यो ऽस्माकमसुरादिभिर्मोपघानिषत' इति–बिभ्यति ।
तदिदं भयमभिनिवेशो ऽन्धतामिस्रो ऽष्टादशविषयत्वा-
दष्टादशधेति ॥
सो ऽयं पञ्चावधो विकल्पो विपर्ययो ऽवान्तरभेदाद- द्वाषषिरिति ।। ४८ ॥
तदेवं पञ्चविपर्ययभेदानुक्ता ऽष्टाविंशतिभेदामश- क्तिमाह-
एकादशेन्द्रियवधाः सह बुद्धिवधैरशक्तिरुद्दिष्टा ।
सप्तदश वधा बुद्धेर्विपर्ययात्तुष्टिसिद्धीनाम् ।। ४९ ॥
"एकादश"-इति । ( इन्द्रियवधस्य ग्रहो बुद्विवधहे- तुत्वेन, न त्वशक्तिभेदपूरणत्वेन)"एकादशेन्द्रियवधाः"-
“बाधिर्यं कुष्ठता ऽन्धत्वं जडता ऽजिघ्रता तथा ।
सूकता कौण्यपङ्गुत्वे क्लैब्योदावर्तमन्दताः ॥
यथासंख्यं श्रोत्रादीनामिन्द्रियाणां वधाः । एताव-
तामिस्र इति पर्याय इत्याह । तथेति । तत्रोपपत्तिमाह । देवा इ- ति । बिभ्यति । भयं प्राप्नुवंति । तथा चाष्टादशविषयकइनन- निमित्तं भयमित्यर्थः ।
उपसंहरति । सोऽयमिति । पंचधा विकल्प्यन्ते इति पंच विकल्या इत्यर्थः । ४८ ।।
उपोद्धातसंगत्याऽऽर्यामवतारयति । तदेवमिति । दोषरूपव- धान् गणयति । बाधिर्यामिति । बाधिर्यं श्रोत्रस्य, कुष्टिता त्वचः स्पर्शाग्राहकता, जिह्वाया जडता रसाग्राहकता । मूकता वाचः शब्दा- जनकता । क्लैब्यमपत्याजनकता शिश्नः, उदावर्तेः उदध्वानहेतु- र्गदस्य मन्दता । प्रमादो मनसः । इतरत्स्पष्टम् । श्रोत्रादीनाम् । श्रेत्रादिमनोन्तानामेकादशेन्द्रियाणामित्यर्थः। एतावती। एतावत्सं-
