अंशुमत्काश्यपागमः/प्रासादवास्तुलक्षणपटलः २
| ← पटलः १ | अंशुमत्काश्यपागमः [[लेखकः :|]] |
पटलः ३ → |
अथ वक्ष्ये विशेषेण प्रासादे वास्तुलक्षणम् ।
प्रासादस्य विशाले तु नवभाग विभाजिते ॥ १ ॥
प्रागग्रं दशसूत्रं स्यात् उदगग्रं तथैव च ।
एवं नवनवांशे तु ब्रह्मा मध्ये नवांशभुक् ॥ २ ॥
मरीचिः पूर्वभागे तु विवस्वान्दक्षिणे तथा ।
मित्रः पश्चिमभागे तु उत्तरे पृथिवीधरः ॥ ३ ॥
ब्रह्माणं च निरीक्ष्यैव स्थित्वा षट्पदभागिनः ।
आपश्चैवापवत्सश्च त्वैशान्यां दिशि संस्थितौ ॥ ४ ॥
सवित्रश्चैव सावित्रो ह्याग्नेय्यां दिशि संस्थितौ ।
इन्द्र इन्द्रजयश्चैव नैर्-ऋत्यां दिशि संस्थितौ ॥ ५ ॥
रुद्रो रुद्रजयश्चैव वायव्यां दिशि संस्थितौ ।
एते द्विपदभोक्तार अर्धमर्धद्वयं तथा ॥ ६ ॥
ईशानश्चैव पर्जन्यो जयन्तश्च महेन्द्रकः ।
आदित्यस्सत्यकश्चैव भ्रंशश्चैवान्तरिक्षकः ॥ ७ ॥
अग्निः पूषा च वितथो राक्षसश्च यमस्तथा ।
गन्धर्वो भृंगराजश्च मृगश्चैव तु दक्षिणे ॥ ८ ॥
निर्-ऋती चैव दौवारी सुग्रीवः पुष्पदन्तकः ।
वरुणः शोषरोगौ च पापयक्ष्मा च पश्चिमे ॥ ९ ॥
वायुर्नागस्तथा मुख्यो भल्लाटस्सोम एव च ।
ऋगादितिद्युतिश्चैव बाह्ये त्वेकांशभागिनः ॥ १० ॥
चरकी च विदारी च पूतना पापराक्षसी ।
ईशानादिषु कोणेषु बाह्यस्थाः पदवर्जिताः ॥ ११ ॥
पूर्वादिषु चतुर्दिक्षु स्कन्दो वैचार्यमा तथा ।
विजृम्भो बलिपिंछश्च पूर्ववत्पदवर्जिताः ॥ १२ ॥
एते चैकोन पंचाशद् देवताः परिकीर्तिताः ।
विंशत्सूत्रैस्तु ते सर्वे बध्वा वै वास्तुमूर्तिनाम् ॥ १३ ॥
अधोमुखान्शयित्वा तु उद्धृताः पीठधस्थिताः ।
वास्तुमूर्तिः कथं देव ! बध्वा तं शाययेत्कथम् ॥ १४ ॥
देवासुरमहायुद्धं वर्तते तु यदा तदा ।
असुराणां हितार्थाय शुक्रः प्रत्यादिहत्तपः ॥ १५ ॥
ततस्तपसिसंभूतो भूताकारं महाबलम् ।
अप्रबुद्धिस्तु तं भूतं देवैर्युद्धं प्रवर्तते ॥ १६ ॥
सर्वदेवायुधैर्देवोवाधं चैव न शक्यते ।
सर्वदेवाश्च तं भूतं शयनं तु ह्यधोमुखम् ॥ १७ ॥
विंशत्सूत्रैश्च तं भूतं बध्वा संपीड्य संस्थितः ।
समाप वास्तु पुरुषो वास्तुमूर्तिं तमुच्यते ॥ १८ ॥
तन्मूर्त्याधोमुखं ह्येवं सर्वेषां दुःखमावहेत् ।
यत्र यद्वास्तु विन्यासं तत्सर्वं वास्तुमूर्तिमान् ॥ १९ ॥
तदुद्धृतनिवृत्त्यर्थं सर्वदुःखनिवारणम् ।
सर्व ऋद्धिकरार्थं तु वास्तुहोमबलिं कुरु ॥ २० ॥
ब्रह्मादिदेवतानां तु तृप्ति होमबलिं द्विजः ।
तासां तृप्तिं कृते वास्तु पुरुषाच्च न बाध्यते ॥ २१ ॥
तस्मात्सर्वप्रयत्नेन ब्रह्मादीनां बलिं ददेत् ।
वास्तुहोमश्च कर्तव्यो ब्रह्मादीनां स्वनामतः ॥ २२ ॥
ईशाने तु शिरो न्येव पादौ निर्-ऋतिगोचरौ ।
आग्नेय्यां वायुदिग्भागे कोर्परौ जानुशायिनौ ॥ २३ ॥
मूर्तिगेहस्थिता देवा स्वीशानो शिरसन्धितः ।
नेत्रस्थाने च पर्जन्यो जयन्तश्च त्रिकं भृगः ॥ २४ ॥
आपः कृकादिकोर्ध्वे तु आपवत्सस्तथैव च ।
नाभिसूत्रे परब्रह्म बीजेत्विन्द्रस्तथैव च ॥ २५ ॥
लिंगे त्विन्द्रजयश्चैव पादयोर्निर्-ऋतिस्तथा ।
समरी पृथिवी चैव स्तनसूत्रपदे स्थितौ ॥ २६ ॥
विवस्वतः कुक्षिपार्श्वे * * * विवरे स्थितौ ।
ऊर्ध्वहस्ततले चैव सवितारं प्रकल्पयेत् ॥ २७ ॥
ऊरुप्रकोष्ठमध्ये च सावित्रं तु निधापयेत् ।
रुद्रोरुद्रजयश्चैव वामपार्श्वे तु पूर्ववत् ॥ २८ ॥
महेन्द्राद्यन्तरिक्षान्ताः सर्वावयसंस्थिताः ।
तज्जानुकोर्परे विप्र त्वग्निमूर्तिं निधापयेत् ॥ २९ ।
नामादि ऋगपर्यन्तं जंघाया दक्षिणे न्यसेत् ।
दौवारिपापयक्ष्मान्ताः जंघाया दक्षिणेन्तरे ॥ ३० ॥
वामकूर्पर जानूर्ध्वे वायुमूर्तिं निधापयेत् ।
नागादि ऋगपर्यन्ता वामबाह्वौ च संस्थिताः ॥ ३१ ॥
चरक्याद्याश्चतुष्कोणे कर्णसूत्राग्रके स्थिताः ।
एते स्वधोमुखा वास्तुमूर्तिदेव द्विजोत्तम ॥ ३२ ॥
प्रागिवैव बलिं दद्यात् वास्तु संकल्पयेद्द्विजः ।
प्रासादवास्तु चैवं हि वास्तु होमं ततः परम् ॥ ३३ ॥
इत्यंशुमान्काश्यपे प्रासादवास्तुलक्षणपटलः (द्वितीयः) ॥ २ ॥