विशिष्टाद्वैतसिद्धिः [ ६ तन् तत्र आचार्यपद निर्दिष्टो न द्रमिडाचार्य इति प्रदर्शितत्वादयुक्तम् । किञ्च हंसवचनश्रवणान् शुगेनमाविवेश | तेनासौ शुचा आद्रवती” ति पढैः 'शुगस्त्र तदनादरश्रवगात् तदाद्रवणान्' इति सूत्रपदविवरणा- त्मर्कैः अत एव तत्प्रत्यभिज्ञायकैश्च एवंवादिन कार्याः सूत्रव्याख्यातार एव वंचित् । न तु वाक्यव्याख्यातारी इमिडाचार्याः" इति सुवोधम् | शूद्रशब्दस्य जा तवाचित्वभ्रमं नगकुर्वन् सूत्रकारः 'शुगस्य' हृत्याह । अनेन प्रकृते तस्य शब्दस्य प्रवृत्तिनिमित्त शोको, न जानिरिति प्रतिपादितं भवति । शुङ्मात्रापादानात् तन्मात्रं प्रवृत्ति निमित्तं, न तेन सहान्यत् किमीत्यपि सिद्धयति | शब्दे 'द्र' इत्यस्य श्रवणात द्रवणमपि वाच्चेऽन्तर्भावनीयमिति परे मेनिरे | आद्रवणादिति पञ्चम्यन्तेन तस्य सूत्रैकःवस्यैवात्तेः नौंवाच्यान्तर्भाव इति भगवतः सूत्रकारस्थाशयप्रतीतेः श्रीभाष्ये नदनादराम | शैवभाष्यमपि श्रीभाष्यमेवानुरुन्धे | तत्र व्या- ख्याताऽसि ‘अतः शूद्रेत्वा मन्त्रणं न रूढ्या | किन्तु शांचितृत्वयःगे. वेत्यर्थः” इत्याह । अथास्मिन्नर्थे अयंशब्दः किं निरुक्तप्रक्रियया निष्पाद- नीय : उत औणादिकप्रक्रिययेति विमर्शे चरमं कल्पं वयमद्रियामहे | प्रथममन्ये । तत्र द्रवणस्य वाच्यान्तर्भावपक्षावलम्बनात् “शुचा दुद्रा- चेत्याद्यर्थेषु शूद्रशब्दस्य, रुजं द्रावयतीत्यर्थे रुद्रशब्दम्येव नैरुक्तप्रक्रियया निष्पत्तिः” इति परिमलोक्तिर्युज्यते । "रुजं द्रावयतीत्यर्थे रुद्रशब्दस्येच शाचतीत्यर्थे शूद्रशब्दस्य नैरुक्तक्रिया सिद्धिः" इति तु पक्षान्तराव- लम्बिशिवःर्कमरिद निकातिर्न युज्यते । पदे 'द्र' इत्यस्यानुपपादनात् । दृष्टान्तÑपस्यात् । यत्त श्रादिकत्व यागार्यो दुर्लभ इति तन्न | बाच रुढ्यर्थासम्भव योगार्थोन्मेषस्याप्रति वात् । उणादिप्रत्ययान्तानि प्राप्त- पदिकानि ऋज्युत्पन्नानीत्यस्य केवलरूढानि, योगार्थप्रतीतिं विनैव स्त्रार्थ- बोधकानीति तत्पयत् । अथ यदव्यवस्थितधियंक्त योगार्थलाभेऽपि रूट्यर्थनिरासः कथमिति, तन् हरिशब्दस्य भगवद्वाचकत्वेऽपि इन्द्र- ✓
पृष्ठम्:विशिष्टाद्वैतसिद्धिः.djvu/४१७
दिखावट