि [f](चाथ)
गद्दभद्धो. कपितनो.
साऌओ. १स्सकण्णो. सज्जो.(थ)
अज्जुनो. ककुधो.+ (भवे)

[Tamarind,]
[Parspipal.]
[Shorea robusta.]
[Terminalia arjuna.]
सियम्बला २
तेलसटु २
सल् * ३
कुम्बुक् २


५६३
निचुलो. मुचलिन्दो. (च)
नीपो.) (थ) पियको. (तथा)
असनो. पीतसाऌओ. (थ)
गोलीसो.* झाटलो. (भचे)

[Barringtonia acutangula.]
[A san.]
[Bignonia su veolens]

मिदेल्ल ३
पिया गस् ३
वल् पऌओल् २


५६४
खीरिका [f]राजायतनं,
कुम्भी [f]कुमुदिका [f](भवे)
पूगो. (तु) कमुको. + (चाथ)
पट्टि [f]लाखापसादनो.

[Bachanania latifolia.]
[Cayaphal.]
[Morus indica]
[Red lodh.]

किरि पऌउ २
कसट २
पुवक् २
रत् लोत् २


५६५
इङ्गुदी [f]तापसतरु.
भुजपत्तो. (तु) आभुजि [f]
पिच्छिला.[F]सिम्बली.[F](द्वीसु)
रोचनो. कूटसिम्बली [f]

[Ingua.]
[Bhojptar,]
[Silk cotton.]
[A sort of cotton.]

व्èलङ्गुन २
रुक्बुरुद २
इम्बुल् २
कोऌअ इम्बुल् २

५६६
पकिरियो. पूतिको.(थ)
रोहि. रोहितको.(भवे)
एरण्डो.(तुच) आमण्डो.
(अथ) सत्तुफला [f]समी [f]

[Gray bonduc,]
[Rohi,]
[Palma christi,]
[Sami]

कटुकरन्द २
वलेरबदु
एरण्डु
स्èम गस् २


५६७
नत्तमालो. करञ्जो. (थ)
खदिरो. दन्तधावनो.
सोमवक्को.(तु) कदरो.
सल्लो.(तु) मदनो.(भवे)

[Carang.]
[Khayar,]
[A white sort.]
[Vangueria spinosa.]

करन्द २
किहिरि २
हेऌअ किहिरि २
कुकुरुमुवन्

* "गोलीढ" कियाद पाठयि, + "èसटुगस् व्èनि गस् वर्गयक्य" यनु सन्नयि.

[SL Page 079][\x 79/]

५६८
(अथापि) इन्दसालो. (च)
सल्लकी [f]खारको. (सिया)
देवदारु. भद्ददारु.
चम्पेय्यो. (तुच) चम्पको.

[Boswellia thurifera.]
[The deodar pine]
[The champac.]

इन्दुसल् ३
दृवदारु २
सपु २


५६९
पनसो. कण्टकी फलो.
अभया [f](तु) हरितकी [f]
अक्खो.[F,]विहीटको.[F,](तीसु)
अमता.[F, 1]मलकी [f,.](तिसु)

[Breadfruit tree.]
[Yellow myrobalam.]
[Beleric myrobalam.]
[Emblic myrobalam.]

कोस् २
अरऌउ २
बुऌउ २
नेल्लि २


५७०
लबुजो, लिकुचो. (चाथ)
कणिकारो. दुमुप्पलो.
निम्बो. अरिट्ठो. पुचिमन्दो.
करको.(तुच) दाऌइमो.

[Artocarpus Lakoocha.]
[Caniyar.]
[The nimb, margosa,]
[The pomegranate.]

देल् २
किणिहिरिय २
कोहोम्ब ३
देऌउम् २


५७१
सरलो. पूतिकट्ठं, (च)
कपिला [f](तुच) सिंसपा [f]
सामा [f]पियङ्गु [f]कङ्गु [f](पि)
सिरीसो. (तुच) भण्डिलो.

[Saral.]
[Siso.]
[Priyangu.]
[Siris.]

सरल हेवत् होर २
Çट्टृरिय * २
पुवङ्गु ३
महरि २


५७२
सोनको. दीघवण्टो.(च)
वकुलो. (तुच) केसरो.
काकोदुम्बरिका [f]फेग्गु [f]
नागो. (तु) नागमालिका [f]

[Bignonia indica.]
[Mimusopselengi]
[Opposite-leaved fig tree]
[The ironwood tree.]

तोटिल २
मुहुणमल् २
कोटदिम्बुला २
नागस् २

५७३
असोको. वंजुलो. (चाथ
तक्कारी [f]वेजयन्तिका [f]
तापिञ्जो.(च) तमालो.(थ)
कुटजो. गिरिमल्लिका [f]

[Jonesia Asoka.]
[Jayanti.]
[Tamal.]
[Coraiya.]

होपऌउ २
तिटिङ्ग २
तमऌउ ह्ल्̥ कसट २
केऌइन्द २


५७४
इन्दयवो. (फले तस्सा)
२ ग्गिमन्थो. कणिका [f](भवे)
निग्गुण्डी [f](त्थि) सिन्दुवारो.
तिणसूलं, (तु) मल्लिका,

[Its seed.]
[Premna spinosa.]
[Vitex nigunda.]
[Arabian jasmine]

केऌइन्दसाल् १
सिहिन् मिदि २
निक २
ब्ल्̥लिद्द २


५७५
सेफालिका [f]निलीका [f](थ)
अप्फोटा [f]वनमल्लिका [f]
बन्धुको. जय सुमनं,
हण्डिको. बन्धुजीवको.

[Nebari,]
[A wild variety of Arabian jasmine]
[Pentapetes phoenicea.]

कऌउमल् सेफालिका २
व्èलिद्द २
बन्दुवद ४

* सन्नयेहि "वरा असुगस्य" कियाय.


[SL Page 080][\x 80/]

५७६
सुमना [f]जातिसुमना [f]
मालती [f]जाति [f]वस्सिकी [f]
यूथिका [f]मागधी [f](चाथ)
सत्तला [f]नवमालिका [f]

[Great-flowered jasmine]
[Auriculatum jasmine]
[Double jasmine.]

द्श्समन् ५
सीनिद्द २
सत्पेति द्श्समन्


५७७
वासन्ति [f](त्थि) अतिमुत्तो
करवीरो. १ स्समारको.
मातुलुङ्गो. बीजपूरो.
उम्मत्तो तुच) मातुलो.

[Gatnera racemosa.]
[Nerium odorum.]
[Citron.]
[Thorn apple]

योहोम्बु २
कणेरु २
लप्नारन् २
अत्तन २


५७८
करमद्दो. सुसेनो. (च)
कुन्दं, (तु) माघ्य, २ (मुच्चते)
देवताडो.(तु) जिमूतो.
(था) ३ मिलातो. महासहा [f]

[Carissa caronda]
[The many-flowered jasmine.]
[Deotar.]
[Aloe perfoliata]

करम्ब २
कोन्द २
दृवदालिय २
क्ल्̥मारिका २


५७९
(अथो सेरेय्यको. दासी [f]
किंकिरातो. कुरण्डको.
अज्जुको. * (सितपन्नासे)
समीरणो. फणिज्जको. +

[Jinti.]
[White parnas.]
[Marua.]

कटुकरण्डु ४
हेऌअ अन्दु १
मुरुवा २


५८०
जपा [f](तु) ++ जीवसुमनं,
करीरो.ककवो. (भवे)
रुक्खादनी [f](च) वन्दाका [f]
चित्तको.(त्व)४ ग्गिसञ्ञितो

[China rose.]
[Capparis aphylla]
[A parasite plant]
[Lead wort.]

वद २
किऌइल २
पिऌइल २
रत्निटुल् २


५८१
अक्को. विकिरणो. (तस्मिं)
(त्व) ५ ऌअक्को. (सेतपुप्फके
पूतिलता [f]गऌओची [f](च)
मुण्डा मधुरसा [f](प्यथ)

[Swallow wort,]
[The white sort.]
[Guricha.]
[Aletris.]
वरा २
हेऌअवरा १
किन्दि २
मोर २


५८२
कपिकच्छु. दुफस्सो. (थ)
मंजिट्ठा [f]विकसा [f](भवे)
अम्बट्ठा [f](च तथा) पाठा [f]
कटुका [f]कटुकरोहिणी [f]

[Jawasa.]
[Bengal madder.]
[Acnidhi.]
[Cauki.]

कसम्बिलिया २
व्èल्मदट २
दियमित्त २
कुऌउर्श्ण २


५८३
अपामग्गो. सेखरिको.
पिप्फली [f]मागधी [f](मता)
गोकण्टको.(च) सिंघाटो.
कोलवल्ली [f 6]भपिप्फली [f]

[Achyranthes aspera.]
[Long pepper,]
[Gochura.]
[A sort of long pepper.]

स्èब्ल्̥ २
वगपुल् २
कोकटु २
Çत् वगपुल् २

* "अज्जको" सन्नयेहि. + "फणिज्झक" अरमकोषयि.
++ "जयसुमनं" कियात् पाठयि. "मुब्बा" यनु सन्नयि.

[SL Page 081][\x 81/]

५८४
गोलोमी [f](तु) वचा [f](चाथ)
गिरिकण्य १ [f]पराजिता [f]
सीहपुच्छि [f]पञ्हि पण्णी [f]
साऌअपण्णी [f](तुच)२ त्थिरा

[Orris root,]
[Clitoria.]
[Hemionitis cordifolia]
[Hedysarum]
[Gangeticum.]

वदकसा २
* कटरोऌउ २
पुस्व्èन्न २
अस्व्èन्न २


५८५
निदिण्डिका [f](तु) ब्यग्घी [f](च)
(अथ) निली (च) नीलिनी [f]
जिञ्जुको. + (चेव) गुञ्जा [f](थ)
सतमूली [f]सतावरी [f]

[Sort of prickly nightshade.]
[Indigo.]
[Abrus precatorius.]
[Asparagus racemosus.]

कटुव्èल् बटु २
बेरु गस २
हुनिद २
साताचारी २

५८६
महोसधं, (त्व)३ तिविसा [f]
बाकुची [f]सोमवल्लिका [f]
दाब्बि [f]दारुहऌइद्दा [f](थ)
विऌअङ्गं, चित्रतण्डुला [f]

[Atis.]
[Somraj.]
[Yellow sanders,]
[Babreng.]

इवद २
ब्ल्̥दिèट गस् २
वनुव्èल् २
वऌअङ्गसाल् २


५८७
नुही, [f](चेव) महानामो.
मुद्दिका [f](तु) मधुरसा [f]
(अथापि) मधुकं, यट्ठि-
-मधुका [f]मधुलट्ठिका [f]

[Euphorbia.]
[A grape vine.]
[Loquorice.]

उक् २
मिदिव्èल् ++ २
व्èल्मी ३


५८८
वातिङ्गणो.(च) भद्धाकी [f]
वात्ताकी [f]ब्रहती [f](प्यथ)
नागबला [f](चेव) झसा [f]
लाङ्गली [f](तुच) सारदी [f]

[Egg plant.]
[The white sort.]
[Gorakha.]
[Glorius superba.]

वम्बटु २
हेऌअ बटु २
क्श्लिय २
लियनङ्गला २


५८९
रम्भा [f](च) कदली [f]मोचो.
कप्पासी [f]बदरा [f](भवे)
नागलता [f](तु) ताम्बूली [f]
अग्गिजाला [f](तु) धातकी [f]

[A banana,]
[Cotton.]
[Betel.]
[Lythrum fruiteosum.]

केसेल् ३
कपु २
बुलत् व्èल २
मलयित्त २


५९०
तिवुता [f]तिपुटा [f](चाथ)
सामा [f]काऌआ [f](च कथ्यते)
(अथो) सिङ्गी [f](च) उसभो.
रेणुको. )(कपिला [f](भवे)

[The white sort of teorl,]
[The black sort of teorl.]
[Rishba]
[Renuca.]
सुदु त्रस्तवाऌउ २
कऌउ त्रस्तवाऌउ २ ओसबिय २ )
हरृणु २


५९१
हिरिवेरं, (च) वालं, (च)
रत्तफला [f](तु) बिम्बिका [f]
सेलेय्य, ४ म स्मपुप्फं (च)
फला [f](तु) बहुला [f](भवे)

[Bala.]
[Momordica monadelpha]
[Benzoin.]
[Large cardamons.]

हिरिवृरिय २
केम्व्èल २
गल्मल २
एन्साल् २

* गिरिनिल् गसय यनु सन्नयि. + जिञ्जुका [f]सन् ॒ ++ मिदिगस यनु सन्॒
कऌउ क्èम्मृरिय यनु सन्॒ ) वंèपलय यनु सन्॒ रेणुका [f]सन्॒

[SL Page 082][\x 82/]

५९२
कुट्ठं (च) व्याधि. (कथितो)
चानेय्यं, (तु) कुटन्नटं,
ओसधी [f](जातिमत्तम्भ्यो)
१ सधं, (सब्बमजातियं)

[Costus speciosus.]
[Cyperus rotundus.]
[A deciduous plant.]
[Drugs.]

उपुल् कोऌअ २
दसपुर २
फलपाकन्तलता
एयिन् पिटत् बेहेत् द्रव्य


५९३
(मूलं पत्तं कलीरग्गं
कद्धं मिञ्जा फलं तथा
तचो पुप्फ ञ्च छत्तन्ति)
साकं, (दसविध म्मतं)

[Ten sorts of esculent roots, leaves and c]

मूलादी दशय १


५९४
पपुन्नाटो. एऌअगलो.
तण्डुलेय्यो. २ प्पमारिसो.
जीवन्ती [f]जीवनी [f](चाथ)
मधुरको (च) जीवको

[Cassia tora.]
[Amaranthus polygamus.]
[Jivani.]
[Jivica.]

तुवर २
सुऌउ कूर २
दिविपसुरु २
जीवक २


५९५
महाकन्दे. (च) लसुनं,
पलण्डु.(तु) सुकन्दको.
पटोलो. तित्तको. (चाथ)
भिङ्गराजो. (च) माक्कवो.

[Garlic.]
[Onion.]
[Trichosanthes.]
[Bringariva.]

हेऌअलूनु २
रतुलूनु २
दुम्म्èल्ल २
कीकिरिन्दिय २


५९६
पुन्नवा [f]सोफघाति [f]
वितुन्नं, सुनिसन्नकं,
कारवेल्लो. (तु) सुसवी [f]
तूम्ब्या [f3]लाबु [f](च लाबु [f](सा)

[Hog weed.]
[Marsilea dentala.]
[Memordica charantia]
[A long gourd.]

सुऌउबुरुद २
कम्बुल्व्èल्ल २
करिविल २
लबु ३


५९७
एऌआलुकं, (च) कक्कारी [f]
कुम्हण्डो. (तुच) वल्लिभो.
इन्दचारुणि [f]विसाला [f]
वत्थुलं, वत्थुलेय्यको.

[A sort of cucumber.]
[Water melon.]
[Coloquintida Chenpodium.]
[Album.]

क्èकिरि २
कोमडु २
तियम्बरा
महकूर २


५९८
मूलको.,(नित्थियं) चुच्चू [f]
तम्बको. (च) कलम्बको.
साकभेदा) कासमद्द.
झज्झरि [f]फग्गवा.४ (दयो)

[A radish]
[Globe amaranthus.]
[A kind of potherb.]
[Cassia esculenta.]
[A name of a plant.]
[A species of potherb.]

मूलपला २
तम्पला १
विलपला १
रुवर १
लिहिलकोऌअ १
हङ्गुऌउ १

* मृ वर्गयेहि बोह्ल्̥ नामयो सन्न अमर कोषादियेहि विसमव पेनृ.

[SL Page 083][\x 83/]

५९९
सद्दलो. (चेव) दुब्बा [f](च)
गोलोमी [f](सा सिता भवे)
गुन्दा [f](व) भद्दमुत्तं, (च)
रसालो. (तु) च्छु. (वेऌउ (तु)

[Bent grass.]
[Bent grass with white blossom.]
[A sort of fragrant grass]
[Sugar cane.]

हीतण २
सुदु हीतण १
वम्मुतु २
उक् २


६००
तचसारो. वेणु. वंसो.
पब्बं, तु फलु, गण्ठि. (सो)
कीचका. (ते सियुं वेणु
ये नदन्त्य निलो ण्डुता

[A bamboo.]
[A knot or joint.]
[Bamboos rattling because of whistling.]

हुण ४
पुरुक ३
पवनिन् हण्डन हुण १


६०१
नऌओ. (च) धमनो. (पोट-
गलो. (तु) कास.,२ (मित्थिन)
तेजनो. (तु) सरो. (मूलं
तु) ३ सीरं, (बीरस्स हि)

[A reed.]
[Cas.]
[Saccharum sara.]
[Andropogen muricatus.]

कुलल् बट २
व्èऌउक् २
बिहि बट २
बबुस् तण मुल् १


६०२
कुसो. बरिहिसं, दब्भो.
भूतणकं, (तु) भूतिणं,
घासो. (तु) यवसो. (चाथ)
पूगो. (तु) कमुको. (भवे)

[Sacrificial grass.]
[Andropogon]
[Meadow grass.]
[Areca faufel.]

कुस तण ३
गन्धकृटनम् तण २
तृण वर्ग्गयक् २
पुवक् २


६०३
तालो. विभेदिका [f](चाथ)
खज्जुरी [f]सिन्दि [f](वुच्चति)

[Palmyra.]
[Date tree.]

तल् २
हिन्दि २


६०४
हिन्ताल. (ताल खज्जूरि)
नालिकेरा. (तथेव च)
ताऌई [f](च) केतकी [f](नारी)
(पूगो च तिण पादपा)

[Marshy date tree]
[Coconut]
[Gorypha.]
[Pandanus.]

कितुल् १
पोल् १ तल १
व्èटकेयिया १

अरञ्ञ वग्गो.


६०५
पब्बतो. गिरि सेलो. ४द्दि. नगा. ५ चल. सिलुच्चया.
सिखरी भूधरो.) (थ) ६ब्भ.
पासाण ७ स्मो. ८ पलो. सिला [f]

[A mountain.]
[A stone or rock.]

पर्वतय ९
पासाणय ५


६०६
गिज्झकूटो. (च) वेहारो.
वेपुल्लो. ९ सिगिली. (नगा)
विञ्झो. पण्डव. वंका. (दि)
पुब्बसेलो. (तुवो) १० दयो
मन्दारो.११ परसेलो १२ त्थो. हिमवा.(तु) हिमाचलो.

[Divers mountains.]
[The eastern mountain.]
[The western mountain.]
[Himalaya mountains.]

पर्वत विशृष ७
उदय पर्वतय २
अस्त पर्वतय ३
हिमाल पर्वतय १

[SL Page 084 ][\x 84/]भूकण्डे, अरञ्ञदिवग्गस्स, सेलवग्गो [II.- 5.]

६०७ गन्धमादन. केलास.
चित्तकूट. सुदस्सना.
काऌअकूटो. (तिकुटास्स)
पत्थो. (तु) सानु [f,](वेत्थियं)

[The peaks of the Himalaya range.]
[Table land.]

हिमालकूटय्ल्̥ ५
पर्वतयेहि सम प्रदृशय


६०८
कूटो., (वा) सिखरं, सिङ्गं,
पपातो. (तु) तटो. (भवे)
नितम्बो., कटको., (नित्थि)
निज्झरो. (पसवोम्बुनो)

[A peak or summit.]
[A precipice.]
[The side of a rock]
[A cascade.]

कूल ३
प्रपातय २
पर्वतपार्श्वय २
पर्वतयेन् व्श्हेन जलय १


६०९
दरी [f](त्थि) कन्दरो. [F](वीसु)
लेनं, (तु) गब्भरं. गुहा [f]
सिलापोक्खरणी [f]सोण्डी [f]
कुञ्जं, नीकुञ्ज.,१ (मित्थिन)

[An artificial cave.]
[A natural cave.]
[A rocky pool.]
[A bower.]

भुमि पर्वतादि विवर २
गल्लेन ३
गल् पोकुण २
लतादीन् व्èसुनु लेन २

६१०
(उद्धम)२ धिच्चका [f](सेल-
स्सा सन्ना भुम्यु) ३ पच्चका [f]
पादो.(तु) ४ पन्तसेलो.(थ)
धातु. (त्तो गेरिकादिको)

[Top of a mountain,]
[Land near a mountain.]
[Near a mountain.]
[A fossil or mineral.]

पर्वत मुदुन १
पर्वत समीप बिम १
प्रत्यन्त पर्वतय २
गैरिकादिय १

सेल वग्गो.
-

६११
मिगिन्दो. केसरी. सीहो.
तरच्छो. (तु) मिगादनो.
व्यग्घो.(तु) पुण्डरीको.(थ)
सद्दूलो. (दीपनी रीतो)

[A lion.]
[A hyena.]
[A tiger.]
[A leopard.]

सिंहया ३
करबानवलसा २
व्याघ्रया २
दिविया १


६१२
अच्छो.इक्को.(च)(इस्सो.(तु)
काऌअसीहो. इसो. (प्यथ
रोहिच्चो. रोहितो. (चाथ)
गोकण्णो. गणि. कण्टका.

[A bear.]
[A sort of lion.]
[A sort of deer.]
[An elk.]

वलसा २
काऌअ सिंहया ३
र्ल्̥हित मृगया २
ग्ल्̥ना ३


६१३
खग्ग. खग्गविसाणा. (तु)
पलासादो. (च) गण्डको.
(व्यग्घादिके) वाऌअमिगो.
सापदो.) (थ) प्लवङ्गमो.

[A rhinoceros or unicorn.]
[A beast of prey.]
[A monkey or ape.]

कङ्गवृना ४
व्याघ्रादीहु २
वन्दुरा ७


६१४
मक्कटो. वानरो. साखा-
मिगो. कपि. वलीमुखो.
प्लवगो.) (कण्हतुण्डो)
गोनङ्गुलो. तिसोमतो)

[A black-faced monkey.]

कऌउ तुड èति वन्दुरा १

[SL Page 085][\x 85/]

६१५
सिङ्गालो. जम्बुको. कोत्थु.
भेरण्डो. (च) सिवा [f.](प्याथ)
बिऌआरो. बब्बु. मज्जारो.
कोको. (तुच) वको. (भवे)

[A stakal.]
[A cat.]
[A wolf.]
क्èनहिला ५
बऌअना ३
कोक्नहवा २


६१६
महिसो. (च) लुलायो. (थ)
गवजो. गवयो. (समा)
सल्लो. (तु) सल्लको. (थास्स)
लोमम्हि) सललं, सलं,

[A buffalo.]
[The gayal, or bos gavocus.]
[A porcupine.]
[Its quills.]

मीमा २
गवरा २
इत्त्श्वा २
इत्त्श् कूर २


६१७
हरिणो. मिग. सारङ्गा.
मगो. अजिनयोनि. (च)
सूकरो. (तु) वराहो. (थ)
पेलको. (च) ससो. (भवे)

[A deer or antelope.]
[A hog.]
[A hare.]

मुवा ५
ऊरा २
सावा २


६१८
एणेय्यो. एणिमिगो.
पम्पटको. (तु) पम्पको.
वातमिगो. (तु) चलनी.
मूसिको. (त्वा)१ खु. उन्दुरो.

[A kind of deer.]
[A loris.]
[A swift antolope.]
[A rat.]

ऋणिमृगया २
हुणपुपुऌआ २
वात मृगया २
मीया ३


६१९
चमरो. पसदो. (चेव)
कुरङ्गो. मिग मातुका [f]
रूरु. रंकु. (च) निंको.(च)
सरभा. २ (दिमिगन्तरा)

[Various sorts of deer.]

मृग विशृष ८


६२०
पियको. चमुरु. कदलि-
मिगा. ३(दिचम्मयोनयो)
मिगा. (तु) पसवो. (सीहा-
दयो सब्ब चतुप्पदा)

[A sort of deer of which the hides are used.]
[Beasts in general.]

रत्नभूतचर्म प्रभव मृगया ३
सिय सिव्पाव्ल्̥ २

६२१
लूता (च) लूतिणा [f]उण्ण-
नाभि. मक्कटको. (सिया)
विच्छिको (त्वा)४ लि. (कथितो)
सरबू [f,]घरगोलिका [f *]

[A spider.]
[A scorpion.]
[A lizard.]

मकुऌउवा ४
ग्ल्̥नुस्सा २
हूना २


६२२
गोधा [f]कुण्डो + प्यथो)(कण्ण
जलूका [f]सतपद्य [f 5](थ)
कलन्दको. काऌअका [f](थ)
नकुलो. मुङ्गुसो. (भवे)

[An iguana.]
[A centipede,]
[A squirrel.]
[A mongoose.]

गोया २
कन्व्श्या २
लृना २
मुगटिया २

[SL Page 086][\x 86/]

६२३
ककण्टको. (च) सरटो
कीटो.(तु) पुऌअवो किमि.
पाणको) चाप्यथो) उच्चा-
लिङ्गो. लोमसपाणको.

[A chameleon.]
[A worm or insect.]
[A caterpillar.]

कटुस्सा २
पणुवा ४
बू पणुवा २


६२४
विहङ्गो. विहङ्गो. पक्खि.
विहङ्गम. खगा १ द्धजा.
सतुणो,(च) सकुन्तो. (पि)
पतङ्गो. सकुणि. द्विजो.

[A bird in general.]

पक्षिया १५


६२५
चक्कङ्गो. पत्तयानो. (च)
पतन्तो. नीऌअजो. (भवे
(तब्भेदा. *वट्टका [f]जीव
ञ्जीवो. चकोर. तित्तिरा.

[Various birds.]

पक्षि विशृष ११


६२६
सालिका [f]करवीको. (च)
रविहंसो. कुकुत्थको.
कारण्डवो. (च) पिलवो
पोक्खरसातका. २(दयो)


६२७
पतन्तं, पेखुणं, पत्तं,
पक्खो. पिञ्छं. छदो. गरु. अण्डं, (तु पक्खि बिजे थ)
नीऌओ. (नित्थि) कुलावकं

[A wing]
[An egg.]
[A nest.]

पक्षि पत्रय ७
पक्षि बिजुवटय १
क्èद्èल्ल २


६२८
(सुपण्णमाता) विनता [f]
मिथुनं, (थि पुम द्वयं)
युगं, (तु) युगलं, द्वन्दं,
यमकं, यमलं, यमं,

[The mother of garudas.]
[Copulation.]
[A pair.]

गुरुऌउमव १
स्तीरपुरुष सङ्गमय १
युगल ६

६२९
समूहो. गण संघाता.
समुदायो (च) सञ्चयो.
सन्दोहो. निवहो. ओघो.
विसरो. निकरो. चयो.

[A multitude.]

समूहय २९

* मेहि वट्टक्का, वटुव्ल्̥य, जी ञ्जीव, दक्षिणपथादियेहि मयुर प्रमाणवू जीवञ्जीवक
नम् पक्षिहुय, चकोर, èटिकुकुल्ल्̥य, तित्तिर तित्वटुव्ल्̥य, सालिका, स्èललिहिणिय, करवीको,
कुरुविकेविल्ल्ल्̥य, रविहंसो, èल्ब्ल्̥य, कुकुत्थको. सितिम्बिल्ल्ल्̥य, कारद्धवो, कारऌउय, पिलवो,
महवेल्लुय, पोक्खरसातक, तल्रेहेरुय. यन मोवुन् पक्षि विशृषय्ल्̥यि.

[SL Page 087][\x 87/]

६३०
कायो. खन्धो. समुदयो.
घटा [f]समिति [f]संहति [f]
रासि. पुञ्जो. समवायो.
पूगो. जातं, कदम्बकं,


६३१
ब्यूहो. वितान. गुम्बा.(च)
कलापो. जाल, मण्डलं,
(समानानं गणो) वग्गो.
संघो. सत्थो. (तु जन्तूनं)

[A multitude of similar things.]
[A multitude of animals.]

समानयन्गृ समूहय १
प्राणीन्गृ समूहय


६३२
सजातिकानन्तु) कुलं,
निकायो. (तु सधम्मिनं)
यूथो., (नित्थि सजातीय-
तिरच्छानान मुच्चते)

[A multitude of homogeneous animals.]
[A multitude of persons practising like duties,]
[A multitude of birds and beasts.]

समान जाति èत्तन्गृ समूहय १
समानाचार èत्तवुन्गृ समूहय
समानजातिवु तिरिसनुन्गृ समूहय १


६३३
सुपण्णो. वेनतेय्यो. (च)
गरुऌओ विहगाधिपो.
परपुट्ठो. परभतो.
कुणालो. कोकिलो. पिको.

[A garuda.]
[The Indian cuckoo]

गुरुऌआ ४
कोवुल् पक्षिया ५


६३४
मोरो. मयूरो. बरिहि.
नीलगीव. सुखद्धि. नो
कलापी. (च) सिखी. केकि.
चूऌआ [f](तुच) सिखा [f]भवे)

[A peacock.]
[Its crest.]

मोणरा ८
मोणरकुडम्बिय २


६३५
सिखण्डो. बरिहं, (चेव)
कलापो. पिञ्ज, १(मप्यथ)
चन्दको. मेचको (चाथ)
छप्पदो.(च) मधुब्बतो.

[Its tail.]
[The eyes in its tail.]
[A bee.]

मोणरपिल ४
Çस्पिल २
बम्बरा ७


६३६
मधुलीहो. मधुकरो. मधुपो. भमरो. अलि.
पारापतो. कपोतो. (च)
ककुटो. (च) पारेवटो.

[A pigeon or dove.]

परेयिया ४

[SL Page 088][\x 88/]

६३७
गिज्झो. गण्डो.(थ) (कुललो.
सेनो. व्यग्घीनसो. (प्यथ)
(तब्भेदा) सकुणग्घी [f](त्थि)
आटो. दब्बिमुखविजो.

[A vulture.]
[A hawk.]
[A kind of hawk.]
[The name of a bird.]

गिजुलिहिणिया २
उकुस्सा ३
उकुसु विशृषयक् १
पक्षि विशृषयक् २


६३८
उहुंकारो. उलुको. (च)
कोसियो. वायसारि. (च)
काको.(त्व)१ रिट्ठो. धंको.(च)
बलिपुट्ठो. (च) वायसो.

[An owl.]
[A crow.]

बकमूना ४
कवुडा ५


६३९
काकोऌओ. वनकाको.(थ)
लापो. लटुकिका [f](प्यथ)
वारणो. हत्थिलिङ्गो.(च)
(हत्थिसोण्ड. विहङ्गमो)

[A raven.]
[Perdix chinensis.]
[The hatthilingo bird]

वन कवुडा २
क्èटकिरिल्ल २
Çतुन्ट बन्दु सोण्ड èति पक्षिया २


६४०
उक्कुसो. कुररो. (कोल-
- ठिपक्खिम्हि च कुक्कुहो.
सुवो. (तु) कीरो. (च) सुको.
तम्बचूऌओ. (च) कुक्कुटो.

[An osprey.]
[A parrot.]
[A gallinaceous fowl]

कबरुस्सा ३
गिरवा ३
कुकुऌआ २


६४१
वनकुक्कुटो. (च) निज्जिव्हो.
(अथ) कोचा [f](च) कुन्तनी [f]
चक्कवाको. (तु) चक्कव्हो.
सारङ्गो. (तुच) चातको.

[A wild cock.]
[A curlew.]
[The ruddy goose.]
[Cuculas melanoleucus.]

वलिकुकुऌआ २
कोश्वालिहिणिया
सक्वालिहिणिया २
क्श्न्द्èत्ता २


६४२
तुलियो. पक्ख बिऌआलो.
सतपत्तो. (तु) सारसो.
बको. (तु) सुक्ककाको. (थ)
बलाका [f]बिसकण्ठिका [f]

[A flying fox.]
[The Siberian crane.]
[A crane.]
[A small crane.]

पिया बऌअला २
विल् लिहिणिया २
कोका २
कनकोका २


६४३
लोहपिट्ठो. (तथा) कंको. खजरिटो .(तु) खञ्जनो.
कलविंको. (तु) चटको.
दिन्दिभो. *(तु) किकी [f](भवे)

[A heron.]
[A wagtail.]
[A sparrow.]
[A blue jay.]

ल्ल्̥तुडुवा २
पक्षि विशृषयक् २
गृ कुरुल्ला २
किरऌआ २

६४४
कादम्बो. कालहंसो. (थ)
सकुन्तो. (भासपक्खिनी)
धु म्याटो. (तु) कलिङ्गो.(थ)
दात्यूहो काऌअकण्ठको.

[A drake.]
[An Indian vulture.]
[The fork-tailed shrike.]
[A gallinule.]

विलिकुकुऌआ २
घोष्ट कुक्कुट पक्षिया १
नील कोबेयिया २
दातुडुवा २

* दिन्दिभा [f]यनु सन् ॒

[SL Page 089][\x 89/]

६४५
खुद्दा. १(दिमक्खिका भेदा)
डंसो. पिङ्गल मक्खिका [f]
आसाटिका [f](मक्खिकाडं)
पटङ्गो. सलभो. (भवे)

[A small bee]
[A gadfly.]
[A fly's egg.]
[A grasshopper.]

दण्डुवेल्ब्श् म्èस्सा २
Çटलृ म्èस्सा २
म्èस्सन्गृ बिजुवट
पऌअङ्ग्èटिया २


६४६
सूचिमुखो. (च) मकसो.
चीरी [f](तु) झल्लिका [f]थच)
जतुका [f 2]जिनपत्ता [f](थ)
हंसो. सेतच्छदो (भवे)

[A gnat.]
[A cricket.]
[A bat.]
[A swan.]

मदुरुवा २
सीरु २
ववुला २
हंसया २

६४७
(ते) राजहंसा. (रत्तेहि
पादतुडेहि भासिता)
मल्लिका [f 3](ख्या) * (धतरट्ठा.
(मलिने हसितेहि च)

[A white swan with red legs and bill.]
[One with brown legs and bill.]
[One with black legs and bill.]

राज हंसया १
किऌउटु पातुडु èति हंसया १
कऌउ पातुडु èति हंसया १


६४८
तिरच्छो. (तु) तिरच्छानो.
(तिरच्छानगतेसिया)
[An irrational animal.]

तिरिसना २

सीहादि वग्गो.

अरञ्ञादि वग्गो [II - 5.]
एर्र्॒५१०

नमोबुद्धाय.

६४९
अधोभुवन, पातालं,
नागलोको. रसातलं,
रन्धं, (तु) विवरं, छिद्दं,
कुहरं, सुसिरं, बिलं

[The naga world.]
[A hole, or cavity.]

नालोव ४
सिदुर ९


६५०
सुसी [f](त्थि) छिग्गलं, सोब्भं,
(सच्छिद्दे) सुसिरं., [F](तिसु)
(थियन्तु) कासु [f]आवाटो.
सप्पराजा. (तु) वासुकी.

[A hole in the ground.]
[Vasuki, king of the nagas.]

वऌअ २
वासुकी नारज २


६५१
अनन्तो. नागराजा.(थ)
वाहसो. ४ जगरो. (भवे)
गोनसो. (तु) तिलिच्छो. (थ)
देड्डुभो. राजुलो. (भवे)

[The naga king Ananta.]
[A boa.]
[A viper.]
[Amphishena.]

अनन्त नारज २
पिम्बुरा २
पोऌअङ्गा २
दियबरिया २

* मल्लिकाक्खो. कियाद पाठयि.

[SL Page 090][\x 90/]
भूकण्डस्स, पातालवग्गो [II.- 6.]

६५२
कम्बलो. १स्सतरो. (मेरु-
पादेनागाथ) धम्मनी,
सिलुत्तो. घरसप्पो. (थ)
नीलसप्पो. सिलाभु. (च)

[Nagas at the foot of Meru.]
[A rat snake.]
[A whip snake.]

मृरुपादयेहि नागय्ल्̥ २
गरण्डिया ३
पणुचुल्ला २


६५३
आसिविसो. भुजङ्गा. २ हि.
भुजगो. (च) भुजङ्गमो.
सिरिंसपो. फणी सप्पा
३ लगद्दा. भोगि. पन्नगा.

[A snake, or serpent.]

सर्पया १९


६५४
द्विजिव्हो. उरगो. वाऌओ.
दीघो. (च दीघपिट्ठिको.
पादूदरो विसधरो.
भोगो. (तु फणिनो तनु)

[A snake's body.]

सर्प सिरुर १


६५५
आसी [f](त्थि) सप्पदाठा [f](थ)
निम्मोको. कञ्चुको. (समा)
विसं., (त्वनित्थि) गरऌअं,
(तब्भेदा वा) हलाहलो,

[His fang.]
[Slough of a snake]
[His venom.]
[Various sorts of fixed poison.]

सर्प दऌअय २
सर्प स्èवय २
विषय २
विष भेद २


६५६
काऌअकुटा. ४ (दयो चाथ)
वाऌअगाह्य. * ५ हितुण्डिको.
निरयो दुग्गती [f](त्थि च)
(नरको सो महाट्ठधा)

[A snake catcher.]
[Hell.]

अहिगुण्ठिकया २
नरकय २


६५७
सञ्जीवो. काऌअसुत्तो. (च)
महारोरुव रोरुवा.
पतापनो. अवीचि [f](त्थि)
संघातो. तपनो. (इति)

[The eight great hells.]

(अट मह नरकय्ल्̥ नम्)


६५८
(थियं) वेतरणी [f]लोह-
कुम्भी [f](तत्थ जलालया)
कारुणिको निरयपो.
नेरयिको. (तु) नारको.

[Its rivers.]
[Guardian of hell.]
[One suffering in hell.]

एहि जलाधारय्ल्̥ २
निरयपालया २
निरयेहि दुक् विन्दिन्ना २


६५९
अण्णवो. सागरो. सिन्धु.
समुद्दो. रतनाकरो
जलनिध्यू. ६ दधी. ((तस्स
भेदा) खिरण्णवा ७ (+ दयो)

[The ocean.]
[The milky and other seas.]

सागरय ७
किरिमुहुदादिय

* अहिगुण्टिको कियाद पाठयि. + आदि शब्दयेन् लवणर्ण्णव, दध्युदक, घतोदक,
उच्छुरस॒ मदिरोदक, सादूदक यन सागरय्ल्̥य.

[SL Page 091][\x 91/]

६६०
वेला [f](स्स कूलदेसोथ)
आवट्टो. सलिलब्भमो.
थेवो. (तु) बिन्दु, फुसितं,
भमो. (तु जलनिग्गमो) *

[A shore, or bank.]
[A whirlpool.]
[A water drop.]
[The drain of a water-course.]

वेरऌअ १
दिय सऌआव २
दिय बिन्दुव ३
जल निर्ग्गमय १


६६१
अपो. पयो. जलं, वारि,
पानीयं, सलिलं, दकं,
अण्णो. नीरं, वनं, वालं,
तोय, ३ मम्बु.२ दकं, (च) कं,

[Water.]

जलय १५


६६२
तरङ्गो. (च तथा) भङ्गो.
ऊमि [f]वीचि. [F](पुमित्थियं)
उल्लोलो (तुच) कल्लोलो.
(महावीचीसुकथ्यते)

[A wave]
[A surge, or billow]

रऌअ ४
मह रऌअ २


६६३
जम्बालो. कललं, पंको.
चिक्खल्लं, कद्दमो. (प्यथ)
पुलिनं, वालुका [f]वण्णु [f]
मरू [f 3]रु [f]सिकता [f](भवे)

[Mud, or clay.]
[Sand.]

मड ५
व्èलि ६

६६४
अन्तरिपं, (च) दिपो., वा
जल मज्झ गतं थलं),
तीरं (तु) कूलं, रोधं (च)
पतीरं, (च तटं. [F,](तिसु)
[An island.]
[A bank.]

दूव २
इवुर ५


६६५
पारं, (परम्हि तीरम्हि)
ओरं, (त्व) ४ पार,५ (मुच्चते)
उऌउम्पो. (तु) प्लवो. कुल्लो.
तरो. (च) पच्चरी [f](त्थियं)

[The further bank]
[The near bank.]
[A raft, or float.]

एतर १
मेतर २
पहुर ५


६६६
तरणी [f]तरि [f]नावा [f](च)
कूपको. (तुच) कुम्भकं,
पच्छाबन्धो. गोटविसो.+
कण्णधारो. तु) नाविको.

[A ship.]
[A mast.]
[A large oar.]
[The pilot, or helmsman.]

न्èव ३
कुम्बय २
गल् वन २
न्èविया २

* "पाकारे गेहादी भित्तियञ्च जलनिग्गमो भमो नाम" यनु टीकायि. "सल्लिब्भमो,
प्राकारयेहिदु गृहभित्तियेहिदु जलनिर्गमय, हेवत् दिय यन पिणिस तबन लद
वारिमार्गय)॒ भमो, भमनम् वेयि यनु सन्नयि. + गोटवियो किया द पाठयि.

[SL Page 092][\x 92/]

६६७
अरित्तं, केनि पातो.(थ) पोतवाहो. नियामको.
संयत्तिका. (तु नावाय
वाणिज्ज मा चरन्ति ये)

[A rudder.]
[The captain of a ship.]
[Voyaging merchants.]

रिट २
न्èव् पदिन्ना २
न्èव् वेऌएन्दा १


६६८
(नावायङ्गा) लकारो.(च)
वटाकारो. पिया. १ (दयो)
पोतो. * पवहणं, (वुत्तं)
दोणी [f](त्वित्थि तथा) २ म्मणं,

[The parts of a ship.]
[A ship's boat.]
[A boat.]

न्èव् अवयव ३
वेडि २
ओरुव २

६६९
गभीर॒ निन्न॒ गम्भीरा॒
(थो) ३ त्तानं॒ (तब्बिपक्खके)
अगाधं॒ (त्व) ४ तलम्पस्सं॒
अनच्छो॒ कऌउसा॒ ५ विला॒

[Deep.]
[Shallow.]
[Very deep, bottomless.]
[Turbid, or foul water.]

ग्èम्बुर ३
ग्èम्बुरट विपरीतय १
पतुल नोद्èक्क ह्èकि ग्èम्बुर २
मलिन जलय ३


६७०
अच्छो॒ पसन्नो॒ विमलो॒
(गभीर प्पभू ती तिसु) +
धीवरो. मच्छिको. मच्छ-
बन्ध. केवट्ट. जालिका.

[Clean, or pure water.]
[A fisherman.]

निम्मल जलय ३
केवुऌआ ५


६७१
मच्छो. मीनो. जलचरो.
पुथुलोमो. ६ म्बुजो, झसो
रोहितो मग्गुरो. सिङ्गी.++
वलजो मुञ्ज, पावुसा.

[A fish.]
[Different species of fish]

मत्स्यया ६
मत्स्य विशेषय्ल्̥


६७२
सत वंको. सवंको. (च)
नऌअमीनो. (च) गण्डको.
सुसुका [f]सफरी [f](मच्छ-
प्पभेदा) मकरा. ७ (दयो)


६७३
(महामच्छा) तिमि. तिमि-
ङ्गलो. तिमिर पिङ्गलो.
आनन्दो. (च) तिमिन्दो. (च)
अज्झारोहो. महातिमि.

[Fish of an enormous size.]

महा मत्स्यय्ल्̥ ७


६७४
पासाण मच्छो. पाठिनो.
वंको. (तु) बऌइसो. (भवे)
सुंसुमारो. (तु) कुम्भीलो.
नक्को. कुम्मो. (तु) कच्छपो.

[A Sheat fish.]
[A fish hook.]
[A crocodile.]
[A turtle, or tortoise.]

* उपवहनं यनु सन्नयि॒ + "गभीरप्पभूतीतिसु" यन्नेन् गभीर शब्दयेहि पटन्
विमल यनु दक्वा तिरलिङ्गिकत्वय कियन लदी. ++ सिङ्गु कियाद पाठयि.

[SL Page 093][\x 93/]

६७५
कक्कटको. कुलीरो. (च)
जलूका [f](तुच) रत्तपा [f]
मण्डूको. दद्दुरो. भेको.
गण्डुप्पादो. महीलता [f]

[A crab.]
[A leech]
[A frog.]
[An earthworm.]

ककुऌउवा २
पूडावा २
म्èडिया ३
ग्èडविल् पणुवा २


६७६
(अथ) सिप्पी [f](च) सुत्ति [f](त्थि)
संखो. कम्बु., (मनित्थियं)
खुद्दसंखो. संखनको.
जलसुत्ती [f](च) सम्बुको.

[A pearl oyster.]
[A conch.]
[A small shell]
[A bivalve shell.]

बेल्ला २
सक २
सक् बेल्ला २
रन्वन् बेल्ला २


६७७
जलासयो. जलाधारो.
(गम्भीरो) रहदो. (सच)
उदपानो. पानकूपो.*
खातं, पोक्खरणी [f](त्थियं)

[A lake, or pond.]
[A deep lake.]
[A well.]
[A large pond.]

दिय सिटिन त्èन २
ग्èम्बुरुवू जलासय १
लिन्द २
पोकुण २


६७८
तऌआको. (च) सरो., (नित्थि)
चापी [f](च) सरसी [f](त्थियं)
दहो. म्बुजाकरो. (चाथ)
पल्ललं, (खुद्दको सरो)

[A tank, or lake.]
[A small tank.]

विऌअ ६
कुडा विल १


६७९
अनोतत्तो. (तथा कण्ण-
मुद्धो. (च) रथकारको.
छद्दन्तो. (च) कुणालो. (च)
(वुत्ता) मन्दाकिणी [f](त्थियं)

[The seven great lakes.]

(मह विल् सत नम्)


६८०
(तथा) सीहप्पपातो. (ति
एते सत्त महा सरा)
आहावो. (तु) निपानं, (चा)
२खातं, (तु) देवखातकं,

[A trough near a well.]
[A natural pond.]

लिन्द समीपयेहि गोन् प्èन् बोन वऌअ २
व्èस्सेन् ह्श्रुणु वऌअ २


६८१
सवन्ती [f]निन्नगा [f]सिन्धु [f]
सरिता [f]आपगा [f]नदी [f]
भागीरथी [f](तु) गङ्गा [f](थ)
सम्भेदो. सिन्धु सङ्गमो.

[A river.]
[The Ganges.]
[The mouth of a river,]

गंगाव ६
आकाश गंगाव २
म्ल्̥य २


६८२
गङ्गा [f 3]चिरवती [f](चेव)
यमुना [f]सरभू [f]मही [f]
(इमा महा नदी पञ्च)
चन्दभागा [f]सरस्वती [f]

[The five great rivers.]
[Various rivers.]

(पञ्च महा गंङ्गा नम्)
गंगा विशेषय्ल्̥.

* उदपानय, पानय, कूपय यनु सन्नयि.

[SL Page 094][\x 94/]

६८३
नेरञ्जरा [f](च) कावेरी [f]
नम्मदा [f](दी च निन्नगा)
वारिमग्गो. पणाली [f](त्थि)
(पुमे) चन्दनिका [f](तुच)

[An issue from a pond.]
[A dirty pool at the entrance of a village.]

पील्ल हेवत् सोरोव्व २
गम्दोर गवर वऌअ ३


६८४
जम्बालि [f]ओलिगल्लो. (च
गामद्वारम्हि कासुयं
सरोरुहं, सतपत्तं,
अरविन्दं, (च) वारिजं,

[A lotus.]

पद्मय १२.


६८५
(अनित्थि) पदुमं, पंके-
रुहं, नलिन, पोक्खरं,
मुऌआल पुप्फं, कमलं,
भिस पुप्फं, कुसेसयं,


६८६
पुण्डरीकं, (सीतं) (रत्तं)
कोकनदं, कोकासको.
किञ्जक्खो. केसरो., (नित्थि)
दडो. (तु) नाल, (मुच्चते)

[A white lotus.]
[A red lotus.]
[A filament]
[The stalk.]

हेऌअ पियुम् १
रत् पियुम् २ पियुम् केसरु १
पियुम् दण्ड २


६८७
भिसं, मुऌआलो. (नित्थि च)
बीजकोसो. (तु) कण्णिका [f]
(पदुमादि समूहेतु
भवे) सण्ड., (मनित्थियं)

[Its edible root.]
[Its pericarp.]

नेऌउम्बुल १
नेऌउम्बु द्èलि १
पियुम् केमिय २
पद्मादीन्गृ समूहय


६८८
उप्पलं, कुवलयं, (च)
(नीलं तवि)२ न्दीवरं, (सिया)
(सेते तु) कुमुदं, (चस्स
कन्दो) सालूक, ३ मुच्चते)

[An assemblage of lotus and other flowers.]
[Any water-lily.]
[The blue lotus.]
[The esculent white sort.]
[Its root.]

उपुल् २
निलुपुल् १
हेऌअ उपुल् १
एम अल १


६८९
सोगन्धिकं, कल्लहारं,
दकसीतलिकं, (प्यथ)
सेवालो. निलीका [f](चाथ)
भिसिन्य [f 4]म्बुजिनी [f](भवे)

[A white water-lily.]
[Vallisneria.]
[A lotus pond.]

हेल्म्èलि ३
सेवेल २
पियुम् विल २


६९०
(सेवाला) तिलबीजं, (च)
संखो.(च) पणका.५ (दयो)

[Various sorts of vallisneria.]

सेवेल् विशृष ३

पातालवग्गो. [II.- 6.]

भूकण्डो दुतियो. [II.]

[SL Page 095][\x 95/]

नमो बुद्धाय.

विसेस्साधीनवग्ग.

६९१
(विसेस्सा धीनसंकिण्णा
नेकत्थे भव्ययेहि च
साङ्गो पाङ्गेहि कथ्यन्ते)
कण्डे वग्गा इह क्कमा


६९२
(गुणदब्ब किरया सद्दा
सियुं सब्बे विसेसना
विसेस्सा धीन भावेन
विसेस्स सम लिङ्गिनो)


६९३
सोभनं॒ रुचिरं॒ साधु॒
मनुञ्ञं॒ चारु॒ सुन्दरं-
वग्गु॒ मनोरमं॒ कन्तं॒
हारि॒ मञ्जु॒ (च) पेसलं॒

[Beautiful, or pleasing.]

सित्कलु(देय) १८


६९४
भद्दं॒ वामं॒ (च) कल्याणं॒
मनापं, लद्धकं॒ सुभं॒
उत्तमो॒ पवरो॒ जेट्ठो॒
पमुखा॒ १ नुत्तरो॒ वरो॒

[Chief, principal, or noble.]

उतुम् (देय) २९


६९५
मुख्यो॒ पधानं॒ पामोक्खो॒
पर॒ २ मग्गञ्ञ ३ ॒ मुत्तरं॒
पणीतं॒ परमं॒ सेय्यो॒
गामणी॒ सेट्ठ॒ सत्तमा॒


६९६
विसिट्ठा॒४ रिय॒ नागे॒ ५ को॒
६ सभ॒ ७ ग्गा॒ मोक्ख॒ पुङ्गवा॒
सीह. कुञ्जर. सद्दूला.
(दीतुसमासगापुमे)


६९७
(चित्त क्खि पीति जनन)
८ मव्यासेक ९ ॒ म सेचनं॒
इट्ठं॒ (तू) सुभगं॒ हज्जं॒
दयितं॒ वल्लभं॒ पियं॒

[Charming.]
[Beloved, desired.]

सित् नेत् पिणवन (देय) २
पिरय (देय) ६
मृ वर्षयेहि विशेष्ययाट सम लिङ्गु द्èक्वुवमना त्èन्हि मृ ॒ लकुणयि.

[SL Page 096 ][\x 96/]सामञ्ञकण्डस्स, विसेस्साधीनवग्गो [II.-1.]

६९८
तुच्छं॒(च) रित्तकं, सुञ्ञ१॒
(मथा)२ सारं(च) फेग्गु॒(च)
मेज्झं॒ पूतं॒ पवित्तो॒(थ)
अविरुद्धो॒ अपण्णको॒
[Void, empty.]
[Barren]
[Pure]
[Unobstructed.]

सिस् (देय) ३
असार (देय) २
पवित्र (देय) ३
अविरुद्ध (देय) २


६९९
उक्कट्ठो॒ (च) पकट्ठो॒ (थ)
निहीनो॒ हीन॒ लामका॒
पतिकिट्ठं॒ निकिट्ठं॒ (च)
इत्तरा॒ ३ वज्ज॒ कुच्छिता॒

[Excellent, high.]
[Inferior, low.]

उत्कृष्ट (देय) २
लामक (देय)


७००
अधमो॒४ मक॒ गारय्हा॒
मलिनो॒ (तु) मलीमसो॒
ब्रहा॒ महन्तं॒ विपुलं॒
विसालं॒ पुथुलं॒ पुथु॒

[Foul, dirty.]
[Great.]

किऌउटु (देय) २
महत् (देय)


७०१
गरू५ ॒ रु॒ वित्थिण्ण॒ ६(मथो
पीन, (त्) थूलं॒ (च) पीवरं॒
थुल्लं॒(च) वठरं॒ (चाथ)
आचितं॒ निचितं॒ (भवे)

[Fat, bulky]
[Collected.]
सम्पूर्ण्ण (देय) ५
र्èस्करण लद (देय) २


७०२
सब्बं॒ समत्त॒ ७ मखिलं॒
निखिलं॒ सकलं॒ (तथा)
निस्सेसं॒ कसिणा॒ ८ सेसं॒
समग्गं॒ (च) अनूनकं॒

[All entire.]

सियलु (देय) १०


७०३
भूरी॒ पहूतं॒ पचुरं॒
भिय्यो॒ सम्बहुलं॒ बहू॒
येभुय्यं॒ बहुलं॒ (चाथ)
बाहिरं॒ परिबाहिरं॒

[Much, many.]
[External.]

बोह्ल्̥ (देय) ८
पिटत् (देय) २


७०४
परोसता॒ (दितेयेसं
परम्मत्तं सतादितो)
परित्तं॒ सुखुमं॒ खुद्दं॒ थोक॒ ८ मप्पं॒ किसं॒ तनु॒

[Exceeding one hundred.]
[Little, small.]

सिययकिन् व्èडि (दृ).
स्वल्प (देय) १३


७०५
चुल्लं॒ मत्ते [f](त्थियं) लेस.
लवा.११णु (हि) कणो. (पुमे)
समीपं॒ निकटा॒ १२सन्नो॒
१३पकट्ठा॒ १४भ्यास॒ सन्तिकं॒

[SL Page 097][\x 97/]

७०६
अविदूरं॒ (च) सामन्तं॒
सन्निकट्ठ॒ १ मुपन्तिकं॒
सकासं ॒(चा) २न्तिकं ञत्तं॒
दूरं ॒ (तु) विप्पकट्ठकं॒

[Distance.]

दुर २


७०७
निरन्तरं॒ घनं॒ सन्दं॒
विरऌअं॒ पेलवं॒ तनु ॒
(अथा) ३ यतं॒ दीघ॒ ४ (मथो)
नित्तलं॒ वट्ट॒ वट्टुलं॒

[Coarse, gross.]
[Delicate, fine.]
[Long.]
[Round.]

अतरन्èति (देय) ३
तुनी (देय) ३
दिग २
वट (देय) ३


७०८
उच्चो॒(तु) उण्णतो॒ तुङ्गो॒
उदग्गो॒ (चेव) उच्छितो॒
नीचो॒ रस्सो॒ वामनो॒ (थ).
अजिम्हो॒ पगुणो॒ उजु॒

[High, tall.]
[Short.]
[Straight.]

उस् (देय) ५
लुहुण्डु (देय) ३
Çदन्èति (देय) ३


७०९
अऌआरं॒ वेल्लितं॒ वंकं॒
कुटिलं॒ जिम्ह॒ कुञ्चितं॒
धुवो॒ (च) सस्सतो॒ निच्चो॒
सदातन॒ सनन्तना॒
[Crooked.]
[Eternal.]

वक्वू (देय) ६
नोनस्ना (देय)


७१०
कूटट्ठो॒ (त्वेक रूपेन
कालव्यापि पकासितो)
लहु॒ सल्लहुकं॒ (चाथ)
संख्यातं॒ गणितं॒ मितं॒

[Unchanged, uniform.]
[Light.]
[Numbered, counted.]

ऋकरूप सदाकालिक (देय) १
स्èह्èल्लु (देय) २
परिमित (देय) ३


७११
तिण्हं॒ (तु) तिखिणं॒ तिब्बं॒
Ṃ खरं॒ (भवे)
चण्ड॒ ५ मुग्गं खरं॒ (भवे) जङ्गमं॒ (च) चरं॒ (चेव)
तसं॒ (ञेय्यं) चराचरं॒

[Sharp.]
[Hard, solid.]
[Movable. ]

तियुणु (देय) ३
द्èडि (देय) ३
Çविदिना देय ह्ल्̥ जंगम वस्तु ४


७१२
कम्पनं॒ चलनं॒ (चाथ)
अतिरित्तो॒ (तथा) ६धिको॒
थावरो॒ (जङ्गमा अञ्ञो)
लोलं॒ (तु) चञ्चलं॒ चलं॒

[Shaking, moving.]
[Exceeding.]
[Immovable.]
[Unsteady.]

स्èलीम २
व्èडि (देय) २
स्थावर (वस्तु) १
चञ्चल (देय) ४


७१३
तरलं॒)(च) पुराणो॒ (तु)
पुरातन॒ सनन्तना॒
चिरन्तनो॒ (थ) (पच्चग्घो॒
नूतनो॒ ७भिनवो॒ नवो॒

[Old, ancient,]
[New.]
परण (देय) ४
अलुत् (देय) ४

[SL Page 098][\x 98/]

७१४
कुरूरं॒ कठिनं ॒ दऌहं॒
निट्ठुरं॒ कक्खऌअं॒ (भवे)
(अनित्थ्य)१ न्तो॒ परियन्तो॒
पन्तो॒ (च) पच्छिमा ॒ २न्तिमा

[Harsh.]
[Last, ultimate.]

कर्कश (देय) ५
पसुवू (देय) ७


७१५
जिघञ्ञं॒ चरिमं॒ पुब्बं॒
(त्व) ३ ग्गं॒ पठम ४॒ मादि. (सो)
पतिरूपो॒ ५ नुच्छ विकं॒६
(मथ) मोघं॒ निरत्थकं॒

[Prior, initial,]
[Proper, fit]
[Vain, useless.]

पऌअमु (देय) ४
सुदुसु (दृ) २
निस्प्रय्ल्̥जन (दृ) २


७१६
व्यत्तं॒ फुटं॒ (च) (मुदु॒(तु)
सुकुमारं॒ (च) कोमलं॒
पच्चक्ख ॒ ७ (मिन्द्रियग्गय्ह
म)८ पच्चक्ख ॒ ९(मनिन्द्रियं)

[Spread, diffuse. Soft.]
[Perceptible.]
[Imperceptible.]

पतल (देय) २
मोलोक् (देय)
प्रत्यक्ष (देय) १
प्रत्यक्षनुवू (देय)


७१७
इतरा॒ १० ञ्ञतरो॒ एको॒
अञ्ञो॒) बहुविधो॒ (तुच)
नानारूपो॒ (च) विविधो॒
अबाधं॒ (तु) निरग्गलं॒

[Other, different.]
[Various.]
[Unobstructed.]

अनिकेक् ४
नानाप्रकार (देय) ३
निरवुल् (देय) २


७१८
(अथे) ११ काकी ॒ (च) एकच्चो
एको॒ (च) एकको (समा)
साधारणं॒ (च) सामञ्ञं॒
सम्बाधो॒ (तुच) संकटं॒

[Alone, solitary,]
[Common.]
[Narrow,]

असहाय (देय) ४
अप्रतिनियत (देय) २
अल्पावकाशय २


७१९
(वामं कलेबरं) सव्यं॒
अपसव्यं॒ (तु दक्खिणं)
पटिकूलं॒ (त्व) १२ पसव्यं॒
गहनं॒ कलिलं॒ (समा)

[Left.]
[Right.]
[Contrary.]
[Impervious,]

वाम शरीरय १
दकुणु शरीरय १
विपरीतय २
अविवृक वस्तु २


७२०
उच्चावचं ॒ बहुभेदं॒
संकिण्णा॒ १३ किण्ण॒ संकुला॒
कतहत्थो॒ (च) कुसलो॒
पवीणा १४ भिञ्ञ॒ सिक्खिता॒

[Mixed, irregular.]
[Crowded.]
[Skilful, conversant.]

मिश्रय २
ग्èवसीगत् (देय) ३
दक्षकम ११


७२१
निपुणो (च) पटु॒ (च्)छेको॒
चतुरो॒ दक्ख॒ पेसला॒
बालो॒ दत्तु॒ जऌओ॒ मूल्हो॒
मन्दो॒ १५ विञ्ञ्श्॒(च) बालिसो॒

[Stupid, idiot.]

जड अय ७

[SL Page 099][\x 99/]

७२२
पुञ्ञवा॒ सुकती॒ धञ्ञो॒
महुस्साहो॒ महाधिति॒
महातण्हो॒ महिच्छो॒ (थ)
हदयी ॒ हदयालु॒ (च)

[Fortunate.]
[Diligent.]
[Lustful.]
[Good-hearted.]

कृतपुण्यया ३
वीर्य्यसम्पन्नया २
तृष्णाधिकया २
प्रशस्त सित् èत्ता २


७२३
सुमनो॒ हट्ठचित्तो॒ (थ)
दुम्मनो॒ विमनो॒ (प्यथ)
वदानीयो॒ वदञ्ञ्श् ॒ (च)
दानसोण्डो॒ (बहुप्पदे)

[Cheerful.]
[Sad, perplexed]
[Munificent.]

सतुटुसित् èत्ता २
दुष्टसित् èत्ता २
बोह्ल्̥ द्श् देन्ना ३


७२४
ख्यातो॒ पतीतो॒ पञ्ञाता॒
१ भिञ्ञाता॒ पटितो॒ सुतो॒
विस्सुतो॒ विदितो॒ (चेव)
पसिद्धो॒ पाकटो॒ (भवे)

[Celebrated, famous.]

प्रसिद्ध (देय) १०


७२५
इस्सरो॒ नायको॒ सामि॒
पती ॒ २ सा३॒ धिपति॒ पभु॒
अय्या॒ ४धिपा॒ ५धिभू॒ नेता॒
इब्भो॒ (त्व)६ ड्ढो॒ (तथा) द्धनी॒

[An owner or master.]
[Opulent, wealthy.]

इसुरु èत्ता ११
धनवन्तया ३


७२६
दानारहो॒ दक्खिणेय्यो॒
सिनिद्धो॒ (तुच) वच्छलो॒
परिक्खको॒ कारणिको॒
आसत्तो॒ (तुच) तप्परो॒

[Meriting a reward.]
[Affectionate.]
[Acutely investigating.]
[Attentive,]

दक्षिणार्हया २
स्नेह èत्ता २
करुणु परीक्षाकरन्ना २
तत्परया २


७२७
कारुणिको॒ दयालू॒ (पि)
सूरतो॒) उस्सुको॒ (तुच
इट्ठत्थे उय्युतो चाथ)
दीघसुत्तो ॒ चिरकिरयो॒

[Compassionate.]
[Zealously, active,]
[Dilatory, slow.]

करुणा सम्पन्नया ३
उद्य्ल्̥ग èत्ता १
प्रारब्धकिरयावेहि कालक्षेप करन्ना २


७२८
पराधीनो॒ परायत्तो॒
आयत्तो॒ (तुच) सन्तको॒
परिग्गहो॒ अधीनो॒ (च)
सच्छन्दो॒ (तुच सेरिनि)

[Dependent on others]
[Belonging to]
[Self-willed.]

अनुन् अयिति (देय)
अयितिकम ४
स्वेच्छाव पवत्वन्ना १


७२९
(अनिसम्म कारी) जम्मो॒
(अतितण्हो तु) लोलुपो॒
गिद्धो॒ (तु) लुद्धो॒ लोलो॒ (थ)
कुण्ठो॒ (मन्दो किरयासु हि)

[Acting inconsiderately.]
[Very covetous.]
[Greedy.]
[Lazy, slow.]

अपरीक्षाकारीहु १
इता तृष्णा èत्ता १
लुब्धया ३
किरयावेहि असमर्त्थया

[SL Page 100][\x 100/]

७३०
कामयिता॒ (तु) कमिता॒
कामनो॒ कामि॒ कामुका॒
सोण्डो॒(मत्तो)(विधेय्यो(तु)
अस्सवो॒ सुब्बचो॒ (समा)

[Lascivious.]
[Drunk.]
[Compliant.]

कामीहु ५
मत् त्èन्èत्ता १
कीकरुवा ३


७३१
पगब्भो॒ पटिभा युत्तो॒
(भिसीले) भीरु ॒ भिरुको॒
अधिरो॒ कातरो (चाथ)
हिंसासीलो॒ (च) घातुको॒

[Bold.]
[Timid. Humble, meek. Mischievous.]

बुहुटिया २
भीरुकया २
ब्èग्श्पत् अय २
वधकया २


७३२
कोधनो॒ रोसनो॒ कोपी॒
चण्डो॒ (त्व) च्चन्तकोधनो॒
सहणो॒ खमनो॒ खन्ता॒
तितिक्खावा॒ (च) खन्तिमा॒

[Passionate.]
[Very passionate.]
[Patient.]

क्र्ल्̥धशीली अय ३
नोसन्सिन्देन क्र्ल्̥ध èत्ता २
इवसन त्èन्èत्ता


७३३
सद्धा युत्तो॒ (हि) सद्धालू॒
धजवा ॒ (तु) धजालु॒ (च)
निद्दालु॒ निद्दासीलो॒ (थ)
भस्सरो॒ भासुरो॒ (भवे)

[Faithful.]
[Adorned with flags]
[Sleepy, sluggish.]
[Shining.]

श्रद्धा बहुलया २
ध्वजबहुल रथादिय २
निद्रा बहुलया २
बबलन सुलु दृ २


७३४
नग्गो॒ दिगम्बरो२ वत्थो॒
घस्मरो॒ (तुच) भक्खको॒
एऌअमूगो॒ (तु वत्तु ञ्च
सोतुञ्चा कुसलो भवे)

[Naked.]
[Voracious.]
[Deaf and dumb.]

नग्नया ३
भक्षणशीलि अय २
केऌअतोल्ला १


७३५
मुखरो दुम्मुखा ३ बद्ध-
मुखो॒ (चाप्पीय वादिनी)
वाचालो॒ (बहुगारय्ह-
वचो) वत्ता॒ (तु सो) वदो॒

[Scurrilous]
[Talkative.]
[One who speaks sensibly.]

अपिरयवादिया ३
वाचालया १
यहपत् वचन èत्ता २


७३६
निजो॒ सको॒ अत्तनियो॒
(विम्हये)४ च्छरिया॒ ५ ब्भुता॒
विहत्थो॒ व्याकुलो॒ (चाथ)
आततायी ॒ वधुद्यातो॒

[One's own.]
[Wonderful.]
[Confounded.]
[Murderous felon.]

तमाअयिति (देय) ३
विस्मय २ व्याकुलय २
वधयेहि नियुक्तया


७३७
(सीसच्छेज्जम्हि) वज्झो॒ (थ)
निकतो॒ (च) सठा ६ नुजु॒
सूचको॒ पिसुणो॒ कण्ण-
जपो॒) धुत्तो॒ (तु) वञ्चको॒

[Meriting beheading]
[Crafty.]
[Backbiting.]
[A villain.]

हिसक्èपीमट सुदुसु वरद èत्ता १
कपटया ३
कृलम् कियन्ना ३
वञ्चाकारया २

[SL Page 101][\x 101/]

७३८
(अनिसम्म हि यो किच्चं,
पुरिसो वध बन्धनादि माचरति.
अविनिच्छित कारित्ता,
सोखलू)चपलो॒ (तिविञ्ञेय्यो)

[Inconsiderately guilty.]

चपलया १

७३९
खुद्दो॒ कदरियो॒ थद्ध-
मच्छरी॒ कपणो॒ (प्यथ)
अकिञ्चनो॒ दऌइद्दो॒ (च)
दीनो॒ निद्धन॒ दुग्गता॒

[Miser, avaricious.]
[Poor, indigent]

तद मसुरा ४
दिऌइन्दा ५


७४०
(असम्भावित सम्पत्तं)
ताकतालीय॒ (मुच्चते)
(अथ) याचनको॒ अत्थि॒
याचको॒ (च) वणिब्बको॒

[Accidental.]
[A beggar.]

सम्भावना नोकोटह्èकिव प्èमिणियृ १
याचकया ४


७४१
अण्डजा॒ (पक्खि सप्पादी
(नरादि तु) जलाबुजा॒
सेदजा॒ (किमि डंसादी)
(देवादित्वो)२ पपातिका॒

[Oviparous.]
[Viviparous]
[Engendered by moisture.]
[Apparitional.]

अण्डज सत्वय्ल्̥ १
जलाबुज सत्वय्ल्̥ १
सृदज सत्वय्ल्̥ १
ल्̥पपातिक सत्वय्ल्̥


७४२
जण्णुतग्घो॒ (जण्णुमत्ते)
कप्पो॒ (तु किञ्चिदूनके)
(अन्तग्गते तु) परिया-
पन्न॒ ३ मन्तोगधो॒ ४गधा॒

[Knee-deep.]
[Nearly equal to.]
[Included.]

दण पमण १
मदक् अडु (दृ) १
Çतुऌअक् (देय) ३


७४३
राधितो॒ साधितो॒ (चाथ)
निप्पक्कं॒ कठितं॒ (भवे)
आपन्नो॒ (त्वापदम्पत्तो)
विवसो॒ (त्व)५ वसो॒ (भवे)

[Accomplished.]
[Boiled.]
[Unfortunate.]
[Unsubdued.]

स्èदू (देय) ३
ककियवन लद (देय) २
Çवतट प्èमिणियृ १
अवशगया २


७४४
नुण्णो॒ नुत्ता॒६त्त॒ खित्ता॒
७ रिता॒ ९विद्धा॒ (थ) कम्पितो॒
धुतो॒ आधूत॒ चलिता॒
निसितं ॒ (तु च) तेजितं॒

[Sent, thrown]
[Shaken.]
[Sharpened.]

दमनलद (देय) ६
स्èलेनलद (देय) ४
तियिणुकऌअ देय २


७४५
पत्तब्बं॒ गम्म॒ ९मासज्जं॒
पक्कं॒ परिणतं॒ (समा)
वेठितं॒ (तु) वलयितं॒
रुद्धं॒ संवुत॒ १० मावुतं॒

[Attainable.]
[Mature.]
[Entwined.]
[Surrounded.]

प्èमिणिययुतु (देय)
मुहुकऌअ (देय) २
वेऌअनलद (देय) २
वटकऌअ (देय) ५

[SL Page 102][\x 102/]

७४६
परिक्खित्तं॒ (च) निवुतं॒
विसटं॒ वित्थतं॒ ततं॒
लित्तो॒ (तु) दिद्धो॒ गूऌहो॒ (तु)
गुत्तो॒) पुट्ठो॒ (तु) पोसितो

[Diffused.]
[Smeared.]
[Hidden.]
[Nourished.]

पतऌअ (देय) ३
ग्èल्वू (देय) २
सङ्गवन लद (देय) २ प्ल्̥षिक (देय) ३


७४७
लज्जितो॒ हीऌइतो॒ (चाथ)
सनितं॒ धनितं॒ (प्यथ)
सन्दानितो॒ सितो॒ बद्धो॒ कीलितो॒ सं यतो॒ (भवे)

[Ashamed.]
[Sonorous.]
[Tied, joined.]

लज्जा प्राप्तया २
ध्वनियुक्त वस्तुव २
बन्दनालद (देय) ५


७४८
(सिद्धे) निप्फन्न॒ निब्बत्ता॒
(दारिते) भिन्न॒ भेदिता॒
छन्नो॒ (तु छादितो चाथ)
(विद्धो) छिद्दित ॒ वेधिता॒

[Completed.]
[Divided, separated]
[Covered,]
[Pierced.]

निपन् (देय) २
पऌअनलद (देय) २
वसनलद (देय) १
विन्दिनलद (देय) २


७४९
आहटो॒ आभता॒ १ नीता॒
दन्तो॒ (तु) दमितो॒ (सिया)
सन्तो॒ (तु) समितो॒ (चेव)
पुण्णो॒ (तु) पूरितो॒ (भवे)

[Brought.]
[Tamed.]
[Pacified.]
[Filled.]

एऌअवनलद (देय) २
दमितया २
सन्हिन्दुवनलद्दृ २
पिरेणलद (देय) २


७५०
अपचायितो॒ (च) महितो॒
पूजिता ॒२ रहिता॒ ३ च्चिता॒
मानितो॒ (चा)४ पचितो (च)
तच्छितं॒ तु तनूकते)

[Worshipped, Offered.]
[Chipped, made thin.]

पुदनलद्दृ ७
सस्नालद (देय) १

७५१
सन्तत्तो॒ धूपितो॒ (चो)५ प-
चरितो॒ (तु) उपासितो॒
भट्ठं॒ (तु) गलितं॒ पन्नं॒
चुतं॒ (च) धंसितं॒ (भवे)

[Made hot.]
[Approached.]
[Fallen.]

तवनलद (देय) २
एऌअम्बेनलद्दृ २
गिलिहुणु (देय) ५


७५२
पीतो॒ पमुदितो॒ हट्ठो॒
मत्तो॒ तुट्ठो॒ (थ)(कन्तितो॒
संछिन्नो॒ लून॒ दाता॒ (थ)
पसत्थो॒ वण्णितो॒ थुतो॒

[Pleasod.]
[Cut.]
[Praised,]

तुष्टि प्राप्तया ५
कपनलद (देय) ४
पसस्नालद (देय) २


७५३
तिन्तो॒ ७ल्ला॒ ८द्द॒ किलिन्नो॒(६ न्ना. मग्गितं॒ परियेसितं॒
अन्वेसितं॒ गवेसितं॒
लङं॒ (तु) पत्त॒ ९ (मुच्चते)

[Wet.]
[Sought,]
[Obtained, ]

तेत् (देय) ५
सोयनलद (देय) ४
लद (देय) २

[SL Page 103][\x 103/]

७५४
रक्खितं॒ गोपितं॒ गुत्तं॒
तातं॒ गोपायिता॒ १ विता॒
पालित॒) २(मथ) वोस्सट्ठं॒ *
चत्तं॒ हीनं॒ समुज्झितं॒

[Protected.]
[Abandoned, left.]

रकिणलद (दृ) ७
हरणलद (दृ) ४


७५५
भासितं॒ लपितं॒ वुत्ता॒
३ भिगिता॒ ख्यात॒ जप्पिता॒
उदीरितं॒ (च) कथितं॒
गदितं॒ भणितो॒ ५ दिता॒

[Spoken.]

कियन लद्दृ ११


७५६
अवञ्ञिता॒ ६ वगणिता॒
परिभूता॒ ७ वमानिता
जिघच्छितो॒ (तु) खुदितो॒
छातो॒ (चेव) खुभुक्खितो॒

[Dishonoured.]
[Hungry.]

अवमान्न प्राप्तया ४
बडगिनिनिवन लद्दृ ४


७५७
बुद्धं॒ ञातं॒ पटिपन्नं॒
विदिता ॒ ८वगतं॒ मतं॒
गिलितो॒ खादितो॒ भुत्तो॒
भक्खिता ९ ज्झोहटा॒१० सिता.

[Known, understood.]
[Eaten.]

दन्नालद्दृ ६
अनुभवकरण लद्दृ ६

विसेस्साधीन वग्गो-[III-1.]
एर्र्॒५१०

नमोबुद्धाय.

(ञेय्यं लिङ्गमिहक्वापि
पच्चयत्थ वसेन च)
किरया [f](तु) किरियं, कम्मं,
सन्ती [f](तु) समथो, समो.

[Action.]
[Tranquility.]

किरयाव ३
संसिन्दीम ३


७५८
दमो. (च) दमथो. दन्ति [f]
वत्तं, (तु सुद्ध कम्मनि)
(अथो आसङ्ग वचनं
तीसु वुत्तं) परायणं. [F,]

[Self-control.]
[A holy action.]
[Attachment.]

इन्द्रियादिन्गृ दमनय ५
पिरिसिदु किरयाव १
अभिरतिय १

७५९
भेदो. विदारो. पुटनं,
तप्पनं, (तुच पीणनं,
अक्कोसन, ११ महिस्सङ्गो.
भिक्खा [f](तु) याचना [f 12]त्थना [f]

[Tearing, rending.]
[Satisfaction.]
[Curse.]
[Begging, request.]

प्èऌईम ३
पिनवीम २
आक्रोशय २
इल्लीम ३

* "वोस्सग्गं" टीकायि,
[SL Page 104][\x 104/]
सामञ्ञकण्डस्स, सङ्किण्णवग्गो [III.-2.]
७६०
(निन्निमित्तं) यदिच्छा [f](था)
१ पुच्छना, २ नन्दनानि.,(च)
सभाजन,३ (मथो)(ञायो.
नये) फाति [f](तु वुद्धियं)

[Wilfulness.]
[Inquiry into one's health, and c.]
[Justice.]
[Increase, prosperity.]

इच्छा प्रवृत्तिय १
बन्धुआदीन्गृ गमनागमन विचारीम २
युक्तिय १
वृद्धिय १


७६१
किलमथो. किलमनं,
पसवो. (तु) पसूति (यं)
उक्कंसो. (त्व)४ तिसयो.(थ)
जयो. (च) जयनं, जिति [f]

[Fatigue, weariness]
[Birth,]
[Excess.]
[Victory.]

क्लान्तय २
प्रसूतवीम २
अतिशय २
दिनीम २


७६२
वसो. कन्ति [f]व्यधो. (वेधो)
गहो. (गाहे) वरो. वुति [f]
पचा [f](पाके) हवो. हूति [f]
वेदो. वेदन [f5](मित्थि वा)

[Wish, will.]
[Act of piercing.]
[Seizure.]
[Shelter.]
[Act of cooking.]
[Act of calling.]
[Enjoyment, suffering.]

क्èमतिवीम २
विदीम १
ग्रहणय १
आवरणय २
पिसीम १
आह्वानय १
विन्दीम २


७६३
जिरणं जानि (ताणं (तु)
रक्खणं,) पमिति [f 6]प्पमा [f]
सिलेसो. सन्धि [f](च) खयो.
(त्व)७ पचयो.)(रवे) रणो.

[Decay, loss.]
[Rotection.]
[Measure, standard.]
[Junction.]
[Destruction.]
[Sound.]

जराव १
र्èकीम १
प्रमाणय २
एक्वीम हेवत् सन्धानय २
विनाशय २
शब्दय १


७६४
निगादो. निगदो. मादो.
मदो) पसिति [f]बन्धनं,
आकारो.(त्वि)८ हितं, इङ्गो.
(अथ त्थापगमे) व्ययो.

[Noise.]
[Intoxication.]
[Bond.]
[Act of beckoning.]
[Loss of wealth.]

नादय १
मदय २
बन्धनय २
इङ्गिकिरीम ३
वस्तु विनाशय १


७६५
अन्तरायो. (च) पच्चूहो.
विकारो (च) विकत्य [f 9](पि)
पविस्सिलेसो, विधुरं,
उपवेसन, १० मासनं,

[Obstacle, impediment.]
[Change.]
[One in distress.]
[Act of sitting.]

विघनय २
विकारय २
विवादापन्नया २
हिन्दीम २


७६६
अज्झासयो. अधिप्पायो.
आसयो. (चा) ११ भिसन्धि.(च)
भावो. १२ धिमुत्ति [f]छन्दो.(थ)
दोसो. आदीनवो. (भवे),

[Meaning, intention.]
[Evil consequence, portent.]

अभिप्राय ७
उपद्रवय २

[SL Page 105][\x 105/]

७६७
आनिसंसो, गुणो, (चाथ)
मज्झं, वेमज्झ,१ (मुच्चते)
मज्झन्तिको.(तु) मज्झण्हो.
वेमत्तं, (तुच) नानता [f]

[Good result.]
[The middle.]
[Midday.]
[Difference.]

अनुसस् २
अतर २
मद्ध्याह्नय २
वेनस २


७६८
(वा) जागरो. [F]जागरियं,
पवाहो. (तु) पवत्ति [f](च)
व्यसो. पपञ्चो. वित्थारो.
यामो. (तु) संयमो. यमो.

[Walking.]
[Stream, continuous flow.]
[Diffusion, prolixity.]
[Restraint,]

निन्दिम्èरीम २
प्रबन्धय २
प्रपञ्चय ३
संयमय ३


७६९
सम्बाहणं, मद्दनं, (च)
पसरो. (तु) विसप्पनं,
सन्थवो. (तु) परिचयो.
(मेलके) सङ्ग. सङ्गमा.

[Rubbing of the person,]
[Spreading.]
[Acquaintance,]
[Meeting]

म्èण्डीम २
प्èतिरीम २
पुरुद्द २
सङ्गतिय २


७७०
सन्निधी. (सन्निकट्ठम्हि)
विनासो. (तु) अदस्सनं,
लवो. २ भिलावो. लवनं,
पत्थावो. ३वसरो. (समा)

[Proximity.]
[Disappearance.]
[Cutting.]
[Occasion.]

लङ्ग १
विनाशय २
क्èपीम ३
प्रस्थाव २


७७१
ओसानं, परियोसानं,
उक्कंसो. ४तिसयो. (भवे)
सन्निवेसो. (च) सण्ठानं,
(अथा) ५ ब्भन्तर, ६ मन्तरं,

[Conclusion.]
[Excess,]
[Construction, mark.]
[Intermediate space]

अवसानय २
अतिशय २
सटहण २ èतुऌअ २


७७२
पाटिहीरं, पाटिहेरं,
पाटिहारिय, ७(मुच्चते)
किच्चं, (तु) करणीयं, (च)
संखारो. वासना [f](भवे)

[A miracle.]
प्रातिहार्य्यय ३
कृत्यय २
सुवन्द क्èवीम २


७७३
पावनं, पव. निप्पावा.
तसरो. सुत्तवेठनं,
संकमो. (दुग्गसञ्चारे)
पक्कमो. (तु) उपक्कमो.

[Winnowing corn,]
[A shuttle.]
[Inaccessible place.]
[Beginning.]

धान्य पवित्रय ३
पीऌई वियन हरस् दण्ड २
दुर्ग स्थानयट यन सोर मग १
उपक्रमय २


७७४
(पाठो) निपाठो. निपठो.
विचयो. मग्गना [f, 8](पुमे)
आलिङ्गनं, परिस्सङ्गो.
सिलेसो. उपगूहणं,
[Reading.]
[Search.]
[Embrace.]

ह्èद्श्रीम २
सेवीम २
व्èलन्दग्èम्म ४

[SL Page 106][\x 106/]

७७५
आलोकनं,(च) निज्झानं,
इक्खनं, दस्सनं, (प्यथ)
पच्चादेसो. निरसनं,
पच्चक्खानं, निराकति [f]

[Seeing, looking.]
[Rejection.]

ब्èलीम ४
दुरुकिरीम ५


७७६
विपल्लासो. १ञ्ञथाभावो.
व्यत्तयो.(च) विपरिययो.
विपरियासो.)२ तिक्कमो.
(त्व)३ तिपातो. उपच्चयो.

[Contrariety, opposition.]
[Transgression.]

विपर्य्यासय ५
अतिक्रमणय ३

संकिण्णवग्गो [III.-2.]
एर्र्॒५१०[SL Page 107][\x 107/]

नमो बुद्धाय.

७७७
(अनेकत्थे पवक्खामि
गाथद्ध पादतो कमा.
एत्थ लिङ्ग विसेसत्थ
मेकस्स पुनरुत्तता.)


७७८
समयो. (समवायेच
समूहे कारणे खणे
पटिवेधे सिया काले
पहाणे लाभ दिट्ठिसु)

[Agreement, or concord, a multitude, a course, a division of time equal to about a second, comprehension, time, subduing, profit, religious persuasion.]

समय शब्दय सामगिर. राशि. हेतु. क्षण. अवबोध. काल. प्रहाणि, लाभ, लब्धि यन
मेतेक् अर्त्थयेहि व्èटेन्नृ वृ.)


७७९
वण्णो. (सण्ठान रूपेसु
जाति च्छविसु कारणे
पमाणे च पसंसायं
अक्खरे च यसे गुणे)

[Mark, figure, cast, skin, cause, a quantity, praise, a letter, fame, virtue or good disposition.]

वण्ण नामय- (संस्थान. रूप. जाति. छवि. हेतु. प्रमाण. प्रशंसा अक्षर. कीर्ति.
गुण. यन मेहि.)


७८०
(उद्देसे पाति मोक्खस्स
पण्णत्तिय) मुपोसथो.
(उपवासे च अट्ठङ्गे
उपोसथदिनेसिया)

[Preaching the book called Pratimoksha, containing the first discourse addressed by Buddha to the priests for their instruction and guidance. This book is read at the Temples of Buddha regularly twice a month, viz., At the full and the new moon, also an ordinance or precept, a fast, keeping the eight precepts of Buddha, the Buddhist sabbath.]

उपोसथ नामय (पामोक् उदेसीम, पणत, अनशन. अष्टांगशील पोसथदिन यन मेहि)


७८१
(रथङ्गे लक्खणे धम्मो
२ रचक्के स्वि ३ रियापथे)
चक्कं, (सम्पत्तियंचक्क-
रतने मण्डले बले

७८२ कुलालभण्डे आणाय
४ मायुधे दान रासिसु) [Wheel of a carriage, a circle, a code of religion, a discus worn as a punishment in that division of the infernal regions called ]उरचक्रमाला नरक, [it appears to the victim like a splendid necklace, but as soon as he has put it on it cuts him to pieces by its own circular motion, four acts, viz, that of walking, sitting, standing and reposing, prosperity, success, the movable palace of Chackrawartti Raja made of precious stones, region or tract of contry, army forces, a potter's wheel, an order or edict, a weapon in the form of a discus having the outer edges extremely sharp, donation, gift, a heap or multitude.]

चक्क नामय (रथायवयव, सक् लकुण, दम्सक, उरसक, इरियव्, सम्पत, सक्रुवन,
म्èडिल्ल, सेनङ्ग, कुम्बलुन्गृ कडु वेसेसक्, आग्ञा, सकवि, दान, समूह, यक मेहि.)

तुन्लिङ्गु बवट मृ ॒ लकुणयि.

[SL Page 108][\x 108/]
सामञ्ञकण्डस्स, अकेकत्थवग्गो [III-3.]

(दानस्मिं) ब्रह्म चरिय,
(१ मप्पमञ्ञासु सासने

७८३
मेथुना २ रतियं वेय्या-
वच्चे सदारतुट्ठियं
पञ्चसीला ३ रिय मग्गो
४ पोसथङ्ग धितीसु च)

[Charitable gift or donation, four qualities incumbent on an ascetic, or and those who live as Brahmans or the inhabitants of Brahmaloka, viz, love, compassion, gentleness towards others, also treating equally those from whom good and those from whom evil is received, religion, abstinence from intercourse with women, service or duty performed towards seniors or superiors in religion, also to Buddha, a conjugal fidelity or attachment, abstaining from the five actions prohibited by Buddha, viz., Destroying life, taking away the property of another, having criminal intercourse with the wife of another, uttering falsehood, drinking intoxicating liquor, the path in which those who have subdued their passions walk, the duties prescribed for the days of new and full moon and first and last quarter, fortitude or endurance of pain.]

ब्रह्मचरिय नामय (दान, बम्ब विहरण, सस्न, मैथुन, विरति, वतावत्किरीम,
स्वदार सन्तोष, पञ्चशील, आर्य्यमार्ग, पौसथाङ्ग, ध्र्य्य यनैअ मेहि.)


७८४
धम्मो. (सभावे परियत्तिपञ्ञा
ञायेसु सच्चप्प कतीसु पुञ्ञे
ञेय्ये गुणा५ चार समाधिसूपि
निस्सत्तता६ पत्तिसु कारणादो)

[Nature, the sacred text, wisdom, justice, truth, state or condition, moral and religious merit, that which should be ascertained or known, quality or virtue, civility, peace of mind or inward tranquility, impersonality, commission of a crime, a cause, and c.]

धम्म नामय (स्वभाव. पाऌइ. ञाण. युक्ति. सत्य. प्रकृति. पुण्य. ग्ञेय वस्तु. गुण.
आचार. समाधि. निस्सत्वभाव. आपत्ति. हेतु. यन मृ आदियेहि.)


७८५
अत्थो. (पयोजने सद्दा-
७ भिधेय्यो वुद्धियं धने
वत्थुम्हि कारणे नासे
हिते पच्छिम पब्बते)

[Advantage, signification, increase of wealth, and c., Wealth, thing, cause, destruction, wholesome, the western mountain, behind which the sun is supposed to set.]

अत्थ नामय (प्रय्ल्̥जन. शब्द वाच्य. अभिवृद्धि धन द्रव्यगुण कर्मादि पदार्त्थ.
करुणु. विनाश. पथ्य. अस्त पर्वत, यन मेहि.)


७८६
(येभुय्यता ८ व्यामिस्सेसु
विसं योगे च) केवलं
(दऌहत्थे ९ नतिरेकेचा
१० नवसेसम्हि तन्तिसु)

[Abundance, solitariness, separation, hardness, insufficiency, the whole.]

केवल शब्दय (भूयोवृत्ति॒ अव्यामिश्र॒ विवृक॒ दृट्ठार्त्थ॒ अनधिकार्त्थ॒ साकल्य॒ यन
मेहि.)


७८७
गुणो. (पटल रासीसु
आनिसंसे च बन्धने
अप्पधाने च सीलादो
सुक्कादिम्हि जियाय च)

[A film over the eye, a collection, efficacy, bond, subordinate, observance of the ordinances of Buddha, and c, colours, such as whiteness, a bow string.]

गुण शब्दय (पटल. राशि. अनुसस्. ब्èन्दुम. अप्रधान. शीलादिय. सुकलादिवर्ण.
दुनुदिय यन मेहि.)

[SL Page 109][\x 109/]

७८८
रुक्खादो विज्जमाने चा
१ रहन्ते खन्ध पञ्चके)
भूतो, (सत्त महाभूता
२ मनुस्सेसु न नारियं)

७८९
(वाच्च लिङ्गो अतीतस्मिं
जाते पत्ते समे मतो)
[Trees, and c., Reality, Rahat or one who has entirely subdued his passions, the 5 component parts of a human being, viz., Form, sensation, perception, discrimination, consciousness, a living bing, the four elements, demon, m.N., Past time, m.F.N., Produced, m. Of n., Obtained, comparison m.F.N.]

भूत नामय (वृक्षलतादिय, विद्यामान, रहत्, पञ्चस्कन्ध, सत्व, सतरमहाभूत,
अमनुष्य, अतीत, उत्पन्न, प्राप्त, सदृशार्त्थ, यन मेहि.)


७९०
(सुन्दरे दऌहि कम्मे चा
३ याचने सम्पटिच्छने
सज्जने सम्पहं सायं)
साध्व॒४ (भिधेय्य लिङ्गिकं)

[Handsome, strengthening, invitation, acceptance, virtuous, consent.]

साधु शब्दय (सुन्दरार्त्थ॒ तात्पर्य्य॒ आराधना॒ सवीकार॒ सत्पुरुष॒ सतुटुवीम॒ यन
मेहि.)

७९१
अन्तो,५ (नित्थि समीपे चा)
६ वसाने पदपूरणे
देहा वयव कोट्ठास
नास सीमासु लामके)

[Near, final, expletive, a limb, or member of the body, share or portion, destruction, boundary, vile.]

अन्त शब्दय (समीपार्त्थ, अवसान, पदपूरण, शरीरावयव, कोटस्, विनाश, मर्य्यादा,
हीन, यन मेहि.)

७९२
(निकाय सन्धि सामञ्ञ-
प्प सूतिसु कुले भवे
विसेसे सुमनाय ञ्च)
जाति [f](संखत लक्खणे)

[A multitude of persons practising like duties, conception, general property, birth, family or tribe, distinction, jasmin grandiflorum, origin of ideas]

जाति शब्दय (निकाय [f]प्रतिसन्धि [f]सामान्य [f]प्रतिश्रव [f]वंश [f]विशेषार्त्थ [f]
द्श्समन् [f]प्रत्योत्पन्न धर्मयन्गृ उत्पाद [f]लक्षण [f]यन मेहि.)


७९३
(भवभेदे पतिट्ठायं
निट्ठा ज्झासय बुद्धिसु
वासट्ठाने च गमने
विसदत्ते) गती [f 7](रिता)

[Different modes of birth, establishment, termination, intention, reason, habitation, journey, purity.]

गति शब्दय ॒ (भवविशृष [f]प्रतिष्ठा [f]तिष्ठा [f]अध्यास [f]नुवण [f]वासस्थान
[f]गमन् [f]विष्पष्टभाव [f]यन मेहि.)


७९४
(फले विपस्सना दिब्ब-
चक्खु सब्बञ्ञ्èतासु च
पच्चवेक्खण ञाणम्हि
मग्गे च) ञाण दस्सनं,

[The fruit or rewards of the actions of a priest of Buddha, discrimination, divine vision, omniscience, reflection, the path of Buddha and other purified persons of the religion of Buddha.]

ञाणदस्सन ना॒ (श्रामण्यफल, विदर्षना, दिव्यचक्षुस्, सर्वग्ञताग्ञाण, पस्विकुन्
नुवण, आर्य्यमार्ग, यन मेहि.)

[SL Page 110][\x 110/]
७९५
(कम्मरुद्धन अङ्गार-
कप्पल्ल दीपिकासु च
सुवण्ण कार मूसाय)
१ मुक्का [f](वेगे च वायुनो)

[A smith's forge, a portable furnace, a torch or lamp, a goldsmith's crucible, velocity of the wind.]

उक्का नामय (कम्बुरु उन्दुन [f]गिनिकबल [f]गिनिसुल [f]तराऌउन्गृ तुत्त [f]वातवेग [f]
यन मेहि.)


७९६
(केसो हारण जीवित-
वुत्तिसु वपनेच वापसमकरणे
कथने पमुक्क भाव-
ज्झेसनादो वुत्त॒ २ (मम तीसु

[Act of cutting off the hair of the head, livelihood or profession, act of sowing the ground, levelling the ground after sowing in order to cover the seed, narration, liberation from a bond, request or solicitation.]

वुत्त नामय (केशव्यपर्ल्̥पण॒ जीविकावृत्ति॒ बीज र्ल्̥पण॒ वप् समकिरीम॒ कीम॒
बन्धनमुक्ति॒ अद्धेषन॒ यनादिय॒ यन मेहि.)


७९७
(गमने विस्सुते चा३ व
धारितो ४ पचितेसु च
अनुयोगे किलिन्ने च)
सुतो॒ ५ (भिधेय्य लिङ्गिको)

[Journey, celebrated, ascertained, assembled, collected, inquiry, moist, wet, that which is perceived by the ear, science, a son, m.]

सुत शब्दय (गमन्॒ प्रसिद्ध॒ निश्चितार्त्थ, उपचितार्त्थ॒ अनुय्ल्̥ग॒ तेत् देय॒ श्रोत्र
विग्ञेय्यवू शब्द, शास्त्र, पुत्र, यन मेहि.)


७९८
(सोत विञ्ञेय्य सत्थेसु)
सुतं, (पुत्तो) सुतो. (सिया)
कप्पो. (काले युगे लेसे)
पञ्ञत्ति परमायुसु)

७९९
सदिसे तीसु समण-
वोहार कप्प बिन्दुसु
समन्त त्ते ६ न्तरकप्पा
७ दिके तक्के विधिम्हि च)

[Time, any one of the four ages of the worl,]क्रेता, तेत्रा, द्वापर, कलि, [an atom, a precept or ordinance, the appointed age or duration,][in composition][like m f. N. The usages of duties of priests of the religion of Buddha, a small black spot which the priests of Buddha are bound to imprint on their garments when new in order to suppress any delight they might to tempted to indulge in contemplating their dress, state of circumvallation or of being surrounded by anything, Anta kalpa, asankhya kalpa, and c, deliberation, command.]

कप्प नामय (काल॒ कृतयुगादि युग॒ व्याज॒ पणत् परमायुष॒ सदृशार्त्थ॒ श्रमण
व्यवहार॒ कप् बिन्दु॒ समत्त भाव॒ अत्त॒कल्प असंख्य कल्पादिय॒ वितर्क्क॒ विधान॒
यन मेहि.)


८००
(निब्बान मग्ग विरति
सपथे सच्च भासिते
तच्छे चा ८ रियसच्चम्हि
दिट्ठियं) सच्च, ९ (मीरितं)

[Extinction of the soul or supreme felicity according to the Buddhist, the road to supreme felicity according to the opinions of the Buddhist, absence of attachment to the things of this world, an oath, truth, infallible, sublime truth, heretical doctrines.]

सच्च नामय (निर्वाण, आर्य्यमार्ग, विरति शपथ, सत्यवचन, अविपरितार्त्थ, आर्य्यसत्य,
दृष्टिसत्य, यन मेहि.)

[SL Page 111][\x 111/]

८०१
(सञ्जातिदेसे हेतुम्हि
वासट्ठाना करेसु च
समो सरणट्ठाने चा)
१ यतनं, (पदपूरणे)

[Native country, a cause, residence, a mine, place of assembly, expletive.]

आयतन शब्दय - (उत्पत्ति दृश, कारण, वासस्थान, उत्पत्तिभूमि, र्èस्वनत्èन्, पदपूरण,
यन मेहि.)


८०२
अन्तरं, (मज्झ वत्थाञ्ञ
खणो २ कासो ३ धि हेतुसु
व्यवधाने विनात्थे च
भेदे छिद्दे मनस्य पि)

[Midst, clothing, different, an instant, or second of time, interval, boundary, cause, covering, without, or difference, a hole, the mind or heart.]

अन्तर नामय - (मद्ध्य, वस्त्र, अन्य, क्षण, अवकाश, सीमा, हेतु, व्यवधान,
विनार्त्थ, विशृष, छिद्र, सित, यन मेहि.)


८०३ (आरोग्ये) कुसलं, (इट्ठ-
विपाके) कुसलो. (तथा
अनवज्जम्हि ४ छेके च
कथितो वाच्च लिङ्गिको)

[Health, happy consequence, innocent, skilful. M.F.N.]

कुसल नामय - (आरोग्य, मधुर विपाक, अनवद्यार्त्थ॒ दक्षार्त्थ॒ यन मेहि)


८०४

(द्रवाचारेसु विरिये
मधुरादीसु पारदे
सिङ्गारादो धातुभेदे
किच्चे सम्पत्तियं) रसो.

[Juice, or liquid, civility, courage, taste, as sweets, and c. Quicksilver, poetical, faste, Juices of the body, as marrow of bones, semen, and c., Duties, prosperity.]

रस शब्दय (द्रव, आचार, वीर्य्य, मधुराम्बिलादिय, रसदिय, शृङ्गारादितवू नाट्यरस,
धातुविशेष, कृत्य, सम्पत्. यन मेहि.)


८०५
बोधि [f](सब्बञ्ञ्èतञाणे
रियमग्गे च नारियं
पञ्ञत्तियं पुमे स्सत्थ-
रुक्खम्हि पुरिसित्थियं)

[Omniscience, the path in which purified persons, the followers of Buddha, are bound to walk, m.F.N., A sacred percept of ordinance, a superior species of the holy fig tree, or Ficus religiosa, termed in Sinhalese]èसतुब्ल्̥गह, [m.F.]

बोधि शब्दय - (सर्वग्ञताग्ञान [f]आर्य्यमार्ग [f]पणत् [f]èसतुरुक [f]यन मेहि.)


८०६
(सेवितो येन यो निच्चं
तत्थापि) विसयो. (सिया
रूपादिके जनपदे
तथा देसे च गोचरे)

[That which is frequented by any one, form, and c., An inhabited country, a province, an object of sense.]

विसय नामय (यमखु विसिन् यमेक् सततयेन् सेवुनालदद एहिद. रूपादिय. जनपद
देश. गोचर. यन मेहिद.)


८०७
भावो. (पदत्थे सत्ताय
५ मधिप्पाय किरयासु च
सभावस्मिं च लीलायं
पुरिसित्थिन्द्रियेसुच)

[Literal meaning, being, intention, action, nature, gesture, semen, weather male or female.]

भाव नामय (पदार्त्थ. विद्यामान. अभिप्राय. किरया. स्वभाव, लीला. पुरुषेन्द्रिय स्तीरन्द्रिय. यन मेहि.)

[SL Page 112][\x 112/]

८०८
सो. (बन्धवे १ त्तनि च) सं,
सो., (धनस्मि मनित्थियं)
सा) पुमे सुनखे वुत्तो-
२ त्तनिये) सो॒ (तिलिङ्गिको)

[Kinsman, own, wealth, by one's self, dog, one's own property.]

स शब्दय - (न्श्यन्, तमा, धन॒ बल्लन्, तमाअयितिदृ. यन मेहि.)


८०९
सुवण्णं, (कनके वुत्तं)
सुवण्णो. (गरुऌए तथा
पञ्चधरण मत्ते च
छविसम्पत्तियम्पि च)

[Gold, a Garuda, five dharnas, good colour.]

सुवण्ण नामय - (कञ्चन, गरुण्ड. पस्कलन्देक्. वर्ण्णसम्पत. यन मेहि.)


८१०
वरो. (देवादितो इट्ठे
जामातरि पतिम्हि च
उत्तमे वाच्चलिङ्गो सो)
वरं, (मन्दप्पिये व्ययं)

[A boon, a son in-law, a husband, excellent, somewhat good.]

वर शब्दय (दृवादीन् केरेन् प्èमिणिययुतु अभिमतार्त्थ. ब्श्ना. वल्लभ. उत्तमार्त्थ॒
स्वल्प पिरय - यन मेहि.)


८११
(मुकुले धनरासिम्हि
सिया) कोस. (मनित्थियं
नेत्तिंसादि पिधानेच
धनु पञ्चसतेपिच)

[A bud, treasure, a sheath, five hundred bow lengths.]

कोस नामय (क्èकुऌउ, धनसमूह, खड्गादीन्गृ कोपु, दुनु पन्सिययक् पमण त्èन,
यन मेहि.)

८१२
(पिता महे जिने सेट्ठे
ब्राह्मणे च पितुस्वपि)
ब्रह्मा. (वुत्तो तथा) ब्रह्मं,
(वेदे तपसि वुच्चते)

[Brahma, a Buddha, a Brahmin, parents, the veda, asceticism.]

ब्रह्म नामय - (ब्रह्म, तथागत, शेष्ठात्थ, बमुणु, मवुपिय, वृद, तपस्, यन
मेहि.)


८१३
(हत्थीनं मज्झ बन्धे च
पकोट्ठे कच्छ बन्धने
मेखलायं मता) कच्छा [f]
कच्छो. वुत्तो लताय च)

(तथेव बाहु मूलस्मि
मनुपम्हि तिणे पिच)

[A girth, the fore arm, the waistband, a girdle. A creeper, armpit, watery locality, grass. ]

कच्छ नामय - (èतुन्गृ म्èदबन्दिनालद पोरोद्द [f]अत्कर [f]क्èसपट [f]मेवुल्दम् [f]लता. बाहुमूल. जलाश्रय. दृश. तृणगुल्म. यन मेहि.)


८१५
पमाणं, (हेतुसत्थेसु
माणे च सच्चवादिनी
पमातरि च निच्चस्मिं
मरियादाय मुच्चते)

[Cause, a science, measure, a speaking truth, one whose word is an authority, authority, constant, limit.]

पमाण नामय (कारण, शास्त्र, प्रमाण, सत्यवादि, प्रमाणिकया, नित्यत्थ, सीमा, यन
मेहि.)

[SL Page 113][\x 113/]

८१६
सत्तं, (दब्बात्तभावेसु)
पाणेसु च बले सिया
सत्तायञ्च जने) सत्तो.
(आसत्ते सो तिलिङ्गिको)
[Substance, body, or form in which any animated being exists, life, strength, existence, m., Animal, m.F.N., Attached to m.F.N.]

सत्त नामय - (द्रव्य, अत्ब्èव्, जीवित, शक्ति, विद्यामानत्व, सत्व, èलुनहु॒ यक मेहि.)


८१७
(सेम्हादो रसरत्तादो
महाभूते पभादिके
धातु. [F](द्वीस्वट्ठि चक्खादि
भ्वादि गेरिकादिसु)

[Principle of the body viz. Phlegum, wind, and bile, taste, constituent parts, as blood, flesh, marrow, and c. The five primary elements, earth, water, fire, air, and ether, from touch, and sound, the bones, eyes, and other members of the body, the roots of verbs, such as]भू [to be, fossil.]

धातु शब्दय (श्लेस्मादिय, रस, रुधिरादिय, पस्मह भूत, वर्णणादिय, èट, [f]èसादिय. [F]भू आदि धातु. [F]गैरिकादिय, [f]यन मेहि.)


८१८
(अमच्चादो सभावे च
योनियं) पकती [f](रिता
सत्वादि साम्यवत्थायं
पच्चया पठमेपिच)

[Ministers, and c, : the seven requisites of regal administration, nature, the female organ of genaration, time when the passions are moderate, the word which precedes an affix, or the crude word.]

पकति नामय (अमात्यादि सप्त राज्यङ्ग, स्वभाव, य्ल्̥नि मार्ग, सत्वरजस् तमस् यन मोवुन्गृ ऊनातिरृक रहितावस्था, प्रत्यया केरेन् पऌअमुव सिटिना धात्वादि प्रकृति, यन मेहि.)


८१९
पदं, (ठाने परित्ताणे
निब्बानम्हि च कारणे
सद्दे वत्थुम्हि कोट्ठासे
पादे तल्लंछने मतं)

[Place, protection, Nirwana, the supreme bliss of the Buddhist, cause, word, thing, part, food, footstep.]

पद नामय (स्थान, रक्षा, निवन, हृतु, शब्द, वस्तु, कोटस्, पाद, पादलांछन, यन मेहि.)


८२०
(लोहमुग्गर मेघेसु
घनो. (ताऌआदिके) घनं,
(निरन्तरे च कठिने
वाच्च लिङ्गिक मुच्चते)

[An iron club, a cloud, n., Cymbal, n., Thick solid.]

घन नामय (ल्ल्̥हमुद्गर, मृघ, तूर्य्य बडु, व्यवधान रहित वस्तु॒ स्तब्ध वस्तु॒ यन मेहि.)


८२१
खुद्दा [f](च मक्खिका भेदे
मधुम्हि) खुद्द, १ (मप्पके
अधमे कपणे चापि
बहुम्हि चतुसु त्तिसु)

[A kind of fly, n., Honey, m.F.N, small, low, poor, much.]
खुद्द नामय - (म्èसि विशृष [f]मधु, अल्पात्थ॒ नीच॒ दीन॒ बहुलात्थ॒ यन मेहि.)

[SL Page 114][\x 114/]

८२२
(तक्के मरणलिङ्गे च)
अरिट्ठ,१ (मसुभे सुभे)
अरिट्ठो. (आसवे काके
निम्बे च फेणिलद्दुमे)

[Whey, signs of death, good or ill fortune, m., Spirituous liquor, a crow, the margosa, soap berry plant.]

अरिट्ठ नामय (म्ल्̥रु, मरण चिह्न, अनिष्ट, इष्ट, सुरा, कपुटु, कोसम्ब, पेणेलरुक्,
यन मेहि.)


८२३
(मानभण्डे पलसते
सदिसत्ते) तुला [f]तथा
गेहानं दारुबन्धत्थं
पीठिकायञ्च दिस्सति)

[Pair of scales, 100 palams, likeness, the main beam which supports the wooden frame of the roof of a house.]

तुला शब्दय (किरणभाण्ड [f]सियक्पलम [f]सादृश्य [f]गृहद्èव वऌअल्ल तबन पिणिस
कऌअ तुला [f]यन मेहि.


८२४
(मित्ताकारे लञ्चदाने
बल रासि विपत्तिसु
युद्धे चेव पटिञ्ञयं)
सङ्गरो. (सम्प कासितो)

[Friendliness, bribery, strength or power, multitude, calamity, war, promise.]

सङ्गर शब्दय - (मित्राकारयन्, अल्लस्दीम्, बल, राशि, विपत्, युद्ध, प्रतिग्ञा, यन मेहि.)


८२५
(खन्धे भवे निमित्तम्हि)
रूपं, (वण्णे च पच्चये
सभाव सद्द सण्ठान
रूपज्झान वपूसू च)

[Figure, material form, a mark, colour, cause, natural state, a word. Construction, a species of meditation by means of which the person who practises secures to himself birth in a visible form in a future state of existence, the body.]

रूप शब्दय - (रूपस्कन्ध, रूपभव, चिह्न, रूपायतन, हेतु, स्वभाव भब्द,
संस्थान, रूपद्ध्यान, शरीर, यन मेहि.)


८२६
(वत्थु किलेस कामेसु
इच्छायं मदने रते)
कामो कामं, (निकामेवा
२ नुञ्ञायं काम- ३ मव्ययं)

[Love of wealth or of sensual pleasure, desire, Cupid, cohabitation, following one's own inclination, sanction.]

काम शब्दय (वस्तुकाम, क्लेशकाम, अभिलास, अनंग, मैथुन, कामाचार, अनुम्èति,
यन मेहि.)


८२७
पोक्खरं, (पदुमे देहे
वज्जभण्ड मुखे पि च
सुन्दरत्ते च सलिले
मातङ्ग कर कोटियं)

[A lotus, the body, the upper aurface of a sort of drum, comeliness, water, the tip of an elephant's trunk.]

पोक्खर नामय (पदुम, शरीर, वाद्यभाण्डमुख, शोभनत्व, जल, हस्तिहस्ताग्र,
यन मेहि.)


८२८
(रासि निच्चल मायासु
दम्भा ४ सच्चे स्व ५ योघने
गिरिसिङ्गम्हि सीरङ्गे
यन्ते) कूटं, (मनित्थियं)

[Assemblage, firm, illusion by feats of jugglers, deceit, lie, a hammer, summit of a mountain, body of a plough, a trap.]

कूट शब्दय (राशि निश्चल, इन्द्रजाल, वञ्चा, असत्य, यकुऌअ, पर्वतशिखर, नगुलवक,
यन्त्र, यन मेहि.)

[SL Page 115][\x 115/]

८२९
(वड्ढियं जनने काम
धात्वा दिम्हि च पत्तियं
सत्तायं चेव संसारे)
भवो. (सस्सत दिट्ठियं)
[Increase, birth, transmigration, existence, renewal of corporeal existence, the belief that the present state of existence is eternal.]

भव शब्दय - (वृद्धि उत्पत्ति, कामधात्वादिभव प्èमिणीम, विद्यामानत्वय संसार,
शास्वत दृष्टि, यन मेहि.)


८३०
(पटिवाक्यो१त्तरासङ्गे-
सु)२ त्तरं, उत्तरो॒ (तिसु
सेट्ठे दिसादि भेदे च
परस्मि ३ मुपरी रितो)

[An answer, an upper garment thrown loosely over the shoulder n., Excellent, north, subsequent, posterior over or above.]

उत्तर शब्दय (प्रतिवचन, उतुरुसऌउ, श्रेष्ठ, दिग्दृशकालादि विभाग पश्चिम,
मतुभाग, यन मेहि.)


८३१
नेक्खम्मं, (पठमज्झाने
पब्बज्जायं विमुत्तियं
विपस्सनायं निस्सेस-
(कुसलस्मि ञ्च दिस्सति)

[The primary meditation, renunciation of worldly pursuits for the purpose of devoting one's self to religious acts and meditation, extinction of the sprit or release from transmigration, that species of wisdom which consists in the knowledge of the impermanency of material being, every species of virtue.]
नेक्खम्म नामय - प्रथमद्धान, अभिनिस्क्रमण, निवन, विदर्शना,
सियलुकुशलधर्मय, यन मेहि)


८३२
संखारो. संखते पुञ्ञा-
४भिसंखारादिके पि च
पयोगे कायसंखारा
द्यभिसंखरणेसु च)

[The effect of a cause, good thoughts, exertions, actions of the body, preparing or clearing a piece of ground.]

संखार नामय - (प्रत्ययोत्पन्न, पुण्याभिसंस्कारादिय, सव्यपारत्वकाय
संस्कारादिय, भुम्यादी संस्कार, यन मेहि.)


८३३
आरम्मणे च संसट्ठे
वोकिण्णे निस्सये तथा
तब्भावे चाप्यभिधेय्य-
लिङ्गो) सहगतो॒ (भवे)

[Objects of thoughts, joined. Annexed, attendance, homogeneous.]

सहगत नामय - अरमुणु, सम्प्रयुक्त॒ व्यतिमिश्र॒ आश्रय॒ स्वरूप॒ यन मेहि.)


८३४
(तीसु) छन्नं॒ पतिरूपे
छादिते च निगूहिते
निवासन पारुपने
रहो पञ्ञत्तियं पुमे)

[Proper, covored, concealed, clothed, accounted, secret, m., An ordinance.]

छन्न नामय (अनुरूप॒ सेवनिसहित॒ स्गवनलद्द॒ ह्èन्दीम्॒ पेरवीम् रहस्, पणत्, यन
मेहि.)

[SL Page 116][\x 116/]

८३५
(बुद्ध समन्त चक्खु सु)
चक्खु (पञ्ञाय) मीरितं
धम्मचक्खुम्हि च मंस-
दिब्ब चक्खुञ्चयेसु च)

[The omniscience of Buddha, the faculty of throughly knowing three things, viz., 1. Impermanency of matter, 2. The existence of sorrow or pain or misery to the exclusion of happiness, 3. The existence of such a thing as what is called "myself" mental faculty of seeing everything clearly, that species of perception of the truth of the religion of Buddha which leads to one of the roads to Nirwana, such as srotapatti magga, the eye of the body, the divine eye.]

चक्खु नामय (बुद्धग्ञान, अनावरनग्ञाण, विदर्शनाग्ञान, श्रोतापत्तिग्ञान, मांस,
दिव्यचक्षुस्, यन मेहि.)


८३६
(वाच्च लिङ्गो) अभिक्कन्तो
(सुन्दरस्मि मभिक्कमे
अभिरूपे खये वुत्तो
तथेवा ब्भनु मोदने)

[Beautiful, advancing, handsome form, perishing rejoicing exceedingly.]

अभिक्कन्त ना॒ (सुन्दरात्थ॒ अभिमुखगमन॒ विशिष्ट रूप॒ विनाश॒ अनुमोदन्वीम्॒ यन
मेहि.)


८३७
(कारणे देसनाय ञ्च
वारे वेवचने पिच
पाकारस्मिं अवसरे)
परियायो. (कथीयति)

[Cause, a religious discourse, turn or time for performing any work, synonym, manner, occasion.]

परियाय नामय - (हेतु, देशना, वार, वेवचन, प्राकारय, प्रस्ताव, यन मेहि.)


८३८
(विञ्ञाणे चित्तकम्मे च
विचित्ते) चित्त,१ (मुच्चते
पञ्ञत्ति चित्त मासेसु)
चित्तो. (तारन्तरे थियं)

[The mind, painting, variety, enactment, the month Chaitra, name of a constellation.]

चित्त शब्दय (सित, सितियम्, नानाप्रकार, पणत्, चैत्रमास, नक्षत्र विशेष [f]यन मेहि.)


८३९
सामं, (वेदन्तरे सान्त्वे
तम् पीते सामले तिसु
सयमत्थे व्ययं) सामं-
सामा [f](च सारिबाय पि)

[One of the three Vedas][the third in order][conciliation, m.F.N., Yellow, blue, one's self, a creeping plant called, in Sinhalese,]इरमुसु, [sarsaparilla.]

साम शब्दय - (वृदविशेष, त्èविलि, रन्वन्वस्तु॒ निल्वस्तु॒ तमाविसिन् यनात्थ-हिरमसु [f]
यन मेहि.)


८४०
(पुमे आचरिया दिम्हि
गरु (माता पितुस्व पि)
गरु॒ (तीसु महन्ते च
दुज्जरा२ लहुकेसु च)

[A teacher or a religious perceptor or a parent, m f n., Great, imperishable, heavy.]

गरु शब्दय - (आचार्य्य उपाद्ध्ययादीहु, मव्पिय, महत्देय॒ नोदिरणदेय॒ नोस्èह्èल्लु
देय॒ यन मेहि.)

[SL Page 117][\x 117/]

८४१
(अच्चिते विज्जमाने च
पसत्थे सच्च साधुसु
खिन्ने च समिते चेव)
सन्तो॒ (भिधेय्यलिङ्गिको)

[Offered or worshipped, existing, praised, true, virtuous, wearied, quiet.]

सन्त नामय (पूज्य, विद्यामान, पसस्नालद्द, सत्य, सत्पुरुष, स्रान्तयन्, शान्तयन्, यन
मेहि.)

८४२
देवो. (विसुद्धिदेवादो
मेघ मच्चु नभेसु च)

अथापि तरुणे सत्त
चोरेपि माणवो. (भवे)
[Visuddhi deva, and c., A cloud, death, the sky.]
[A youth, a man, a thief.]

देव शब्दय - (विशुद्धिदृवादीन्, मेघ, मरण, आकाश, यन मेहि,)
माणव शब्दय - (बाल, सत्व, सोरु, यन मेहि.)

८४३
(आदि कोट्ठास कोटीसु
पुरतो)१ ग्गं, (वरे तिसु)

(पच्चनिको २ त्तमेस्व३ञ्ञे
(पच्छभावे) परो॒ (तिसु)

[First portion, extremity, front, eminent.]

[Enemy, superior, other, subsequent.]

अग्ग नामय - (आदायत्थ, भ ग, क्ल्̥टि, अभिमुख, उत्तमातथ॒ यन मेहि)
पर शब्दय - (पसमितुरु॒ उत्तम॒ अन्य॒ पश्चाद्भाव॒ यन मेहि.)


८४४
(योनि काम सिरिस्सेर
(धम्मुय्याम यसे) भगं,

उऌआरो॒ (तीसु विपुले
सेट्ठे च मधुरे सिया)

[Valve, love - prosperity, lordship, virtue, perseverance, fame.]

[Great, famous, sweet.]

भग भब्दय - (य्ल्̥निमार्गय, क.म, समृद्धि, प्राधन्य, धर्म, वीर्य्य, कीर्ति, यन
मेहि.)
उऌआर शब्दय - (विपुलात्थ, प्रशस्तात्थ॒ प्रणीत॒ यन मेहि.)


८४५
सम्पन्नो॒ (तीसु सम्पुण्णे
मधुरे च समङ्गिनि)

संख्या [f](तु ञाणे कोट्ठासे
पञ्ञत्ति गणनेसु च)

[Full, sweet, endowed with.]

[Wisdom, a portion, an enactment, number.]

सम्पन्न नामय - (सम्पूर्ण॒ प्रणीत॒ समन्वित॒ यन मेहि.)
संखा नामय - (प्रग्ञा, भाग, पणत्, गणन्, यन मेहि.)


८४६
हान,४ (मिस्सरियो५ कास-
हेतुसु ठितियम्पि च)

(अथो माने पकारे च
कोट्ठासे च) विधो [f](द्विसू)

[Glory, leisure, cause, situation.]

[Pride, manner, portion.]

हान नामय - (फेस्वर्य्य, अवकाश, हृतु, स्थिति, यन मेहि.)
विध शब्दय - (उन्नति,[f]प्रकार,[f]कोटस्, [f]यन मेहि.)

[SL Page 118][\x 118/]

८४७
(पञ्ञो१ पवासखन्तीसु)
दमो (इन्द्रियसंवरे)

(ञाणे च सोमनस्से च
वेदो. (छन्दसि वोच्चते

[Wisdom, lasting, forgiveness, self-command.]

[Knowledge, pleasure, the Vedas or any one of them.]

दम शब्दय - (प्रग्ञा, उपवास, क्षमा, इन्द्रियसंवर, यन मेहि.)
वेद शब्दय - (ञाण, सोम्नस्, वृद, यन मेहि.)


८४८
(खन्धकोट्ठास पस्साव-
मग्ग हेतुसु) योनि [f](सा

(काले तु कूले सीमायं)
वेला [f](रासिम्हि भासिता)

[Body, portion, urethra or urinary passage, cause.]

[Time, sea shore or sloping bank of a river, limit, multitude.]

योनि शब्दय - स्कन्ध [f]भाग [f]मुत्र मार्ग [f]कारण [f]यन मेहि.)
वेला शब्दय - (कल् [f]तट [f]मर्य्यादा [f]समूह [f]यन मेहि.)


८४९
वोहारो. (सद्द पण्णत्ति)
वणिज्जा चेतनासु च)
नागो (तु २ रग हत्थिसु
नागरुक्खे तथो३त्तमे)

[Word, usage, traffic, thought.]

[A snake, an elephant, iron-wood tree, excellent.]

वोहार नामय - (शब्द, व्यवहार, वेऌअन्दाम्, चेतना, यन मेहि.)
नाग शब्दय - (सर्प, हस्ति, नागस्, शेष्ठ, यन मेहि.)


८५०
(सेट्ठा सहाय संखाञ्ञ
तुल्येस्वे)४ को॒(तिलिङ्गिको)

(रागे तु) मानसो, (चित्ता-
रहत्तेसु च) मानसं,

[Chief, incomparable, one another, equal.]
[Sexual, desire, the mind, the state of a Rahat.]

एक शब्दय - (श्रेष्ठात्थ॒ असहयात्थ॒ संख्या॒ अन्यात्थ॒ तुल्य॒ यन मेहि.)
मानस शब्दय - (राग, चित्त, अर्हत्व, यन मेहि.)


८५१
मूलं, (हे सन्तिके मूल-
मूले हेतुम्हि पाभते)

(रूपाद्यंस प खन्धेसु
खन्धो. (रासि गुणेसु च)

[An asterism, vicinity, avarice, origin, cause, money.]

[The five constitunt parts of the human frame, shoulder, the trunk of a tree, multitude, virtue.]

मूल शब्दय - (नकत्, समीप, वृक्षादीन्गृ मुल्, लोभादिहेतु, मिल यन मेहि.)
खन्ध शब्दय - (रूप वेदनादिय, दसरू, रुक्कन्द, समूह, गुण, यन मेहि.)

[SL Page 119][\x 119/]

८५२
आरम्भो. (विरिये कम्मे
आदिकम्मे विकोपने)

(अथो हदयवत्थुम्हि
(चित्ते च हदयं, (उरे)

[Perseverance, action, beginning, destroying of trees.]
[The heart, the mind, the breast.]

आरम्भ शब्दय - (वीर्य्य, किरया, प्रारम्भ, वृक्षादिहिंसन, यन मेहि.)
हदय नामय - (हृदयवस्तु, सित्, लय, यन मेहि.)


८५३
(पच्छातापा१नुबन्धेसु
रागादो)२नुसयो.(भवे)

(मातङ्गमुद्ध पिण्डे तु
घटे) कुम्भो. (दस्सम्मणे)

[Repentance, pursuing a desired object, desire, and c.]

[The frontal globes of an elephant, a water pot, a measure of ten amunas.]

अनुसय नामय - (पसुत्èविलि, प्रस्तुतयागृ अनिवृत्ति, रागादिय, यन मेहि.)
कुम्भ नामय - (èतुन्गृ मुदुन्हि मस्पिण्डु, कुट, दसामुण, यन मेहि.)


८५४
परिवारो. (परिजने
खग्गकोसे पटिच्छदे)

आलम्बरो. (तु संरम्भे*)
भेरिभेदे च दिस्सति)

[An attendant, a stabbard, the screening.]

[Arming for battle, a species of drum.]

परिवार शब्दय - (परिजन, कडुकोपु, छत्रादि उपकरण, यन मेहि.)
आलम्बर शब्दय - (स्èरसुम, बेरविशृष, यन मेहि.)


८५५
खणो. (कालविसेसे च
निब्यापारट्ठितिम्हि च)

(कुलेत्व)३ भिजनो.(वुत्तो)
उप्पत्ति भूमियम्पि च)

[A division of time or an instant, state of being employed.]

[Race, native spot.]

खण शब्दय - (काल विशृष, अव्यपारस्थिति, यन मेहि.)
अभिजन शब्दय - (वंश, जातिभूमि यन मेहि.)


८५६
आहारो. (कबलिंकारा-
हारादिसु च कारणे)

(विस्सासे याचनाय ञ्च
पेमे च) पणयो. (मतो)

[Material food, and c., Cause.]

[Confidence, solicitation, affection.]

आहार शब्दय - (कबलीकृताहारादिय, प्रत्यय, यन मेहि.)
पणय नामय - (विश्वास, याच्ञा, स्नेह, यन मेहि.)


८५७
(णादो सद्धा चीवरादि
हेत्वा४धारेसु) पच्चयो.

(कीऌआ दिब्ब विहारादो)
विहारो. (सुगतालये)

* संरम्भेति कोलाहले" टी.
ण [and other grammatical affixes, faith, yellow robes, and c., Cause, support.]

[Sport, passing the time as gods and Brahmas, temple of Buddha.]

पच्चय नामय - (ण प्रत्यादिय, सर्द्धा, सिवुरु आदिय हेतु, आधार, यन मेहि.)
विहार शब्दय - (कीरडा विहार [f]दिव्य विहारादिय [f]तथागतावास [f]यन मेहि.)

[SL Page 120][\x 120/]

८५८
(समत्थने मतो चित्ते-
१ कग्गतायं) समाधि [f](च)

[A reconcilling of differences, tranquility of mind.]

समाधि शब्दय - (समाधान [f]सित एकङ्ग किरीम [f]यन मेहि.)

योगो. (सङ्गे च कामादो
झानो२ पायेसु युत्तियं)

[Union attachment to a usual pleasures, desire for the renewal of existence after death, meditation, means, justice.]

योग शब्दय (संयोग, कामयोग, भवयोग, आदिय, ध्यान उपाय, येदीम, यन मेहि.)


८५९
भोगो. (सप्पफणङ्गेसु
कोटिल्ले भुञ्जने धने)

[Expanded hood of a serpent, body of a serpent, crookedness, eating, wealth.]

(सर्पफण, ओवुन्गृम शरीर, कुटिलत्व, अनुभव, वस्तु यन मेहि.)

(भूमिभागे किलेसे च
मले चा)३ ङ्गण ४ (मुच्चते)

[A court-yard, lust, filth.]

अङ्गन शब्दय - (अनावटभूमि, क्लेश, कऌउष, यन मेहि.)


८६०
(धनादिदप्पे पञ्ञाय-
म)५ भिमानो.(मतोथ च)

[Pride of wealth, and c, knowledge.]

अभिमान शब्दय - (धनादिय निसा उपन् अहाकार, ञाण यन मेहि.)

अपदेसो (निमित्ते च
छले च कथने मतो)

[Cause, fraud or pretence, narration.]

अपदेश नामय - (कारणा, लृश, किम. यन मेहि.)


८६१
(चित्ते काये सभावे च
सो) अत्ता. (परमत्त नि

[Mind, body, nature, soul, recognized by others than Buddhists.]

अत्त नामय - (विञ्ञाण, शरीर, स्वभाव, परपरिकल्पित आत्म, यन मेहि.)

(अथ) गुम्बो. (च थम्भस्मिं
समूहे बलसज्जने)

[A thicket, a collection, a multitude, array of troops.]

गुम्ब नामय - (ल्èह्èप्, राशि, सेनङ्ग, स्èरसीम, यन मेहि)


८६२
(अन्तोघरे कुसूले च)
कोट्ठो.६(न्तोकुच्छियम्प्यथ)

[An inner aparment of a house, granary, the stomach.]

कोट्ठ नामय - (èतुल्गृह, कोटुव, èतुल्कुक्षि, यन मेहि.)

(सोपानङ्गम्हि) उण्हीसो.
(मकुटे सीस वेठने)

[Parts of a stair, crown, a turban.]
उण्हीस नामय - (सोपानावयव, वोटुनु, हिसवेऌउम, यन मेहि.)

[SL Page 121][\x 121/]

८६३
(निय्यासे सेखर द्वारे)
निय्यूहो. (नागदन्तके*)

[Gum or resinous juice exuding from trees, a chaplet, a door, also a piece of wood jutting out of a wall for hanging fans, and c.]

निय्यूह नामय - (लाटु, मुदुन्मल्कड, द्वार, तल्व्èट आदिय एल्वन केकि, यन मेहि.)

(अथो सिखद्धे तुणीरे)
कलापो. (निकरे मतो)

[A peacock's tail, a quiver, multitude.]

कलाप नामय - (मोनरपिल्, हियवुरु, समूह, यन मेहि.)


८६४
चूऌआ[f](संयतकेसेसु
मकुटे) मोलि. [F](च द्विसु)

[Knotted hair on the crown of the head, a diadem]मोली, [m. F, knotted hair, a diadem.]

चूऌआ. मोलि. नामद्वय - (बद्धकृश [f]वोटुनु. [F]यनमेहि.)

संखो,१(त्वनित्थियं कम्बु
ललाटट्ठिसु गोप्फके)

[A conch, the bone of the forehead, the ankle bone.]

संख नामय - (सक्, नलल्èट, गोप् èट, यन मेहि.)


८६५
पक्खो. (काले बले साद्ध्ये
सखीवाजेसुपङ्गुले)

[Half of a lunar month, army, thesis, doctrine to be maintained, partisan or friend, wing of a bird, a cripple.]

पक्ख नामय - काल. सृना. सिद्धकटयुतु देय, विस्वसुन्, पक्षिपिया, पिऌउन्, यन मेहि.)

(देसे २ ण्णवे पुमे) सिन्धु [f]
(सरितायं सनारियं)

[Name of a country, the sea or ocean, f. Name of a river.]

सिन्धु शब्दय - (दृश, सागर, गङ्गा यन मेहि.)


८६६
(गजे) कणेरु.+ (पुरिसे
सोहत्थिनियमित्थियं)

[A male elephant, a female elephant.]

कणेरु शब्दय - (èता, èतिन्न [f]यन मेहि.)

(रतने वजिरो., नित्थि)
मणिवेधि ३ न्दहेतिसु)

[A diamond, an instrument for boring gems, Indra's thunderbolt.]

वजिर नामय - (रत्नविशृष, म्èणिक् विदिना कटु, इन्द्रावुध, यन मेहि.)


८६७
विसाणं॒ (तीसु मातङ्ग-
दन्ते च पसु सिङ्गके)

[An elephant's tooth, a horn of beasts.]

विसाण नामय - (èत्दऌअ॒ सिवुपा अन्॒ यन मेहि.)

(कोटियन्तु मतो) कोणो.
(तथा वादित्तवादने)

[Point, tip, or end, also quill or bow or anything with which a musical instrument is struck.]

कोण नामय - (अग्र, वीणादीन्वयन दण्डादिय यन मेहि.)

* "नागदन्त केति भित्ति आदिसु पवेसिते नागदन्ताकारे दण्डे" टीकायि.
+ "करेणु" कियात् पाठयि.

[SL Page 122][\x 122/]

८६८
(वणिप्पथे च नगरे
वेदे च निगमो. (थच)

[Market, village, a town, the Hindu sacred writings.]

निगम शब्दय - (सल्सदनगम् पुर वृद. यन मेहि.)

(विवादादो)१धिकरणं,
(सिया धारे च कारणे)

[Judging of law cases, and c., The seventh case in grammar, cause.]

अधिकरण शब्दय - (विवाद अनुवादादिय, आधार, हेतु. )

८६९
(पसुम्हि वसुधाय ञ्च
वाचादो.)गो.[F](पुमित्थियं)

[Bullock, the earth, speech, and c]

गो शब्दय - (गेरि, भूमि, वचनादिय.)
(हरिते तु सुवण्णे च
वासुदेवे) हरी.[F2](रितो)

[Green, gold, Vishnu.]

हरि शब्दय - (निल्वस्तु, सुवर्ण, विष्णु )


८७०
आयत्ते परिवारे च
भरियायं) परिग्गहो.

[Ownership, attendant, a wife.]

परिग्गह नामय - (अयिति, पिरिवर, भार्य्या.)

उत्तंसो.(त्व)३ वतंसो.(च
कण्णपूरे च सेखरे)

[An earring, a diadem.]

उत्तंस, अवतंस नामद्वय - (कर्णाभरण, मुदुन्मल्कड.)


८७१
(विज्जुयं वजिरे चे वा)
४सनि. (त्थि पुरिसे प्यथ)

[Lightning, thunderbolt.]

असनि नामय - (विदुलि [f]वज्रायुध [f.]

(कोणे संख्या विसेसस्मि
५मुक्कं से) कोटि [f](नारियं

[Extremity, ten millions, exaltation.]

कोटि शब्दय - (केऌअवर [f]संख्या विशेष [f]उत्कर्ष.[F]


८७२
(चुऌआ जाला पधान ६ ग्ग
मोरचूऌआसु सा) सिखा [f]

[Knotted hair on the head, flame of fire, chief, the end, peacock's crest.]
सिखा नामय - (कोण्डा. गिनिद्èल्, प्रधान, क्ल्̥टि, मोनरुन्गृ कुडिम्बि.)

सप्पदाठयमा)७ सि [f](त्थि)
इट्ठस्सा सिंसनायपि)

[The fang of a snake, benediction.]

आसि नामय - (सर्प दऌअ [f]इष्ट वस्तुहुगृ प्èतीम [f ]


८७३
वसा [f](विलीन तेलस्मिं
वसगा वञ्झ गाविसु)

[Marrow of the flesh, a woman of yielding disposition, a barren cow.]

वसा नामय - (वुरुणुतेल्, वसङ्गवू स्तीरपदात्थ, वन्ददेन.)

(अभिलासे तु किरणे
अभिस्सङ्गे) रुचि [f](त्थियं)

[A desire, lustre, inclination]

रुचि शब्दय - (इच्छा कान्ति [f]èल्म )

"यन मेहि" वेनुवट मृ लकुणयि.

[SL Page 123][\x 123/]

८७४
सञ्ञा [f](सञ्जानने नामे
चेतनाय ञ्च दिस्सति)

[Knowledge, name, thought]

सञ्ञा नामय - (प्रतिग्ञा [f]अधिवचन [f]चित्तव्यापार [f ]

(अंसे सिप्पे) कला [f](काले
भागे चन्दस्स सोऌअसे)

[A part, mechanical art, a division of time, a digit of the moon, or the sixteenth part of her disk.]

कला शब्दय - (भाग [f]शिल्प [f]काल [f]चन्द्रयागृ सोऌओस्वन भाग [f ]


८७५
बीजकोसे घरकूटे
कण्णभूसाय) कण्णिका [f]

[Pericarp of the lotus, the upper part of the frame of a particular roof, earring.]

कण्णिका नामय - (पियुम्केमि [f]क्èणिमण्डुलु [f]कर्णाभरण.)
(आगामिकाले दीघत्ते
पभावे च मता)१ यति [f]

[Futurity, length, majesty or dignity.]

आयति शब्दय - (अनागतकाल [f]दीर्घता [f]महिम [f ]


८७६
उण्णा [f](मेसादि लोमे च
भुमज्झे रोम धातुयं)

[Wool, hair between the eyebrows, esteemed a token of greatness.]

उण्णा नामय - (एऌअकादी लोम्, भूमद्ध्ययेहिवू र्ल्̥म धातु.)

वारुणी (न्वित्थियं वुत्ता
नत्तकी मदिरा सु च)

[A fortune-telling woman, spirituous liquor.]

वारुणि शब्दय - (निमिति कियन्नी [f]सुरा [f ]

८७७
(किरया चित्ते च करणे)
किरियं, (कम्मनि) किरया [f]

[Operation of the human mind, action, a deed]

किरया-किरिय शब्दद्वय - (किरया सित्, किरीम्, कर्म )

(सुणिसायं तु कञ्ञाय
जायाय च) वधु [f](मता)

[Daughter-in-law, a virgin, a wife.]

वधू शब्दय - (येहेऌइ [f]तरुणि [f]भार्य्या [f ]


८७८
(पमाणि २ स्सरिये) मत्ता [f]
(अक्खरावयवे ३ प्पके)

[Measure, prosperity, quantity of a syllable, a little.]

मत्ता नामय - (प्रमाण [f]एश्वेर्य्य [f]अक्षरावयव [f]अल्प [f ]

सुत्तं, (पावचने सिद्धे *
तन्ते तं सुपिने + तिसु)

[An eminent discourse, applied to the discourses of Buddha, a rule, aphorism, thread, m.F.N. Sleeping.]
सुत्त नामय - (जिनवचन, सिद्धान्त, नूल्॒ निद्रोपगत॒ )

* "सिद्धे, सिद्धवन्ते" टी.
+ "रिट्ठे, सुपिने-अरिट्ठे, अरिष्ट नम् आशव विशेषयेहि" सन्नयि.

[SL Page 124][\x 124/]

८७९
(राजलिङ्गो ३ सभङ्गेसु
रुक्खे च) ककुधो. (प्यथ)

[Royal insignia, hump of a bull, the Sinhalese tree kumbuk.]

ककुध नामय - (पञ्चराध ककुध भाण्ड. वृषभयन्गृ मोल्लिय. अर्जुन रुक्.)

(निमित्त १ क्खर सूपेसु)
व्यञ्जनं, (चिहणे पदे)

[Private part of male or female, consonant, sauce, a mark, a word.]

व्यञ्जन नामय - (निमित्त, अक्षर, सूप, लकुणु, पद, )


८८०
(वोहारे जेतु मिच्छायं
कीऌआदोचापि) देवनं,

[Custom, emulation, play, praise, and c.]

देवन शब्दय - (व्यवहार, विजीगिंसा, कीरडा, सुति स्तुति आदिय.)

(भरियायं तु केदारे
सरीरे) खेन्त, २ (मीरितं)

[A wife, a field, and c., The body.]

खेत्त नामय - (भार्य्या, क्षेत्र, दृह.)


८८१
(सुस्सूसायञ्च विञ्ञेय्यं
इट्ठभ्यासेप्यु) ३ पासनं,

[Attendance, practising any science of choice.]

उपासन नामय - (परिवर्य्या, अभिमत वू शिल्पादिन्गृ अभियोग.)

सूलं, (त्वनित्थियं हेति-
भेदे संकु रुजासु च)

[A weapon, a trident or spike, pain.]

सूल नामय - (आयुध विशेष, हुल्, रुजा,)

८८२
तन्ति [f]वीणागुणे) तन्तं
(मुख्या सिद्धन्त तत्तुसु)

[The cord of a lute, n.Principal, demonstration or right and clear conclusion, a thread.]

तन्ति नामय - (वीणातत् [f]प्रधानार्त्थ, सिद्धान्त, तन्तु,)

(रथाद्यङ्गे तु च) युगो,
(कप्पम्हि युगले) युगं,

[Yoke of a carriage, one of the four ages of the world, n. A. Pair.]

युग शब्दय - (रथादीन्गृ अवयव, कल्प, युग्म,)


८८३
(इत्थि पुप्फे च रेणु म्हि)
रजो.(पकतिजे गुणे)

[The menstrual flow, farinee of flower or pollen, one of the qualities of nature.]

रज शब्दय - (स्तीरन्गृ ओसप्, पराग, प्रकृतिज गुण * )

(न्यासप्पणे तु दानम्हि)
निय्यातन, ४(मुदीरितं)

[Return of a deposit, gilt.]

निय्यातन नामय - (तमा केरेहि तबनलद वस्तुव èत्तवुन्ट पावादीम, दान,)

* ऋ नम् संख्या मत प्रसिद्धव सत्वगुणादीन्गृ साम्यावस्थावेन् जातवू रजो गुणययि.

[SL Page 125][\x 125/]

८८४
(गुरु ५ पाया ६ वतारेसु)
तित्थं, (पूतम्बु दिट्ठिसु)

[Instructor, contrivance, a ferry, clear water, religious persuation.]

तित्थ नामय - (गुरुन्, उपाय, तोट, पवित्र जल, लब्धि,)

(पण्डके) जोति, (नक्खत्त
रंसिस्वग्गि म्हि) जोति. (सो)

[A star, heat, m. Fire.]

जोति नामय - (न्èक्èत्, रश्मि, वग्नि.)


८८५
कण्डो, १(नित्थि सरे दण्डे
वग्गे चा २वसरे प्यथ)

[An arrow, stalk, multitude, space.]

कण्ड नामय - (हीदण्डु, समूह, अवकाश,)

(उद्धबाहु द्वयुम्माने
सूरत्ते पि च) पोरिसं,

[The measure or the height of a man, courage.]

पोरिस नामय - (मिनिस्प्रमाण, शूरभाव,)


८८६
उट्ठानं, (पोरिसेहासु
निसिन्नादयुग्गमे प्यथ)

[Manhood, courage, the rising from a sitting or sleeping posture.]

उट्ठान नामय - (पुरुषकार, वीर्य्य, न्èगिटीम,)

(अनिस्सय मही भागे
त्चि) रीण, ३(मूसरे सिया)

[A desert, barren soil impregnated with salt.]

इरीण शब्दय - (निराश्रयवू भूमिप्रदृश, करम्èटिबिम्,)


८८७
आराधनं, (साधने च
पत्तियं परितोसने)

[Accomplishment attainment, contentment.]

आराधन शब्दय - (सिद्धि, प्राप्ति, सतुटु किरीम,)

(पधाने तु च सानुम्हि
विसाणे) सिङ्ग, ४(मुच्चते)

[Principal, a peak or summit of a mountain, horn.]

सिङ्ग नामय - (प्रधानात्थ, पर्वत, शिखर, हङ्ग,)


८८८
(दिट्ठ्यादिमग्गे ञाणक्खि
क्खण लद्धिसु) दस्सनं,

[Sight or seeing the first of the roads to Nirvana, wisdom, the eye, a division of time or an instant, religious persuasion.]
दस्सन नामय - (दृष्टि, प्रथम मार्ग, ग्ञान, अक्षि, क्षण. दर्शण, लब्धि,)

(हेमे पञ्च सुवण्णे च)
निक्खो., ५(नित्थि पसाधने)

[Gold, a weight of twenty kalandas, an ornament of dress.]

निक्ख नामय - (रत्रन्, पस्विसि कलन्देक्, पलन्दना,)


८८९
(तिथिभेदे च साखादि-
फलुम्हि) पब्ब, ६(मुच्चते)

[Certain days of the lunar month, viz , the full and dhange of the moon, and the 6th 8th and 10th of each half month, knots, or joints of branches, creepers, and c.]

पब्ब नामय - (तिथिविशेष, शाखा लतादीन्गृ पुरुक्.)

नागलोके तु) पातालं
(भासितं वऌअभामुखे)

[Infernal region, submarine fire.]

पाताल नामय - (नागभवन, वडभामुख,)

[SL Page 126][\x 126/]

८९०
(कामजे कोपजे दोसे)
व्यसनं, (च विपत्तियं)

[Irregularity arising from desire or anger, calamity.]

व्यसन नामय - (काम क्रोधद्वयिन् उपन् विकार, विपत्,)

(अथो पकरणे सिद्धि
कारकेसु च) साधनं,

[Materials, accomplishment, the six case relations.]

साधन नामय - (सम्भार, सिद्धि, कर्तृकरणादिकारक,)

८९१
तीस्वितो दाने सीले च)
वदञ्ञ्श्॒ (वग्गुवादिनि)

[Charitable, one whose speech is sweet.]

वदञ्ञ्श् नामय॒ (दानसीलीहु॒ मनोहर वचन èत्तहु॒)

पुरक्खतो॒ १(भिसित्ते च
पूजिते पुर तो कते)

[Anointed or consecrated to some office, pouring water or some other liquid on the head of the person destined to fill the office, one worshipped, one brought forward.]

पुरक्खत नामय॒ (अभिसृक लद्दहु, पुदनलद्दहु, अभिमुखकरण लद्दहु,)


८९२
मन्दो॒ (भाग्या विहीनेचा
२प्पके मूऌहा ३पटुस्व पि)

[Unlucky, insignificant, foolish, slow][in business and c]०

मन्द शब्दय - (पिन्न्èत्तहु, अल्पात्थ, मूढ, अविसारद,)
(वुद्धियुत्ते समुन्नद्धे
उप्पन्ने चो) ४स्सितं (भवे

[Prosperous or fortunate, flags, and c., Hoisted or fastened, produced.]

उस्सित नामय - (अभिवृद्धियेन् समन्वितया, नगाबन्दनालद धजादिय, उत्पन्नात्थ,)


८९३
(रथङ्गे)५ क्खो.(सुवण्णस्मिं
पासके) अक्ख, ६(मिन्द्रिये)

[A wheel of a carriage, weight equal to twenty grains of paddy, a die, an organ of sense.]

अक्ख नामय - (रथावयव, विसिवियटेक् पमण रन्पस èट, इन्द्रिय.)

(सस्सते च) धुवो॒ (तीसु)
धुवं, (तक्के च निच्छिते)क

[Eternal, reasoning, determind, or concluded.]

धुव शब्दय - (शास्वत॒ परिवितर्क, निश्चितात्थ,)


८९४
(हरे) सिवो. सिवं,(भद्द
मोक्खेसु जम्बुके) सिवा [f]

[The Indian god Siva, happy, Nirvana, a jackal.]

सिव शब्दय - (ईश्वर, इष्ट, निर्वाण, क्èनहिल् [f]

(सेनायं सत्तियं चेव
थूलत्ते च) बलं, (भवे)

[An army force, strength or power, bulkiness.]

बल शब्दय - (सेना, शक्ति, स्थूलभाव,)
[SL Page 127][\x 127/]

८९५
(संख्यानरकभेदे च)
पदुमं, (वारिजेप्यथ)

[A numeral, name of one of the hells, a lotus.]

पदुम नामय - (संख्याविशेष, नरकविशेष, पद्म, )
(देवभेदे) वसु. (पुमे
पण्डकं रतने धने)

[A class of deities, a gem, wealth.]

वसु नामय - (दृवता विशृषयेक्, रत्न, वस्तु, )


८९६
निब्बानं, (अत्थगमने
अपवग्गे सिया थ च)

[Destruction, exemption from further transmigration.]

निब्बान नामय - (विनाश, मोक्ष, )

(सेतम्बुजे) पुण्डरीकं,
(ब्यग्घे रुक्खन्तरे पुमे)

[A white lotus, a leopard, a species of tree.]

पुण्डरीक नामय - (हेलपियुम्, व्याघ्र विशृष, रुक्विसेस्, )


८९७
(उपहारे) बलि, (पुमे)
(करस्मिद्वा १ सुरन्तरे)

[An oblation or offering, revenue, name of an Asura or giant.]

बलि शब्दय - (पूजा, करवुचर, असुर विशृष, )

सुक्कं, (तु सम्भवे) सुक्को॒
(धवलेकुसले तिसु)

[Semen, f.N. White, virtuous.]

सुक्क नामय - (सुक्र, सुदु, पुण्य. )


८९८
दायो. (दाने विभत्तब्ब-
धने च पितुनं वने)

[Almsgiving, portion or inheritance divisible from parents, a wilderness or forest.]

दाय नामय - (दान, मवुपियन्गृ बेदादिययुतु वस्तु. वन. )

(पभुत्ता २यत्तता ३यत्ता
४भिलासेसु) वसो. (भवे)

[Lordship or supremacy, ownership, property, desire.]

वस शब्दय - (प्रभूत्व, अयितिब्èव्, अयिति वस्तु. अभिलाषा. )


८९९
परिभासन, ४(मक्कोसे)
(नियमे भासने थ च)

[Reproof, ordinance, lustre.]

परिभासन नामय - (आक्रोश. व्यवस्था. ब्èबलीम. )

(धनिम्हि) सेलनं, (योध-
सीहनादम्हि दिस्सति)

[Sound, shout of warriors.]

सेलन नामय - (नाद, य्ल्̥धयन् गृ सिंहनाद, )


९००
पभवो. (जाति हेतुम्हि
हाने चा ५ द्युपलद्धियं*)

[Producing cause, place of birth or production, things first produced.]

पभव नामय - (उत्पत्ति. कारणा. स्थान. प्रथव सञ्जात वस्तु. )

(अथो) ६तु.[F](नारिपुप्फस्मिं
हेमन्ता दिम्हि च द्विसु)

[Woman's courses, a season either of two or four months.]

उतु नामय - (स्तीरन्गृ ओसप् [f f@]ह्मन्तादि सृतु [f ]

* "ञाणेलाभे उपलद्धि" १९५३ - "आद्युपलद्धियं, प्रथमोपलब्धियेहि" सन्॒

[SL Page 128][\x 128/]

९०१
करणं, (साधक तमे
किरयागत्तेसु चेन्द्रिये)

[An instrumental case, relation, actions, body, organ of sense.]

करण नामय - (करणकारक, किरया, शरीर, इन्द्रिय, )

ताऌओ. (तु कुञ्चिकाय ञ्च
तुरियङ्गे दुमन्तरे)

[A key, a species of musical instrument struck with the hand or a stick, palmyrah.]

ताऌअ शब्दय - (केस्स. तुर्य्यावयव. रुक्विसेस्. )

९०२
(पुप्फे फले च) पसवो.
(उप्पादे गब्भमोचने)

[Blossom, fruit, birth, bringing forth.]

पसव नामय - (कुसुम. गेडि. उत्पत्ति. प्रसूति. )

(गायने गायके अस्से)
गन्धब्बो. (देवतन्तरे)

[Playing on a musical instrument, a player on a musical instrument, a horse, one of the various classes of demigods.]

गन्धब्ब नामय - (गायना किरीम. गायक. अश्व, दृवता विशेष )


९०३
(विनापुप्फं फलग्गाही
रुक्खे रुक्खे) वनप्पति.

[A tree bearing fruit without apparent blossoms, the udumbara tree, and c., Also any tree.]

वनप्पति नामय - (मल् न्èतिव पलगन्ना रुक्, रुक्. )

(आहते हेम रजते)
रूपियं, (राजतेपिच)

[Silver or gold coins, gold or silver having an impression or stamp on it, silver.]

रूपिय नामय - (रू नङ्गा कऌअ रत्रन् रिदी, सामान्य रिदी. )


९०४
(खगादिबन्धने) पासो.
(केसपुब्बो चये प्यथ)

[A snare for birds, and c., A term used in composition with]केस [hair, as]केस्पास [a bunch of hair.]

पास नामय - (पक्षि आदीन् बन्दना मल.)
"केस नामय पूर्व वूयृ केशकलाप )

तारा [f1](क्खिमज्झेनक्खत्ते)
तारो. (उच्चतरस्सरे)

[The pupil of the eye, a star, a high tone.]

तारा शब्दय - (टिगिनि.[F]तारका. [F]अत्युच्च नाद. )


८९५
(पत्ते च सब्ब लोहस्मिं)
कंसो. (चतु कहापणे)

[A goblet, any kind of metal, a value equal to four kahapanas.]

कंस नामय - (पात्रा. सियलु ल्ल्̥ह. कहवणु सतर.)
मज्झिमो, (देहमज्झस्मिं
मज्झ भावे च सो तिसु)

[The waist, middle.]

मज्झिम नामय - (शरीरमद्ध्य॒ मद्ध्यभावयेहि वू वस्तु.)

[SL Page 129][\x 129/]

९०६
आवेसनं, (सिया वेसे
सिप्पसाला घरेसु च)

[Disguise, a workshop, a house.]

आवेसन नामय - (वेश. शिल्पशाला. गृह. )

(सोभासम्पत्तिसु) सिरी [f]
लक्खी [f](त्थीदेवताय च)

[Brilliancy, prosperity, Lakshmi, or the wife of Vishnu.]

सिरी. लक्खी. यन नामद्वय - (शोभा [f]सम्पत् [f]शीर दृवि [f ]


९०७
कुमारो. (युवरारे च
खन्धे वुत्तो सुसुम्हि च)

[A young prince, the god called Skanda, a boy.]

कुमार शब्दय - (युवरज. कन्दकुमरु. तरुण. )

(अथानित्थि) पवाऌओ, (च
मणिभेदे तथां कुरे)

[Coral, germ.]

पवाऌअ नामय - (पबऌउ, दऌउ, )

९०८
पणो. (वेतन मूलेसु
वोहारे च धने मतो)

[Wages or hire, money, trade, wealth.]

पण शब्दय - (व्èटुप्, मिल, क्रय विक्रय. वस्तु. )

पटिग्गहो. (तु गहणे
कथितो भाजनन्तरे,

[Receiving, a kind of vessel.]

पटिग्गह नामय - (ग्èणीम्, भाजन विशृष. )


९०९
(असुभे च सुभे कम्मे)
भाग्यं, (वुत्तं द्वये प्यथ)

[Action, morally good or evil, good or bad fate.]

भाग्य नामय - (अपुण्यकर्म, पुण्यकर्म, सुभासुभ कर्मद्वय. )

पिप्फलं, (तरु भेदे च
वत्थच्छेदन सत्थके)

[Holy fig tree][Ficus religiosa], [scissors.]

पिप्फल नामय - (वृक्ष विशृष, कड कतुरु. )


९१०
अपवग्गो. (परिच्चागा-
१वसानेसु विमुत्तियं)

[Donation, termination, Nirwana.]

अपवग्ग नामय - (परित्याग. अवसान. निर्वाण. )

लिङ्गं, (तु अङ्गजातस्मिं
पुमत्तादिम्हि लक्खणे)

[Pudendum, gender, masculine or feminine, a sign or token.]

लिङ्ग नामय - (निमित्त, पुन्न पुंसकत्वादिय, चिह्न. )


९११
(चागे सभावे निम्माने)
सग्गो.२(ज्झाये दिवे प्यथ)

[Donation, nature, creation, chapter or section, heaven.]

सग्ग नामय - (परित्याग. स्वभाव. म्èवीम. परिच्छेद. देव्ल्ल्̥.)

रोहितो. (लोहिते मच्छ-
भेदे चेव मिग न्तरे)

[Blood, a species of fish, a sort of deer.]

रोहित नामय - (रक्त, मत्स्य विशृष, मृगविशृष. )


९१२
निट्ठा [f](निप्फत्तियं चेवा-
३वसानस्मि मदस्सने)

[Accomplishment, conclusion, destruction.]

निट्ठा नामय - (सिद्धि [f]निमा [f]विनाहि

[SL Page 130][\x 130/]

कण्टको. (तु सपत्तस्मिं
रुक्खङ्गे लोमहंसने)

[Enemy, a thorn or prickle, hair standing on end, horripilation.]

कण्टक नामय - (सतुरा. वृक्षावयव, रोमहर्ष.)

९१३
(मुख्यो १पायेसु वदने
चादिस्मिं) मुख, २(मीरितं)

[Chief, a device, the mouth or the face, origin.]

मुख शब्दय - (मुख्यार्त्थ, उपाय, मुख, आद्यात्थ, )

दब्बं, (भब्बे गुणाधारे
चित्ते च बुध दारुसु)

[Fit, object, the material or substance, wealth wise, fuel.L]

दब्ब नामय - (योग्य, गुणाधार, धन, प्राग्ञ, कृष्ट, )


९१४
मानं, (पमाणे पत्थादो)
माने. (वुत्तो विधाय च)

[Measure, a prastha, adhaka drona, and c., Pride.]

मान शब्दय - (प्रमाण, प्रस्थ आढक, द्रोणादिय, उन्नति, )

(अथो परिस्समे वुत्तो)
वायामो. (विरिये पि च)

[Toil, perseverance.]

वायाम नामय - (आयास, वीर्य्य. )


९१५
(सरोरुहे) सतपत्तं,
सतपत्तो. (खगन्तरे)

[A lotus, wood pecker.]

सतपत्त नामय - (पद्म, क्श्रलुन्, )

(छिद्देतु छिद्दवन्ते च)
सुसिरं, (तुरियन्तरे)

[A hole or vacuity, anything having a hollow, a kind of musical instrument.]

सुसिर नामय - (सिदुरु, सिदुरु युत् वस्तु, तूर्य्यविशृष, )


९१६
(एकस्मिं. सदिसे सन्ते)
समानं (वाच्च लिङ्गिकं)

[An entire thing or whole, likeness, existing.]

समान शब्दय - (अभिन्नात्थ॒ सदृश॒ विद्यामान॒ )

(अथोगारव भीतीसु
संवेगे) सम्भमो. (मतो)

[Honour, fear feeling of dislike.]

सम्भम नामय - (गौरव. भीति. कल किरीम्. )


९१७
जुण्हा [f](चन्दप्पभायञ्च
तदुपेत निसाय च)

[Moonlight, moonlight night.]

जुण्हा नामय - (सन्दर्èस् [f]एयिन् युत् रातिर [f ]

विमानं, (देवतावासे
सत्तभुम घरम्हि च)

[The palace or mansion of any god, a house with seven floors.]

विमान नामय - (दृवतावन्गृ प्रासाद. सत्माल् गृह. )


९१८
(मासे) जेट्ठो.२ (तिवुद्धाति-
प्पसत्थेसु च तीसु सो)

[The month so called, or third month of the Sinhalese year, m.F.N. Very old, very eminent.]

जेट्ठ नामय - (ज्येष्ठमास, अतिवृद्ध॒ अतिप्रशस्त॒ )

धम्मे च मङ्गले) सेय्यो.
(सो पसत्थ तरे तिसु)

[Virtue or moral merit, happiness, joyfulness, m.F.N. Very excellent.]

सेय्य नामय - (धर्म, इष्ट मङ्गल. अतिशयिन् प्रशस्त वस्तु॒ )

[SL Page 131][\x 131/]

९१९
(आदिच्चा दिम्हि गहणे
निबन्धने च घरे) गहो.

[A planet, seizure, violence, a house.]

गह नामय - (सूर्य्यादीग्रह. ग्èणीम्. बलात्कार. अगार. )

काचो. (तु मत्तिका भेदे
सिक्कायं नयनामये)

[A kind of clay, swing, or anything suspended, disease of the eye.]

काच नामय - (कदाम्èटि. साल्ल. नेत्ररोग. )


९२०
(तीसु) गामिणि॒ (सेट्ठस्मि
मधीपे गामजेट्ठके)

[Excellent, a chief, a superintendent of a village.]

गामणि नामय - (प्रशस्तपदात्थ॒ प्रधानिया. गम्देटु॒ )

बिम्बं, (तु पटिबिम्बे च
मण्डले बिम्बिका फले)

[Image, the disk of the sun or moon, the fruit of Momordica monodelpha.]

बिम्ब नामय - (प्रतिमा, मण्डल, एनम् फल, )


९२१
(भाजनादि परिक्खारे)
भण्डं, (मूल धने पि च)

[Any vessel, capital or stock of money for trade.]

भण्ड नामय - (भाजनादि उपकरण, वेऌअन्दाम्मिल. )

मग्गो. (त्वरिय मग्गे च
सम्मादिट्ठा दिके पथे)

[Sublime paths to salvation, such as the true religion, a road.]

मग्ग नामय - (सम्यक्दृष्टि आदी आर्य्यमार्ग. मावत्. )


९२२
समा [f](वस्से) समो. (खेद-
सन्तीसु सो निभे तिसु)

[A year, weariness, placidity of mind, f.N. Similar.]

समा शब्दय - (अवुरुदु [f]श्रम. शान्ति. सदृशात्थ॒ )

(चापेत्वि) १स्सास,(मुसुनो)
इस्सासो, (खेपकम्हि च)

[A bow, an archer.]

इस्सास नामय - (दुनु, दुनुवायन्. )


९२३
बालो॒ (तीस्वादिवयसा-
समङ्गिनि अपण्डिते)

[A child not exceeding sixteen years, ignorant man.]

बाल शब्दय - (प्रथमवयसिन् युक्तया॒ अग्ञानया॒ )

रत्तं, (तु सोणिते तम्बा
२नुरत्त रंजिते तिसु)

[Blood, m.F.N. Red, one whose heart is bent on anything, anything dyed.]

रत्त नामय - (रुधिर, रतु वस्तु, अनुरागवथु, रन्दनलद वस्तु. )


९२४
(तचे काये च) तनचि [f3](त्थि
तीस्वप्पे विरऌए किसे)

[The skin, the body, m.F.N. Insignificant, thin, fine.]

तनु शब्दय - (चर्म.[F]शरीर.[F]अल्पात्थ. तुनी. सिहिन्. )

(उतुभेदे तु) सिसिरो.
(हिमे सो सीतले तिसु)

[Cold season, frost or snow, m.F.N. Cold.]

सिसिर नामय - (सृतुविशेष. हिम. सीतल॒)


९२५
सक्खरा [f](गुऌअभेदे च
कठले पि च दिस्सति)
[Sugar, a potsheard.]

सक्खरा शब्दय - (इक्षुविकार [f]क्èबलिति [f, ]

[SL Page 132][\x 132/]

(अनुग्गहे तु संखेपे
गहणे) सङ्गहो. (मतो

[Compassion, abridgment taking.]

सङ्गह नामय - (अनुकम्पा. संक्षेप. ग्èणीम्. )


९२६
(दक्खे च तिखिणे व्यत्ते
रोगमुत्ते पटु॒ (त्तिसु)

[Skilful, Keen, learned, healthy.]

पटु शब्दय - (दक्ष तीक्षणात्थ॒ छेक॒ र्ल्̥गमुत्तयन्. )

राजा.(तु खत्तिये) वुत्तो
नरनाथे पभुम्हि च)

[A man of the royal race, a chief among men, a lord.]

राज शब्दय - (क्षतिरय जाति. मनुस्य प्रधानिया. पोहोसतुन्. )


९२७
खलं, (च धञ्ञ करणे
कक्के नीचे) खलो. (भवे)

[A threshing floor, levigated powder, low of vile man.]

खल शब्दय - (कलविटि, कल्क, अधम, )

(अथुप्पादे) समुदयो.
(समूहे पच्चये पि च)
[Birth, a flock or multitude, cause.]

समुदय नामय - (उत्पत्ति. राशि. हेतु. )


९२८
(ब्रह्मचारी गहट्ठा दो)
अस्समो. (च तपो वने)

[A religious order of which there are for classes, the residence of hermits.]

अस्सम नामय - (ब्रह्मचारी. गृहस्थादीन्, तपस्वीन्गृ वासस्थान. )

(भयंकरे च कठिने)
कुरूरो॒ (तीसु निद्दये)

[Terrible, harsh or rough cruel men.]

कुरूर नामय - (भयानक वस्तु. कर्कस वस्तु. निस्कारुणिकयन्. )


९२९
कणिट्ठो॒ कणियो॒(तीसु
अत्यप्पे १तियुवे प्यथ

[Very small, very young.]

कणीट्ठ, कणिय नावद्वय - (अतिस्वल्प॒ अतितरुणयन्॒ )

(सीघम्हि) लहु, (तं इट्ठ
निस्सारा २गरुसुत्तिसु)

[Swift, desired, vain, light.]

लहु नामय - (सीघ्रात्थ, इष्ट॒ निस्सार वस्तु॒ स्èह्èल्लु दृ॒ )


९३०
अधरो (तीस्वधो हीने
पुमे दन्तच्छदे प्यथ)

[Low, inferior, the lip.]

अधर शब्दय - (यट॒ नीच॒ दन्तावरण. )

सुस्सूसा [f](सो तुमिच्छाय
सा पारिचरियाय च)

[Desire to hear, service performed by an attendant.]

सुस्सूसा नामय - (असनु क्èमति ब्èव् [f]अत्पा मेहेकेरीम् [f ]


९३१
हत्थो. (पाणिम्हि रतने
गणे सोण्डाय भन्तरे)

[A hand, a cubit, assembly, elephant's trunk, an asterism.]

हत्थ नामय - (अत्. रियन. समूह. Çत्सोण्ड, नक्षत्र विशेष. )

(आवाटे चोदपाने च)
कूपो. (कुम्भे च दिस्सति

[A pit, a well, mast of a ship.]

कूप नामय - (वऌअ, लिन्द, कुम्ब, )


९३२
(आदो पधाने) पठमं॒
पमुखं. (च तिलिङ्गिकं)

[First, prior.]

पठम, पमुख नाम - (आद्यातथ॒ प्रधानात्थ॒ )

[SL Page 133][\x 133/]

(वज्जभेदे च) विततं,
(तं वित्थारे तिलिङ्गिकं)

[A species of musical instrument, n., Explanation, m.F.N.]

वितत नामय - (तूर्य्यविशृष, विस्थार॒ )


९३३
सारो. (बले थिरंसे च
उत्तमे सो तिलिङ्गिको)

[Strength, essential parts, eminent.]

सार शब्दय - (शक्ति. स्थिरावयव. उत्तमात्थ॒ )

भारो. (तु खन्ध भारादो
द्वि सहस्स फले पि च)

[Weights supported by the body or waist, a weight of two thousand phalam.]

भार शब्दय - (खन्धभार कटीभारादिय. देदाहक्फल )


९३४-[A]
(मन्दिरे रोग भेदे च)
खयो. (अपचयम्हि च)
[Abode, a kind of disease, ruin.]

खय नामय - (गृहय, रोगविशेषयक्, विनाश )

वाऌओ. (तु सापदे सप्पे
कुरूरे सो ति लिङ्गिको)

[Wild beast, serpant, rude persons.]

वाऌअ नामय - (चण्डमृग॒ सर्प॒ कर्कशयन्॒ )

९३४-[B]
साऌओ (सज्जुद्दुमे रुक्खे)
साला [f](गेहे च दिस्सति)

[The tree Shorea robusta, a tree in general, hall.]

साऌअ साला नामद्वय - (सर्जुवृक्ष, वृक्ष. गृह [f ]

(सोते तु) सवनं, (वुत्तं
यजने सुतिय म्पि च)

[An ear, a sacrifice, a hearing.]

सवन नामय - (कर्ण, यागकिरीम्, èसीम्, )


९३५
(तीसु) पेतो॒ परेतो॒ (च)
मते च पेत योनिजे)

[Dead, the names or spirit of a dead person.]

पेत. परेत. यन नामद्वय - (मऌअवुन्॒ प्रेतय्ल्̥नियेहि उपन् अय॒ )

(ख्याते तु हट्ठे विञ्ञाते)
पतितं॒ (वाच्चलिङ्गिकं)

[Famous, pleased, a thing well known.]

पतित नामय - (प्रसिद्ध॒ सन्तुष्ट दन्ना देय॒ )


९३६
(अधिप्पाये च आधारे)
आसयो. कथितो थ च)

[Intention, leisure.]

आसय नामय - (अभिप्राय. अवकाश. )
पन्नं, (पक्खे दले) पत्ते
(*भाजने सो गते तिसु)

[A wing, a leaf, a bowl, attained.]

पत्त नामय - (पियापत्, पत्र, भाजन. प्èमिणेन लद देय॒ )


९३७
(कुसले) सुकतं, (सुट्ठु-
कते च) सुकतो॒ (तिसु)

[Virtue or moral merit, m.F.N. Well executed.]

सुकत नामय - (कुसल्, मनावकरणलद देय॒)

तपस्सी. (त्वनु कम्पा या-
१रहे वुत्तो तपोधने)

[A man in distress deserving of compassion, an ascetic.]
तपस्सी नामय - (अनुकम्पा कटयुतु दुक्खितयन्, श्रमण. )

* "सोगतेति इदं भाजनेति इमस्स विसेसणं सोगते भाजनेति सुगतस्स सन्तके
भाजनेत्यत्थो,ऽ यनु टीकायि.

[SL Page 134][\x 134/]

९३८
(तीसु सुरादि लोलस्मिं)
सोण्डो॒ (हत्थि करे द्विसु)

[One addicated to or immoderately fond of liquor, trunk of an elephant.]
सोण्ड नामय - (सुरादियेहि लोल अय॒ èत्सोण्ड, [f ]
(अस्सादने तु) रसतं,
(जिव्हाय ञ्च धनि म्हि च)

[Tasting, the tongue, sound.]

रसन नामय - (आस्वाद, दिव, शब्द, )


९३९ पणीतो॒ (तीसु मधुरे
उत्तमे विहिते प्यथ)
[Sweet: excellent, a thing performed.]

पणीत नामय - (मधुरवस्तु॒ उत्तमार्त्थ॒ करण लद्द. )

(अजसे विसिखाय ञ्च
पन्तियं) वीथि [f](नारियं)

[A road, a street, a row.]

वीथि शब्दय - (मार्ग[f]वीति[f]पेल[f]


९४०
(पापस्मिं गगने दुक्खे
व्यसने चा)१घ, (मुच्चते)

[Sin, the sky, pain, distress.]

अघ नामय - (अपुण्य, आकाश, दुक्, विपत्ति, )

(समूहे) पटलं, (नेत्त-
रोगे वुत्तं छदिम्हि च)

[A multitude, a film over the eye, a covering.]

पटल शब्दय - (राशि. अक्षि र्ल्̥ग, छदन.)


९४१
सन्धि. (संघटने वुत्तो)
सन्धि [f](त्थि पटि सन्धियं)

[Junction, regeneration, according to the opinions of the Buddhists.]

सन्धि शब्दय - (घटन. प्रतिसन्धि [f ]

सत्त न्नं पूरणे सेट्ठे
तिसन्ते) सत्तमो॒ (तिसु)

[Seventh, excellent, a very virtuous or well-disposed man.]

सत्तम शब्दय - (सत्वेनि वस्तु॒ प्रशस्तया॒ अतिशयिन् साधूहू॒ )


९४२
ओजा[f](तु यापनाय ञ्च)
ओजो. (दित्ति बलेसु च)

[Juice of the body, splendour, strength.]

ओजा नामय - (शरीरयापनय करन्नावू रसोजस् [f]दीप्ति, शक्ति.).

(अथो) निसामनं, वुत्तं)
(दस्सने सवने पि च)

[Seeing, hearing.]

निसामन नामय - (दर्शन, श्रवण, )


९४३
गब्भो. (कुच्छिट्ठसत्ते) च
(कुच्छि ओवरकेसु च)

[A foetus in the womb, womb, an inner apartment.]
गब्भ नामय - (मातृकुक्षियेहि वसन सत्व. कुक्षि. गबडा,)

(खद्धने त्व)२ पदानं,(च
इतिवुत्ते च कम्मनि)
[Separation, fable, action.]

अपदान नामय - (भेद, पुरावृत्त चर्य्या, कर्म.)


९४४
(चित्तके रुक्खभेदे च)
तिलको. (तिलकालके)

[Something applied on the forehead, a species of tree, a mole on the body.]

तिलक नामय - (तिलक. वृक्षभेद तलक्èल्èल्.)
[SL Page 135][\x 135/]

(सीलादो) पटिपत्ति [f](त्थी
बोधे पत्ति पवत्तिसु)

[An observance of the religious precepts, intellect, attainment, practice.]

पटिपत्ति नामय (शीलादिय[f]ञाण[f]प्राप्ति [f]प्रवृत्ति [f]


९४५
(असुम्हि च बले) पाणो.
सत्ते हदयगा निले)

[Life, power, an animal, breath of life.]

पाण नामय - (जीवित. शक्ति.सत्व.हृदयगतवू वात.)

छन्दो. (वसे अधिप्पाये
वेदे१ च्छा२ नुट्ठुभादिसु)

[Subjection or possession, agreeableness, a Veda, desire, poetical metre. ]

छन्द नामय - (सन्तक बव. रुचि. वृद. इच्छा. अनुष्टुप्ब्रहती आदी छन्दस्.)


९४६
(कामो घादो समूहस्मिं)
ओघो. (वेगे ज लस्स च)

[The floods of sensual pleasure, and c., Multitude, velocity, a stream of water.]

ओघ नामय - (कामोघ भवोघादिय. राशि. वृग. जल प्रवाह.)

कपालं, (सिरस ट्ठिम्हि
घटादि सकले पि च)

[The skull, a potsheard.]

कपाल नामय - (हिस्कबल. कऌअकबल् आदिय. )


९४७
(वेणवादि साखा जालस्मिं
लग्गकेसे) छटा [f3](लये)

[Tangled, the branches of a clump of bamboo trees, dishevelled hair, lust.]

छटा शब्दय - (हूणगसादीन्गृ शाखाजाल[f]अवुल् हिसकृ[f]तृष्णा [f]

सरणं, (तु वधे गेहे
रक्थितस्मि ञ्च रक्खणे)

सरण नामय - (हिंसा. गृह. रक्षाकरन्नहु. रक्षा.)


९४८
(थियं)कन्ता[f](पिये) कन्तो.
(मनुञ्ञे सो ति लिङ्गिको)

[A commendatory term descriptive of a women, a commendatory term descriptive of a man, m.F.N.Beautiful.]

कन्ता नामय - (पिरयाव[f]वल्लभया. मनोहरार्त्थ॒)

(गवेक्खे तु समूहे च)
जालं, (मच्छादि बन्धने)

[A window, multitude, a net.]

जाल नामय- (जालकवाट. राशि. मत्स्य मृगादीन् बन्दना द्èल्.)


९४९
(पुच्छायं गरहाय ञ्चा-
४नियमे) किं॒ (तिलिङ्गिकं)

[What, interragative, a particle indicating contempt, uncertainty, or doubt.]

किं शब्दय- (पृच्छा॒ गर्ह्या. अनियम॒)
(ससद्धे तीसु नीवापे *)
सद्धं॒ सद्धा[f](च पच्चये)

[A devout man, a charitable gist, religious belief.]

सद्धा नामय- (श्रद्धा सहितया॒ पीतृ पिण्ड, ह्èदहिल्ल [f]

*"पेतादीनं कत्तब्बपूजादाने" यनु टीकायि.

[SL Page 136][\x 136/]
९५०
बीजं, (हेतुम्हि अट्ठिस्मिं
अङगजाते च दि स्सति)

[A cause, seed, the virile member.]

बीज नामय- (कारण, èट, निमिति, )

पुब्बो. (पुयोग्तते आदो
सो दिसादो तिलिङ्गिको)

[Pus, matter, presence, east prior.]

पुब्ब नामय- (पूया, अभिमुखाआदि॒ दिसादिय॒)


९५१
(फलचित्ते हेतु कते
लाभे धञञ्ञादिके) फलं,

[Thought of rewards, result, fruits or corn.]

फल नामय- (विपाकसित्, हृतु, कृत, प्रय्ल्̥जन, धान्यादिय. )

(आगमने तु दीघादि
निकायस्मि ञ्च) आगमो.

[Coming, the digha and other nikayas, books containing the doctrines of Buddha.]

आगम शब्दय - (आगमन, दीर्घ मध्यमादिनिकाय.)


९५२
सन्तानो. (देवरुक्ख च
वुत्तो सन्ततियम्प्यथ)

[A celestial tree, race.]

सन्तान शब्दय- (दिव्य वृक्ष. प्रबन्ध.)
उत्तर विपरीते च
सेट्ठे चा)१ नुत्तरं॒ (तिसु)

[Unable to answer, excellent.]

अनुत्तर नामय- (उत्तरयट विरुद्ध॒ श्रेष्ठ॒)


९५३
(सत्त सम्पत्तियं वुत्तो
कन्ति मत्ते च)विक्कमो.

[Power, walking.]

विक्कम नामय- (बलसम्पत्, पदवि क्षेपमात्र )

छाया[f](तु आतपाभावे
पटि बिम्बे पभाय च)

[Shade, image, resplendence.]

छाया नामय- (सेवन [f]पिऌइबिम्बु [f]कान्ति.[F ]


९५४
(गिम्हे) घम्मो. निदाघो.(च
उण्हे सेदजले प्यथ)

[The hot season, resplendence.]

घम्म, निदाघ नामद्वय- (गीरष्मसृतु. उष्ण. घर्मजल.)

कप्पनं, कन्तने वुत्तं
विकप्पे सज्जने त्थियं)

[Cutting thought or reflection, caparisoning an elephant or a horse.]

कप्पन नामय- (क्èपीम्. वितर्क. अश्वादीन् स्श्दीम.)

९५५
अङ्गा (देसे बहु म्ह)२ ङ्गं,
तथा३वयव हेतुसु)

[Name of a country, a member or limb, a cause.]

अङ्ग शब्दय- (एनम् दृश. अवयव, कारण.)

(देवालये च थुपस्मिं)
चेतियं,(चेतियद्दुमे)

[A temple, monument, a sacred tree.]

चेतिय नामय- (दृवाल. चैत्य, पूज्यवृक्ष.)

९५६
सज्जनो॒(साधुपुरिसे)
सज्जनं. (कप्पने थ च)

[Virtuous man, ornamenting.]

सज्जन नामय- (सत्पुरुष॒ स्श्दीम्,)
(सत्पुरुष॒ स्èदीम्,)

सुपिनं, सुपने सुत्त- विञ्ञाणे च मनित्थियं

[Sleep, a dream.]

सुपिन नामय- (निद्रा, स्वप्न, )

[SL Page 137][\x 137/]

(पच्चक्खे सन्नि धाने च)
सन्निधि. (परिकित्तितो)

[Presence, proximity.]

सन्निधि शब्दय- (सम्मुख. नगा तिबीम.)

भियो. (बहुतरत्थे सो)
(पुनरत्थे१ व्ययं भवे)

[Abundance again.]

भीय नामय- (अतिबहुलर्त्थ, पुनरर्त्थ-)

९५८
(विस लित्त सरे) दिद्धो.
दिद्धो॒ (लित्ते तिलिङ्गिको)

[A poisoned arrow, smeared, or anointed.]

दिद्ध नामय- (विसपेवू ही, परिभावितार्त्थ॒)

(वासे धूपादि संखारे)
२धिवासो. (सम्पटिच्छने)

[An abode, adjusting with perfumes, acquiescence.]

अधिवास नामय- (निवास. सुवन्द दुम् क्èवीम् आदि संस्कार. गिविसीम्.)


९५९
(वुत्तो) विसारदो॒ (तीसु)
(सुप्प गब्भे च पण्डिते)

[Very bold or confident, wise.]

विसारद नामय- (अतिशयिन् प्रगल्भया॒ प्राग्ञ॒ )

(अथ) सित्थं, (मधुच्छिट्ठे
वुत्त मोदन सम्भवे)

[Beeswax, a grain of boiled rice]

सित्थ नामय- (मीइटि, बत्सुल, )


९६०
(द्रवे वण्णे रस भेदे)
कसायो. (सुरभी म्हि च)
[Exudation of a tree, colour, astringent taste, perfume.]

कसाय नामय- (द्रव. वर्ण कसाय, रस, सुगन्ध. )

(अथो उग्गमनं, वुत्त-
मुप्पत्तु द्ध ग ती सु च)

[Birth, rising up.]

उग्गमन नामय- (उत्पत्ति. ऊर्ध गति.)


९६१
(लूखे निट्ठुर वाचायं)
फरुसं॒ (वाच्च लिङ्गिकं)

[Harsh, rude.]

फरुस नामय- (रूक्षवस्तु॒ कर्कष वचन॒)

पवाहो (त्वम्बु वेगे च
सन्दिस्सति प व त्ति यं)

[Stream of water, tidings.]

पवाह नामय- (जलवृग. प्र वृ त् ति. )


९६२
(निस्सये तप्परे इट्ठे)
परायण ॒ (प दं ति सु)

[Attending upon, addicted to, agreeable.]

परायण शब्दय- (आश्रय॒ तत्परया॒ पिरय वस्तु॒ निवन )

(कच्चे वारबाणे च
निम्मोके पि च) कञ्चुको.

[Armour, cuirass, the slough of snakes.]

कञ्चुक नामय- (सन्नाह. अङ्गी. सर्पयन्गृ स्èव. )


९६३
(लोह भेदे मतं) तम्बं,
तम्बो॒ (रत्ते तिलिङ्गिको)

[Copper, n., Red coloured m.F n.]

तम्ब नामय- (ल्ल्̥ह विशृष, रक्त वस्तु॒ )

[SL Page 138][\x 138/]
(तीसुत्व)१ वसितं॒ (ञाते
अवसान ग ते म तं)

[Understood, concluded.]

अवसित नामय- (निश्चित॒ निष्ठाप्राप्त॒ )


९६४
(बोधने च पदाने च
विञ्ञेय्यं, पटिपादनं,

[Instruction. Imparting.]

पटिपादन नामय- (ह्èङ्गवीम, दीम, )

(सेले निज्जलदेसे च
देवतासु) मरू.२ (दितो)

[A rock, a region void of water, a deity.]

मरु शब्दय- (गल्, निरूदकप्रदृश, देवियन्. )


९६५ सत्थ, ३(मायुध गन्थेसु
लोहे) सत्थो. (च सञ्चये.

[A weapon, a science, metal. Multitude.]

सत्थ नामय- (आयुध, शास्त्र, ल्ल्̥ह, समूह. )
(जीविकायं विवरणे
वत्तने) वुत्ति [f](नारियं)

[Livelihood, exposition, tidings.]

वुत्ति नामय- (जीविका[f]व्याख्यान[f]प्रवृत्ति[f ]


९६६
(विरिये सूर भावे च
कथियति) परक्कमो.

[Strength, valour.]

परक्कम नामय- (वीर्य्य, सूरत्व. )

(अथ) कम्बु. (मतो संखे
सुवण्णे वलये पि च)

[A conch-shell, gold, a ring worn on the wrist or ancle.]

कम्बु नामय- (सक्, रत्रन् वऌअलु )

९६७
सरो, (कद्धे अकारादो
सद्दे वापिम्हि नित्थियं)

[An arrow, a vowel, q sound, a lake or pond.]
सर नामय- (शर, अकारादि स्वर भब्द, तटाक, )

(दु फस्से ति खि णे तीसु)
गद्रभे ककचे) खरो

[Rough, sharp-pointed or edged, an ass, a saw.]

खर नामय- (दु॒खस्पर्श èति वस्तु॒ तीक्षण॒ कोटऌउवन्, कियत. )


९६८
(सुरायो४ पद्दवे कामा.
५ सवादिम्हि च) आसवो.

[Toddy or intoxicasting beverage, danger, sensual desires, or the desire of renewed existence after death]

आसव नामय- (सुरा. उपद्रव. कामादि आश्रव. )

(देहे वुत्तो रथङ्गे च
च तु रो प धि सू)६ पधि.

[The ody, a part of a carriage: any of the four kinds of bondage.]

उपधि नामय- (शरीर, रथावयव, सतर उपधीन्, )


९६९
वत्थु (त्तं कारणे दब्बे
भूभेदे रतनत्तये)

[Cause, substance, the site of a habitation, the three precious things, viz: Buddha, his doctrines, and his priests.]

वत्थु नामय- हृतु, द्रव्य, भूमि विशृष, तुनुरुवन्, )

यक्खो.(देवे महाराजे
कुवेरा७ नुवरे नरे)

[A demi-god, any one of the four guardian deities of the four quarters of the world, any one of the attendants of Kuvera.]

यक्ख नामय- (दृवतावन्, वरन् रजुन्, वैश्रवणयागृ सृवकयन्, )

[Page 139]

९७०
(दारुकण्डे पीठिकायं
आपणे) पीठ, १(मासने)

[A small wooden bench or stool, platform on which articles are exposed for sale, a shop, a seat.]

पीठ नामय- (कोऌओम्बु, पुटु, सल् पिल्, आसन, )

(परिवारे) परिक्खारो.
(सम्भारे च विभूसने)

[Provisions, ornaments or jewels]

परिक्खार नामय- (पिरिवर, उपकरण, अलंकार. )


९७१
(वोहारस्मि ञ्च ठपेन)
पञ्ञत्ति [f](त्थिपकासने)

[Usage, enactment publishing.]

पञ्ञत्ति नामय- (व्यवहार [f]पनवा तिबीम [f]प्रकाशकिरीम् [f ]

पटिभानं, (तु पञ्ञाय
२ मु प ट्ठि त गि रा य च)

[Wisdom, a thing comprehended by presence of mind.]

पटिभान नामय- (ञाण, स्थानोचितव व्èटहुनु वचन, )


९७२
(वचना व य चे मू ले
कथितो) हेतु. (कारणे)

[A part of speech, roots of evil, such as avarice, and c, cause.]

हेतु नामय- (वाक्यावयव. लोभादि मूल. प्रत्यय. )

(उदरे तु तथा पाचा-
नलस्मिं)गहणी [f](त्थियं)

[The belly, the internal fire which promotes digestion.]

गहणि नामय- (कुक्षि [f]पाकाग्नि [f, ]


९७३
पियो (भत्तरि जाया यं)
पिया [f](इट्ठे पियो तिसु)

[A husband a wife, m.F.N. Desired.]

पिय नामय- (वल्लभ. भार्य्या [f,]इष्ट. )
(यमराजे तु युगले
संयमे च) यमो.(भवे)

[Yama, the sovereign of the infernal regions or the judge of departed souls, a pair of couple, abstaining from indulgence of sensual gratification.]
यम शब्दय- (यमराज. युग्म. व्रत.)


९७४
(मुद्दिकस्स च पुप्फस्स-
रसे खुद्दे) मधू, ३(दितं)

[Wine obtained from grapes, nectar of flowers, honey.]

मधु नामय- (मुद्रिकफल रस, कुसुम रस मी. )

(उल्लोचे तुच वित्थारे)
वितानं, (पुन्न पुंसके)

[A canopy, expansion.]

वितान नामय- (वियन्, विस्तीर्णत्व, )


९७५
(अपवग्गे च सलिले
सुधायम) ४ मतं, (मतं)

[Nirwana, Water, Ambrosia.]

अमत नामय- (निर्वाण, जल, दिवभोजन. )

(मोहे तु तिमिरे साम्य-
गुणे) तम., ५(मनित्थियं)

[Ignorance darkness, or blackness.]

तम नामय- (अग्ञान, अन्धकार, साम्यगुण, )


९७६
(खरे चा६ कारिये तीसु)
रसम्हि पुरिसे) कटु॒

[Austere, improper act, pungency.]

कटु शब्दय- (कर्कसवस्तु॒ अकतिव्य॒ कटुकरस॒ )


[SL Page 140][\x 140/]

(पण्डके सुकते) पुञ्ञं,
मनुञ्ञे पावने तिसु)

[Virtue or merit, pleasing, pure.]

पुञ्ञ नामय- (कुसल्, सुन्दर॒ पवित्र॒ )

९७७
रुक्खो. (दुमम्हि फरुसा
१ सिनिद्धेसु च सो तिसु)

[A tree, fierce, rough, coarse.]

रुक्ख नामय- (वृक्ष फरुष॒ सिनिन्दु नोवन वस्तु, )

(उप्पत्ति यन्तु हेतुम्हि
सङ्गे सुक्के च) सम्भवो.

[Birth, cause, attachment, semen.]

सम्भव शब्दय- (उत्पत्ति. हृतु. Çल्म. सुक्ल. )


९७८
निमित्तं (कारणे वुत्तं
अङ्गजाते च लञ्छने)

[Cause, membrum virile, a mark.]

निमित्त शब्दय- (हृतु, वस्त्रगुय्ह, चिह्न. )

आदि. (सीमा पकारेसु)
समीपे २ वयवे मतो)

[A limit or boundary, manner, vicinity, a limb or member or component part.]

आदि शब्दय- (मर्य्यादा प्रकार. समीप. अवयव. )


९७९
(वेदेच मन्तणे) मन्तो.
मन्ता [f](पञ्ञाय मुच्चते)

[The Vedas, secret counsel. Wisdom.]

मन्त नामय- (वृद. मन्त्रण. प्रग्ञा [f ]

अनयो (व्यसने चेव
सन्दिस्सति विपत्तियं)

[Calamity, loss of substance.]

अनय नामय- (उपद्रव. अनर्त्थ. )

९८०
अरुणो (रंसिभेदे चा
व्यत्त रागे च लोहिते)

[The dawn, dark, red, redness.]

अरुण नामय- (रश्मिविशृष. मन्दक् रत. रत.)

अनुबन्धो.(तु पकता)
निवत्ते नस्सनक्खरे)

[Constant pursuit of some laudable object, in grammer, an indicatory or servile letter.]

अनुबन्ध नामय- (प्रस्तुतयागृ अनिवृत्ति. नसन सुलु अक्षर. )


९८१
अवतारो.३ (वतरणे
तित्थस्मिं विवरे प्यथ)

[Descent][from above], [a ferry or landing place, a fissure.]

अवतार शब्दय- (ब्èसीम, तोट. रन्ध्र )

आकारो. कारणे वुत्तो
सण्ठाने इङ्गिते पि च)

[Cause, a sign, indication of sentiment bygesture, and c.]

आकार शब्दय- (हृतु. संस्थान. इङ्गिकिरीम्. )


९८२
(सुद्दित्थि तनये खत्ता)
उग्गो. (तिब्बम्हि सो तिसु)

[The son of a man of a Sudra waman by a Khastriya man, severe or fierce.]

उग्ग नामय- (क्षतिरययाटदा सुद्र स्तिरयगृ पुता, तीव्रार्त्थ )

पधानं, (तु महामत्ते
पकत्यग्ग धितीसु च)

[The king's primeminister, nature, supreme, steadiness.]

पधान नामय- (महामात्य, प्रकृति, नायकवसतु, वीर्य्य, )

[Page 141]

९८३
कल्लं, (पभाते निरोग
सज्ज दक्खेसु तीसु तं)

[Morning or early dawn before sunrise, healthy, performed, clever.]

कल्ल नामय- (प्रत्यूष, निरोगीन्॒ सदनलद्द॒ दक्ष॒)

कुहना [f](कूट चरियायं)
कुहनो॒ (कुहके तिसु)

[Decelt, hypocritical.]

कुहन नामय- (वञ्चाकिरया [f]कुहकया॒ )


९८४
कपोतो.(पक्खि भेदे च
दिट्ठो पारापते थ च)

[A species of bird, a pigeon]

कपोत नामय- (पक्षिविशृष, परवि, )

सारदो॒ (सरदु ब्भूते
अप्प गब्भे मतो तिसु)

[Produced at the autumnal season, unskilful.]

सारद नामय- (सरत् कालोत्पन्न॒ नुबुहुटिन्॒ )


९८५
(तीसु खरे च कठिने
कक्कसो॒ (साहसप्पिये)

[Rough, hard, addicted to unmerciful acts.]
कक्कस नामय- (रूक्ष॒ द्èडिदेय॒ दरुणु किरया करणु क्èम्èत्तहु॒ )

(अकारिये तु गुय्हङ्गे
चीरे) कोपीन, १ (मुच्चते)

[Improper act, private part, a bark.]

कोपीन नामय- (अकतिव्य, गुय्ह दृह, व्èह्èरि. )


९८६
(मिगभेदे पताकायं
मोचे च) कदलि [f](त्थियं)

[Sort-of deer, a flag or banner, the plantain.]

कदलि नामय- (मृग विशेषयक् [f]ध्वज [f]केसेल् [f ]

दक्खिणा [f](दानभेदे च
वामतो २ञ्ञम्हि दक्खिणो

[A gift of charitable donation, right not left.]

दक्खिणा नामय- (दान विशृषयक् [f]वामभागयेन् अन्यभागय. )


९८७
दुतिया [f](भरियाय ञ्च
द्विन्न म्पूरणीयं मता

[A wife, second.]

दुतिया नामय- (भार्य्याव [f]देदेनखुगृ पिरीम [f ]

(अथुप्पादे सिया) धूम-
केतु (वेससा नरे पि च)

[A comet, a falling star, fire.]

धूमकेतु नामय- चन्द्रग्रहादिय, वह्नि, )


९८८
(भवनिग्गमने याने
द्वारे निस्सरणं, (सिया)

[Nirvana or exemption from further transmigration, journey. The entrance. The passage in or out of a house, the entrance through the house door.]

निस्सरण नामय- (संसारयेन् निष्क्रमण, गमन्, द्वार, )

नियामको॒ (पोतवाहे
तिलिङ्गो सो नियन्तरि)

[The steersman or rower of a vessel, a charioteer.]

नियमक नामय- (ओरुपदनहु॒ रथपदनहु॒ )

[SL Page 142][\x 142/]

९८९
(अपवग्गे विनासे च)
निरोधो. (रोधने प्यथ)

[Nirvana, exemption from further transmigration: annihilation, destruction, shelter or protection.]

निरोध नामय- (निर्वाण, विनाश, अनावरण. )

(भये) पटीभयं, (वुत्तं
तिलिङ्गं तं भयंकरे)
[Horror, n, terrifle or terrible.]
पटिभय नामय- (भय. भयानक वस्तु. )


९९०
पिटकं, (भाजने वुत्तं
तथेव परियत्तियं)

[A vessel, the body of the doctrines.]

पिटक नामय- (भाजन, पर्य्यप्ति, )

(जरासिथिल च म्मस्मिं
उदरङ्गे मता) वलि [f]

[Skin softened by old age, wrinklets appearing about the middle part of the body.]

वलि शब्दय- (जरावेन् सिथिलवू चर्म [f]बडर्èलि )


९९१
भिन्नं॒ (विदारिते ञ्ञस्मिं
निस्सिते वाच्च लिङ्गिकं)

[Split, other or different, connected.]

भिन्न शब्दय- (पऌअन लद्द॒ अन्यार्त्थ, निशिरतार्त्थ॒ )

(उपजापे मतो) भेदो.
(विसेसे च विदारणे)

[Putting friends at variance by slander, tearing, breaking.]

भेद शब्दय- (केऌआम् किया बिन्दीम. विशृष. प्èऌईम. )*


९९२
मण्डलं, (गामसन्दोहे
बिम्बे परिदि रा सिसु)

[A multitude or cluster of villages, the disk of the sun or moon, circumference, a multitude.]

मण्डल शब्दय- (गामसमूह, चन्द्र सूर्य्यादीन्गृ बिम्ब, परिवृस, समूह. )

(आणय मागमे लेखे)
सासनं, (अनुशासने)

[An order, religion, epistles, admonition.]

सासन नामय- (आग्ञा, आगम, हसुन्पत्, अनुशासना. )


९९३
(अग्गे तु) सिखरं, (चायो-
मयविज्झन कण्टके)

[The summit, iron instruments made for perforating.]

सिखर नामय- (मुदुन, यकडिन् कऌअ विदिना कटुव. )

(गुणुक्का से च विभवे)
सम्पत्ति [f](चेव) सम्पदा [f]

[Excellence, good qualities, abundance.]

सम्पत्ति सम्पदा नामद्वय- (गुणोत्कर्म [f]समुर्धी [f ]


९९४
(भूखन्तिसु) खमा [f](योग्गेहिते युत्ते) खमो॒ (तिसु

[The earth, patience, m.F.N. A fit person, benevolent, propriety.]

खमा नामय- भूमि [f]क्षमा योग्यया॒ हितार्त्थ॒ युक्तार्त्थ॒ )


९९५
अद्धो. (भागे पथे काले
एकं से द्धा व्यय म्भवे)

[A half, road, time, certainty.]

अद्ध नामय- (कोटस्, मार्ग. कल. एकान्तार्त्थ. )

(अथो) करीसं, (वच्चस्मिं
वुच्चते चतुरम्मणे)

[Excrement, a measure of four amunams.]

करिस नामय- (वर्चस्, सतरमुण, )

[SL Page 143][\x 143/]

९९६
उसभो १(सधगो सेट्ठे-
सू २ सभं, वी स य ट्ठि यं

[Usabha, a medicinal drug, a bull or an ox, to 20 yatties, one eminent, a measure of length, an isba equal to 20 yatties, one yatti equal to seven cubits.]

उसभ नामय- (ओङ्द्षध विशृषयेक्, गोपादार्त्थ, श्रेष्ठ यष्टि विस्सक्, )

(सेतुस्मिं तन्ति पन्तिसु
नारियं) पाऌइ [f]कथ्यते)

[A ridge or bank generally, in a p a d d y fi e l d, quotation or extracts, a line, the Pali language, so called from the regularity of its structure.]
पाऌइ शब्दय- (मियर [f]पाठ [f]पन्ति [f ]

९९७ कटो. (जये त्थि निमित्ते
किलञ्जे सो कते तिसु)

[Conquest, pudendum muliebre, a sort of mat not woven but having the rushes sewn together, m.F.N. Performed.]

कट शब्दय- (जय. स्तीरनिमित्त. कऌआल. करणलद्द.)

(महियं) जगती [f](वुत्ता
मन्दिरा लिन्द वत्थुनि)

[The earth, the floor of a terrace near a house.]

जगति नामय- (भूमि, गृहालिन्दयागृ अधिष्ठान. )


९९८
(वितक्के मथिते) तक्को,
तथा सूचि फले * मतो)

[Reasoning in one's own mind, butter-milk mixed with water, date fruit]

तक्क नामय- (वितर्क. मोरु, हिन्दिफल. )

सुदस्सनं, (सक्कपुरे
तीसु तं दुद्द से तरे)

[The city of Sakra, m.F.N. Beautiful or pleasing to the sight.]

सुदस्सन नामय- (शक्रपुर. दर्शनीयवू वस्तु॒ )


९९९
दीपो. ३(न्तर् प पज्जोत
पतिट्ठा निब्बु ती सु च)

[An island, a lamp, support, Nirvana.]

दीप शब्दय- (दिवयिन. प्रदीप. प्रतिष्ठा. निर्वाण. )

(बद्धनिस्सित सेतेसु
तीसु तं मिहिते) सितं,

[Bound, frequented for support, white, a smile.]

सित शब्दय- (बन्दनालद्द॒ आशीरत॒ धवल॒ मन्दसिना, )


१०००
थियं) पजापति [f](दारे
ब्रह्मे मारे सुरे पुमे)
[A wife, Brahma, the deity so called Mara.]

पजापति नामय- (छायाव [f]ब्रह्म, मारदृवता. )

(वासुदेवेन्तके) कण्हो.
(सो पापे अ सि ते ति सु)

[Vishnu, the deity so called, Mara, m.F.N. Sin, black or dark, blue.]

कण्ह नामय- (विष्णु. मार. पाप. कृष्ण )


१००१
उपचारो.(उ प ट्ठा ने
आसन्ने ४ ञ्ञतरोपने)

[Serving or waiting upon, vicinity, implication.]

उपचार नामय- (उपस्थान. समीप. अन्य धर्मयखुगृ आरोपनय. )

* "सुचिफले" अम्बिलपत्तफलेति टीका.

[SL Page 144][\x 144/]

सक्को. (इन्दे जनपदे
साकियो सो खमे तिसु)

[Sakra, province inhabited by the descendants of the Sakya race, a man of the Sakya race, a fit person.]

सक्क नामय- (शक्रया. शाक्यजनपद, शाक्यवंशोत्पन्नया. योग्यया॒ )


१००२
(वज्जने) परिहारो. (च)
सक्कारे चेव रक्खने)

[Leaving, service, protection.]

परिहार नामय- (ह्श्रीम, उपस्थान, रक्षा. )

(सोतापन्नादिके अग्गे)
अरियो॒ तीसु द्विजे पुमे)

[Those who have attained any one of the certain roads in Nirvana, of which there are four, viz, sotapatti, sakadagami, anagami, and arahanta, eminent, a Brahman.]

अरिय नामय- (सोतापन्नादीन्॒ श्रेष्ठया॒ ब्राह्मण. )


१००३
सुसुको. (सुंसुमारे च
बालके च उ लू पि नि) *
[An alligator, an infant, a porpoise, but according to some another fish shaped like a porpoise.]

सुसुक नामय- (किम्बुऌउन्, बाल. एनम् मत्स्य विशृषयक्. )

इन्दिवरं, (मतं नीलु-
प्पले उद्दालपादपे)

[A blue water lily, Cassia fistula.]

इन्दिवर नामय- (नीलोत्पल, èसऌअ गस्, )


१००४
असनो. (पियके कण्डे
भक्खने खिपने)१ सनं,

[The tree called in Singhalese piya gaha, Terminalia alata, the shaft of an arrow, food, throwing aside.]

असन नामय- (पियागस्. शर. क्श्म, द्श्मीम. )

(युगे २धिकारे विरिये
पधाने चान्तिके) धूरो.

[A yoke, an office or employment, perseverance, principal, nearness or proximity.]

धुर शब्दय- (वियदण्डु, धुर. वीर्य्य, प्रधान. समीप. )


१००५
(काले च भक्खिते तीसु
लवित्ते) असतो. (पुमे)

[Black or dark blue, eaten, a sickle.]

असित नामय- (कृष्ण॒ अनु भुक्त॒ द्श्क्èत्त.)

पवारण [f](पटिक्खेपे
कथिता ज्झेसनाय च)

[Discontinuance, invitation.]

पवारण नामय- (व्èलकीम[f]आराधना.)


१००६
(उम्मारे फसिका थम्भे)
इन्दखीलो. (मतो थ च)

[A threshold, a post in the front of a city gate.]

इन्दखील नामय- (एलिपत्त. फसिका, स्थम्भ, )
पोत्थकं, (मकचि वत्थे
गन्थे लेप्यादि कम्मनि)

[A cloth made of a kind of fibre called niyada, a book, working in clay.]

पोत्थक नामय- (नियदिन्कऌअ वस्त्र, शास्त्र, लिपाम् आदि किरया,)


१००७
धञ्ञं, (साल्यादिके वुत्तं)
धञ्ञो॒ (पुञ्ञवति त्तिसु)

[Corn, m.F.N. Blessed or happy.]

धञ्ञ नामय- (शालिआदिय, पुण्यवथु॒ )

* "उलुकीनि" यन्न. "चण्डमच्छविसेसे" नि टु॒

[SL Page 145][\x 145/]

पाणि. (हत्थे च सत्ते भू
सण्ह करणीयं मतो)

[The hand, an animal or sentient being, wooden instrument for smoothing the ground, or a sort of trowel]

पाणि शब्दय- (हस्त, सत्व, बिम सिलुटुकरण दारुमय हस्त, )


१००८
(तिसु) पीतं, (हलिद्याभे
हट्ठे च पायिते सिया)

[Yellow, pleased, drunk.]

पीत शब्दय- (रन्वन्॒ सन्तुष्टया॒ बोनलद्दा॒ )

व्युहो. १(निब्बिद्धरच्छायं
बलन्यासे गणे मतो)

[A road or street through which there is no thoroughfare, array of t r o o p s : a multitude.]

व्युह नामय- (विनिविद नो गि य ह्èकि वीथि, सेना विन्यास. समूह )


१००९
(लोहितादिम्हि लोभे च)
रागो. (च रञ्जने मतो)

[Colour, desire, dyeing with some colour.]

राग शब्दय- (रक्तादिवू वर्ण, तृष्णा, र्èन्दीम्.)

पदरो. (फलके भङ्गे
प वु द्ध द रि य म्पि च)

[A plank, breaking or separation a large chasm in the earth.]

पदर नामय- (प्ल्̥रु. बिन्दीम. महत्वू भूमि विवर.)


१,१०१०
सिंघाटकं, (कसेरुस्स-
फले मग्ग समागमे)

[The fruit of a certain water flower called in Sinhalese kokatia, the meeting of two or more roads.]

संघाटक नामय- (केकटियअल, मार्ग सन्धि,)

(बहुलायं च खेऌअम्हि)
एऌआ [f](दोसे)२ ऌअ, (मीरितं)

[Cardamom, sativa, fruit.]

एऌआ नामय- (एन्साल् [f]केऌअ [f]द्ल्̥ष, )


१०११
आधारो. (चाधि करणे
पत्ताधारे लवालके)

[Locative case, the stand or support of a cup or other vessel, a moist and fertile plot of ground.]

आधार शब्दय- (अधिकरण कारक. पात्राधार, त्ल्̥त्èनि.)

कारो. ३(गभेदे सक्कारे
सो पुमे बन्धनालये)

[A sort of tree, a benefit conferred, a prison.]

कार शब्दय- (करगस्, सत्कार, बन्धनागार. )


१०१२
करका[f](मेघ पासाणे)
करको (कुण्डिकाय च)

[Hail: a vessel for holding water, a water pot.]

करका शब्दय- (पाणव्èसि [f]कुडिका.)

(पापने च पदातिस्मिं)
(गमने) पत्ति [f](नारियं)

[Attainment, infantry or foot soldier, marching.]

पत्ति नामय- (पुण्यप्रापण [f]पाबलसेनग [f]गमन् [f ]


१०१३
छिद्दं, रन्धं, (च) विवरं,
(सुसिरे दू स न म्हि च)

[A hole or vacuity, fault or defect.]

छिद्द, रन्ध, विवर यन नामत्रय- (सिदुरु, द्ल्̥ष. )

[SL Page 146][\x 146/]

मुत्ता [f](तु मुत्तिके) मुत्तं, (पस्सावे मु चि ते ति सु)

[A pearl, urine, m..F.N.Released.]

मुत्त नामय- (मुतु [f]मुत्रजल, बन्धन मुक्त वस्तु॒ )


१०१४

(निसेधे) वारणं, (हत्थि
लिङ्ग हत्थिसु) वारणो.

[Prohibition a bird of prey r a t h e r e s e mbling an elephant, elephant.]

वारण शब्दय- (व्èलकीम, èत्गिजुलिहिणि, èतुन्,)

दानं, (चागे मदे सुद्धे
खण्डने लवने खये)

[Gift of donation, t h e t e m p o r a l juice of an ele p h a n t w h i c h exudes when the elephant is in rut, puriti, division, cutting.]

दान शब्दय- (परित्याग, मद, सुद्ध, भेद, छेदन, क्षय, )


१०१५
(मनोतो से च निब्बाणे
१त्थगमे) निब्बुती [f](त्थियं)

[Mental gratific a t i o n, exemption from transmigra tion, destruction.]

निब्बुति नामय- सित्सतुटु [f]निवन् [f]विनाश [f ]

नेगमो. (निगमुब्भुते
तथा पण्यो पजीविनी)

[Produce of a large village , a trader.]

नेगम नामय- (निगम्ल्̥त् प न् न वस्तु. व्यवहारयेन् जीवत्वन्नहु.)


१०१६
(हरितस्मि ञ्च पण्णे च)
पलासो. (किंसुकद्दुमे)

[Green, leaf, a tree called kaela gaha in Sinhalese.]

पलास नामय- (नील, पत्र, क्श्ल गस्.)

पकासो॒ (पाकटे तीसु
आलोकस्मिं(पुमे मतो)

[Public or known. Lustre or light.]

पकास नामय- (प्रकट वस्तु॒ आल्ल्̥क.)

१०१७

पक्कं, (फलम्हि तं नासुम्मुखे परिणते तिसु)

[Fruit, m. F. N destructible or p e r i s h a b l e, mature or ripe.]

पक्क नामय- (फल, विनाशोन् मुख वस्तु॒ मुहुकऌअ देय॒ )

पिण्डो. (आजीवने देहे
पिण्डने गोऌअके मतो)

[L i v e l i h o o d, body, forming into a lump, a lump.]

पिण्ड नामय- (जीवितवृत्ति. शरीर. पिण्डुकिरीम, पिण्ड.)


१०१८
वट्टो, (परिब्बये कम्मा
दिके सो वट्टुले तिसु)

[Exp enditure, fate or the supposed consequence of acts committed in a former state of existence, m.F.N. Circular or globular.]

वट्ट नामय- (व्èटुप्, कर्मविपाक, व्रत्तादिय, वटदेय. )

(पच्चाहारे) पटिहारो
(द्वारे च द्वारपालके)

[Carrying back, a door, a porter.]

पटिभार नामय- (न्èवत गेणयाम. द्वार, द्वारपाल.)

[SL Page 147][\x 147/]

१०१९
नारियं) भीरु [f](कथिता
भीरुके सा तिलिङ्गिका)

[A woman, m.F.N. Timid.]

भीरु नामय- (स्तीरन्[f]भीरुकया॒ )

विकटं, (गूथ मुत्तादो)
विकटो॒ (विकते तिसु)

[Excrement, m.F.N. Changed in form.]

विकट नामय- (मलमुत्रादिय, विकारप्राप्त॒ )

१०२०
वामं ॒(सव्यम्हि तं चारु
वि प री ते सु तीस्व थ)

[The left hand side, m. F. N. Pleasing, contrary.]

वाम नामय- (वामभाग॒ सुन्दरार्थ॒ विरुद्धार्त्थ॒)

(संख्या भेदे सरव्ये च
विहणे) लक्ख, १(मुच्चते)

[A hundred thousand, a mark of shooting, mark.]

लक्ख नामय- (संख्याविशृष, लक, चिह्न,)


१०२१
सेनी [f](त्थि समसिप्पीनं
गणे चावलिय म्पि च)

[A company of fellow-a r t i s t s, row of range.]

सेनी नामय- (समान शिल्पीन्गृ समूह [f]पटिपाटि [f ]

(सुधायं धूलियं) चुण्णो.
चुण्णं, (च वासचुण्णके)

[Plaster, mortar, dust, aromatic powder.]

चुण्ण नामय- (सुणु॒ धूलि. वत्सुणु, )


१०२२
जेतब्बे तिप्पसत्थे ति-
वुद्धे) जेय्या॒ (तिसूदितं)

[Fit for conquest, very celebrated very aged.]

जेय्य नामय- (दिनिययुत्त॒ अत्यर्त्थयेन् प्रशस्त॒ अतिवृद्ध॒ )

तक्केतु) मथितं, (होत्या
२लोलिते) मथितो॒ (तिसु)

[B u t t e r m i l k without water, m. F. N. Stirred up or agitated.]

मथित नामय- (मोरु, अऌअलनलद्द॒ )


१०२३
अब्भूतो॒ (च्छरिये तीसु
पणे चेवा) ३ब्भुतो. (पुमे)

[Surprising, wager.]

अब्भुत नामय- (आश्चर्य्य॒ परदुतिबीम, )

मेचको॒ (पुच्छमूलम्हि
कण्हेपि मेचको तिसु)

[The root of the tail, m. F. N. Black or dark blue.]

मेचक नामय- (वालधिमुल॒ कृष्ण वस्तु॒ )


१०२४
वसवत्ति, (पुमे मारे
वसवत्ता पके तिसु)

[W a s a w a r t h i, the deity who presides over the sixth or the highest of the dewalokas, m.F.N. Capable of subduing or bringing innto subjection.]

वसवत्ति नामय- (मारया, वशङ्गयेहि पवत्वन्ना॒ )

(सम्भवे चा)४ सुचि. (पुमे
अमेज्झे तीसु दिस्सति)

[Semen genitable m. F. N. Foeces ordure.]

असुचि नामय- (सुक्ल, अमेध्या. )

[SL Page 148][\x 148/]

१०२५
अच्छो. (इक्के पुमे वुत्तो
पसन्नम्हि ति लिङ्गिको)

[A bear, m.F.N. Clear or transparent.]

अच्छ नामय- (वलसुन्. प्रसन्न॒ )

(बऌइसे सेल भेदे च)
वंको. (सो कुटिले तिसु)

[A fishing hook, an overhanging rock, m. F. N. Crooked.]

वंक नामय- (बिऌइय, पर्वतविशृष, कुटिल वस्तु॒ )


१०२६
(कुणपम्हि) छवो. (ञेय्यो
लामके सो तिलिङ्गिको)

[A dead body m. F. N. Vile.]

छव नामय- (मृतशरीर. हीन॒)

सब्बस्मिं) सकलो॒ (तीसु
अद्धम्हि पुरिसे सिया)

[All, a part.]

सकल नामय- (सियल्ल॒ अर्ध. )


१०२७
चन्दग्गाहादिके चेवो)
१ प्पादो. (उप्पत्तियम्पि च)

[An omen of ill, such as eclipses of the sun or m o o n, b i r t h, origin.]

उप्पाद नामय- (चन्द्र सूर्य्यग्रहणादिय, उत्पत्ति )

(पदुस्सने) पदोसो. (च
कथितो सं वरी मुखे)

[Exciting to anger, evening or the beginning of night.]

पदोस नामय- (द्वे षोत् पत्ति रातिरमुख )


१०२८
(रुधिरे) लोहितं, (वुत्तं
रत्तम्हि) लोहितं॒ तिसु)

[Blood, red.]

लोहित नामय - (श्रोणित, रत॒ )

उत्तमङ्गे पुमे) मुद्धो.
मुद्धो॒ (मूऌहो तिलिङ्गिको)

[The head, m. F.N. Stupid.]

मुद्ध नामय - (उत्तमाङ्ग मूढ॒ )

१०२९
(रट्ठम्हि) विजितं, (वुत्तं
विजिते) विजितो॒ (तिसु)

[A r e a l m or kingdom, m. F. N. Conquered.]

विजित नामय- (रट, दिनन लद्द॒ )

परित्तं, (तु परित्ताणे)
परित्तो (तीसु अप्पके)

[Avoiding any danger, m. F. N. Little.]

परित्त नामय- (रक्षा, अल्पार्त्थ॒ )


१०३०
कुम्भण्डो. (देवभेदे च)
दिस्सति वल्लि जा ति यं)

[One of a class of deities, a species of creeping plant called in Sinhalese poosool.]

कुम्भण्ड नामय- (दृवविशृष लता जातियेक् )

(चतुत्थंसे पदे) पादो.
(पच्चन्त सेल रंसिसु

[A quarter of fourth part. A foot, hill near a mountain, a ray of light.]

पाद नामय- (चतुर्त्थभाग पाद, प्रत्यन्तपर्वत. रश्मि. )


१०३१
वंगो. (रोगन्तरे वङ्गा-
देसे पुम बहुम्हि च)

[A species of disease, m. Pl. Name of a country.]

वंग नामय- (रोग विशृषयेक्. एनम् दृशय )

[SL Page 149][\x 149/]

(कम्मारभण्डभेदे च
खटके) मुट्ठि. [F](च द्विसु)

[A smith's hammer, the fist.]

मुट्ठि नामय- (कम्बुरन्गृ भाण्ड विशेषयेक्. [F]मिटिय. [F ]


१०३२
अम्मणं, (दोनियं चेका-
दस दोणप्प माणके)

[A canoe, a trough, a measure holding eleven dronas.]

अम्मण नामय- (ओरु, एकोऌओस् द्रोणयक्, )

(अधिट्ठितिय मा धा रे
हाने)२ धिट्ठान, ३(मुच्चते)

[Fixing, a resolve, a support, stay]

अधिट्ठान नामय- (इटीम्, आधार, सिटीम )


१०३३
(पुमे) महेसी. (सुगते
देवियं नारियं मता)

[An epithet of Buddha, a queen or empress.]

महेसी नामय- तथागत. अगमेहेसि [f ]

(उपद्दवे) उपसग्गो.
(दिस्सति पा दिके पि च)

[Danger, cause of alarm, a preposition.]

उपसग्ग नामय- (उपद्रव प-आदीहु )


१०३४

वक्कं, (कोट्ठास भेदस्मिं)
वक्को, (वंके तिसुच्चते)

[A part, portion or share, m. F. N. Crooked, bent.]

वक्क नामय- (वकुगडु, कुटिल॒ )

विज्जा [f](वेदे च सिप्पे च
ति विज्जादो च बु द्धि यं)

[The Veda, the sacred writings of the Brahmans, an art, the three sorts of knowledge with which a Buddha is endued, wisdom.]

विज्जा नामय- (वृद, सिल्प, तिरविद्या. प्रग्ञा.)


१०३५
(समाधिस्मिं पुमे)४ कग्गो.
(५नाकुले वाच्च लिङ्गिको)

[Internal tranquility, peace of mind, m. F. N. Unentangled]
एकग्ग नामय- (समाधि, अनाकुलार्त्थ॒ )

पज्जं, (सिलोको) पज्जो.(द्धे)
पज्जो॒ (पादहिते तिसु)

[Verse, a road, path, or way, m. F. N. Things grateful to the feet, as water for ablution.]

पज्ज नामय- (श्ल्ल्̥क, मार्ग, पयट हित द्रव्य॒ )


१०३६
कतको, (रुक्खभेदस्मिं
कतको॒ (कित्तिमे तिसु)

[Name of a tree called in Sinhalese ingeenee, the seed of which is used for clearing water, and for medical purposes, m. F. N. Artificial.]

कतक नामय- (हिङ्गिनिगस्, कारणयेन् निवृत्त वू देय॒ )

(विधेय्ये)अस्सवो॒ (तीसु
पुब्बम्हि पुरिसे सिया)

[Obedient, pus, matter.]

अस्सव नामय- (कीकरुवा॒ पूया, )


१०३७
(कल्याणे कथितं) खेमं,
(तीसु लद्धत्थ रक्खणे)

[Well-being, m. F. N. Preservation of what one has acquired.]

खेम नामय- (सुभ, लब्धवस्तु. रक्षा. )

(अथो नियोजने वुत्तं
कारिये पि पयोजनं,

[Decree, that which is to be accomplished.]

पयोजन नामय- (नियोग, साद्ध्य, )

[SL Page 150][\x 150/]

१०३८
अस्सत्थो॒ (तीसु अस्सास
प्पत्ते बोधिद्दुमे पुमे)

[Consoled, comforted, the tree called in Sinhalese asatu bo.][Ficus religiosa.]

अस्सत्थ नामय- (अस्वसट प्èमिणियहु॒ ब्ल्̥धिवृक्ष.)

(तीसु लुद्दो॒ (कुरूरे च
नेसादम्हि पुमे सिया)

[Cruel, a hunter.]

ल्रद्द नामय- (कर्कश॒ व्èदि. )


१०३९
विलग्गो॒ (तीसु लग्गस्मिं
पुमे मज्झम्हि दिस्सति)

[Stuck, fastened, the waist.]

विलग्ग नामय- (लग्नवस्तु॒ मद्ध्य प्रदृश, )

अड्ढो॒ (त्वनित्थियं भागे
धनिस्मिं वाच्च लिङ्गिको)

[M. Or n a part, half, m. F. N. Affluent opulent.]

अड्ढ नामय- (भाग, धनवथु॒ )


१०४०
कट्ठं, (दारुम्हि तं किच्छे
गहणेक सि ते तिसु)

[Wood, timber, and c, bodily pain, an impervious forest: m. F. N. Ploughed.]

कट्ठ नामय- (काष्ठ, दुक्. दुर्गमवन॒ सानत्èन॒ )

(ससन्ताने च विसये
गोचरे)१ ज्झत्त, २ मुच्चते)

[The seat of the understa n d i n g, an object of sense, as from, and c., An approved object of sense, one to which a strong attachment is formed.]

अज्झत्त नामय- (आत्मीय सन्तान, रूपादिविषय, आलम्बन विषय, )


१०४१
(भुवने च जने) लोको.

[A world, people.]

लोक शब्दय- (जगत्, सत्व. )

(मोरे त्व ३ग्गिम्हि सो) सिखी

[A peacock, fire.]

सिखी नामय- (मयुर, गिनि. )

सिलोको. (तु यसे पज्जे)

[Glory, verse.]

सिलोक नामय- (यसस, पद्य. )

(रुक्खे तु सामिके) धवो.

[A sort of tree Lythrum frutico, sun, a husband.]

धव नामय- (रुक् विशृषयक्, वल्लभ. )


१०४२
(वटव्यामेसु) निग्रोधो.

[The Indian fig tree, in Sinhalese nugagaha, jathom.]

निग्रोध नामय- (नुग , व्याम. )

धंको. (तु वायसे बके)

[A crow, a crane.]

धंक नामय- (कपुटु, कोक्. )

वारो (त्व४ वसरा५ हेसु)

[Occasion, a day of the week,]

वार नामय- (अवकाश, दिन, )

(कुवे त्वब्भे) पयोधरो.

[A w o m a n's breast, cloud.]

पयोधर नामय- (तन, मेघ, )


१०४३
(उच्छङ्गे लक्खणे च) १ को

[The groin or hip, a mark or token.]

अंक नामय- (èक, चिह्न. )

रस्मि [f](त्थि जुति रज्जुसु)

[A ray of light, a rope or cord.]

रश्मि नामय- (कान्ति रज्जु [f ]

[SL Page 151][\x 151/]
(दिट्ठो २ भासेसु) आलोको

[Sight, seeing looking, splendour.]

आलोक नामय- (दर्शन, अवभास, )

बुद्धो, (तु पण्डिते जिने)

[A wise or learned man, a Jina or Buddha.]

बुद्ध शब्दय- (प्राग्ञ, तथागत.)


१०४४
(सुरांसुसु पुमे) भानु

[The sun, a ray of light.]

भानु शब्दय- (सूर्य्यया, रश्मि, )

दद्धो, (तु मुग्गरे दमे)

[A staff, or club, chastisement, or punishment.]

दण्ड नामय- (मुगुरु, दमन, )

(देव मच्छेस्व)३ तिमिसो.

[A god, a fish.]

अनिमिस नामय- (दृवता, मत्श्य. )

पत्थो. तु मान सानुसु)

[A measure or capacity, a tableland on the top of a hill.]

पत्थ नामय- (माण द्रव्य, पर्वतैक दृश.)


१०४५
आतंको. (रोग तापेसु)

[Disease, penance.]

आतंक नामय- (रोग. सन्ताप. )

मातङ्गो. (सपवे गजे)

[A Chandala, an elephant.]

मातंङ्ग नामय- (चण्डाल. हस्ति. )

मिगो.(पसु कुरङ्गेसु)
[An ox or any q u a d r u p e d, a deer or antelope.]

मिग नामय- (पशुजाति, मृगजाति, )

(उलूकि ४ न्देसु) कोसियो.

[An owl, Indra.]

कोसिय नामय- (बकमूणु, शक्र.)


१०४६
विग्गहो, (कलहे काये)

[Strife contention, the body.]

विग्गह नामय- (डबर, शरीर. )

पुरिसो. (माणव५त्तसु)

[Man, or male, the soul.]

पुरिस नामय- (मनुष्य. आत्म.)

दायादो. (बन्धवे पुत्ते)

[Kinsman, son.]

दायाद नामय- (बन्धु. दरुवन्. )

(सिरे) सीसं, (तिपुम्हि च)

[The head, lead.]

सीस नामय- (हिस, ईयं, )


१०४७
(बलिहत्था६ंसुसु) करो.

[Royal revenue, tax, hand, a ray of light.]

कर शब्दय- (करवुवर. अत. रश्मि. )

(दन्ते विप्पे७द्धजे) द्विजो.

[A tooth, a Brahman, a bird, ingeneral, an oviparous animal.]

द्विज नामय- (दत्. ब्राह्मण पक्षि. )

वत्तं, (पज्जा१ नना२चारे)

[Verse, the face or countenance: meritorious act, performance of any duty imposed by the rules of religion.]

वत्त नामय- (पद्य, मुख, आचार. )

(धञ्ञङ्गे सुखुमे) कणो.

[Inner coat of corn, a small particle or atom.]

कण शब्दय- (धान्यावयव, सियुम् वस्तु.)

[SL Page 152][\x 152/]

१०४८
थम्भो.(थूणा जलत्तेसु *)

[Post or pillar, insensibility.]

थम्भ नामय- (यागट्èम्, जडब्èव्. )

सूपो (कुम्मास व्यञ्जने)

[Meat and other species of aliment used with rice, dish consisting of half-boiled rice with pulse, or half-boiled barley, and c.]

सूप नामय- (कोमु, व्यञ्जन.)

गण्डो. (फोटे कपोऌअम्हि)
[A blister on the skin, the checks, the temples.]

गण्ड नामय- (पोऌअ, कपोऌअ. )

अग्घो. (मूले च पूजने)

[Price mode of adoration or of showing respect.]

अग्घ नामय- (मिऌअ, सत्कार. )


१०४९
पकारो (तुल्य भेदेसु)

[Similitude, sort, kind.]

पकार नामय- (सादृश्य, प्रभेद )

सकुन्तो (भास पक्खिसु)

[The indian vulture cock, a bird.]

सकुन्त नामय- (घोष्ट कुक्कुट पक्षि. सामान्य पक्षि. )

भाग्ये) विधि (विधाने च)

[Good destiny, or luck, rule, form.]

विधि नामय- (शुभकर्मादिय किरया.)

(सरे खग्गे च) सायको

[An arrow, a sword.]

सायक नामय- (शर. कडु. )


१०५०
सारङ्गो (चातके फणे)

[A sort of bird called in Sinhalese etikukula, supposed to drink no water but rain water, a deer.]

सारङ्ग नामय- (सियोत्, मृग. )

सत्ती (तु सर पक्खिसु)

[An iron spear, a bird.]

सत्ती नामय- (शर, पक्षि. )

(सेदे) पाको. (विपाकेथ)

[Sweat, reward, recompense.]

पाक नामय- (सिन्दीम्, विपाक. )

(भिक्खुभेदे वये) गणो

[A body, or company of priests, a flock or multitude.]

गण भब्दय- (भिक्षु विशृष, राशि. )


१०५१
रासि. (पूजे च मेसादो)

[A heap, as of grain. And c, any sign, of the zodiac.]

राशि नामय- (समूह. मेष वृषभादिय.)

(अस्स लोणे च) सिन्धवो.

[A horse, rock-salt.]

सिन्धव नामय- (अश्व, लुणु. )

(संवट्टे) पलयो (नासे)

[A destruction of the world, disappearance]

पलय नामय- (कल्पविनाश, आदर्शन. )

पूगो. (कमुक रासिसु)

[The areca tree or its nut, a heap or multitude.]

पूग नामय- (पुवक्, समूह.)

* थूणाछवत्तेसु, ट्èम्हिद, त्èतिग्èन्मेहिद, सन् ॒
थूणा गेहादीनं पधानदारु, जलत्तं मूऌहत्तं, टी॒

[SL Page 153][\x 153/]

(अमते तु) सुधा[f](लेपे)

[Ambrosia and nectar, plaster, cement.]

सुधा नामय- (अमृत[f]लेप[f ]

अभिख्या[f](नाम रंसिसु)

[Name, ray of light.]

अभिख्या नामय- (नाम[f]रश्मि[f ]

सत्थि[f](सामत्थिये सत्थे)

[Strength, vigour, an iron spear.]

सत्थि नामय- (शक्ति[f]शस्त्र विशृषयक्[f ]

मही [f](नज्जन्तरे भूवि)

[Name of a river, the earth.]

मही नामय- (नदी विशृषयक् [f]भूमि[f ]


१०५३
(ञाणे लाभे) उपलधि [f]

[Understanding, gain]

उपलद्धि नामय- (ञाण[f]प्राप्त[f ]

पवेणि [f](कूथ वेणीसु)

[Anything spread, a woman's hair tied in a knot.]

पवेणि नामय- (आस्तरण, केसकलाप, [f ]

पवत्ति [f](वुत्ति वात्तासु)

[Story, intelligence.]

पवत्ति नामय- (प्रवृत्ति, वृत्तान्त, [f ]

(वेतने भरणे) भती [f]

[Wages, maintenance.]

भती नामय- (ब्èल, प्ल्̥षण, [f ]

लीला [f](किरयाविलासेसु)

[Action, state.]

लीला शब्दय- (किरया[f]विलास[f ]

(सत्ते तु अत्रजे) पजा [f]

[Creatures, children.]

पजा शब्दय- (सत्वयन्[f]दरुवन्[f ]


१०५४
(आचारे चा पि) मरियादा [f]

[Good conduct, boundary.]

मरियादा नामय- (चारित्र, सीमा [f ]

भू ति [f](सत्ता समिद्धि सु)

[Existence, abundance.]

भूति शब्दय- (उत्पत्ति [f]समपत्ति [f ]

(सोप्पे पमादे) नन्दि [f](च)

[D r o w s i n e s s, sloth.]

नन्दि नामय- (निद्रा[f]प्रमाद[f ]

यात्रा [f](गमन वुत्तिसु)

[March or expedition, livelihood.]

यात्रा शब्दय- (गमन्[f]प्रवृत्ति[f ]


१०५५
निन्दा [f](कुच्छा पवादेसु)
[C o n t e m p t, blame.]

निन्दा शब्दय- (गर्हा[f]द्ल्̥षार्ल्̥पण[f ]

कङ्गु [f](धञ्ञ पियङ्गुसु)

[Panic seed, a tree called puwangu]

कङ्गु नामय- (धान्य [f,]पुवङ्गु गस् [f ]

(मोक्खे सिवे समे) सन्ति [f]

[Nirwana, happiness.]

सन्ति नामय- (निर्वाण[f]कल्याण[f]दु॒खादि शमन[d ]

(विभागे) भत्ति. [F](सेवने)

[Division, reverence, devotion.]

भत्ति नामय- (विभाग[f]सृवन[f ]

[SL Page 154][\x 154/]

१०५६
(इच्छायं जुतियं) कन्ति[f]

[Wish, splendour.]

कन्ति नामय- (रुचि[f]रश्मि[f]

(रञ्जने सुरते) रति[f]

[Attachment, copulation.]

रति शब्दय- (èलीम्[f]मैथुन[f ]

(गेहे) वसति [f](वासे थ)

[A house, abode.]

वसति शब्दय- (गृह[f]विसीम्[f ]

(नदी सेनासु) वाहिनी [f]

[River, army.]

वाहिनी शब्दय- (गङ्गा[f]सृना[f ]


१०५७
(पत्थे नाले च) नालि [f](त्थि)

[A measure, atalk of a water lily.]

नालि नामय- (न्èलिय[f]नऌअ[f ]

(गणे) समिति [f](सङ्गमे)

[Company, assembly]

समिति शब्दय- (समूह[f]समागम[f ]

तण्हा [f](लोहे पिपासायं)

[Desire, thirst,]

तण्हा नामय- (अभिद्ध्या[f]पिपास[f ]

(मग्ग वुत्तिसु) वत्तनी [f]

[Road, living.]

वत्तनी नामय- (मार्ग[f]प्रवृत्ति[f ]


१०५८
(पाण्यङ्गे) नाभि [f](चक्कन्ते)

[The navel, rim or periphery of a wheel.]

नाभि शब्दय- (पेकनिय[f]निम्वऌअल्ल[f ]

(याचे) विञञ्ञत्ति [f](ञापने)

[Entreaty, intimation.]

विञ्ञत्ति नामय- (याच्ञा[f]ह्èङ्गवीम्[f ]

वित्ति [f](तोसे वेदनायं)

[Joy, sensation.]

वित्ति शब्दय- (सन्तोष[f]वेदना[f ]

( हाने तु जीविते) ठिति [f]

[Continuance, existence.]

हिति नामय- (सिटीम्[f]जीवित[f ]

१०५९
(तरङ्गे चान्तरे) वीचि [f]

[A wave, interval]

वीचि नामय- (र्èऌअ[f]छिद्र[f ]

(धीरत्ते धारणे) धिति [f]

[Fortitude, holding.]

धिति नामय- (ध्र्य्य[f]दैèरीम्[f ]

भू [f](भूमिय ञ्च भमुके)

[Earth, eyebrow.]

भू शब्दय- (भूमि[f]ब्èम[f ]

(सद्दे वेदे सचे) सुति [f]

[Voice, the Vedas, falling of drops of water.]

सुति नामय- (शब्द[f]वेद[f]व्èहीम[f ]


१०६०
गोत्तं, (नामे च वंसेथ)

[Name, lineage.]

गोत्त नामय- (नाम, अन्वय, )

(नगरे च घरे) पुरं,

[A town, a house.]

पुर नामय- (नुवर, गृह, )

[SL Page 155][\x 155/]

ओकं, (तु निस्सये गेहे)

[Asylum, house,]

ओक नामय- (आधार, गृह, )

कुलं, (तु गोत्त रासिसु)

[Lineage, multitude.]

कुल शब्दय- (गोत्र, समूह, )


१०६१
(हेमे चित्ते) हिरञ्ञं, (च)

[Gold, Wealth.]
हिरञ्ञ नामय- (स्वर्ण, धन, )

पञ्ञाणं, (त्वंक बुद्धिसु)

[A mark, knowledge.]

पञ्ञाण नामय- (चिह्न, बुद्धि, )

(अथा)१ ओरं, (च खे वत्थे)

[Sky, raiment.]

अम्बर नामय- (आकाश, वस्त्र, )

गुय्हं, (लिङ्गे रहस्यपि)

[Pudendum, a secret.]

गुय्ह नामय- (निमिति, रहस्, )


१०६२

तपो, (धम्मे वते चेव)

[Virtue, austerity.]

तप नामय- (धर्म, वृत )

(पापेत्वा२गुम्हि) किब्बिसं

[Sin, transgression.]

किब्बिस नामय- (अपुण्य, अपराध, )

रतनं, (मणिसेट्ठे सु)

[Gem, excellence]

रतन नामय- (माणिक्य, श्रेष्ठार्त्थ, )

वस्सं, (हायन वुट्ठिसु)
[A year, rain.]

वस्स नामय- (संवत्सर, वर्षा, )


१०६३

वनं, (अरञ्ञ वारीसु)

[Forest, water.]
वन नामय- (आरण्य, जल, )

(खीरम्हि तु जले पयो)

[Milk, water.]

पय नामय- (किरि, जल, )

अक्खरं, (लिपि मोक्खे सु)

[A letter of the alphabet, Nirwana.]

अक्खर नामय- (अक्षर, निर्वाण, )

मेथुनं, (सङ्गमे रते)

[Copulation, desire.]

मेथुन नामय- (सङ्गति, रति, )


१०६४
सोतं, (कण्णे पयोवेगे)

[The ear, rapid stream.]

सोत नामय- (कर्ण, जलप्रवाह, )

रिट्ठं, (पापा१सुभेसु च)

[Sin, misfortune.]

रिट्ठ नामय- (पाप, अनिष्ट, )

आगु, (पापा२पराधेसु)

[Sin, transgression.]

आगु नामय- (पाप, अपराध, )

(केतुम्हि चिहने) धजो.

[A flag, a mark.]

धज नामय- (पताक, छ्न, )


१०६५
गोपुरं, (द्वारमत्तेपि)

[A town-gate the towers over a town-gate.]

गोपुर शब्दय- (द्वार, द्वारकोष्ट, )
मन्दिरं, (नगरे घरे)

[A town, a house.]

मन्दिर शब्दय- (पुर, गृह, )

[SL Page 156][\x 156/]

वाच्च लिङ्गा परमितो*)
व्यत्तो॒ (तु पण्डिते फुटे)

[Wise, evident,]

व्यत्त नामय- (प्राग्ञ॒ विष्पष्टया॒)


१०६६
वल्लभो॒ (दयिते ३ज्झक्खे)

[Beloved, superintendent.]

वल्लभ शब्दय- (पिरयया॒ अधिकृतया॒ )

(जऌए) थूलो॒ (महत्य पि)

[Stupid, bulky.]

थूल नामय- (जडया॒ स्थुल पदार्त्थ॒ )

(कुरूरे भेरवे) भिमो॒

[Cruel, terrible.]

भिम शब्दय- (कर्कशया॒ भयंकार॒)

लोलो॒ (तु लोलुपे चले)

[Eager, shaking.]

लोल शब्दय- (लोल्हु॒ चलया॒)


१०६७
बीहच्छो॒ (विकते भीमे)

[Disguised, terrible.]

बीहच्छ नामय- (विकारप्राप्त॒ भयंकार॒ )

(कोमला ४तिखिणे) मुदु॒

[Soft, gentle.]

मुदु नामय- (सुखुम वस्तु॒ अकर्कसया॒ )

(इट्ठे च मधुरे) सादु॒

[Desired, sweet.]

सादु नामय- (पिरयवस्तु॒ प्रणीत॒ )

(सादुम्हि च पिये) मधु॒

[Sweet, pleasing.]

मधु शब्दय- (मधुर॒ इष्ट॒ )


१०६८

(सिते तु सुद्धे) ओदातो॒

[White, clean]

ओदात नामय- (सुद॒ निर्मलवस्तु॒ )

विजिव्हो॒ (सूचका १हिसु)

[Slanderer, a serpent.]

विजिव्ह नामय- (कृऌआम् कियन्ना॒ सर्पया॒ )

(सक्के) समत्थो॒ (सम्बन्धे)

[Powerful, connected.]

समत्थ नामय- (योग्यया॒ संगतार्त्थ॒ )

समत्तं॒ (निट्ठिता३खिले)

[Completed, all.]

समत्त नामय- (निष्ठाप्राप्त॒ सियलु॒ )


१०६९

सुद्धो॒ (केवल पूतेसु)

[Simple, pure.]

सुद्ध नामय- (अमिश्र॒ पवित्र॒ )

जिघञ्ञो ३(न्ता४धमेसु च

[Final, vile.]
जिघञ्ञ नामय- (अवसान॒ लामक॒ )

पोणो॒ (पणत निन्नेसु)

[Sloping, deep.]

पोण नामय- (अवनत॒ गम्भीर॒ )

अञ्ञनीचेसु चे) ५ तरो॒

[Other, vile.]

इतर शब्दय- (अन्यार्त्थ॒ हीनार्त्थ )

* मेयिन् मत्तेहि "व्यत्त नामयेहि पटन् "बालिस" नामय अन्तकोट èति शब्दय्ल्̥, "अभिधेय्य
लिङ्गिकय्ल्̥य" अभिधेय्य लिङ्गिक बवट मृ ॒ लकुणयि.

[SL Page 157][\x 157/]

सुचि॒ (सुद्धे सिते पुते)

[Clear, white, pure.]

सुचि नामय- (निर्मल॒ धवल॒ पवित्र॒ )

पेसलो॒ (दक्ख चारुसु)

[D e x t e r o u s, beautiful.]

पेसल नामय- (दक्ष॒ सुन्दरार्त्थ॒ )

अधमो॒ (कुच्छिते ऊने)

[Vile, incomplete.]

अधम शब्दय- (निन्दित॒ असम्पूर्ण॒ )

(अप्पियेप्य) ६लिको॒ (भवे)

[D i s p l e a s i ng, false.]

अलिक नामय- (अपिरय॒ मुसवा॒ )


१०७१

(ब्यापे असुद्धे,) संकिण्णो॒

[Diffused, miscellaneous, mixed.]

संकिण्ण नामय- (पतऌअ॒ मिश्र॒ )

भब्बं॒ (योग्गे च भाविनि)
[Suitable, future.]

भब्ब नामय- (योग्यार्त्थ॒ मतुवन देय॒ )

सुखुमो॒ (अप्पणा७णुसु)

[Little, minute.]

सुखुम नामय- (अल्पार्त्थ॒ सियुम् देय॒ )

वुद्धो॒ (थेरे च पण्डिते)

[Old, learned.]

वुद्ध नामय- (वृद्ध॒ प्राग्ञ॒ )


१०७२
(सुभे साधुम्हि) भद्दो॒ (थ)

[Happy, right.]

भद्द नामय- (इष्ट॒ सुन्दर॒ )

(त्यादो*च विपुले) बहु॒

[Much, many, large, ample.]

बहु शब्दय- (त्र्यादिसंख्या॒ बहुलार्त्थ॒ )

धीरो॒ (बुधे धितिमन्ते)

[Wise, possessed of fortitude.]

धीर शब्दय- (प्राग्ञ॒ ध्र्य्यमैअत्॒ )

वेल्लितं॒ (कुटिले धुते)

[Crooked, shaken.]

वेल्लित नामय- (कुटिल वस्तु॒ कम्पितार्त्थ॒ )


१०७३
विसदो॒ (व्यत्त सेतेसु)

[Evident, white.]

विसद नामय- (परिव्यक्त॒ धवल॒ )

तरुणो॒ तु युवे नवे)

[Young, new.]
तरुण नामय- (लदरु॒ अभिनव॒ )

योग्गं, (यानखमे) योग्गो

[Any vehicle, fit,]

योग्ग नामय- (वाहन, (नपुं) समर्त्थ॒ )

पिण्डितं ॒ (गणिते घने)

[Counted, thick.]

पिण्डित नामय- (पुडु गणन॒ ह्èसुनुदेय॒ )

* ऽबहुसद्दो एकस्मिं द्विसु च नप्पवत्ति त्यादिसु येव पवत्तितीति मञ्ञमानो त्यादोति
वदति, एकवचन बहुवचनन्ति वुत्तत्ता पन द्वीस्वपि बहुसद्दोवत्ततेव, आचरियेन
परसमय वचनाति मनसि कत्वा त्यादोति वुत्तं, तिविधं हि तत्थ वचनं एकवचनं
द्विवचनं बहुवचनत्ती, सब्बपारि सदत्ता ब्याकरणस्स सब्बेसं वादा कत्थचि
कथीयन्ते" यनु टीकायि.

"बहु (स्यात् त्यादिसंख्यासु विपुले पयभिधेयवत") यनु मेदिनि.

[SL Page 158][\x 158/]

१०७४
(बुधे) १ भिजातो॒ (कुलजे)

[Learned, noble.]

अभिजात नामय- (प्राग्ञ॒ कुलीन॒ )

(वुद्धो रूसु) महल्लको॒

[Aged, spacious.]

महल्लक नामय॒ (वृद्ध॒ विसाल॒ )

कल्याणं॒ (सुन्दरे चापि)

[Good, fortunate.]

कल्याण नामय- (सुन्दरार्त्थ॒ इष्ट॒ )

हिमो ॒ (तु सीतले पि च)

[Cold, dew.]

हिम नामय- (सीतल॒ हिम॒ )


१०७५
(लोले तु सीघे) चपलो॒

[Fickle, rapid.]
चपल नामय- (चञ्चल॒ सीघ्र॒ )

(वुत्ते) उदित ॒ (१मुग्गते)

[Discourse, starting up.]

उदित नामय- (कियनलद्द॒ उद्गतार्त्थ॒ )

(आदित्ते गब्बिते) दित्तो॒

[Resplendent, arrogant.]

दित्त नामय- (दिलियेन लद्द॒ गर्व èत्तन्॒ )
पिट्ठं॒ (तु चुण्णिते पि च)


[Pulverized]

पिट्ठ नामय- (सुणु करणलद्द॒ पिटि )


१०७६
(विगते वायने) वीतं॒

[D e p r i v e d, woven.]

वीत शब्दय- (विगतार्त्थ॒ वियमन्॒ )

भावितं॒ (वड्ढिते पि च)

[Increased, accustomed.]

भावित शब्दय- (वृद्धितार्त्थ॒ परिभावितार्त्थ॒ )

(भज्जिते पतिते) भट्ठो॒

[Roadsted, fallen.]

भट्ठ नामय- (बदिन लद्द॒ गलित॒ )

पुट्ठो॒ (पुच्छित पोसिते)

[Q u e s t i o n e d, nourished.]

पुट्ठ नामय- (विचारणलद्द॒ पोषणय करणलद्द- )


१०७७
जातो. (भूते चये) जातं,

[Born, assembled.]

जात शब्दय- (उत्पन्न, राशि, )

पटिभागो॒ (समा २ रिसु)

[R e s e m b l i n g, enemies.]

पटिभाग शब्दय- (समानार्त्थ॒ सतुरन्॒ )

सूरो॒ (वीरे रपि सूरे)

[Persevring, the sun.]

सूर शब्दय- (वीर्य्यवथु॒ आदित्य॒ )

दुट्ठो॒ (कुद्धे च दूसिते)

[Angry, corrupted.]

दूट्ठ नामय- (किपियहु॒ विकारप्राप्त॒


१०७८
दिट्ठो॒ ३ (रिम्हि४क्खिते दिट्ठो)

[Enemy, visible.]

दिट्ठ नामय- (सतुरन्॒ दक्नालद्द॒ )

(मूऌहे पोते च) बालिसो॒

[Dunce, young.]

बालिस नामय- (मूढ॒ बाल॒ )

[SL Page 159][\x 159/]

(निन्दायं खेपने) खेपो.

[Derision, throwing.]

खेप नामय- (निन्दा, द्èमीम. )

नियमो. (निच्छये वते)

[Certainty, ascertainment, any religious observance]

नियम नामय- (निश्चय, व्रत. )


१०७९
(सलाकायं) कुसो (दब्भे)

[A blade of grass, g r a s s n a m e d "kusa".]
कुस नामय- (कुसपत्, दब्भ, तृण. )

(बाल्यादो तु खये) वयो.,

[Age, destruction.]

वय नामय- (वयस्. विनाश. )

(लेप गब्बे स्व)१ वलेपो.

[Anointing, pride.]

अवलेप शब्दय- (लेप. गर्व. )

अण्डजो. (मीन पक्खिसु)

[Birds: fishes.]

अण्डज नामय- (मत्श्य. पक्षि. )


१०८०
(बिलाऌए नकुले) बब्बु.

[Cat. Mungoose.]

बब्बु नामय- (बऌअल् मुगटि. )

मत्थो. (मत्थान सत्तुसु)

[A churn, a kind of cake.]

मत्थ नामय- (म्ल्̥रु अऌअलन मत, हत्सुनु. )

वालो. (केसे स्सादि लोमे)

[Hair of the head, horse hair.]

वाल नामय- (केस, अश्वादीन्गृ लोम्. )

संघातो. (घात रा सि सु)

[P u n i s h m e n t, multitude.]

संघात नामय- (वध, समूह.)


१०८१

(गोपगामे रवे) घोसो.

[A village of herdsmen, sound.]

घोस नामय- (गोपलुगम, ध्वनि )

सूतो. (सा र थि व न्दि सु)

[Charioteer, poet laureate.]

सूत नामय- (रियस्èरि वन्दिभट्ट. )

माल्यं, (तु पुप्फे तद्दामे)

[Flowers, wreath of flowers.]

माल्य शब्दय- (मल्, मल्दम्. )

वाहो. (तु सकटे हये)

[Conveyance, a horse.]

वाह शब्दय- (ग्èल, अश्व. )


१०८२
(खयेच्चने चा) २ पचयो.

[Destruction, an offering.]
अपचय शब्दय- (विनाश. पूजा. )

कालो. समय मच्चुसु)

[Time, death.]

काल शब्दय- (काल. मरण. )

(भे) तारका [f](नेत्तमज्झे)

[A star, pupil of the eye.]

तारका शब्दय- (नक्षत्र [f]टिङ्गिनि [f ]

सीमा [f3](वधिथुतीसुच)

[A border, praise.]

सीमा शब्दय- (अवधि [f]स्तुति [f ]


१०८३
आभोगो. (पुण्णतावज्जे-

[Completion, perfection, repeated reflection.]

आभोग शब्दय- (परिपूर्णत्व, आवर्जना. )

स्वा) १ लि[f](त्थि सखि सेतुसु)

[Female friends, mound, embankment, bridge.]

आलि शब्दय- (येहेलिय [f]मियर [f ]

[SL Page 160][\x 160/]

(सत्ते थूले तीसु) दऌहो॒

[Strong, large.]

दऌह नामय- (शक्तिमथु॒ स्थुल वस्तु॒ )

लता [f](साखाय वल्लियं)

[A Branch, creeper.]

लता शब्दय- (साखा [f]व्èल् [f , ]


१०८४
मुत्ति [f](त्थि मोचने मोक्खे)

[Redemption, deliverance, Nirwana.]
मुत्ति नामय- (मिदीम [f]निर्वाण) [f ]

कायो. (तु देह रासिसु)

[The body, a multitude.]

काय शब्दय- (शरीर, समूह. )

(नीचे) पुथुज्जनो. (मूऌहे).

[Vile person, fool.]

पुथुज्जन नामय- (नीचया. मूढया. )

भत्ता. (सामिनी धारके)

[Husband: a bringer up.]

भत्तु नामय- (स्èमिया. दरन्ना. )


१०८५
(सिखा पिञ्जेसु) सिखद्धो.

[A tuft of hair, a peacock tail]

सिखद्ध नामय- (चुडा, मयुर पिज. )

(सत्ते त्वत्तनि) पुग्गलो.

[Animal: the soul or life]

पुग्गल नामय- (सत्व आत्म. )

सम्बाधो. (संकटे गुय्हे)

[Narrow, the parts of generation.]

सम्बाध शब्दय- (निरवकास गुह्य प्रदेश. )

(नास खेपे) पराभवो.

[Destruction, contempt, derision,]
पराभव नामय- (विनाश. निन्दा. )


१०८६
वच्चो. (रूपे करीसेथ)

[Beauty, excrement.]

वच्च नामय- (रूप, अमेद्ध्य )

जुति [f](त्थि कन्ति रंसिसु)

[Desire, beams, splendour.]

जुति नामय- (रुचि. रश्मि. )

लब्भं. (युत्ते च लद्धब्बे)

[Propriety, things proper to be received.]

लब्भ नामय- (युक्तार्त्थ, ल्èबिय युत्त, )

(खद्धे पण्णे) दलं, (मतं)

[A part, a leaf.]

दल नामय- (भाग, पत्र. )


१०८७
सल्लं, (कण्डे सलाकायं)

[An arrow, stake.]

सल्ल नामय- (शर, उल्. )

(सुचित्ते) धावनं, (गते)

[Purity, a journey.]

धावन नामय- (पवित्र, गमन् )

(भन्तत्ते) विब्भमो. (भावे)

[Agitation, amorous dalliance.]

विब्भम नामय- (भ्रान्ति. लीला. )

मोहो. २(विज्जाय मुच्छने)

[Ignorance, a swoon.]

मोह नामय- (अग्ञान. मूर्छा. )

[SL Page 161][\x 161/]

१०८८
सेदो. (घम्म जले पाके)

[Perspiration, a boiling.]

सेद नामय- (डादिय, इवीम्. )

(गोऌए उच्छु मये) गुऌओ.

[A ball, sugar.]

गुऌअ नामय- (गुऌइका, (क्èट) इक्षुविकार, )

(मित्ते सहाये च) सखा.

[Friend, associate.]

सख शब्दय- (मित्र. विस्वस्हु. )

विभू. (निच्चप्पभूसु सो)

[Perpetual, rich people.]

वीभू शब्दय- (नित्यार्त्थ, पोहोसत्तु. )


१०८९

(खग्गे कुरूरे) नेत्तिंसो.

[Sword, cruel.]

नेत्तिंस नामय- (खड्ग, कर्कश. )

(परस्मिं चात्र तीस्व)१ मु॒
[Absent, present.]

अमु शब्दय- (असम्मुखार्त्थ॒ सम्मुखार्त्थ॒ )

कलङ्को. २(ङ्का पवादेसु)

[Sear, flaw, blame.]

कलङ्क नामय- (चिह्न, द्ल्̥ष. )

(देसे) जनपदो. (जने).
[Country, people.]

जनपद नामय- (दृश, जन. )


१०९०
(पज्जे) गाथा [f](वचीभेदे)

[A verse, a kind of speaking.]

गाथा शब्दय- (श्लोक [f]वाग्भेद [f ]

वंसो. (त्व त्वय वेणुसु)

[A generation, race, a bamboo.]

वंस नामय- (कुल वृणु. )

यानं, (रथादो गमने)

[Any travelling conveyance, journey.]

यान शब्दय- (रथादिय, गमन्, )

(सरूपस्मि मधो) तलं,

[Form. Image, bottom, base.]

तल शब्दय- (स्वरूप, यट, )


१०९१
मज्झो. (विलग्गे वेमज्झे

[A tail, the middle.]

मज्झ नामय- (वल्गा. मध्य. )

पुप्फं, (तु कुसुमो३ तुसु)

[Flowers, the menses.]

पुफ्प नामय- (कुसुम, ओसप्, )

सीलं, (सभावे सुब्बत्ते)

[Condition, well being.]

सील नामय- (स्वभाव, शुचिवृत्ति. )

पुङ्गवो. (उसभे वरे)

[A bullock, distinguished person.]

पुङ्गव शब्दय- (वृषभ, श्रेष्ठ. )


१०९२
(कोसे खगादि बीजे)४ ण्डं,

[Testicles: eggs of birds, and c.]

अण्ड शब्दय- (अण्डक्ल्̥ष, पक्षि आदीन्गृ बीज, )

कुहरं, (गब्भरे बिले)

[A cavern, a hollow.]

कुहर शब्दय- (पर्वतविवर, छिद्र, )

[SL Page 162][\x 162/]

(नेत्तिंसे गण्डके) खग्गो.

[A sword, a unicorn.]

खग्ग नामय- (खड्ग, गण्डमाग.)

कदम्बो. (तु दुमे चये)

[A tree][Nonclea]॒ [a multitude]

कदम्ब नामय- (वृक्ष विशृषयेक्, राशि, )


१०९३

(भे धेनुयं) रोहिणि [f](त्थि)

[A Star, one of the 27 lunar constellation, a cow.]

रोहिणी नामय- (रेहेण रतुदेन. )

वरङ्ग, (योनियं सिरे)

[Female parts of generation, the head.]

वरङ्ग नामय- (योनिमार्ग, उत्तमाङ्ग, )

(अक्कोसे सपथे) सापो.

[Abuse, imprecation.]

साप नामय- (आक्रोष, दिविरीम्. )

पंकं, (पापे च कद्दमे)

[Sin, mud.]

पंक नामय- (अपुण्य, मड. )

१०९४
(भोगवत्यू रगे.) भोगि

[A rich man, snakes.]

भोगि नामय- (भोगवथु. सर्प. )

१ससरो. (तु सिव सामिसु)

[Iswara, chief.]

इस्सर नामय- (महादेवि. नायक. )

(बले पभावे) विरियो.

[Bodily strength, influence.]

विरिय नामय- (शक्ति. आनुभाव. )

तेजो. (तेसु च दित्तियं)

[Bodily strength: splendour, glory.]

तेज नामय- (शक्ति. आनुभाव. दीप्ति. )


१०९५
धारा [f](सन्तति खग्गङ्गे)

[Stream, a shower, edge of a sword.]

धारा शब्दय- (प्रबन्ध[f]कडुमुवहत्[f ]

वानं, (तण्हाय सिब्बने)

[Desire, stitching.]

वान शब्दय- (तृष्णा, गेत्तम् किरीम्, )

खत्ता. (सूते पटिहारे)

[Charioteer, a porter.]

खत्तु नामय- (रथाचारि, द्वारपाल. )

(वित्ति पीऌआसु) वेदना [f]

[Satisfaction, pain.]

वेदना शब्दय- (तुष्टि[f]पीडा[f ]


१०९६
(थियं) मति [f](२च्छा पञ्ञासु)

[Will, wisdom.]

मति शब्दय- (इच्छा[f]प्रग्ञा[f ]

(पापे युद्धे रवे) रणो.

[Sin, war, sound.]

रण शब्दय- (पव्, संग्राम, शब्द. )

लवो. (तु बिन्दु८च्छेदेसु)

[Drop, a cutting.]

लव शब्दय- (कनिका. छेदन. )

(पलापे४तिसये) भुसं,

[Chaff, exceedingly.]

भुस नामय- (बोल्, अतिशयार्त्थ, ).


१०९७
बाधा [f](दुक्खे निसेधे च)

[Sorrow, hindrance.]

बाधा शब्दय- (दुक्[f]व्èलकीम्[f ]

(मूल पदेपि) मातिका*[f]

[A text, a stream.]

मातिका नामय- (मातृका वचन[f]èऌअ )
* ऋनम्, विभागकरण पिणिस आदियेहि तबनलद संग्रह वचन

[SL Page 163][\x 163/]

सेनहो. (तेले धिकप्पेमे)
[Oil, great affection, love.]

स्नेह शब्दय- (तेल्, अधिकप्रेम. )

(घरा१ पेक्खासु) आलयो.

[House, desire.]

आलय शब्दय- (गृह, अपेक्षा. )*


१०९८
(केतुस्मिं) केतनं, (गेहे)

[A banner, a house.]

केतन शब्दय- (ध्वज, गृह, )

( हाने) भूमि [f](त्थियं भूवि)

[A place, the earth.]

भूमि शब्दय- (स्थान[f]पृतिवि[f ]

लेखो. (लेख्ये राजि) लेखा [f]

[A writing a line or row.]

लेख नामय- (लिवीम्. इरि [f ]

(पुज्जे तु) भगवा. (जिने)

[Object of religious adoration, a Buddha.]

भगवन्तु शब्दय- (पूजार्भ. तथागत. )


१०९९
गदा [f](सत्थे) गदो. (रोगे)

[A club, sickness.]

गदा शब्दय- (आयुध विशृषयक्[f]रोग. )

(निसज्जा पीठेस्वा)२ सनं,

[Sitting, a seat.]

आसन शब्दय- (निसद्य, पीठ, )

तथागतो. (जिने सत्ते).

[A Buddha, sentient being.]

तथागत शब्दय- (सर्वग्ञ. सत्व. )

(चये देहे) समुस्सयो.

[A multitude, the body.]

समुस्सय शब्दय- (राशि. शरीर.)

११००

बिलं, (कोट्ठासछिद्देसु)

[A part, an opening.]

बिल शब्दय- (भाग, विवर. )

वज्जं, (दोसे च भेरियं)

[Guilt, mistake. Drums.]

वज्ज नामय- (द्ल्̥ष बेर, )

(काले दीगञ्जसे) ३द्धानं,

[Time, a long road.]

अद्धान नामय- (काल, दीर्घ. मार्ग. )

(आलियं) सेतु. (कारणे)

[A dam, a bridge, cause.]

सेतु शब्दय- (मियर, हृतु. )


११०१
ओकासो (कारणे देसे)

[A cause, a place.]

ओकास नामय- (हेतु, स्थान. )

सभा[f](गेहे च संसदे)

[A hall, an assembly.]
सभा शब्दय- (शाला [f]पिरिस् [f]

यूपो. (थम्भे च पासादे)

[Pillar, palace or mansion.]

यूप शब्दय- (ट्èम्, प्रासाद. )

(था)४यनं, (गमने पथे)

[A journey, a road.]

अयन शब्दय- (गमन्, मार्ग, )

[SL Page 164][\x 164/]

११०२
अक्को. (रुक्खन्तरे सूरे)

[The wara tree, the sun.]

अक्क नामय- (वरागस्. सूर्य्या.)

अस्सो (कोणे हये प्यथ)

[A corner, horse.]

अस्स नामय- (कोण, अश्व. )

अंसो (खन्धे च कोट्ठासे)

[Shoulders, a part.]

अंस नामय- (दसरुव. भाग. )

(जालं१सुस्व) २च्चि [f,](नोपुमे)

[Flame, the sun beams.]

अच्चि नामय- (वह्निज्वाल [f]रश्मि [f ]


११०३
(नासा३सत्तेस्व)४ भावो.(थ)

[Destruction, non-existence.]

अभाव नामय- (विनाश, अविद्यमान. )

अन्न, ५ (मोदन भुत्तिसु)

[Food, eating.]

अन्न शब्दय- (आहार, अनुभव, )

जीवं, (पाणे जने) जीवो.

[Life, people.]

जीव शब्दय- (प्राण, जनया. )

घासो. (त्वन्ने च भक्खने)

[Food, and c, flesh.]

घास शब्दय- (आहार, अनुभव. )


११०४
(छदने) ६च्छादनं, (वत्थे)

[Covering, clothes.]

अच्छादन नामय- (प्रच्छादन, वस्त्र. )

निकायो. (गेह रासिसु)

[A house, a multitude.]

निकाय शब्दय- (गृह, राशि. )

(अन्नादो) आमिसं, (मंसे)

[Food, eating.]

आमिस नामय- (आहारादिय, मांसय, )

दिक्खा [f](तु यजने७च्चने)

[A sacrifice, an offering.]

दिक्खा नामय- (याग[f]पूजा[f ]


११०५
(किरयायं) कारिका [f](पज्जे)

[An action, a verse.]

कारिका नामय- (किरया[f]श्ल्ल्̥क[f ]

केतु. (तु चिहने धजे)

[Mark, banner.]

केतु नामय- (चिह्न, पताक. )

कुसुमं, (छी रजे पुप्फे)
[The menses, a flower.]

कुसुम नामय- (ओसप्, मल्, )

(वानरे तु बुधे) कवि.

[A monkey, wise men.]

कवि शब्दय- (वन्दुरन्, प्राग्ञ. )


११०६
(अधरे खरभे) ओट्ठो.

[The lips, a camel.]

ओट्ठ नामय- (दन्तावरण, ओटुवन्. )

लुद्धो. (तु लुद्दके पि च)

[Archers, desirous.]

लुद्ध शब्दय- (व्èदि ल्ल्̥लयन्. )

कलुसं, (त्वा८विले पापे)

[Turbid, sin,]

कलुस नामय- (क्èलम्बुणु दृ, अकुशल, )

(पापे) कलि. (पराजये)

[Sin. Or defeat.]

कलि शब्दय- (अकुशल. पराजय. )

[SL Page 165][\x 165/]
कन्तारो, (वनदुग्गेसु)

[A wilderness, desert road.]

कन्तार नामय- (अरण्य. दुर्गमार्ग. )

चरो (चारम्हि चञ्चले)

[A spy, wanderer.]

चर शब्दय- (चरयन्, जङ्गमयन्.

(जनावासे गणे) गामो.

[A village, multitude.]
गाम नामय- (ग्राम. समूह. )

चम्मं, (तु फलके तचे)

[A shield, skin.]

चम्म नामय- (पलिह, चर्म. )


११०८
आमोदो. (हास गन्धेसु)

[Joy, perfume.]

आमोद शब्दय- (सन्त्ल्̥ष. सुगन्द. )

चारु.(तुकनकेपिच)

[Gold, fair.]

चारु शब्दय- (स्वर्ण. सुन्दर. )

(सत्तायं) भवनं, (गेहे)

[Existence, a residence.]

भवन शब्दय- (विद्यामानत्व, गृह, )

(लेसे तु खलिते) छलं,

[Pretext, stumbling]

जल शब्दय- (व्याज, प्èकिलीम्. )


११०९
वेरं (पापे च पटिघे)

[Sin, anger.]

वेर नामय- (अकुशल, द्वेष, )

तचो. (चम्मनि वक्कले)

[Skin, bark of trees.]

तच नामय- (चर्म, सुम्बुऌउ. )

(उच्चे१धिरोहे) आरोहो.

[Height, ascending.]

आरोह नामय- (उस, आरोहण. )
नेत्तं, (वत्थन्तरा२क्खिसु)

[A kind of painted cloth, the eye.]

नेत्त नामय- (वस्त्र विशृषयक्, èस्, )


१११०
(पटिहारे मुखे) द्वारं,

[Door, entrance.]

द्वार शब्दय- (द्वार, मुख, )

(पेते ञाते) मतो॒ (तिसु)

[The dead. Known.]

मत शब्दय- (मऌअवुन्॒ दन्नालद्द॒ )

मासो. ३(परन्न कालेसु)

[Kidney bean, a month.]

मास नामय- (मासधान्य. काल विशृष. )

नग्गो. (त्वचे ऌअके पि च)

[Naked, naked ascetics]

नग्ग नामय- (अचेलक. आजीवक. )


१,१११ (दोसे घाते च) पटिघो.

[Anger. Injury.]

पटिघ नामय- (द्वेष. हिंसन. )

(मिगादो छकले) पसु.

[Quadrupeds: a goat.]

पसु नामय- (चतुस्पदयन्, एऌउवन्. )

(अरूपे चाव्हये) नामं,

[Immaterial, objects, name.]

नाम शब्दय- (अरूप धर्म. अभिधान. )

दरो. (दरथ भी तिसु)

[Bodily pain, fear.]

दर शब्दय- (शरीरपीडा, भय. )

[SL Page 166][\x 166/]

१११२
(याचने भोजने) भिक्खा[f]

[Request, food.]

भिक्खा नामय- (याग्ञा[f]आहार[f ]०

(भारेत्वतिसये) भरो.

[Weight, entire.]

भर शब्दय- (बर, अतिशयार्त्थ, )

(दब्बि न्द जायासु) सुजा [f]

[Spoon, wife of Sakkraya.]

सुजा नामय- (ह्èन्द [f]शक्रयागृ भार्य्यावक् [f ]

(मेघेत्व)१ ब्भं, (विहायसे)

[A cloud, sky.]

अब्भ नामय- (मेघ, आकाश. )


१११३
मोदको. (खज्ज भेदेपि)

[A preparation of floor for feed, things producing fermentation.]

मोदक शब्दय- (खाद्य विशृषयेक्. सुराबीज, )

(मणिके रतने) मणि.

[Vessels for containing liquids, jewels.]

मणि शब्दय- (भाजन विशृषयेक्, रुवन्. )

(सेला२रामेसु) मलयो.

[A mountain, flower garden.]

मलय शब्दय- (पर्वत विशृषयक्. पुष्पारामादिय. )

(सभा वंकेसु) लक्खणं,

[Condition, mark.]

लक्खण नामय- (स्वभाव, चिह्न. )


१११४

गवि. (सप्पिम्हि होतब्बे)

[Clarified butter, things proper to de offered.]

गवि नामय- (सर्प्पि. यागद्रव्य. ).

सिरो, (सेट्ठे च मुद्धनि)

[Superiority the head.]

सिर शब्दय- (श्रेष्ठ, मुदुन, )

(विचारेपि) विवेको. (थ).

[An inquiry, seclusion of the body.]

विवेक नामय- (परीक्षा. कायविवृक. )

सिखरी. (पब्बते दुमे)

[Mountain, tree.]

सिखरी नामय- (पर्वत, वृक्ष. )


१११५

वेगो.(जवे पवाहे च)

[Swiftness, a flood.]

वेग शब्दय- (जव. प्रवाह. )

संकु. (तु खील हेतिसु)

[Pillar, a stake or stamp: a javelin.]

संकु नामय- (कणु, आयुध विशृष. ).

(निग्गहीते कणे) बिन्दु.

[Name of a drop, a little.]

बिन्दु शब्दय- (अनुस्वार स्वल्प.)

वराहो. (सूकरे गजे).
[Hog, elephant.]

वराह नामय- (ऊरन्, èतुन्, )


१११६
(नेत्तन्ते चित्तके)३ पाङ्गं,

[Corner of the eye, a Circle marked on the forehead.]

अपाङ्ग नामय- (नेत्रान्त, तिलक, )

सिद्धत्थो. (सासपे जिने)

[Mustard seed, Goutama Buddha.]

सिद्धत्थ नामय- (अब, तथागत, )

[SL Page 167][\x 167/]

हारो. (मुत्ता गुणे गाहे)

[A pearl necklace, taking.]

हार शब्दय- (मुतुदम्, ग्रहण. )

खारको. (मुकुले रसे)

[A bud, alkali.]

खारक शब्दय- (क्èकुऌउ. रस. )


१११७
अच्चयो. १(तिक्कमे दोसे)

[Disregarding a command, fault.]

अच्चय नामय- (अतिक्रम, अपराध. )

(सेल रुक्खेस्व)२ गो. नगो.

[Mountain, a tree.]

अग-नग शब्दद्वय- (पर्वत, वृक्ष. ).

(स्वप्पे वधारणे) मत्तं,

[Very few, only mere, as soon as, emphasis.]
मत्त नामय- (अतिस्वल्प, नियम, ).

अपचित्य. ३(च्चने खये)

[An offering, destruction.]

अपचिति शब्दय- (पूजा, विनाश. )


१११८
(छिद्दा वतरणेस्वो) ४ तारो.

[A hole, descent.]

ओतार नामय- (छिद्र, अवतरण )

(ब्रह्मे च जनके) पिता.

[Brahma, father.]

पितु नामय- (ब्रह्म, पितृ. )

पितामहो. (य्यके ब्रह्मे)

[Grandfather, a Brahman.]

पितामह शब्दय- (मुत्ता. ब्रह्मया. ).

पोतो. (नावाय बालके)

[Ship, a young one.]

पोत शब्दय- (न्èवि, बाल. )


१११९
(रुक्खेवण्णेसुणे) सोणो.

[A name of a tree, red, dog.]

सोण नामय- (वृक्ष, रक्तवर्ण. बल्लन्. )

(सग्गे तु गहणे) दिवो.

[Heaven, the sky.]

दिव शब्दय- (स्वर्ग, आकाश. ).

(वत्थे गन्धे. घरे) वासो.

[Clothes, perfume, a house.]

वास शब्दय- (वस्त्र. गन्ध. गृह. ).

चुल्लो. (खुद्दे च उद्धने)

[Small, an oven.]
चुल्ल शब्दय- (क्षुद्र. उदुन. ).

११२०
कण्णो. (कोणे च सवणे)

[Corner, the car.]

कण्ण नामय- (क्ल्̥ट्, श्रोत. )

माला [f](पुप्फे च पन्तियं)

[Flowers, a row.]

माला शब्दय- (पुष्प, पन्ति. )

भागो. (भाग्ये ५ कदेसेसु)

[Moral merit, part.]

भाग शब्दय- (पुण्य, कोटस्, )

कुट्ठं,(रोगे ६ जपालके).

[Leprosy, Costus speciosus.]

कुट्ठ नामय- (कुष्टर्ल्̥ग. उपुल् कोऌअ. ).


११२१
सेय्या [f](सेनासने सेने)

[A dwelling, sleep.]

सेय्या नामय- (शयनासन [f]शयनकिरया [f ]०

(चुन्दभण्डम्हि च ब्) भमो.

[A lathe, turning round.]

भम नामय- (चुन्दकारयिन्गृ बडु विशेषयेक्, भ्रान्ति. )

[SL Page 168][\x 168/]

(वत्थादिलोमे प्य)१ ंसु. (करे),
[A small point or end of thread, sunbeams.]

अंसु नामय- (वस्त्रादीन्गृ रल् रश्मि.)

निपातो. (पतने व्यये).

[A falling, an indeclinable particle.]

निपात शब्दय- (हीम, असंख्य. )

११२२

(साखायं) विटपो. (थम्भे).

[Branch, a bush.]

विटप नामय- (शाखा, पन्दुरु. )

सत्तु. (खज्जन्तरे दिसे).

[A cake made of meal, enemy.]

सत्तु शब्दय- (अग्गला. अमित्र. ).

सामिको. (पति अयिरेसु).

[A Lord, a husband.]

सामिक नामय- (वल्लभ, स्वामि. ).

पट्ठानं. (गति हेतुसु)

[A setting out, a cause.]

पट्ठान नामय- (गमन्, कारण. ).


११२३
(रागे) रङ्गो. (नच्चट्ठाने).

[A dyeing, place for dancing.]

रङ्ग शब्दय- (रञ्जन, नृत्यस्थान. ).

पानं. (पेय्ये च पीतियं),

[A drinkable, drinking.]

पान शब्दय- (पेय्य द्रव्य, पान किरया. ).

(इणुक्खेपेसु) उद्धारो.

[A debt, plucking up.]

उद्धार नामय- (सृण, उद्धरण, ).

(उम्मारे) एऌअको. (अजे)

[Threshold, a wild goat.]

एऌअक नामय- (एऌइपत्, एऌउवन्. )

११२४
पहारो. (पोथने यामे).

[A beating, a watch.]

पहार नामय- (गेडिदीम्, यामय, ).

सरदो. (हायनो तुसु).

[A year, one of the six season, namely. September and October.]

सरद नामय- (संवत्सर सृतुविशृष. ).

(कुण्डिकाया २ ऌहके) तुम्बो.

[Spouted, pot, amall basket for measuring grain.]

तुम्ब नामय- (केण्डि, लास्स. ).

पलापो. (तु भुसम्हि च)

[Chaff unprofitable words.]

पलाप नामय- (बोल्वी, बोल्वचन. ).

११२५
(मता वाटे चये) कासु [f]

[A pit, a multitude.]

कासु नामय- (वऌअ [f]राशि [f ]०

३पनिसा. (कारणे रहे)

[Cause, secret.]

उपनिसा नामय- (हेतु. रहस्. ).

कासो. (पोट किले रोगे)

[The grass Sachcharum spontaneum, a cough.]

कास शब्दय- (व्èलुक्. रोगविशृषयेक्. ).

दोसो. (कोधे गुणे तरे).

[Anger, fault.]

दोस नामय- (क्रोध, नुगुण. ).

[SL Page 169][\x 169/]

११२६
(युत्त्यट्टालट्टितेस्व) १ ट्टो.

[A cause, a watch tower, hurt.]

अट्ट नामय- (युक्ति. अट्टाल. पीडित. )

(कीऌआयं कानने) दवो.

[A play, wilderness.]

दव शब्दय- (कीरडा. वनान्त्र. ).

(उप्पत्तियद्वो) २प्पतनं,

[Birth, rising up.]

उप्पतन नामय- (उत्पत्ति, उर्धव गमन, ).

उय्यानं, (गमने वने).

[A journey, a wilderness.]

उय्यान नामय- (गमन्, वन. ).


११२७
वोकारो. (लामके खन्धे).

[Vileness, the five essential elements of a sentient being.]

वोकार नामय- (हीन, रूपादि स्कन्ध. ).

(मूलो पदासु) पाभतं,

[Money, presents.]

पाहत नामय- (मिल, पण्डुरु. ).

दसा [f 3](वत्था पटन्तेसु).

[Condition, the border of a garment.]

दसा नामय- (अवस्था [f]वस्त्रान्त [f, ]०
कारणं, (घात हेतुसु).

[Injury, a cause.]

कारण नामय- (हिंसा, हृतु. ).


११२८
(हत्थिदाने) मदो. (गब्बे.).
[Temporal juice of the elephant, pride.]

मद शब्दय- (हस्तीन्गृ मद, गर्व. ).

घटा [f](घटन रासिसु).

[Grinding, a multitude.]

घटा शब्दय- (घटन [f]समूह [f ]०

उपहारो. (४गिहारे पि).

[An approaching, an offering.]

उपहार शब्दय- (अभिमुखयट एऌअवीम. पूजा. ).

चयो. (बन्धन रासिसु).

[Binding, a multitude.]

चय शब्दय- (प्राकारादि बन्धन. राशि.).


११२९
गन्धो. (थोके सायनीये)

[A very little, perfumes, smell.]

गन्ध नामय- (अल्पार्त्थ. आघ्राण. कटयुत्त. ).

चागो. (तु दान हानिसु).

[Donation, a destitute state.]

चाग नामय- (दान. प्रहाणि. ).

(पाने पमोदे) पीति [f](त्थि).

[Drinking, joy.]

पीति नामय- (पीम्, सन्त्ल्̥ष. ).

(इणे) गीवा [f](गले पि च).

[Debt, the throat.]

गीवा शब्दय- (सृण [f]कण्ठ [f ]०


११३०
पतिट्ठा [f](निस्सये ठाने).

[Resting place, help.]
पतिट्ठा नामय- (आश्रय, आधार [f, ]०

(बलक्कारे पि) साहसं,

[Force, fine.]

साहस शब्दय- (बलात्कार, दण्ड, ).

[SL Page 170][\x 170/]

भङ्गो. (भेदे पटे) भङ्गं,

[Breaking, dress.]

भङ्ग शब्दय- (भेदन, वस्त्र. विशेष, ).

छत्तं, (तु छवके पि च).

[The body, umbrella.]

छत्त नामय- (शरीर, छत्र. ).


११३१
(ञाणे भुवि च) भूरि [f](त्थि).

[Wisdom, earth.]

भूरि शब्दय- (प्रग्ञा[f]भूम्[f ]०

अनङ्गे) मदनो. (दुमे).

[Cupid, a medicinal plant.]

मदन शब्दय- (अनङ्गया, कुकुरुमुवन्. ).

(पमातरि*पि) माता [f](थ).

[Mother, or mother's mother.]

मातु शब्दय- (मवगृ मव[f,]स्वकीय मव[f ]

(वेठुण्हि सेसु) वेठनं,

[Tying round, a turban.]

वेठन नामय- (वेऌईम. नऌअल् पट. ).


११३२
मारिसो. (तण्डुलीये१य्ये).
[A plant, Amaranthus polygamus, a chief.]
मारिस नामय- (सुऌउकूर. शृरष्ठ. ).

मोक्खो. (निब्बान मुत्तिसु).

[Nirvana, deliverance.]

मोक्ख नामय- (निर्वाण, मिदीम्. ).

इन्दो. २(धिपति सक्केस्वा).

[A chief, Sakkraya][Indra]०

इन्द नामय- (अधिपतियन्. शक्र. ).

३रम्मणं, (हेतु गोचरे).

[Cause, Objects of sense.]

आरम्मण नामय- (कारण. अरमुणु. ).


११३३
(अंके) सण्ठान, ४(माकारे)

[Mark, mode.]

सण्ठान नामय- (चिह्न, आकृति, )

(वप्पे) वप्पो. (तटे पि च)

[Sowing, the bank of a river.]

वप्प नामय- (बीजनिक्षेप. तट. ).

सम्मूत्या [f 5](नुञ्ञावोहारे)

[Permission, custom.]

सम्मुति नामय- (अनुद्èनीम्, व्यवहार. )

(स्वथ लाजासु च)६ क्खतं,

[Fried corn, imperishable.]

अक्खत नामय- (विलन्द, अनष्ट. ).


११३४
सत्रं, (यागे सदा दाने)

[An offering to the gods, continual almsgiving.]

सत्र नामय- (दृवपूजा, निरन्तर दान. )
सोमो. (तु ओसधि न्दुसु)

[A kind of medicinal drug, the moon.]

सोम नामय- (ओङ्द्षध विशृषयेक्. चन्द्रया. )

संघाटो. (युग गेहङ्गे)

[A pair, the principal upright timber of a house.]

संघाट नामय- (युग्म, गृहावयवयेक्. )

खारो. (ऊसे च हस्मनि)

[Salt groundashes.]

खार नामय- (करम्èटि, हऌउ. ).


११३५
आतापो. (विरिये तापे)

[Exertion, heating.]

आताप नामय- (वीर्य्य, सन्ताप. )

(भागे सीमाय) ओधि. (च)

[A part, a border.]

ओधि नामय- (अंश. मर्य्यादा.).

अनेकत्थ वग्गा [III.- 3.]
*प्रमाणिकया केरेहि यनु सन्,


[SL Page 171][\x 171/]

नमो बुद्धाय.

११३६
(अव्ययं वुच्चते दानि)
चिरस्सं-(तु) चिरं, (तथा)
चिरेन, चिर रत्ताय,

[A long period.]

चिरकला (र्त्थयेहि)४.

सह, सद्धिं, समं, अमा,

[With.]

सहा (र्त्थयेहि) ४.


११३७
पुनप्पुनं, अभिण्हं, (चा)
१ सकि, (चा) २भिक्खणं, मुहुं,

[Repeatedly.]

न्èवत न्èवत (यनार्त्थयेहि)५

(वज्जने तु) विना, नाना,
अन्तरेन, रिते, पुथु,

[Except.]

वर्जना (र्त्थयेहि) ५.


११३८
बलवं, सुट्ठु, (चा) ३तीवा,
४(तिसये) किमुत, स्व, ५ति,

[Exceedingly.]

अतिशया (र्त्थयेहि) ६.

अहो, (तु) किं, किमु, ६दाहु,
(विकप्पे) किमुतो,७द, (च)

[Or.]

परिवितर्कयेहि ६.


११३९
(अव्हाने) भो, अरे, अम्भो
हम्भो, रे, जे, ८ङ्ग, आवुसो,

[Oh.]

आमन्त्रणयेहि १०.

हे, हरे, (थ) कथं, किंसु,
ननु, कच्चि, नु, किं, (समा)

[How.]

प्रश्नयेहि ६.


११४०
अधुने, ९तरही, दानि,
सम्पति,) अञ्ञदत्थु, (तु)

[Now.]

वत्मन्कल्è ४.

तग्घे,१०(कंसे) ससक्कं. (चा)
११द्धा, कामं, जातु, वे, भवे,

[Certainly, as long as, how far, so far.]

ऋकान्तार्त्थयेहि ८.


११४१
यावता, तावता, याव,
ताव, कित्तावता, (तथा)
एत्तावता, (च) कीवे, १२(ति
परिच्छेदत्थ वाचका)

[Until.]

परिच्छेदार्त्थयेहि ७.


११४२
यथा, तथा, यथे चे, १३वं
यथानाम, यथा हि, (च)
सेय्यथा प्ये, १४वमेवं, (वा)
तथेव, (च) यथापि, (च)

[As, so.]

उपमायेहि १७.

[SL Page 172][\x 172/]

११४३
एवं पि, (च) सेय्यथापि-
नाम, यथरिवा, १(पि च)
(पटिभागत्थे) यथा च,
विय, तथरिवा, २(पिच)


११४४
सं, सामं,(च) सयं, (चाथ)

[By itself.]

तमा विसिन् ३.

आम, साहु, लहू, (पिच)
ओपायिकं, पतिरूपं,
साध्वे ३वं, (सम्पटिच्छने)

[Yes, assent.]

स्वीकारयेहि ७.


११४५

यं, तं, यतो, ततो, येन,
तेने, ४(ति कारणे सियुं)

[Therefore.]

हृत्वर्त्थयेहि ६.

(असाकल्ये तु) चन, चि,

[Some.]

असर्वग्रहणयेहि २.

(निप्फले तु) मुधा, (भवे)

[In vain.]

निरार्त्थकयेहि १.


११४६
कदाची, जातु, (तुल्या थ)

[Perhaps, Sometimes.]

अनियतकालयेहि.

सब्बतो,(च) समन्ततो,
परितो, (च) समन्ता, (पि)

[All around, entirely.]

हात्पसिन् ४.

(अथ) मिच्छा, मुसा, (भवे)

[Falsely.]

मुसावादयेहि २.


११४७
(निसधे) न, अ, नो, मा५ लं,

[Negative and prohibitive.]

प्रतिषेधयेहि ६.

नहि, चे, (तु) सचे, यदि,

[If.]

अनियमार्त्थयेहि ३.

(आनुकूल्ये तु) सद्धं, (च)

[Agreeably.]

अनुकूलत्वयेहि १

रत्तं, दोसा, दिवा, (त्वहे).

[By night, By day.]

रातिरयेहि २, दावल्हि १.


११४८
ईसं, किचि, मनं, (अप्पे)
[Little.]

अल्पार्त्थयेहि ३.

सहसा, (तु अतक्किते)

[Suddenly.]

तर्कनयक् न्èतिव प्रवृत्त किरयायेहि १

पुरे,६ग्गतो, (तु) पुरतो,

[In the presence of.]

अभिमुखयेहि ३.

पेच्चा, ७मुत्र, (भवन्तरे)

[In future.]

अन्यभवयेहि २.


११४९
अहो, हि, (विम्भये), तुण्ही [Ah, indicating surprise, In silence.]विश्मयेहि २, नोबिणीमेहि
१

(तु मोने)(था)८ वि, पातु, (च)
[Apparent]
प्रादुर्भावयेहि २

(तंखणे) सज्जु, सपदि,
[Instantly,]
एकेणेहि २

(बलक्कारे) पसय्ह, (च)
[Forcibly]
बलात्कारयेहि १.

"यनार्त्थयेहि" यनु वेनुवट मृ लकुणयि.

[SL Page 173][\x 173/]

११५०
सुदं, खो, अस्सु, यग्घे, वे,
हा,१ (दयो पदपूरणे)
[Expletive.]
पदपूरणयेहि ६

अन्तरेन,२न्तरा, अन्तो,
[Betwe]
अन्तराऌअयेहि ३

३वस्सं, नून, च (निच्छये)
[Truly]
निश्चयेहि २


११५१
(आनन्दे) सं, (च) दिट्ठा, (थ)
[Joyfully,]
सन्तोषयेहि २

(विरोधकथने) ननु,
[Expressive of contrariety.]
विरोधप्रकाशयेहि
(कामप्पवेदने) कच्चि,
[Well]
इच्छा प्रकाशयेहि १

(उसूयो पगमे)३ त्थु, च
[Beit so, indicating regret.]
ईर्ष्या पूर्वाङ्गम उपगमनयेहि १.


११५२
एवा, ५(वधारणे ञेय्यं)
[Even]
अवधारणार्त्थयेहि

यथत्तं, (तु) यथा तथं
[Just so]
अविपरीतार्त्थयेहि

नीचं, (अप्पे, (महत्यु)६ च्चं,
[Little, Highly.]
अल्पार्त्थयेहि १, महत १

(अथ) पातो, पगे, (समा)
[Morning]
पूर्वाह्नयेहि २


११५३
(निच्चे) सदा, सनं, पायो,
[Always, Abundan]
सततयेहि २, बाहुल्ययेहि १

(बाहुल्ये)) बाहिरं, बहि
बहिद्धा, बाहिरा, (बाह्ये)
[Out]
बाह्यार्त्थयेहि ४

(सीघे तु) सनिकं, (भवे)
[Quickly]
सीघ्रार्त्थयेहि १


११५४
अत्थं, (अदस्सने), दुट्ठु
[Disapperance, Reproach]
विनाशयेहि १, निन्दावेहि १

(निन्दायं)) वन्दने) नमो,
[Salutation]
प्रणामयेहि १

सम्मा, सुट्ठु, (पसंसायं)
[Praise]
प्रशंसायेहि २

(अथो सत्तायम)७ त्थि, (च)
[Exist c]
विद्यमानत्वयेहि १


११५५
सायं, (साये) ८ज्ज, (अत्राहे
[Evening, To-day]
सवस्हि १, अद दवस्हि १

सुवे, (तु) स्वे, (अनागते)
[To-morrow]
सेट दवस्हि १
(ततो परे) परसुवे,
[Day after to-morrow]
अनिद्दा दवस्हि १

हीय्यो, (तु दिवसे गते)
[Yesterday]
ईयृ दवस्हि १


११५६
यत्थ, यत्र, यहिंऽ (चाथ)
[In which place]
यमेखि ३

तत्थ, तत्र, तहिं, तहं,
[There]
एहि ४

(अथो) उद्धं, (च) उपरि,
[Above]
मत्तेहि २

हेट्ठा, (तुच) अधोऽ (समा
[Below]
यट २.

[SL Page 174][\x 174/]

११५७

(चोदने) इंघ, हन्दा,१ (थ)
[Order, command.]
नियोगयेहि २

आरा, दूरा (च) आरका,
[Distant]
दूरार्त्थयेहि ३

परम्मुखा, (तु च) रहो,
[Absent]
असम्मुखत्वयेहि २

सम्मुखा, (त्वा)२ वि, पातु, (च)
[Manifestly]
सम्मुखत्वयेहि ३


११५८
(संसयत्थम्हि) अप्पेव,
अप्पेवनाम, नु, (तिच)
[Perhaps]
संशयेहि ३

(निदस्सने) इति,३ त्थं, (च)
[Thus]
निदर्शनयेहि ३

एवं,) (किच्छे) कथञ्चि, (च)
[Scarcely, with difficulty]
दुक्खयेहि १


११५९
हा, (खेदे) सच्छि, (पच्चक्खे)
[Ah. In the presence of]
असहणयेहि १, प्रत्यक्षयेहि १

धुवं, (थिरा वधारणे)
[Certainty.]
स्थिर नियमयेहि १

तिरो,(तु) तिरियं, चाथ)
[Crookedly]
सरस्हि २

(कुच्छायं) दुट्ठु, कु, (च्चते)
[Reproach]
निन्दायेहि २


११६०
सुवत्थि, (आसिट्ठत्थम्हि)
[Prosperity]
आसिंसनयेहि १

(निन्दायं, तु)धि, (कथ्यते)
[Reproach]
गर्भायेहि १

कुहिञ्चनं, कुहिं, कुत्र,
कुत्थ, कत्थ, कहं क्व,(थ)
[Where]
कोत्èन्हि ७.

११६१
इहे,४ धा५ त्र,(तु) एत्था, ६ त्थ
[Here]
मेहि ५
अथ) सब्बत्र सब्बधि,
[Everywhere]
सियऌउत्èन्हि २

कदा, कुदाचनं, (चाथ)
[Whenever]
कवरकलेखि २

तदानि, (च) तदा, (समा)
[Then]
एकल्हि


११६२
(आदिकम्मे भुसत्थे च
सम्भवो तिण्ण तित्तिसु,
नियोगि ७ स्सरियम् पीति
दान पूजा८ग्ग सन्तिसु)

११६३
(दस्सने तप्परे सङ्गे
पसंसा गति सुद्धिसु,
हिंसा पकार९न्तोभाव
वियोगा१०वयवेसु च)

पो११ (पसग्गो दिसायोगे
पत्थनाठिति आदिसु)

[Prefix, expressive of Origination, excess, birth, descent, repletion, command, glory, joy, gifts, offerings, excellence or greatness, peace, perception, devotion, affection, praise. Going, purity, injury, manner internal, separation, members, direction, hope, situation.]

प यन उपसर्गय- (आदि किरया, अतिशय, प्रभव, अवतीर्ण, तृप्ति, नियोग, एश्वेर्य्य, पीरति,
दान, पुद, उतुम्, शान्ति, दर्शन, तत्पर, आलय, प्रशंसा, गमन्, सुद्धि, हिंसा, प्रकार,
अन्तर्ब्भाव, विय्ल्̥ग, अवयव, दिक्य्ल्̥ग, प्रार्त्थना, स्थिति, यन मृ आदी अर्त्थयेहि व्èटृ.)

[SL Page 175][\x 175/]

११६४
परा-(सद्दो परिहानि
पराजय गतीसु च
भुसत्थे पटिलोमत्थे
विक्कमा२मसना दिसु)

[Descreasing, defeat, going, exceeding, reverse, heroic valour, touching.]

परा-यन उपसर्ग- (पिरिहीम्, प्èरदीम्, गमन्, अतिशयार्त्थ, प्रतिपक्षार्त्थ. विक्रम,
परामर्शन यन मृ èही )


११६५
(निस्सेसा,३ भाव सन्यास
भूसत्थ मोक्ख रासिसु
गेहा४ देसो५ पमाहीन
पसाद निग्गता६च्चये


११६६
दस्सनो७साननिक्खन्ता
८धो भागेस्व९वधारणे
सामीप्ये बन्धने छेका
१०न्तोभागो११ परतीसु च
११६७
पातुभावे वियोगे च
निसेधादो)नि-(दिस्सति)

[Entire destruction, calamity excessive, Nivana, crowd, house, command, comparision, inferior or becoming less, favour, departing, transgression, perception, conclusion, going out, below, determined, near, binding, conversant, interior, opposing, coming into being, separating, prohibition.]

नि-उपसर्गय- (निस्सेस, अभाव, सन्निवेश, भृशार्त्थ, निवन्, समूह, गृह नियोग, उपमा,
हीन प्रसाद, निक्मीम, इक्मयनलद्द, दर्शन, अवसान, निस्क्रान्त, अधोभाग,
अवधारण, समीपत्व, ब्èन्दुम, दक्षत्व, अन्तर्भाग, उपरमण,

प्रादूर्भावऽ विरह, प्रतिषेध, मृ èहि).


११६८
(उद्धङ्गम वियोग१३त्त-
लाभ तित्ति समिद्धिसु
पातुभाव१४च्चया भाव
पबलत्ते पकासने

दक्ख ग्गतासु कथने
सत्तिमोक्खा दिके) उ. (च)

[Above, separation, one's own gain, satisfied, abundance, comming to being, faultless, powerful, public, clever, noble, saying, strength, Nivan.]

उ-उपसर्गय- ऊर्धवाङ्गम, विय्ल्̥ग, आत्मलाभ, तृप्तिऽ समृद्धि, प्रादुर्भाव, दोषाभाव,
प्रबलत्व, प्रकाश, दक्षत्व, अग्रत्व, कीम, शक्ति, म्ल्̥क्ष. )


११६९
दु-(कुच्छिते १५ सदत्थेसु
विरूपत्ते प्य=१६सोभने
सिया१७भावा१८समिद्धिसु
किच्छेचा१९नन्दनादिके

[Baseness, a little, deformed. Unlucky: void of, scarcity, with difficulty, unpleasant.]

दु-उपसर्गय- (कुक्षितार्त्थ, ईषदर्त्थ, वैरूप्यअयहपत, नोवीम, असमृद्धि, दुक,
असन्त्ल्̥षादि, )

[SL Page 176][\x 176/]

११७०
सं-(समोधान संखेप
समन्तत्थ समिद्धिसू
सम्मा भून सह१प्पत्था
२ भिमुखत्थेसु सङ्गते

पिधाने पभवे पूजा
पुनप्पुन किरया दिसु)
[Combination, briefly, round about, exceeding, well, entirely, with: few, in the presence of, union, screen, origin, offerings, repeatedly.]

सं-उपसर्गय- (सम्ल्̥धान, संक्षृप, समन्तार्त्थ, समृद्धि, सम्माशब्दार्त्थ,
भुशब्दार्त्थ, सहार्त्थ, अल्पार्त्थ, अभिमुखार्त्थ, सङ्गतार्त्थ, संवरण, प्रभव,
पूजा, न्èवन न्èवत किरीम् आदि. )


११७१
(विविधा३तिसया४भावे
भुसत्थि५स्सरिया६च्चये
वियोगे कलहे पातु-
भावे*भासे च कुच्छने)

११७२
(दूरा७नभि मुखत्थेसु
मोहा८नवट्ठिती सुच
पधान दक्खता खेदे
सहत्थादो)वि (दिस्सति)

[Diverse, excessive, non-existence, entire-prosperity, expiration, Separation, contention, coming to being, saying, mean, afar, absent, folly, unsteady, chief, skilful, fatique, together.]

वि-उपसर्गय- (विविधार्त्थ, अतिशय, अभाव, भृशार्त्थ, एश्वेर्य्य, अतिक्रम, विरह,
डबर, प्रादुर्भाव, *कथन, कूत्सार्त्थ, दूर, अनभिमुखार्त्थ, म्ल्̥ह, अनवस्थिति,
प्रधानत्व, दक्षत्व, परिश्रम, सहार्त्थ, )


११७३
(वियोगे जानने चा धो-
भावा+९निच्छय सुद्धिसु
ईसदत्थे परिभवे
देस ख्यापन हाणिसु

वचो किरयाय थेय्ये च
ञाणप्पत्तादिके) अव-

[Separation, understanding, down, uncertainty, pure, a little, disrespect, space, pervaded, loss, speaking, knowledge, theft.]

अव-उपसर्गय- (विरह, अवबोध, अध्ल्̥भाव, अविनिश्चय, सुद्धि, अल्पार्त्थ. निन्द,
अवकाश, व्याप्ति, हानि, वाक्किरया, सोरकम्, ञाणप्राप्ति. )


११७४
(पच्छा भुसत्थ सादिस्सा
१नुपच्छिन्ना१०नुवत्तिसु
हीने च ततियत्था धो-
भावेस्स११नुगते हिते

देसे लक्खण विच्छे१२त्थ
म्भूत भागादिके)अनु-

[After, exceeding, alike, regularly, similar, mean, by, under, following, salutary, quarter, sign, succession, characteristic mark, parts]

अनु-उपसर्गय- (पश्चादर्त्थ, अतिशय, सदृशत्व, अनुपच्छिन्न, अनुवृत्ति, हीन, तृतियार्त्थ,
अधोभाव, अनुगतार्त्थ, हितार्त्थ, दृश, लक्षण, वीप्षा, इत्थम्भूत, कोटस्. )


११७५
(समन्तत्थे परिच्छेदे
पूजा लिङ्गन वज्जने
दोसक्खाने निवासना
१२वञ्ञा १८धारेसु भोजने

सोक ब्यापन तत्वेसु
लक्खणा१४ दोसिया)परि-

परि-उपसर्गय- (समन्तार्त्थ, परिच्छेद, पूजा, आलिङ्गन, वर्जन, द्ल्̥ष कथन, ह्èन्दीम,
अवमान, आधार, भ्ल्̥जन, श्ल्̥क, व्याप्ति, तत्व, लक्षण,*).
* सन्नयेहि "भासे, सन्त्ल्̥षयेहि" कियाय.
+ मेहित् "निच्छय, निश्चयेहिद" किया सन्नयेहि तिबृ.

[SL Page 177][\x 177/]

११७६
(आभिमुख्यविसिट्ठु १द्ध-
कम्म सारुप्पवुद्धिसु
पूजा२धिककुला ३सच्च
लक्खणादिम्हि चाप्य)४हि-

[In the presence of, Excellent, above, fit, prosperous, offering, exceeding, family, false, sign.]

अभि-उपसर्गय- (अभिमुखभाव. विशिष्टार्त्थ, ऊर्द्धवकिरया, सारुप्य, वृद्धि, पूजा,
आधिक्य, कुल, असत्य, लक्षण आदि, )


११७७
(अधिकि५स्सर पाठा६धि-
ठान पापुणनेस्व) ७ धि-
(निच्छये चोपरित्ता८धि-
भवने च विसेसने)

[Exceeding, chief, reading, determination, arrival, ascertainment, above, subjection, difference.]
अधि-उपसर्गय- (अधिक, प्रधान, अध्ययन, अधिष्ठान, प्èमिणीम, निश्चय,
उपरिभाव, अभिभवन, वेसेसीम, ).


११७८
(पतिदाननिसेधेसु
वामा९दान निवत्तिसु
सादिस्से पटिनिधिम्हि*
आभिमुख्य गती सुच
[Giving back again, hindrance, inverted order, taking, stopping, like, situation, brfore, going.]

पति-उपसर्गय- (प्रतिदान, निवारण, प्रतिल्ल्̥म, ग्èणीम, निवृत्ति, सादृश्य, प्रतिष्ठा,
अभिमुखत्व, गमन्, ).


११७९
(पतिबोधे पतिगते
तथा पुन किरयाय च
सम्भावने पटिच्चत्थे) पती-,१०ति लक्खणादिके)

[Awaking, going back, doing, again, honour, for the purpose of, sign.]

प्रतिब्ल्̥ध, प्रतिशतार्त्थ, पश्चिम किरया, आदरकिरीम, पिणिस यनार्त्थ, लक्षण, यनादि
)

सु-(सोभणे सुखे सम्मा
भुस सुट्ठू समि द्धि सु)

[Well, easy, unchanged, much, beautiful, prosperous.]

सु-उपसर्गय- (श्ल्̥भण, स्èप अविपरीत, भृशार्त्थ, सुन्दरार्त्थ, समृद्धि ).


११८०
(आभिमुख्य समीपादि-
कम्मा११ लिङ्गन पत्तिसु
मरियादु१२द्धकम्मि१३च्छा
बन्धना१४ भिविधीसु) आ-

[In the presence of, vicinity, beginning, embracing, approaching, limit, upwards, desire, bond, limit.]

आ-उपसर्गय- (अभिमुखत्व समीप, आरम्भ, आलिङ्गन, प्राप्ति, मर्य्यादा, ऊर्द्ध्वकर्म,
इच्छा, बन्धन, अभिविधि, ).


११८१
(निवास१५व्हान गहण
किच्छे१६सत्थ निवत्तिसु
अप्पसादा१७सि सरण
पतिट्ठा विम्भया दिसु)

[Abode, inviting, taking, sorrow, little, stopping, unwillingness, wishing for, calling to mind, help, wonder.]

(आवास, आमन्त्रण, ग्रहण, दू॒ख, ईषदर्त्थ, निवृत्ति, अप्रसाद, आसिंसन, स्मरण,
प्रतिष्ठा, विस्मय आदि, )

* पटिनिधिम्हि, तुल्यार्त्थयेहि यनु सन्न.

[SL Page 178][\x 178/]

११८२
(अन्तोभाव भुसत्था१ति-
सय पूजा२ स्वतिक्कमे
भूतभावे पसंसायं
दऌहत्थादो सिया)अति-

[Within, abundance, excessiveness, sacrifice, transgression, past, praise, hard.]

अति-उपसर्गय- (अन्तर्भाव, भृशात्थि, अतिशय, पूजा, अतिक्रमन, अतीतत्व, प्रशंसा,
दृढार्त्थ आदि. ).


११८३
(सम्भावने च गरहा
३पेक्खासु च समुच्चये
पञ्हे संचरणे चेव
आसंसत्थे) अपी-४ (रितं)

[Honour, contempt, care, addition, questioning, covering, praise.]

अपि-उपसर्गय- (गौरव, गर्हा, अपेक्षा, सम्पिण्डन, प्रश्न, संवरण आशंसार्त्थ, )


११८४
(निद्देसे वज्जने पूजा
५पगते वारणे पि च
पदुस्सने च गरहा
चोरिकादो सिया)अप-

[Example, leaving off, offering, without, preventing, displeasure, contempt, stealth.]

अप-उपसर्गय- (निर्दृश, परिवर्जन पूजा, अपगतार्त्थ, व्èलकुम्, अपीरति, गर्हा, सोरकम्
आदि ).

११८५
(समीप पूजा सादिस्से
दोसक्खणो६पपत्तिसु
भुसत्था७ पगमा८धिक्य
पुब्बकम्म निवत्तिसु

गय्हाकारो९परित्तेसु
उप-(इत्य नसनादिके)

[Vicinity, offering, similarity, accusing, birth, excess, without, abundance, priority, stopping-understanding, height, fasting,]

उप-उपसर्गय- (समीप, पूजा, सादृश्य, दोषकथन, उपत्पत्ति, भृशार्त्थ, अपगमन,
अधिकत्व, पूर्वकर्म, निवृत्ति. व्èटहेन आकार, उपरिभाव, अभ्ल्̥जनादि, ).


११८६
एवं-(निदस्सना१०कारो
११पमासु सम्पहं सने
उपदेसे च वचन-
पटिग्गाहे१२वधारणे

गरहाये१३दमत्थे च
परिमाणे च पुच्छने)

[Example, manner, similarity, wishing: advice, assent, appointment, contempt, thus, quantity, questioning.]

एवं-यन निपात- (निदर्शन, आकार, उपमा, हर्षण, उपदृश, वचन प्रतिग्रहण,
नियम, निन्दा, इदंशब्दार्त्थ, प्रमाण, प्रश्न. ).


११८७
(समुच्चये समाहारे-
१४न्वाचये चे१५तरीतरे
पद पूरण मत्ते च)
व-(सद्दो अवधारणे)

[Addition, collection, also, either, or an expletive particle a particle expressive of intensity.]

च-निपातय- (सम्पीण्डन, समाहार, अन्वाचय, इतरीतरयोग, पदपूरण,
अवधारणार्त्थ. )


११८८
इति-(हेतु पकारेसु
आदिम्हि चाव धारणे
निदस्सने पदत्थस्स
विपल्लासे समापने)

[Cause, manner, after this manner, very, for example, mutation, etc, and c,]

इति-निपातय- (हेतु, प्रकार, आद्यार्त्थ, अवधारण, निदर्शन, पदार्त्थ विपर्य्यास,
परिसमाप्ति, ).

[SL Page 179][\x 179/]

११८९
(समुच्चये चो१ पमायं
संसये पदपूरणे
ववत्थित विभासायं)
वा- (वस्सग्गे विकप्पने)

[A conjunction, likeness, doubt, expletive, fixed, alternative, certainty, indecision.]

वा निपात- (सम्पीडन, उपमा, सन्दृह, पदपूरण, व्यवस्थित विभाषा, निश्चय,
विकल्प. )


११९०
(भूसने वारणे चा)२ लं-
(वुच्चते परियत्तियं)

[Ornament, hindrance, it is enough.]

अलं निपातय- अलंकार, निषेध, परिपूर्णभाव, )

अथो३-था-४ (नन्तरा५रम्ह)
पञ्हे सुपदपूरणे)

[A continuative particle, expressive of commencement. Interrogation, sometimes it is a mere expletive.]

अथो-अथ निपातय २- (अनन्तरार्त्थ, प्रारम्भ, प्रश्न, पदपूरण, ).


११९१
(पसंसा गरहा सञ्ञा
स्विकारदो६पि नाम- (थ)

[A term expressive of praise or dis praise, sign, promise]

अपि नाम-निपातय- (प्रशंसा, गर्हा, संग्ञा, अब्भ्युपगमादिय. )

(निच्छये चा७ नुमानस्मिं
सिया नून-(वितक्कने)

[Surely, doubt, thinking.]

नून निपातय- (नियम, अनुमान, परिवितर्क, ).


११९२
(पुच्छा३वधारणा९ नुञ्ञा
सान्त्वना१०लपने) ननु-

[Question, certainty, order, soothing, a vocative particle.]

ननु निपातय- (प्रश्न, अवधारण, अनुग्ञा, न्èलविल्ल, आमन्त्रणऽ )

वते-११ (कंस दया हास
खेदा१२लपन विम्हये)

[Verily, expressing tenderness, laughter, weariness, a vocative particle, admiration.]

वत निपातय- (ऋकान्त दया हास, परिश्रम, आमन्त्रण, विस्मय. ).


११९३
(वाक्यारम्भ विसादेसु)
हन्द-(हासे१३नुकम्पने)

[Particle used at the commencement of a sentence, dejection, mirth, compassion.]

हन्द निपातय- (वाक्यारम्भ, ब्èग्श्हास, अनुकम्पा. ).

याव-(त्तु) ताव-(साकल्य
माणा१४वध्य१५वधारणे)

[Until, as many as, limit, survely]

याव निपातय- (साकल्य, प्रमाण, अवधि, अवधारण ).


११९४
(पाची पुरा१६ग्गतोत्थेसु)
पुरत्था-(पठमे प्यथ)

[East, long ago, in front, first.]

पुरत्था निपातय- (पूर्वदिग,पुराशब्दार्त्थ, अभिमुखार्त्थ, प्रथमार्त्थ. .)

(पबन्धे च चिरातीते
निकटा१७गामिके) पुरा-

[Connected narrative, long, past, near, future]

पुरा निपातय- (परम्परा, चिरातिक्रान्त, आसन्न, अनागतकाल, ).

[SL Page 180][\x 180/]

११९५
(निसेधे वाक्यालंकारा-
१वधारणपसिद्धिसु
[Hindrance, an expletive, certainly, fame.]
खलु निपातय- (प्रतिषेध, वाक्यालंकार, अवधारण, प्रसिद्धि, )

खल्वा-)२(सन्ने तु) अभितो
(३भिमुखो४हयतो दिके)
[Vicinity, presence, on both sides, and c.]
अभितो निपातय- (समीप, अभिमुखार्त्थ, उभयभागादिअर्त्थ, ).


११९६
कामं-(यद्यपि सद्दत्थे
(एकंसत्थे च दिस्सति)
[If, again, certainty, and c.]
कामं निपातय- (यदी अपि यन शब्दार्त्थ, एकान्तार्त्थ)

(अथो) पन-(विसेसस्मिं
तथे च पद पूरणे)
[Difference, an expletive.]
पन निपातय- (विशेषार्त्थ, पदपूरणार्त्थ, ).


११९७
हि-(कारणे विसेसा५च-
धारणे पद पूरणे)
[Cause, difference indeed, an expletive.]
हि निपातय- (हृतु, विशृषार्त्थ, अवधारण, पदपूरण, )

तु-(हेतु वज्जे तत्थाथ)
[Difference, certainly, an expletive.]
तु निपातय- (विशृषार्त्थ, अवधारण, पदपूरण, )

कु-(पापे६सत्थ कुच्छने)
[Sin, little, contempt.]
कु निपातय- (पव्, ईषदर्त्थ, कुत्सा, )


११९८
नु-संसये च पञ्हे थ)
[Doubt, question.]
नु निपातय- (स्èक, प्रश्न. )

नाना-(नेकत्थ वज्जने)
[Variety, for-saking.]
नाना निपातय- (अनृकार्त्थ, ह्èरीम, )

किं (तु पुच्छा जिगुच्छासु)
[Question, contempt.]
किं निपातय- (प्रश्न, निन्दा,)

कं (तु वारिम्हि मुद्धनि)
[Water, top]
कं निपातय- (जल, हिस, ).


११९९
अमा-(सह समीपे थ)
[With, near]
अमा निपातय- (सहार्त्थ, समीप,)

(भेदे अप्पठमे पुन
[Difference, again,]
पुन निपातय- (विशृष, न्èवत, )

किरा-७(नुस्सवा८रुचिसु)
[By report, distasteful.]
किर निपातय- (अनुश्रुति, अरुचि. )

उदा-१(प्यत्थे विकप्पने)
[Again, the other side of a proposition.]
उद निपातय- (अपि शब्दार्त्थ, पक्षान्तर, ).

[SL Page 181][\x 181/]

१२००
(पतीवि चरिमे) पच्छा-
[West, after.]
पच्छा-निपातय- (पश्चिमदिग, पसुव. )

सामि-(त्वद्धे जिगुच्छने)
[Half, reproach]
सामि-निपातय- (अर्ध, निन्दा, )

(पकासे सम्भवे) पातु-
[Publicity, coming to existence.]
पातु-निपातय- (प्रकाश, उत्पत्ति, )

(अञ्ञोञ्ञे तु रहो)मिथो
[Mutual, private.]
मिथो-निपातय- (अन्योन्य, रहस्. ).


१२०१
हा-(खेदे सोक दुक्खेसु)
[Alas! Grief affection]
हा-निपातय- (विसाद, स्ल्̥क, दुक्. )

(खेदेत्व २ हभ-विम्भये)
[Alas! Surprise]
अहभ-निपातय- (विषाद, आश्चर्य्य. )

(हिंसापने) धि-(निन्दायं)
[Afflicting, disgrace.]
धि-निपातय- (ब्èवीम, निन्दा. )

(पिधाने तिरियं) तिरो-
[Covering, across]
तिरो-निपातय- (संवरण, सरस्, ).


१२०२
तूत-त्वान-तवे-त्वा-तुं
धा-सो-था-क्खत्तु-(मेवच)
तो-थ-त्र-हिञ्चनं-हिं-हं-
धि-ह-हि-ध-धुना-रहि-

१२०३
दानि-वो-दाचनं-दा-ज्ज-
थं-थत्ता-ज्झ-ज्जु-(आदयो
समासो चा३व्ययी भावो-
यादेसो चा४व्य यंभवे)

[Words ending with these affiixes, ']तुनऽ [and-also words of the indeclinable class of Compounds and formed by the substitution of ']यऽ [for]तुन [and c.- Are called]अव्यय [or indeclinable particles.]

तुनादि मृ प्रत्ययान्तय्ल्̥द, अव्ययीभावसमासवू शब्दद, तुन-यनादि प्रत्यययन्ट
यकारादृशवू वचनद, अव्यय(निपात) नम् वृ.

अव्ययवग्गो [III.- 4.]
सामञ्ञकण्डो ततियो [III.]

अभिधानप्पदीपिका समत्ता.
-
[SL Page 182][\x 182/]

(कत्तुसन्दस्सनादि गाथा.)
१
सग्गकण्डो च भूकण्डो तथा सामञ्ञ कण्डविति,
कण्डत्तयान्विता एसा अभिधानप्पदीपिका.
२. तिदिवे महियं भुजगावसथे सकलत्थसमव्हयदीपनीयं,
इह यो कुसलो मतिमा सनरो पटु होति महामुनिनो वचने.

३
परक्कमभुजो नाम भूपालो गुणभूसनो,
लंकायमासि तेजस्सी जयी केसरि विक्कमो.
४
विभिन्नचिर म्भिक्खुसंघन्निकाय-
त्तयस्मिञ्च कारेसि सम्मासमग्गे,*
सदेहं च निच्चादरो दीघकालं
महग्गेहि रक्खेसि यो पच्चयेहि.
५
येन लंका विहारेहि गामारामपुरीहि च,
कित्तिया विय सम्बाधि कता खेत्तेहि वापिहि.
६
यस्सा साधारण म्पत्वा नुग्गहं सब्बकामदं,
अहम्पि गन्थकारत्तम्पत्तो विबुध गोचरं.
७
कारिते तेन पासाद गोपुरादिविभूसिते,
सग्गकण्डेव तत्तोयासयस्मिं पटिबिम्बिते.
८
महाजेतवनाख्यम्हि विहारे साधुसम्मते,
सरोगामसमूहम्हि वसता सन्तवुत्तिना.
९
सद्धम्मट्ठितिकामेन मोग्गल्लानेन धीमता,
थेरेन रचिता एसा अभिधानप्पदीपिका.

निट्ठिता.

स्रोत[सम्पाद्यताम्]

"https://sa.wikisource.org/w/index.php?title=अभिधानप्पदीपिका&oldid=201299" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्