एतत् पृष्ठम् परिष्कृतम् अस्ति
196
[अयोध्याकाण्डः
सेनाप्रस्थानम्
सतां घर्ममिति । ‘जीवतोर्वाक्यकरणात् प्रत्यब्दं भूरिभोजनात्। गयायां पिण्डदानाच्च त्रिभिः पुत्रस्य पुत्रता' इति न्यायमनुस्मरन्-पितृवाक्यकरणरूपं धर्ममनुस्मरन्नित्यर्थः ॥ ६ ॥
पित्रा भ्रात्रा च ते दत्तं राज्यं निहतकण्टकम् ।
तद्भुङ्क्ष्व [३] मुदितामात्यः क्षिप्रमेवाभिषेचय ॥ ७ ॥
मुदिताः अमात्याः यस्य स तथा ॥ ७ ॥
उदीच्यादयस्तु 'साम्राज्यं भौज्यं स्वाराज्यं वैराज्यम्' इति राज्याभिषेकब्राह्मणोक्तपट्टाभिषेकवन्तः राजानः, चकारात् प्राच्यानां समुच्चयः । केवला:-पट्टाभिषेकरहिताः केवलप्रभवः । अपरान्ताः- द्वैप्ययवनाश्रयद्वीपभेदाः, अपरान्तवर्तिनः अपरान्ताः । सामुद्रा:- पोतवणिजः । कोट्यो रत्नानीति 'शतं ब्राह्मणाः' इतिवन्नियतलिङ्गत्वात् ॥ ८ ॥
तच्छ्रुत्वा भरतो वाक्यं शोकेनाभिपरिप्लुतः ।
जगाम मनसा रामं धर्मज्ञो धर्मकाङ्क्षया ॥ ९ ॥
- ↑ वृत्तिः-ङ.
- ↑ न अजहात्- अत्यजत्
- ↑ 'अहं हि पुरुषव्याघ्रौ अपश्यन् रामलक्ष्मणौ । केनशक्तिप्रभावेण राज्यं रक्षितुमुत्सहे' इत्येवंरूपं भरताशयं जानन्नाह वसिष्ठः-
मुदितामात्य इति । भवद्विषयेऽमात्यानां वैराभावात् राज्यरक्षणं सुकरं भविष्यतीति भावः । - ↑ केवला:-सिंहासनादिरहिता: - इति अपरान्तादिविशेषणम्- गो.
- ↑ कोट्या-कोटि-संख्यया उपलक्षितानि रत्नानि - गो.
- ↑ कोट्या-ङ.
