म[१] हाकविश्रीनारायणभट्टपादविरचितं
भङ्ग्या निजागकानामङ्गजमपि मानहीनमाकलयन् ।
संगीतकेतुनामा धीमानासीद्द्विजोत्तमः श्रीमान् ॥ १ ॥
कलाभिरपि पूर्णात्मा कुमुदामोदमावन् ।
सतां प्रीतिकरः सोऽयं द्विजेन्द्रः शुशुभेतराम् ॥ २ ॥
तमिन्नेव समये
संकेलभूमिः सुकुमारतायाः संगीतसाहित्यारोम[३]राली ।
शृङ्गारलक्ष्मीरिव संभृताङ्गी शृङ्गारलीलेति बभूव बाला ॥ ३ ॥
अधिककुतुकदात्री पश्यतां सा[४] समेषा-
ममृतकिरणलेखेवान्वहं वर्धमाना ।
अभजत वयसस्तामत्युदारामवस्था-
मतुलितमपदानं तन्वतीमङ्गयोनेः ॥ ४ ॥
यथा यथा वक्षसि पक्ष्मलाक्ष्याः कुचद्वयी वृद्धिमवाप तस्याः
तथा तथावर्धत कामुकानां बिलोकने कापि कुतूहलश्रीः ॥ ५ ॥
अकर्णयन्तावनवान्गुणोधानाम्रेड्यमानाननिशं जनौघैः
आकाङ्क्षितान्योन्यविलोकनौ तावास्तासमन्दप्रभयौ युवानौ ॥ ६ ॥
|
हृदयगूढनिरूढमनोजयोरिति तयोर्वसतोः कुतुकार्द्रयोः ।
अभवदभ्युदयाय महो महाननतिदूरगते गिरिजालये ॥ ७ ॥
आकल्पजालसविशेषमनोहरश्रीः
साकं व्यस्यनिवहैश्च समानवेषैः
सोऽयं विवेश गिरिजाभवनं विलासी
तामुत्सवश्रियमुदीक्षितुमुत्सुकात्मा ॥ ८ ॥
आकाङ्क्षितार्थजननीमभिवन्द्य गौरी-
मालोकयन्नभिनवानयमत्सुनौ(मुत्सवौ)धान् ।
अन्यूनकौतुकभरैः सहितो वयस्यै--
रध्यारुरोह ललितामथ रत्नवेदीम् ॥ ९ ॥
आलीवृन्दैरविकनिपुणैरात्मना निर्विशेषैः
केलीशील सततवशगैरावृता च लकान्तैः ।
नानाभूषामणिगणरुचा भासयन्ती दिगन्तं
सा च प्रागादुदितकुतुका द्रष्टुमेबोत्सवं तम् ॥ १० ॥
नत्वा देवीमभिमतफलप्राप्तिहेतुं भवानी
मुग्धाक्षी सा सह सहचरैः संचरन्ती सहेलम् ।
प्राप्ता दैवात्सपदि पुरतस्तस्य संगीतकेतो-
रत्रानन्दप्रसरमपरा(!) वेदिकामारोह ॥ ११ ॥
विलोकयन्ती तमतीव कान्तं विलोचनासेचनकं युवानम् ।
सा कोऽयमित्यन्तस्दीतचिन्ता माला क्षणं व्याकुलतामवाय ॥ १२ ॥
स च तामवलोकयन्नुपेतामतिमात्रायतलोचनामदूरे ।
हृदि केयमिति प्ररूढचिन्तः क्षणमासीत्प्रतिपत्तिमूढचेताः ॥ १३ ॥
स इति सेति च तौ परिबोधितौ सवयसा शनकैः श्रवणान्तिके ।
अतनुतां परिरम्भणमञ्चलैर्नयन्योनवविनम्रचंचलैः ॥ १४ ॥
|
उद्भिधमानपुलको निटिलपरोह-
दानधर्मकणसुन्दरबक्रविम्बौ ।
धन्याविमौ विगलितान्यसखौ युवाना-
वन्योन्यदर्शनमहोत्सवमन्वभूताम् ॥ १५ ॥
अत्यायतैर्गुणगणैर्निबिडं निबद्धा-
वाकृष्यतामभिमुखौ तरसा विधाय ।
अव्याजविक्रमघनो विललास संध्ये(?)
सव्यापसव्यमिषुभिर्विकिरन्मनोभूः ॥ १६ ॥
सदनु कतिपयानां नाडिकानां विरामे
विरतिमुपगतोऽभूदुत्सवश्चण्डिकायाः ।
विततकुतुकमाजोरेतयोर्नेत्रकोण-
व्यतिकररसजन्मा तूत्सवो न व्यरंसीत् ॥ १७ ॥
अपयत्सु जनेषु लावतृप्ताववरूढौं गमनाय वेदिकायाः ।
मृदुहासमुधानुलिप्तवत्रौ मितमापृच्छय यथागतं प्रयातौं ॥ १८ ॥
किमपि किमपि सख्याः श्रोत्रमूले वदन्ती
बलितवदनमेनं वीक्षमाणा युवानम् ।
कपटकृतविलम्बा कामिनी सा कथंचि-
निजनिलयमयासीनिहतानङ्गपीडा ॥ १९ ॥
सेयं सायं प्राप्य गेहं नताशी भेजे तल्प कल्पितं तत्सखीमिः ।
अत्यारूढा चित्तजन्मव्यथा तामध्वश्रान्तिव्याजतो गृहमाना ॥ २० ॥
पश्यन्ती तं हृदि सुकृतिनं निःश्वसन्ती सुदीर्घ
नश्यद्धैया नयनकमलादश्रुधारां किरन्ती
बिसस्ताझी विदलितमनाः सायकर्मीनकेतो-
रखस्था सा समाजनि मनोमोहना मुग्धगात्री ॥ २१ ॥
|
विदितविगतिमूलैः सा सखीनां निकायैः
सततमथ वचोभिः सम्यगाश्वास्यमाना ।
कथमपि धृतशोका वासरान्वत्सराभा-
न्परिचितधृति निन्ये पञ्चषानञ्चिताङ्गी ॥ २२ ॥
स्फुटमिव कथयन्तीमन्तरुज्जृम्भमाणां
कुसुमविशिखपीडां मुग्धपातैः कटाक्षैः
स च मधुरमुखीं तां वीक्षमाणः प्रयान्तीं
युगपदभिहतोऽभूदायुधैरङ्गयोनेः ॥ २३ ॥
चतुरवचनभेदव्यञ्जितातीतवृत्तै-
स्तद्नु सह वयस्यैरेष मन्दं जगाम ।
गलदतिगुरुकैश्य गन्धमातङ्गमन्द
गमनमनधगाभ्याश्चिन्तयन्नन्धचेताः ॥ २४ ॥
गवा गेहं प्रियसहचरैः साकमारूढमूलं
[५]मारात मनसि सततं गृहमानोऽपि धीमान्
तामेवान्तस्तरलनयनां कल्पयनल्पधैर्य
क्षामक्षामः समजनि दिनैः पञ्चपैरेष कामी ॥ २५ ॥
वक्त्रं तदुद्गतमनोहरमन्दहासं
वक्षोरुहावपि च तौ क्रमवर्धमानौ
विस्तारितं जघनमित्यनुवेलमस्य
चित्तं क्रमेण तरुणीमयमेव जातम् ॥ २६॥
तस्मिन्ननुक्षणमिति प्रविजृम्ममाणे
मारामये स तु कदाचिदुदारधामा ।
|
व्याजेन केनचिदनन्यगतिः स्वगेहा-
देकः प्रियामबलुलोकयिधुः प्रतस्थे ॥ २७ ॥
असे वहन्नधिककोमलमजनानां
चि[६] ल्लीविलासचतुरं मधुरं श[७]रासम् ।
अध्यानमन्तिकचरं कथयन्नवक्रं
साहायमस्व विदधे स[८]हकारबाणः ॥ २८ ॥
स्फुरद्रागोन्मेने चरमगिरिसौधावलभी
नभोमध्यादद्धा विशति नलिनीजीवितसमे
असावक्षीणश्रीरधिकलुलिताङ्गोऽपि शनकैः
प्रपेदे प्रेयस्याः प्रकृतिरमणीयं निलयनम् ॥ २९ ॥
तदनु मुदितचेताः साध्य वापीमदूरे
विमलसलिलपूरस्पर्शवीताध्वखेदः ।
अधिकसुभगपातैः सेवितो बा[९]नपोतैः
संकुतुकमभिषेदे मन्दिर सुन्दरामयाः ॥ ३०॥
आवृण्वानामुरसिज़मरोत्सेधमेकेन दोष्णा
विन्यस्यन्ती तदितरकरे वक्षमापाण्डुगण्डम्
अङ्के सख्या निहितचरणामध्वनि न्यस्तनेत्रा-
मद्राक्षीत्त मुंदुनि त[१०]लिमें मुग्धगात्रीं शयानाम् ॥ ३१ ॥
तदनु मदनपीडां मानसे देहकान्त्या
स्फुटमिक कलयन्ती प्रेक्ष्य कान्तामदूरे
कुतुकभरमनोजातकमिश्रीकृतात्मा
द्रुतमभजत कामी वामनेत्रासकाशम् ॥ ३२ ॥
|
अभ्यर्थमानमनिशं मनसा पुरस्ता-
दभ्यागतं समवलोक्य युवानमेनम्
सा स्वगतोक्तिमकरोदमृतद्रवार्द्र-
मन्दारकान्तिलहरीसुहृदा स्मितेन ॥ ३३ ॥
ततः श्रान्ते कान्ते संविधभुवि सख्या चतुरया
समानीत नव्यं तृणकटमलकुर्वति शनैः ।
न्यषीदत्सा [११] चारान्मितमधुरवाणीविलसितै-
र्हरन्ती तच्चेतो हरिणतरुणीमुग्धनयना ॥ ३४ ॥
लपन्ताबन्योन्यं किमपि समुदाचारसरसं
दिशन्तौ ताम्बूलं परिमिलितकर्पूरसकलम् ।
वदन्तावाकाङ्क्षामधिकचतुरैरक्षिवलनै-
र्युवानौ तावास्तामुदयदधिकामोदसरसौ ॥ ३५ ॥
बाध्यात्रेण प्रतिष्ठासुमप्रतिष्ठालुमात्मना ।
कामिनी कामुकं प्राह [१२]यामिनीकामुकामना ॥ ३६॥
यातप्रायमिदं दिवं कमलिनी दीनेयमालोक्यता
नीरन्ध्रश्च पयोधरः स च शशी दूरेगुना वर्तते
विप्रागारमिदं तदाकसविधे स्वायत्तमेतच ते
गेहं तत्क्षपय क्षपामिह महान्कार्यातिपातो न चेत् ॥३७॥
अध्वा निर्मल एव नापि सहसा संवर्धते वा तमो
विद्यन्ते च निकेतनानि सुहृदामृद्धानि मध्येपथम् ।
मुग्धापाङ्गि प[१३]योधरः परमसौ संध्यागमे सांप्रतं
प्रस्थानोद्यममुन्नमत्प[१४]रिगलद्धारो रुणद्ध्येव मे॥ ३८ ॥
|
बदलोरिति मुन्धहासमाध्यमिधुरं व्यजितमञ्जरागबन्धम् ।
अरुणं त[१५]रणेरवाप विम्ब व[१६] रुणाशातरुणीवतंसभाव ॥ ३९ ॥
अथ स विहितसंच्यावन्दनाद्यः समीपे
कवितधरणिदेवस्यालये तन्नियोगात् ।
सकुतुकरुचि भुक्त्वा खाद्य संपन्नमन्न
त्वरितमुपजगाम प्रेयसीवासगेहम् ॥ ४० ॥
वातानुलिप्ततनुरागमनं तदीयं
सा च प्रगाढकुतुका परिपालयन्ती
मुग्वेक्षणा निजमसेवत वासगेह
मुद्रादरिद्रमदनधुति मुग्धगात्री ॥ ४१ ॥
उन्निद्रकान्तिलहरीमहनीयगात्रौं.
संनाहिनी स[१७]रसिजायुधसंप्रहारे ।
तां पश्यतः क्षितिसुरस्य समुज्जम्भे
पूर्वाधिका मनसि कामि कुतूहल श्रीः ॥ ४२ ॥
तल्योपान्ते तदनु चमिथः संनिविष्टौ दिशन्तो
कपूरैलामिलनासुभगा शुनताम्बूलवीटीम् ।
संख्या सार्क चतुरवचसा सूचितान्योन्यभाव-
वैकालापैः कमपि समयं यापयांचक्रतुस्तौ ॥ ४३ ॥
पश्यन्ती पुनरनयोरिजितभेदैरनपरिपीडाम् ।
नातिचिरादतिनिपुणा नाटितनिद्रागमा सखी निरगात् ॥४४॥
बहिः वल्पं तल्प तदनु स तया दीपकरया
समादिष्टं भेजे मदनपरिदूनेन वयुषा ।
|
हृदा तु प्रत्वयं प्र[१८]सवशरकेलीगृहगतं
तदीयनत्यन्तं परिहसितपर्वेन्दुलुपमम् ॥ ४५॥
तदनु शशिमुखी सा प्राप्य शय्यानिकेत
निजमभजत तल्प निर्मरानपीडा।
किमपि जनितकम्पैरङ्गकै ङ्गमाला-
बचन(चरण)चलितमल्लीवल्लरीतुल्यकुल्यः ॥ ४६॥
मनसा सदृशानुरागभाजी मुहुन्धुक्तपरस्पराभिसारौं ।
अवमानभयेन जातचिन्ताबवलन्तौ वधुपा च तावभूताम् ॥ ४७ ॥
तल्पादनत्परसमुच्चलितोऽथ तत्वा-
त्पुष्पायुधेन बलिना परिणुद्यमानः
सोऽयं निवेश शनकैः श[१९] फरेक्षणायाः
शम्यागृहं शमितकल्पमणिप्रदीपम् ॥ ४८ ॥
बद्धोधमा तदभिसारविधौ बिसोढुं.
तत्तादृशं मदनतापमपारयन्ती ।
मुग्धा विहाय शयनं खयमुत्थिता च
न्यस्तं च तेन विवरे कुचयोः करानम् ॥ ४९ ॥
पुलकिततनुवल्ली सा ततः प्रीतिवेगा-
स्मृदुलभुजलताभ्यां गाढमालिङ्गय कान्तम् ।
अधिककुतुकमारादानमय्या[२०]दसीयः
वदनमघरबिम्ब चुम्बति स्म प्रकामम् ॥ ५०॥
अनुदिवसमयोगे चेतसा कातितं य-
द्यदपि मदननाम्ना [२१]देशिकेनोपदिष्टम्
|
स्फुरितममवदन्तर्यत्त[२२]दात्वे च यूनोः
सुरतमननुभूतं संवभूबाभिराभम् ॥ ५१ ॥
मिथुनमिदभुदाखेदलेशानुविद्धं
पुलकि गलितधैर्यं पुष्यदानन्दभारम् ।
दृढमभजत जाग्रत्स्वप्नयोर्मध्यसंस्थां
मदनससमुत्थामत्युदारामवस्थाम् ॥ ५२ ॥
अथ सुरतविरामे विस्मृतान्योन्यभेदं
कृतधनपरिरम्भं कोमलाभ्यां कराभ्याम् (भुजाभ्याम्)।
मिलितवदनबिम्बं मिश्रितोरुप्रकाण्डं
शयनमभजतां तौ श्रान्तिभाजौ युवानौ ॥ ५३ ॥
नाराचवाण(पात)परुथे चरणायुधानां
सादे ततः सरति कर्णयुगान्तरालम् ।
गाढं कुचान्तरगत परिरभ्य कान्तं.
वान्ताशुबिन्दु क[२३]मनी बचन बभाये ॥ ५४ ॥
आबाल्यादपि कान्त कर्णविवरं प्राप्तैस्वदीयैर्गुणै-
रासक्तं त्वयि मानसे द्विगुणितं जातं त्वदालोकनात् ।
प्राप्तोऽस्यद्य पुनर्मदीयसुकृतैस्तन्मामनन्याश्रयां
त्यक्त्वाद्यैव न याहि पाहि मदनातङ्केन दूनामिमाम् ॥५५॥
तन्व्या तया निगदितं शृण्वन्कर्णामृतं बचः ।
प्रत्युवाच प्रसन्नात्मा स कामी वामलोचनाम् ॥ ५६ ॥
अभ्यर्थनीयमतिरागजुषा मया य-
न्मुग्धे त्वयैव गदितं तदिदं तथापि ।
|
एतावदद्य कथयामि शपे कुचाभ्या-
माभ्याममुं जनमवैहि तवैव दासम् ॥ ५७ ॥
इति कृतसमयोऽसौ कल्यमुत्थाय गत्वा
द्विजवरगृहमारादात्मगेहोपमानम् ।
विहितसकलकृत्यो मृष्टमास्वाद्य चान्नं
सपदि मुदितचेताः प्राप कान्तानिकेतम् ॥ ५८ ॥
सा च स्वानाद्यखिलमविलम्बेन निर्वर्त्य कृत्यं
पत्युः प्रत्यागमनपदवीदत्तनेत्रारविन्दा ।
भूयोभूयः किमपि रजनीवृत्तमेव सरन्ती
पुष्पामोदात्पुलकिततनुः स्वैरमस्थादलिन्दे ॥ ५९ ॥
आयातेन समे प्रियेण सुमुखी सा प्राप्य वासालयं
स्वच्छप्रच्छदभाजि केलितलिमे तन्वी शयाना सुखम् ।
न्यूनप्रणयप्रवाहसुभगैराकातिश्चेतसा
तैम्तैनर्मभिरुन्मिषत्परिमलैरहाय निन्ये दिनम् ॥ ६० ॥
क्षणादस्तं याते दिनकृति शनैर्वाति पवने
समादायामोदं दरदलितजातीसुमनसाम् ।
समारूढे चेन्दौ गगनममृतस्यन्दिकिरणे
स्मरोन्मादावेगादधिकविवशौ तावभवताम् ॥ ६१ ॥
गतनिजपरभावं गाढगाढप्रहारं
माणितभरितगेहं मञ्जभूषाविरावम् ।
सुरतमधिकमासीदुद्धतं चित्तरङ्गे
सति मदनविलासे कामिनां का व्यवस्था ॥ ६२ ॥
समदिवसनिशीथं क्रीडतोरेवमेव
क्षणवदविदितांशा वत्सराः केऽपि याताः ।
|
न च सुरतसुखे तौ वीततृष्णावभूतां
न खलु विषयसङ्गः शीलनेनैति शान्तिम् ॥ ६३॥
इत्थं निवसतोः स्वैरं नित्यं प्र[२४]त्यायोस्तयोः ।
कदाचिस्वगृहं याता वयस्या कार्यगौरवात् ॥ ६४ ॥
शय्योत्थायमर्थकदा प्रियतम याते प्रभातागमें
निद्राशेषनिमीलिताक्षिकमला तन्वी शयाना क्षणम् ।
दुर्वारं खलु दैवदुर्विलसित स्वमं स्वयं सा विलो-
क्यान्यासङ्गिनमात्मवल्लभमतिक्रुद्धा विवुद्धाभवत् ॥ ६५ ॥
निद्राविरामसमयेऽपि रुषा स्फुरन्त्या
मुद्रादरिद्रतरया परिवृत्तचेताः ।
स्वप्नानुभूतमपि वस्तु तदस्तधैर्या
तन्वी चिराय परमार्थतयैव मेने ॥ ६६ ॥
सा भामिनी परुषरोपनिनीतचित्ता
नैवोच्चचाल शयनादतिदूयमाना ।
क्षौमोपधानममलं नयनान्तवान्तै-
रातन्वती मलिनमश्चभिरझनाक्तैः ॥ ६७ ॥
यथापुरमुपस्थितः स तु विलोकयन्प्रेयसीं
विकारमयथापुरं विधृतमानमासेदुषीम् ।
विषादभरविह्वलः किमिति चिन्तयन्नन्धधी-
रुवाच कलितादरं सुरसया गिरा सान्त्वयन् ॥ ६८ ॥
किमेतदयि बल्लभे कथय किं न जानासि मा-
ममुं तत्र पदाश्रयं किमिति मानमालम्बसे ।
|
अकारणसमुद्गमामपनयाशु दूरे रुषं
विवादभरिताशये मयि विधेहि दासे दवाम् ॥ ६९ ॥
अलितचिकुरबन्धं मण्डसंसक्तबाष्पं
विचलदधरविम्बं विश्लथन्मुग्वगात्रम्
शयनमिदमकाण्डे व्यायतश्वासवातं
चकितयति मदीयं चण्डि चेतः प्रकामम् ॥ ७०॥
मुच मानम[२५]निदानमिदानीमञ्चिताक्षि हृदि संचिनु मोदम् ।
सिच वामयनुवाभिरवीरं पञ्चसायकहतं जनमेनम् ॥ ७१ ॥
इति विविधतराभिः सान्त्व्यमानापि वाग्भिः
प्रतिबचनमुदश्रुः सा यदा न न्यगादीत् ।
अधिकुचतटमस्याः भातराक्ष्यास्तदासौ
मृदु निजकरपद्मं न्यस्तवानस्तधैर्यम् ॥ ७२ ॥
कितव शठ किमेतन्मा स्पूशेत्यातभाषा
निजकुचयुगमध्यन्यस्तमुत्सार्य हस्तम् ।
तरुणमरुणिताभ्यामश्रुपूर्णान्तराभ्यां
नयनसरसिजाभ्यां वीक्ष्य रूक्ष बभाषे ॥ ७३ ॥
अपसर शठबुद्धे मामकीनाजिकेला-
दलमतिनयवाचा विस्तरैः कृत्रिमस्ते
ऋजुमतिरहमेवं त्वय्युपासडरागा
ध्रुवम[२६] वमतिपात्रं हन्त जाता जनानाम् ॥ ७४ ॥
तामेव नूतनां याहि किं मया [२७] यातयामया ।
सति सूने दरोत्फुल्ले कस्य वृ[२८] न्तश्लथे स्पृहा ॥ ७५ ॥
|
का सा कामिनि कथ्यतां तव सदा या मानसे वर्तते
सा चेच्चण्डि... त्वमेव समये यातं तदैतद्गते ।
अद्याप्येवमिदं शपे चरणयोर्दृष्टे विवादैरलं
स्वप्नः किं न्वयमम्बुजाक्षि सकलं स्वप्नोपमं दृश्यते ॥ ७६ ॥
परिचयवशादस्या रागः थः किमु सप्रित
धृतरुचिरभूदन्यस्मिन्वा न वेनि नवें जने ।
किम तमुपभोगोद्रेकामे गतं किमु शुन्यता (?)
न पुनरधुना मानस्थान मनागपि लक्षये ॥ ७७॥
गतधृतिरिति तत्तत्तर्कग्रन्कर्कशेन
सरपरिमक्शोकेनाकुलीमूतचेताः ।
क्षणमथः धृतमौनं यलसंस्तम्भिता.
नतवदनमतिष्ठत्संनिधौ सनताङ्ग्याः ॥ ७८ ॥
तथा विषीदन्तमनन्यसंश्रयं न किंचिंदेषा निजगाद भासिनी
अतिप्रमाणारुणितेन केवल दिपक्षतीवक्षत चक्षुषा रुषा ॥ ७९ ॥
आरोपितागसम[२९]नागसि मय्यकम्मा-
न्मानोद्धरामनुनयोक्तिभिरप्यसाध्याम् ।
एना त्यजाम्यहमिति क्षणजातबुद्धिः
क्रुध्यन्नसौ कृतघनश्वसित प्रतस्थे ॥ ८० ॥
अथ विलम्ब्य विलम्ब्य शनैः शनैः प्रियतमानुगतिं प्रतिपालयन् ।
नियतिमेव मुहः परिगर्हयन्निजमवाप चिरेण निकेतनम् ॥ ८१ ॥
चिराद्दृष्टैरिष्टैर्विदितनिखिलात्मीयचरितै-
वैसन्गेहे साकं सुमधुरवचोभिः सहचरैः ।
|
सारन्मानाकान्ता मनसि दयितामेव सतत
कथावन्धेस्तस्याः कथमपि स कालं क्षमितवान् ॥ ८२ ॥
निघृतधैर्यविभवे हदि नित्यमित्थं
निध्यायतः प्रियतमा प्रतिपत्रदैन्यम् ।
अल्पीयसैव समयेन समुज्जम्भे
पुष्पायुधातिरतिमानमसातापा ॥ ८३ ॥
उरसि निहितं मुक्ताहार क्षिपन्नहिशङ्कया
मलयजरसं मन्वानोऽन्तर्महाविषसोदरम् ।
पुषि सहसा जातवेदो हिमाम्बुनिषेचने
शिवशिव बभूवाय साय क्रमासुहृदामसौ ॥ ८४ ॥
गमिष्याम्यवाहं गतदुरभिमानः परिसर
प्रियाया हीही मां पुनरपोयुननु जनाः ।
कथं वा सोदव्यो मदनपरितापः स्थितमिदं
न सा द्रष्टव्या मे स्फुरति हृदये सैव तरुणी ॥ ८५ ॥
इति बहुविधविकल्पदोलाधिरूढे कान्ते सा तुः--
याते च कोपविचशे दुयिते वगेहा-
धोते च चेतसि मनागनुतापलेशे ।
सा भामिनी तद[३०]नुनीतिधृताग्रहापि
सौभाग्यलोभचकिता न चचाल तल्पात् ॥ ८६ ॥
उत्थाय सेयमुदितस्मृतिरुत्पलाक्षी
तत्पादनत्पतरसाध्वसनुद्यमाना ।
मत्वा बहिस्तमनिरीक्ष्य युवानमारा-
दुद्वेलशोकविवशीकृतमानसाभूत् ॥ ८७ ॥
|
अपश्यन्ती कान्तं किमिदमिति चिन्तापरवशा
विनिन्दन्ती द्वैवं मुहुरधिकदूनेन मनसा ।
क्षिपन्ती बाप्पाम्भ:प्रसरकलधे दिक्षु नयने
क्षणं तस्थौ तन्वी कुचनिहित[३१]बाहासरसिजा ॥ ८८॥
स्थित्वा किंचन वञ्चिलामि विधिनेत्युत्कापमानान्तरा
पश्यन्ती बजतः पदानि कमितुस्तन्वी बहिः प्राङ्गणे ।
भूयः खीयमुपेत्य वासभवनं मानसमारार्तित्रपा-
शोकव्याकुलिता पपात शयने लूनेव मल्लीलता ॥ ८९ ॥
इतः प्राङिyढाः प्रणयपरिपाटीसुरभिला
रहः क्रीडास्तास्ताः प्रियदयित विस्मृत्य हृदये।
इदानी मामीपत्कलहकलुषीमूतहृदया-
मनापृच्छयाकाण्डे यदसि चलितस्तकिमुचितम् ॥९०॥
यन्निमित्त परित्यक्ता पूर्व प्राणसमा मया ।
सन्निमित्त परित्याज्याः प्राणाश्चाद्य न संशयः ॥ ९१ ॥
तत्तचिन्ताशबलहृदयां प्रान्तगात्री शयानां
तन्वीमित्यं तपकिरणालीढवल्लीसकुल्याम् ॥
प्राप्ता दैवात्सपदि सविधं तत्सखी जातखेदा
श्चोतन्माली (?) सरसवचना सान्त्वपूर्व बभाषेः ॥ ९२ ॥
नियसखि वदनं ते किं गलवाष्पमेत-
द्वहति तुहिनसिक्तेनाम्बुजेनाद्य मैत्रीम् ।
अयि कथय निदानं संविभक्तं हि दुःखं
ननु भवति जनानां सह्यपीडातिरेकम् ॥ ९३ ॥
|
क्व ते यातः प्रेयान्प्रहसितहिमांशुं कुमुदिनीं
गतच्छाया भूयस्तनुरनुकरोतीथमधुना ।
शुचा दीनो मौनं भजति च निकामं परिजनः
किमेतन्नो जाने वद सखि वयस्यास्मि ननु ते ॥ १४ ॥
इति पृष्टा तया तन्वी कृत्वा निःश्वसितं शनैः ।
आदितो दुरवस्थां तामातुरा सन्यवेदयत् ॥ ९५ ॥
श्रुत्वा वृत्तमुवाच सा च युक्योरस्मिन्नवस्थान्तरे
ना[३२] गः किंचन विद्यते हतविधेरैतद्विलासान्तरम् ।
आयास्यत्यचिरात्तथापि दयितस्त्वत्संनिधिं खिन्नधी
सौभाग्यं तब तादृशं प्रणयितां तस्यापि ताइग्विधा ॥९६॥
विरहानलेन तव मानसं यथा नियमानसं च परितप्यते भुवम् ।
युदयोः परस्परनिमेलना ततः सुकरा भवेत्सुर[३३] भिवाणशिल्पिनः ॥९७॥
सततमिति बचोमिः स्निग्ध्या केलिसख्या
विदितहृदयपीडोदन्तया सान्त्व्यमाना
समधिकारितापक्षीयमाणावल्ली
समयमनयदेषा संस्मरन्ती तमेव ॥ ९८ ॥
इत्थं दैवावधिगतवतोरप्रियं विप्रयोग
रोषप्रेमव्यतिकरजुषोः सीदतोर्जातखेदम्
यूनोरासीत्सपदि पुरतो बा[३४] रिदानामनेहा
मानव्याधिक्षपणनिपुणः कामिनीकामुकानाम् ॥ ९९ ॥
चातकीमनसि मोदमावहन्केतकीकुसुमसौरभं वहन् ।
धूतनूतनधनः समाययौ चू[३५]तसायकसखा समीरणः ॥ १०० ॥
|
सह मदनधनुर्ज्यानिःस्वनेनोज्जजृम्भे
वियति विततिभाजामारवो नीरदानाम् ।
अपतवनिपृष्ठे नूतना तोयधारा
सह च विरहभाजां विश्लथैरश्रुपूरैः ॥ १०१ ॥
इत्थं प्रवृत्ते समये धनानामुद्वेलमुद्धूलितसूनरेणुः ।
उच्छूनमानं मिथुनं तदुच्चैरुच्चाटयामास मनोजमन्त्री ॥ १०२ ॥
विरहमसहमानौ वीतनिःशेषमानौ
तदनु रहसि दीनौ नुधमानौ स्मरेण
निबिडतमसि घोरे जृम्भमाणे निशीथे
निजनिजनिलयात्तौ निःसृतौ निःसहायौ ॥ १०३ ॥
शृण्वन्तौ श्रुतिकटु निःवनं धनानां पन्थानं पदयुगलेन वीक्षमाणो ।
कुबाणौ हृदि च मनोरथाननेकान्दुरिसरविवशौ बिचेरतुस्तौ ॥१०४॥
निग्धश्यामस्तमालरविरलदलसंघातनीरधशाखै-
राकान्ते प्रान्तभृङ्गोकुलंबिततगमण्डलीमाण्डितान्ते
स्फायद्घोरान्धकारस्थगितदिशि निशीथान्तरे तत्र कुत्रा-
प्यारामे मारपीडाभरपरिललितैरङ्गकैः संगतौ तौ ॥ १०५ ॥
आबद्धमानौ निभृतं चरन्तावा कस्मिकस्पर्शविकम्पिताऔ ।
आवेदयामासः परस्परं तावानन्दचन्द्रः स्वयमभ्युञ्चन् ॥ १०६ ॥
आमग्नाङ्गममन्दरागमधुरं तादाश्लिषन्तावुभा-
वस्त्राम्भोविसरैरतीव शिशिरैरासिच्यमानाङ्गकौ ।
आमोदादगलद्विरावभिनवीभूताविवात्युत्सुका-
वानन्दामृतवारिधावकुरुतामव्याजमामज्जनम् ॥१०७॥
|
इति महाकविश्रीनारायणाभट्टपादविरचितं कोटिविरहम् ।
