न्यायवार्त्तिकम्/प्रथमोध्यायः
००१.०१ श्री-गणेशाय नमः
- ००१.०२ न्याय-वार्तिके
- ००१.०३ प्रथमः अध्यायः/
- ००१.०४ यद् अक्षपादः प्रवरः मुनीनाम्
- ००१.०५ शमाय शास्त्रम् जगतः जगाद/
- ००१.०६ कु-तार्किक-अज्ञान-निवृत्ति-हेतुः
- ००१.०७ कारिष्यते तस्य मया निबन्धः//
- ००१.०८ प्रमाण-आदि-पदार्थ-तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयस-अधिगमः इति एतद् शास्त्रस्य आदि-
- ००१.०९ ःऊत्रम्/ तस्य अभिसम्बन्ध-वाक्यम् प्रमाणतः अर्थ-प्रतिपत्ति^इ इति एवम् आदि
- ००१.१० तस्य अनुसन्धान-वाक्यम् शास्त्रस्य पुरुष-श्रेयः अभिधायकत्वात्. शास्त्रं
- ००१.११ पुनर् प्रमाण-आदि-वाचक-पद-समूहः व्यूह-विशिष्टः पदम् पुनर् वर्ण-समूहः
- ००१.१२ पद-समूहः शास्त्रम् ःऊत्र-समूहः प्रकरणम् प्रकरण-समूहः आह्निकम् आह्निक-
- ००२.०१ समूहः अध्यायः पज़्च-अध्यायः शास्त्रम्. तद् पदार्थाः प्रमाण-आदि^आःतस्य
- ००२.०२ शास्त्रस्य पदानाम् अर्थाः प्रमाण-आदि^आःषोडश-आत्मानः तद् शास्त्रम् पुरुष-
- ००२.०३ श्रेयः अभिधत्ते/ प्रत्यक्ष-अनुमान-अनधिगत-वस्तु-तत्त्व-अन्वाख्यानम् शास्त्र-
- ००२.०४ धर्मः तास्य विषयः प्रत्यक्ष-अनुमान-अनधिगत-वस्तु-तत्त्वः आध्यात्मक-
- ००२.०५ शक्ति-सम्पद्-युक्तः अन्तेवासिन्^ः/ पुरुषः पुनर् चतुर्धा भिद्यते प्रतिपन्नः अप्रतिपन्नः
- ००२.०६ सन्दिग्धः विपर्यस्तः च इति/ तत्र प्रतिपन्नः प्रतिपादयितृ^ः/
- ००२.०७ इतरे सापेक्षाः सन्तः प्रतिपाद्याः. ते यदा इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्शम् अपेक्षन्ते
- ००२.०८ तदा प्रत्यक्ष^इन यदा लिग़्ग-दर्शन-स्मृति-आदि अपेक्षन्ते तदा अनुमान^इन यदा
- ००२.०९ पुनर् उपदेशम् अपेक्षन्ते तदा शास्त्रम् प्रवर्तते/ श्रेयः पुनर् सुखम् अहित-नि-
- ००२.१० वृत्तिः च/ तद् श्रेयः भिद्यमानम् द्वेधा व्यवतिष्टते. दृष्ट-अदृष्ट-भेद^इन . दृष्टम्
- ००२.११ सुखम् अदृष्टम् अहित-निवृत्तिः/ अहित-निवृत्तिः अपि आत्यन्तिकी अनात्यन्तिकी
- ००२.१२ च/ अनात्यन्तिकी कण्ट-आदि^अः दुःख-साधनस्य परिहार^इन / आत्यन्तिकी
- ००२.१३ पुनर् एकविंशति-प्रेभेद-भिन्न-दुःख-हान्या/ एकविंशति-प्रभेद-भिन्नं पुनर् दुःखम्
- ००२.१४ शरीरम् षड्-इन्द्रियाणि षड्-विषयाः षड्-बुद्धि^आःसुखम् दुःखम् च इति/ शरीरम्
- ००२.१५ दुःख-आयतन-त्वात् दुःखम्/ इन्द्रियाणि विषयाः बुद्धि^आःच तद्-साधन-भावात्
- ००२.१६ / सुखम् दुःख-अनुषग़्गात्/ दुःखम् स्वरूपतः इति/ तस्य हानिः धर्म-
- ००२.१७ अधर्म-साधन-परित्याग^इन / अनुत्पन्नयोः धर्म-अधर्मयोः अनुत्पाद^इन उत्पन्नयोः
- ००२.१८ च उपभोगात् प्रक्षय^इन इति/ पुरुषाः राग-आदि-मन्तः वीत-रागाः च/ तत्र
- ००२.१९ रागः विषय-अभिषग़्ग-लक्षणः स एषाम् अस्ति ते राग-आदि-मन्तः/
- ००२.२० वैराग्यं पुनर् भोग-अनभिषग़्ग-लक्षणम् तद् येषाम् असित् ते वीत-रागाः/
- ००२.२१ प्रवृत्ति^अः द्वैविध्यम् पुरुष-भेद-अनुविधानात्/ तेषाम् पुरुषाणाम् प्रवृत्ति^आःताः
- ००३.०१ पुरुष-भेदम् अनुविधीयमानाः उभय-रूपाः भवन्ति/ वीत-राग-प्रवृत्तिः
- ००३.०२ एकधा/ तत्र या वीत-रागाणाम् प्रवृत्तिः सा खलु एक-रूपा अनिष्ट-
- ००३.०३ प्रतिषेध-अर्था अनिष्टम् हास्यामः इति एव ते प्रवर्तन्ते/ न पुनर् एषाम्
- ००३.०४ क्व चित् अभिष्वग़्गः अस्ति/ राग-आदि-मत्-प्रवृत्तिः तु द्वि-रूपा/ ये तु राग-आदि-
- ००३.०५ मन्तः तेषाम् याः प्रवृत्ति^आः ताः द्वि-विधा भवन्ति/ इष्ट-अनिष्ट-विषय-अधिगम-
- ००३.०६ प्रतिषेध-अर्थाः/ इष्टम् आप्स्यामि इति सक्तः प्रवर्तते/ अनिष्टम् हास्यामि
- ००३.०७ इति द्वेषात् निवर्तते/ राग-आदि-मत्-प्रवृत्ति^अः अपि द्वैविध्यम् भवति समर्थ-
- ००३.०८ असमर्थ-भेदात्/ या खलु राग-आदि-मत्-प्रवृत्तिः सा समर्था असमर्था च
- ००३.०९ भवति/ इष्टम् आप्स्यामि इति प्रवर्तमानः यदा प्राप्नोति तदा समर्था/
- ००३.१० अनिष्टम् हास्यामि इति प्रवर्तमानः यदा जहाति तदा समर्था यदा
- ००३.११ विपर्ययः तदा असमर्था इति/ ततः पुनर् प्रवृत्ति-द्वैविध्यम् प्रमाणस्य अर्थवत्-
- ००३.१२ अनर्थक-त्वात्/ प्रमाणम् तावत् अर्थ-परिच्छेदकम् प्रमाण-सामान्यात् प्रमाण-
- ००३.१३ प्रतिरूपकम् अपि प्रमाणम् इति उपचर्यते/ किम् पुनर् प्रमाण-सामान्यम्
- ००३.१४ प्रमाण-आभासस्य सामान्य-परिच्छेदक-त्वम् प्रमाण^इन अपि सामान्यम् परिच्छिद्यते
- ००३.१५ प्रमाण-आभास^इन अपि/ सः अयम् प्रमातृ^ः यदा प्रमाण^इन अवधार्य
- ००३.१६ प्रवर्तते तदा अस्य प्रवृत्तिः समर्था भवति यदा पुनर् प्रमाण-आभास^इन
- ००३.१७ अर्थम् अवधार्य प्रवर्तते तदा असमर्था तस्याः पुनर् अर्थवत्-त्वम् प्रमाणतः
- ००३.१८ अर्थ-प्रतिपत्ति^इ इति आदि-भाष्यम्/ परस्पर-अपेक्षि-त्वात् उभय-असिद्धिः इति चेत्/
- ००३.१९ न/ अनादि-त्वात्/ यदि प्रमाणतः अर्थ-प्रतिपत्ति^इ प्रवृत्ति-सामर्थ्यम् यदि
- ००३.२० वा प्रवृत्ति-सामर्थ्यात् प्रमाणतः अर्थ-प्रतिपत्तिः किम् पूर्वम् किम् पश्चात् इति
- ००३.२१ वाच्यम्/ यदि तावत् प्रमाणतः पूर्वम् अर्थ-प्रतिपत्तिः प्रवृत्ति-सामर्थ्यम्
- ००३.२२ अन्तरेण किम् इति प्रतिपद्यते/ अथ पूर्वम् प्रवृत्ति-सामर्थ्यम् अनवधार्य अर्थे
- ००४.०१ किम् इति प्रवर्तते तस्मात् प्रवृत्ति^अः प्रमाणतः अर्थ-प्रतिपत्ति^अः वा पर-अपर-
- ००४.०२ भावः न कल्पते इति/ तद् च न एवम् कस्मात् अनादि-त्वात् अनादिः अयम्
- ००४.०३ संसारः इति पूर्व-अभ्यस्त-सूत्र^इ प्रतिपादयिष्यामः/ आदिमति च संसार^इ
- ००४.०४ एषः दोषः किम् पूर्वम् प्रमाणतः अर्थ-प्रतिपत्तिः आहोस्वित् प्रवृत्ति-सामर्थ्यम्
- ००४.०५ इति/ प्रमाण-प्रवृत्तिऒः वा बल-अबल-जिज्ञासायाम् उभय-सामर्थ्य-प्रतिपादन-
- ००४.०६ अर्थम् वाक्यम् लोकः खलु प्रवर्तमानः प्रमाण^इन अर्थम् अवधार्य प्रवर्तते सः च
- ००४.०७ तथा-प्रवर्तमानः फलम् उपलभते/ तत्र इदम् चिन्त्यते/ किम् प्रमाणतः
- ००४.०८ अर्थ-प्रतिपत्तिः समर्था आहोस्वित् प्रवृत्तिः इति/ उभयम् समर्थम्
- ००४.०९ तद्-नान्तरीयक-त्वात् तस्य फलस्य अस्य च अर्थस्य उपदर्शन-अर्थम् वाक्यम्
- ००४.१० इति/ लोक-वृत्त-अनुवादः वा सर्वः प्रमातृ^ः प्रमाण^इन अर्थम् अवधार्य
- ००४.११ प्रवर्तमानः फलम् उपलभते इति लोक-वृत्तिम् तद्-वाक्य^इन अनूद्यते/ हेय-
- ००४.१२ हान-उपाय-अधिगन्तव्य-भेदात् चत्वारि अर्थ-पदानि इति/ हेयम् दुःखम् तद्-हेतुः च
- ००४.१३ दुःखम् उक्तम् हेतुः अविद्या-तृष्णा^इ धर्म-अधर्मौ इति/ हानम् तत्त्व-ज्ञानम्/
- ००४.१४ तद् पुनर् यथा-अर्थ-अवस्थित-पद-अर्थ-अधिगतिः तद् च प्रमाणम्/ उपायः शास्त्रम्
- ००४.१५ तद् अपि उक्तम्/ अधिगन्तव्यः अपवर्गः सः पुनर् आत्यन्तिकः दुःख-अभावः/
- ००४.१६ एतस्मिन् च चतुर्-वर्ग^इ प्रमाणस्य प्राधान्य-प्रदशन-अर्थम् च इति/ कथम् पुनर् अनेन
- ००४.१७ वाक्य^इन प्रमाण-आदि-चतुर्-वर्गः प्रदर्श्यते इति/ प्रमाण-प्रमेय-अधिगतयः
- ००४.१८ श्रुति-गम्याः प्रमातृ^ः तद्-नान्तरीयक-त्वात्/ न हि प्रमातृ^अम् अन्तरेण
- ००४.१९ प्रमाणम् सम्भवति तद् इदम् वाक्यम् अवयवशः उपन्यस्य वर्ण्यते/ तत्र
- ००४.२० प्रमाणतः इति तसिः-वचन-विभक्ति-व्याप्ति-दर्शन-अर्थः/ प्रमाणतः इति इयम्
- ००४.२१ निमित्त-पज़्चमी/ अस्य अभिधानम् वचन-व्याप्ति-अर्थम् विभक्ति-व्याप्ति-अर्थम् च
- ००४.२२ कथम् पुनर् पज़्चमी-व्यतिरेक^इन तसिः लभ्यते लभ्यते इति आह/ आदि-आदि^इ उपसंख्यानात्
- ००५.०१ इति/ तद् किम् सिद्धम् भवति वचन-व्याप्त्या संप्लवः व्यवस्था
- ००५.०२ च/ प्रमाण^इन प्रमाणाभ्याम् प्रमाणैः इति संप्लवः गम्यते प्रमाण^इन एव इति
- ००५.०३ व्यवस्था विभक्ति-व्याप्त्या हेतु-करण-भावः/ प्रमाणात् अर्थ-अधिगतिः भवति
- ००५.०४ इति हेतु-त्वम् प्रमाण^इन अर्थम् साधयति इति साधकतम-त्वात् करण-अर्थः
- ००५.०५ इति/ संप्लव-अनुपपत्तिः विशिष्ट-विषय-त्वात् इति चेत्/ न/ अनभ्युपगमात्/
- ००५.०६ स्यात् मतिः एषा विशिष्ट-विषयाणि प्रमाणानि/ विशेष-विषयम् प्रत्यक्षम्
- ००५.०७ सामान्य-विषयम् अनुमानम् इति/ एतद् च अधिगन्तव्यम् यद् सामान्यम् विशेषः
- ००५.०८ च न च सामान्य-विषयम् प्रत्यक्षम् न जातु अनुमानम् विशेष-विषयम् इति/
- ००५.०९ एतद् च न अनभुपगमात्/ न तावत् प्रमाण-द्वयम् प्रतिपद्यामहे न
- ००५.१० विषय-द्वयम् न अपि असंकरम्/ किम् कारणम्/ प्रमाणानि तावत् चत्वारि
- ००५.११ विषयः सामान्य-विशेष-तद्वत्-भेदात् त्रेधा/ संकरः अपि एकस्य सर्वैः प्रमाणैः
- ००५.१२ अधिगति^अः इन्द्रिय-वत् इति/ इन्द्रियम् खलु अर्थ-प्रकाशक-त्वात् प्रमाणम् तस्य
- ००५.१३ व्यवस्था संकरः च व्यवस्था गन्ध-आदिषु संकरः पृथिवी-आदिषु द्वि-इन्द्रिय-
- ००५.१४ ग्राह्य-त्वात्/ सत्तायाम् गुणत्व^इ च सार्वेन्द्रियम् ज्ञानम् इति/ अधिगतत्वात्
- ००५.१५ वैयर्थ्यम् इति चेत्/ न/ अन्यथा तद्-अधिगति^अः / स्यात्
- ००५.१६ मतम् यदि संकीर्येरन् प्रमाणानि ननु एक^इन प्रमाण^इन अधिगत^इ अर्थ^इ द्वितीयम्
- ००५.१७ प्रमाणम् व्यर्थम् आपद्येत/ अधिगतम् च अर्थम् अधिगमयतृ^ः प्रमाण^इन पिष्टम्
- ००५.१८ पिष्टम् स्यात्/ न/ अन्यथा अधिगति^अः न ब्रूमः यथा प्रत्यक्ष^इन अर्थः अधिगम्यते
- ००५.१९ तथा अनुमान-आदिभिः अपि इति/ अन्यथा प्रत्यक्ष^इन इन्द्रिय-सम्बद्धः/ इन्द्रिय-
- ००५.२० सम्बद्धः अनुमान^इन / संज्ञा-संज्ञि-संबन्ध-प्रतिपत्तिः उपमान^इन / शब्द-
- ००६.०१ उल्लेख^इन आगम^इन इति/ विषय-अन्तर^इ व्यवस्था-दर्शनात् च/ न च सर्वस्मिन् अर्थ^इ
- ००६.०२ संप्लवः अस्ति इति अतः न वैयर्थ्यम् इति/ तस्मात् व्यवस्थितम् एतद् तसिः-वचन-
- ००६.०३ विभक्ति-व्याप्ति-ज्ञापन-अर्थः इति प्रमाण-स्वरूप-अवधारणम् कर्तव्यम्/ किम् पुनर्
- ००६.०४ प्रमाणस्य प्रमाणत्वम् किम् च उक्तम् प्रमाणम् इति उपलब्धि-हेतुः प्रमाणम् उपलब्धि-
- ००६.०५ हेतु-त्वम् प्रमाणत्वम् यद् उपलब्धि-निमित्तम् तद् प्रमाणम् इति/ समान-त्वात्
- ००६.०६ अलक्षणम् इति चेत् यदि उपलब्धि-हेतुः प्रमाणम् ननु प्रमातृ-प्रमेययोः अपि
- ००६.०७ उपलब्धि-हेतु-त्वात् प्रमाणत्वम् प्रसज्येत विशेषः वा वक्तव्यः इति/ अयम्
- ००६.०८ विशेषः प्रमाण^इ प्रमातृ-प्रमेययोः चरित-अर्थ-त्वात् प्रमाण^इ प्रमातृ^ः प्रमेयम्
- ००६.०९ च चरित-अर्थम्/ अचरित-अर्थम् च प्रमाणम् अतः तद् एव उपलब्धि-साधनम् इति/
- ००६.१० अकरणा प्रमाण-उत्पत्तिः इति चेत् यदि प्रमातृ-प्रमेयाभ्याम् प्रमाणम्
- ००६.११ जन्यते अकरणा तर्हि प्रमाण-उत्पत्तिः प्राप्नोति/ न/ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्षस्य
- ००६.१२ करण-भावात् न अकरणा प्रमाण-उत्पत्तिः प्रमाण-उत्पत्ति^इ इन्द्रिय-
- ००६.१३ अर्थ-सन्निकर्षम् अपेक्षमाणाभ्याम् प्रमातृ-प्रमेयाभ्याम् प्रमाणम् जन्यते इति
- ००६.१४ न अकरण-प्रमाण-उत्पत्ति-प्रसग़्गः/ यदि तर्हि प्रमाण-उत्पत्ति^इ इन्द्रिय-अर्थ-
- ००६.१५ सन्निकर्षम् अपेक्षेते प्रमातृ-प्रमेये अथ तर्हि इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पत्तौ
- ००६.१६ किम् अपेक्षेते इति तस्मिन् अपि इन्द्रियम् इति एवम् अनादिः कर्तृ-करण-भावः यद् यद्
- ००६.१७ पश्चात् भवति तद् तद् पूर्व-भाविनम् अपेक्षते इति अनादिः कर्तृ-करण-भावः
- ००६.१८ द्रष्टव्यः इति/ यदि प्रमातृ-प्रमेयाभ्याम् सद्भ्याम् प्रमाणम् जन्यते ततः
- ००६.१९ प्रमाणम् अन्तरेण प्रमातृ-प्रमेय-भावस्य असिद्ध-त्वात् प्रमातृत्वम् प्रमेयत्वम् च
- ००६.२० अनुपपन्नम् इति/ कथम् प्रमाणम् इति यथा कारक-शब्दः अयम् तथा प्रमातृ^ः
- ००७.०१ प्रमेयम् इति/ न च कारक-शब्दाः क्रियाम् अन्तरेण आत्मानम् लभन्ते
- ००७.०२ इति. न च द्रव्य-मात्रम् कारकम् न च क्रिया-मात्रम् इति/ कारक-
- ००७.०३ शब्दः हि प्रवर्तमानः क्रिया-साधन^इ क्रिया-विशेष-युक्त^इ प्रवर्तते/
- ००७.०४ प्रमातृ-प्रमेय-शब्दौ च कारक-शब्दौ तौ अन्तरेण क्रियाम् न प्र्वर्तयेताम्
- ००७.०५ इति/ न/ पाचक-आदि-शब्द-वत् त्रि-काल-विषय-त्वात् न ब्रूमः क्रिया-
- ००७.०६ सम्बन्ध^इन एव कारक-शब्दाः प्रवर्तन्ते इति अपि तु त्रि-काल-विषयाः एते
- ००७.०७ यदि क्रिया-सम्बन्ध-निमित्ताः स्युः न क्रिया-सम्बन्धम् अन्तरेण प्रवर्तेरन्
- ००७.०८ क्रिया-सम्बन्धम् अन्तरेण तु प्रवर्तन्ते किम् पुनर् निमित्तम् सामर्थ्यम् तद् च
- ००७.०९ त्रिषु अपि काल^सु अस्ति इति/ तस्मात् उपपन्नम् प्रमातृ-प्रमेयाभ्याम् प्रमाणम्
- ००७.१० जन्यते इति तद् उपलब्धि-साधनम् इति/ साधकतम-त्वात् वा न प्रसग़्गः/
- ००७.११ न च अयम् प्रसग़्गः अस्ति प्रमातृ^ः च प्रमेयम् च उपलब्धि^अः निमित्त-त्वात्
- ००७.१२ प्रमाणम् प्रसज्यते इति/ कस्मात् साधकतम-त्वात् साधकतमम् प्रमाणम्
- ००७.१३ न तु प्रमातृ-प्रमेये/ कः खलु साधकतम-अर्थः साधकतमम् प्रमाणम् इति
- ००७.१४ केवलम् वाक्यम् अभिधीयते न अर्थः इति/ भाव-अभावयोः तद्वत्ता न
- ००७.१५ प्रमातरि प्रमेय^इ वा असति प्रमा भवति सति तु भवति न पुनर्
- ००७.१६ सति भवति एव प्रमाण^इ तु सति भवन्ती भवति एव सः अयम् अतिशयः
- ००७.१७ साधकतमत्वम् उच्यते/ यद्वान् वा प्रमिमीते सः अतिशयः किंवान् प्रमिमीते
- ००७.१८ प्रमाणवान् प्रमिमीते प्रमाण^इ सति प्रमिमीते न असति इति
- ००७.१९ सतोः वा अकर्तृ-त्वम् यद्-अभावात्/ यस्य च अभावात् प्रमातृ-प्रमेय^इ न
- ००७.२० प्रमाम् कुरुतः सः अतिशयः संयोग-वत् चरम-भाविता वा यथा वा
- ००७.२१ संयोगः पश्चात्-भाविन्^ः द्रव्य-शक्तिः भवति तथा प्रमाणम् चरम-भाविन् प्रमातृ^ः-
- ००७.२२ प्रमेययोः प्रमा-शक्तिः भवति पश्चात्-भावः अतिशयः/ प्रतिपत्ति^अः आनन्तर्यम्
- ००८.०१ वा/ यद् वा प्रमाण-अनन्तरम् प्रतिपत्ति^अः जन्मन् सः च अयम् अतिशयः इति/
- ००८.०२ असाधारण-कारणता वा प्रमातृ^ः तावत् साधारणम् कारणम् सर्व-प्रतिपत्तीनाम्
- ००८.०३ प्रमेयम् अपि अशेष-पुरुष-साधारण-त्वात् तथा-भूतम् प्रमाणम् तु असाधारण-
- ००८.०४ कारण-त्वात् प्रधानम्/ प्राधान्यात् च साधकतम-त्व^इन अभिधीयते
- ००८.०५ इति/ प्रमा-कारण-संयोग-विशेषक-त्वम् वा यः वा प्रमा-कारणम् संयोगः
- ००८.०६ तस्य प्रमाणम् अनुग्रह^इ वर्तमानम् अतिशय-शब्द-वाच्यम्/ अर्थ-ग्रहणम् प्रमाण-
- ००८.०७ विषय-प्रतिपत्ति-निषेध-अर्थम् यतः न प्रमाण-विषया प्रतिपत्तिः पुरुषम्
- ००८.०८ इति-कर्तव्यतायाम् प्रयोजयति किम् तु अर्थस्य तथा-भाव-विषया यदा अयम्
- ००८.०९ अर्थस्य तथा-भावम् प्रतिपद्यते अथ प्रवर्तते इति/ उपेक्षणीय-विषय-
- ००८.१० प्रतिषेध-अर्थम् वा न हि ऊपेक्षणीय-विषय-प्रतिपत्तिः पुरुषम् इति-कर्तव्यतायाम्
- ००८.११ प्रयोजयति किम् तु अर्थस्य सुख-दुःख-हेतु-भाव-विषया यदा अयम् अर्थस्य
- ००८.१२ सुख-दुःख-हेतु-भावम् प्रतिपद्यते अथ प्रवर्तते इति प्रमाण-अग्रहणम् गम्यमान-
- ००८.१३ त्वात् इति चेत्/ न/ प्रमाण-विशेष-ज्ञापन-अर्थ-त्वात्/ अर्थ-प्रतिपत्तौ
- ००८.१४ प्रवृत्ति-सामर्थ्यात् इति अभिधीयमान^इ गम्यते एव एतद् प्रमाणतः इति न हि
- ००८.१५ का चित् प्रतिपत्तिः प्रमाणम् अन्तरेण भवति/ तद् च न एवम् प्रमाण-विशेष-
- ००८.१६ ज्ञापन-अर्थ-त्वात् अस्ति अयम् प्रमाण-शब्दः प्रमाण^इ वर्तमान^इ अस्ति च प्रमाण-
- ००८.१७ सामान्यात् प्रमाण-आभास^इ अपि इति/ तथा इह प्रमाण^इन प्रतिपत्तिः सा
- ००८.१८ प्रवृत्ति-सामर्थ्यम् प्रतिपादयति प्रमाणम् न इतरत् इति/ न च प्रमाण-
- ००८.१९ ग्रहणम् अन्तरेण पज़्चमी-अभिधानम् लभ्यते/ तेन च प्रयोजनम् अतः च
- ००८.२० प्रमाण-ग्रहणम् कृतम् इति/ अर्थ-ग्रहण^इन सुख-दुःख-हेतु-त्व^इन सर्व-संग्रहः
- ००८.२१ अर्यमाण-त्वात्/ सर्वः प्रमाण-आदिः अर्थः सुख-दुःख-हेतुः सर्वः च अर्यते अर्यमाण-
- ००९.०१ त्वात् अर्थः इति न व्याघातात् अविवक्षित-त्वात् च/ सर्वः प्रमाण-आदिः अर्थः
- ००९.०२ सुख-दुःख-हेतुः इति ब्रुवता हेय-आदि-भेदात् चत्वारि अर्थ-पदानि इति व्याहन्येत/
- ००९.०३ न च प्रमाण-आदि-हानम् शक्यम् कर्तुम् न च प्रमाण-आदि-हनम् विवक्षितम्
- ००९.०४ तस्मात् अव्याख्यानम् एतद् किम् तु सुख-दुःख-त्व^इन तद्-हेतु-त्व^इन च यावताम्
- ००९.०५ संग्रहः ते अभिधीयन्ते अधिकारात् न च संविदः ग्रहणम् अनधिकारात्
- ००९.०६ अकर्म-त्वात् न संविद्-हेया असुख-दुःख-त्वात् अतद्-हेतु-त्वात् च न अपि अर्यते
- ००९.०७ फल-त्वात् सः अयम् प्रमाण-अर्थः अपरिसंख्येयः इयान् अयम् प्रमाण-विषयः इति
- ००९.०८ न परिसंख्यातुम् शक्यम् आनन्त्यात् न उभयस्य अपि परिसंख्यात-त्वात्/
- ००९.०९ एतावान् अयम् प्रमाण-अर्थः यद् सुख-दुःख^इ तद् हेतुः च इति तद् च उभयम् परिसंख्यातम्
- ००९.१० अतः न युक्तम् आनन्त्यात् न परिसंख्यातुम् शक्यम् प्राणभृत्-भेदस्य अपरिसंख्येय-
- ००९.११ त्वात् अपरिसंख्येयः प्रमाण-अर्थः इति असम्बन्धम् उक्तम् इति/ न अर्थ-शब्दस्य
- ००९.१२ प्रयोजन-वाचि-त्वात् प्रमाण-अर्थः अपरिसंख्येयः इति/ प्रमाण^इ प्रयोजनम्
- ००९.१३ अपरिसंख्येयम् इति अयम् वाक्य-अर्थः कथम् सः एव अर्थः केषाम् चित् सुख-हेतुः
- ००९.१४ भवति केषाम् चित् दुःख-हेतुः इति/ अर्थवति च समर्थ^इ प्रमाण^इ अर्थवन्ति
- ००९.१५ समर्थानि इति/ अन्यतमत्व-अर्थः साधकतम-अर्थः द्रष्टव्यः प्रकरणात्
- ००९.१६ प्रकरणम् हि चतुर्-वर्ग^इ प्रमाणम् प्रधानम् इति वर्ण्यते/ यदि पुनर् यथा
- ००९.१७ श्रुति-वाक्यम् अर्थवत् स्यात् किम् प्रमाण-सामर्थ्य^इ वर्णितम् स्यात् तस्मात् यथा-उक्तम्
- ००९.१८ न्यायम् इति/ प्रमातृ^ः स्वतन्त्रः किम् पुनर् स्वातन्त्र्यम् कारक-फल-उपभोक्तृ-
- ००९.१९ त्वम् यस्मात् कारकाणाम् फल^इन अयम् अभिसम्बद्ध्यते/ तद्-समवायः
- ००९.२० वा यद् वा अशेष-कारक-निष्पाद्यायाः क्रियायाः पुरुषः आश्रयः भवति
- ००९.२१ तद् प्रयोक्तृत्वम् इतरा अप्रयोज्यता वा/ यद् वा परिदृष्ट-सामर्थ्यानि कारक-
- ००९.२२ चक्राणि प्रयुग़्क्ते तैः च न प्रयुज्यते/ तत्त्व-परिसमाप्तिः विनियोग-योग्यता
- ०१०.०१ उपेक्ष्यता वा या असौ अविसंवादिता सावधारितस्य अर्थस्य विनियोग-
- ०१०.०२ योग्यता सुख-साधनम् वा दुःख-साधनम् वा अयम् अर्थः इति/ ज्ञात्वा विनियोगः
- ०१०.०३ समाप्तिः तद्-प्राप्तिः तद्-प्रतिषेधह् च/ यद् वा न सुख-साधनम् न दुःख-साधनम्
- ०१०.०४ इति उपेक्षेति किम् पुनर् तद् सत्-असती तद् तस्य भावः तत्त्वम् इति अत्र
- ०१०.०५ तद् वाच्यम् यस्य भावः इति सत्-असती तद् प्रमाण-विषय-त्व^इन अधिकारात्
- ०१०.०६ सत्-असती प्रमाण-विषयौ इति अधिकृतम् तस्मात् सत्-असती तद् इति तद्-भावः
- ०१०.०७ सत्-असत्त्वम् सत्-असतोः प्रमाण-विषयता तद्-प्रतिषेधः च तयोः खलु सत्-असतोः
- ०१०.०८ भावः द्विरूपः विधीयमानः प्रतिषिध्यमानः च यद् एकत्र विधीयते
- ०१०.०९ तद् अन्यत्र प्रतिषिध्यते तद् यथा गन्धवती पृथिवी अगन्धा आपः इति/
- ०१०.१० प्रमाण-विषय-त्वात् सत्-असत्-भाव-विशेष-प्रसग़्गः इति चेत्/ न/ अनैकान्तात्
- ०१०.११ तत्र भवेत् एषा बुद्धिः यदि प्रमाण^इन सत्-असती गम्येते ततः प्रमाण-
- ०१०.१२ विषय-त्वात् उभयोः अविशेषः प्राप्तः तद् च न अनैकान्तात् सर्वम् इदम् गो-घट-आदि-
- ०१०.१३ द्रव्य-जातम् प्रमाण-गम्यम् भेदवत् च तस्मात् अनेकान्तः अयम् इति स्वतन्त्र-परतन्त्र-
- ०१०.१४ उपलब्धि-अनुपलब्धि-कारण-भावात् च विशेषः सत् खलु प्रमाणस्य आलम्बनम्
- ०१०.१५ स्वतन्त्रम् भवति असत् तु परतन्त्रम् प्रतिषेध-मुख^इन प्रतिपद्यते प्रदीप-वत् इति
- ०१०.१६ यथा प्रदीपः अपवरक-आदि-स्थितम् घट-आदिकम् अर्थम् प्रतिपादयति तद्वत्
- ०१०.१७ असत् अपि प्रतिपादयति/ न हि असत्-प्रतिपत्ति^इ उपाय-अन्तरम् आस्थीयते
- ०१०.१८ दृश्यमान^इ हि घट-आदिक^इ अर्थ^इ न अनेन समान-जातीयम् दृश्य-अन्तरम् अस्ति यदि
- ०१०.१९ अभविष्यत् इदम् इव अद्रक्ष्यत न च दृश्यते तस्मात् दर्शन-अभावात् न अस्ति इति गम्यते/
- ०१०.२० एवम् प्रमाण^इन अपि सति प्रमीयमाण^इ न अनेन समान-जातीयम् प्रमेय-अन्तरम्
- ०१०.२१ `अस्ति यदि अभविष्यत् इदम् इव अमास्यत न च प्रमीयते तस्मात् मान-अभावात्
- ०११.०१ न अस्ति इति तद् एवम् सतः प्रकाशकम् प्रमाणम् असत् अपि प्रकाशयति तत्र
- ०११.०२ स्वातन्त्र्य^इन असत्-भेदाः न प्रकाशन्ते इति न उच्यन्ते चतुर्-वर्ग-अनन्तर्भावात् वा
- ०११.०३ भाव-प्रपज़्चवत् अभाव-प्रपज़्चः अपि उद्दिष्टः वेदितव्यः इति भाव-उपदेशात् अभाव-
- ०११.०४ प्रपज़्चः उद्धिष्टः भवति इति अतः च न उच्यन्ते इति/
- ०११.०५ \ष्[१-१-१]{प्रमाण-प्रमेय-संशय-प्रयोजन-दृष्टान्त-अवयव-तर्क-
- ०११.०६ निर्णय-वाद-जल्प-वितण्डा-हेत्वाभास-छल-जाति-निग्रहस्थानाम्
- ०११.०७ तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयस-अधिगमः}
- ०११.०८ तत्र खलु षोडशधा व्यूढम् उपदेक्ष्यते इति/ व्यूहः संक्षेपः/ ते
- ०११.०९ एते सत्-भेदाः इति सूत्रम्/ सर्व-पद-अर्थ-प्रधानः समासः द्वन्द्वः इति
- ०११.१० किम् उक्तम् भवति/ सर्वे एते प्रमाण-आदि^आः विज्ञेयाः इति/ अन्यथा
- ०११.११ हि समान-अन्तर-परिग्रहात् विशेषण-त्व^इन उपयुक्तानाम् प्रमाण-आदीनाम् अविज्ञेयता
- ०११.१२ स्यात् यथा-वचनम् विग्रहः यद् एव निर्देश^इ वचन-भेद-उपादान^इ प्रयोजनम्
- ०११.१३ तद् इह अपि द्रष्टव्यम्/ प्रमाण-आदीनाम् तत्त्वम् इति शैषिकी षष्ठी/ कः
- ०११.१४ पुनर् शेषः कारकाणाम् अविवक्षा शेषः इति/ यत्र न कारकम् कारक-अर्थः
- ०११.१५ वा विवक्ष्यते सः शेषः तद् यथा ब्राह्मणस्य कमण्डलुः इति/ तत्त्वस्य प्रमाण-
- ०११.१६ आदिभ्यः अन्य-अनन्य-त्व^इ दोषः यदि तावत् प्रमाण-आदि-व्यतिरिक्तम् तत्त्वम्
- ०११.१७ न प्रमाण-आदि-अधिगमात् निःश्रेयस-अधिगमः इति प्राप्तम्/ किम् कारणम्
- ०११.१८ तत्त्व-विशेषण-त्व^इन उपादानात् राज-पुरुष-आनयन-क्रिया-वत् इति/ अथ अभेदः
- ०११.१९ तत्त्व-ग्रहण-अनर्थक्यम् यदि प्रमाण-आदि-व्यतिरिक्तम् तत्त्वम् न प्रतिपद्यसे एवम्
- ०११.२० तर्हि तत्त्व-ग्रहणम् अनर्थकम् सम्पद्यते न उभयथा अपि अदोषात् इति एके/ यदि तावत्
- ०११.२१ प्रमाण-आदि-व्यतिरिक्तम् तत्त्वम् स्यात् तस्य अस्वतन्त्र-त्वात् प्रमाण-आदि^आः अपि
- ०११.२२ गम्यन्ते इत् कुण्ड^इ बदर-वृत्ति-वत् इति यथा कुण्ड^इ बदराणाम् वृत्तिः इति
- ०१२.०१ भाव^इ देशित^इ भावस्य अस्वतन्त्र-त्वात् कुण्ड^इ बदराणि वर्तन्त^इ इति उक्तम्
- ०१२.०२ भवति/ तथा इह अपि तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयस-अधिगमः इति प्रमाण-आदीनाम्
- ०१२.०३ ग्रहणम् भावस्य अस्वतन्त्र-त्वात् इति/ अभेद^इ अपि इषु-स्थिति-वत् तद्-भाव-प्रतिषेधः
- ०१२.०४ न अर्थ-अन्तरम् इति न प्रमाण-आदि-मात्रम् उच्यते अपि तु अर्थ-अन्तरम् प्रतिषिध्यते/
- ०१२.०५ यथा इषु^अः स्थितिः इति न इषु-मात्रम् स्थितिः अपि तु गतिमत् अर्थ-अन्तरम्
- ०१२.०६ न भवति इति/ तद् न/ अन्-अर्थ-अन्तर-त्व-सिद्धि^अः तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयस-
- ०१२.०७ अधिगमः इति तत्त्वम् ज्ञायमानम् कर्मन् सम्पद्यते निःश्रेयसम् अधिगम्यमानम्
- ०१२.०८ कर्मन् भवति इति/ किम् पुनर् तत्त्वम् किम् वा निःश्रेयसम् इति/
- ०१२.०९ तत्त्वम् पदार्थानाम् यथा-अवस्थित-आत्म-प्रत्यय-उत्पत्ति-निमित्त-त्वम् यः यथा-
- ०१२.१० अवस्थितः पदार्थः सः तथा-भूत-प्रत्यय-उत्पत्ति-निमित्तम् भवति यद् तद्
- ०१२.११ तत्त्वम्/ निःश्रेयसम् पुनर् दृष्ट-अदृष्ट-भेदात् द्वेधा भवति/ तत्र प्रमाण-आदि-
- ०१२.१२ पदार्थ-तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयसम् दृष्टम् न हि कः चित् पदार्थः ज्ञायमानः
- ०१२.१३ हान-उपादान-उपेक्षा-बुद्धि-निमित्तम् न भवति इति एवम् च कृत्वा सर्वे पदार्थाः
- ०१२.१४ ज्ञेयतया उपक्षिप्यन्ते इति/ परम् तु निःश्रेयसम् आत्म-आदि^अः तत्त्व-ज्ञानात् भवति
- ०१२.१५ दृष्टम् प्रमाण-आदि-परिज्ञानात् अदृष्टम् पुनर् आत्म-आदि^अः प्रमेयस्य परिज्ञानात् इति
- ०१२.१६ न प्रमाणम् अस्ति/ न न अस्ति अर्थस्य तथा-भावात् अर्थः एव अयम् तथा-भूतः
- ०१२.१७ यद् आत्म-आदि^अः प्रमेयस्य तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयसम् अधिगम्यते/ यदा हि अयम्
- ०१२.१८ आत्म-आदि प्रमेयम् विपर्यय^इन अध्यवसितः भवति/ अथ संसारम् न अतिवर्तते
- ०१२.१९ इति एनम् च अर्थम् द्वितीय-सूत्र^इ प्रतिपादयिष्यामः/ यदि पुनर्
- ०१२.२० प्रमाण-आदि-पदार्थ-तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयसम् स्यात् न मोक्ष्यमाणाः मोक्षाय घटेरन्
- ०१३.०१ न हि कस्य चित् क्व चित् तत्त्व-ज्ञानम् न अस्ति इति तस्मात् आत्म-आदि एव
- ०१३.०२ प्रमेयम् मुमुक्षुणा ज्ञेयम् इति/ पृथक्-उपदेशात् चच्/ यदि प्रमाण-आदि एव प्रमेयम्
- ०१३.०३ स्यात् तस्य च परिज्ञानात् निःश्रेयसम् भवेत्/ न आत्म-आदि प्रमेयम् पृथक्-उपदृष्टम्
- ०१३.०४ स्यात्/ प्रमेय-अर्थ-अवधारण-अर्थायाम् च उत्तर-सूत्र-प्रक्रियायाम् प्रमेयस्य
- ०१३.०५ विहित-त्वात् आद्य^इन सूत्र^इन अकुशलः सूत्र-कारः स्यात्/ तद् च एतद्
- ०१३.०६ उत्तर-सूत्र^इन अनूद्यते इति भाष्यम्/ हेय-हान-उपाय-अधिगन्तव्य-भेदात् चतुवारि
- ०१३.०७ अर्थ-पदानि सम्यच्-बुद्ध्वा निःश्रेयसम् अधिगच्छति इति/ हेयम् दुःखम् तस्य
- ०१३.०८ निर्वर्तकम् अविद्या-तृष्णा^इ धर्म-अधर्मौ इति/ हानम् तत्त्व-ज्ञानम् तस्य उपायः
- ०१३.०९ शास्त्रम्/ अधिगन्तव्यः मोक्षः/ एतानि चत्वारि अर्थ-पदानि सर्वासु अध्यात्म-
- ०१३.१० विद्यासु सर्व-आचार्यैः वर्ण्यन्ते इति/ संशय-आदि-अग्रहणम् पृथक् प्रमेय-अन्तर्-
- ०१३.११ भावात् इति चेत्/ न/ विद्या-प्रस्थान-भेद-ज्ञापन-अर्थ-त्वात् इति/ संशय-आदयः
- ०१३.१२ प्रमेय^इ अन्तर्-भवति इति पृथक् ते न वक्तव्याः/ न/ विद्या-प्रस्थान-भेद-
- ०१३.१३ ज्ञापन-अर्थ-त्वात्/ चतस्रः इमाः विद्याः भवन्ति ताः च पृथक्-प्रस्थानाः
- ०१३.१४ अग्नि-होत्र-हवन-आदि-प्रस्थाना त्रयी/ हल-शकट-आदि-प्रस्थाना वार्ता/ स्वाम्य-
- ०१३.१५ मात्य-भेद-अनुविधायिनी दण्ड-नीतिः/ संशय-आदि-भेद-अनुविधायिनी आन्वीक्षिकी/
- ०१३.१६ तस्याः संशय-आदि-प्रस्थानम् अन्तरेण आत्म-विद्या-मात्रम् इयम् स्यात्
- ०१३.१७ ततः किम् स्यात् अध्यात्म-विद्या-मात्र-त्वात् उपनिषद्-विद्या-वत् त्रय्याम् एव अन्तर्भावः
- ०१३.१८ इति चतुष्ट्वम् निवर्तते तस्मात् पृथक् गृह्यन्ते इति/ तत्र
- ०१३.१९ संशयः तावत् वस्तु-स्वरूप-अनवधारण-आत्मकः प्रत्ययः/ अनवधारण-आत्मकः च
- ०१३.२० प्रत्ययः च इति व्याहन्यते/ न व्याघातः स्वरूप-अवधारणात् स्वरूपम् अस्य
- ०१३.२१ अवधार्यते अस्ति मे संशय-ज्ञानम् इति/ वस्तु-स्वरूपम् तु न अनेन परिच्छिद्यते/
- ०१४.०१ तद् उभयम् अनवधारण-आत्मकः च प्रत्ययः च इति/ सः कथम् न्यायस्य
- ०१४.०२ अग़्गम् भवति इति/ यस्मात् न अनुपलब्ध^इ न निर्णीत^इ न्यायः प्रवर्तते/ उपलब्धः
- ०१४.०३ अनिर्णीतः च इति व्याहतम्/ यदि उपलब्धः न अनिर्णीतः अथ अनिर्णीतः
- ०१४.०४ न उपलब्धः उपलब्धः अनिर्णीतः च इति व्याहतम्/ न अस्ति व्याहतः
- ०१४.०५ सामान्य^इन उपलब्धः विशेषतः अनिर्णीतः इति/ एवम् अपि यथा उपलब्धः
- ०१४.०६ तथा अनिर्णीतः इति व्याघात-अनिवृत्तिः न अनिवृत्तिः यथा तथा इति
- ०१४.०७ व्यपदेशात् सर्वथा निर्णीत^इ यथा निर्णीतः तथा उपलब्धः इति अनर्थकम् स्यात्/
- ०१४.०८ तस्मात् सामान्यतः उपलब्धः विशेषतः अनिर्णीतः इति/ सः च अयम्
- ०१४.०९ संशयः एवम्-भूतः प्रमेय^इ अन्तर्भूतः एवम् अर्थम् पृथक् उच्यते/ अथ प्रयोजनम्/
- ०१४.१० किम् पुनर् प्रयोजनम् इति/ येन प्रयुक्तः प्रवर्तते तत् प्रयोजनम् इति
- ०१४.११ लौकिकः अयम् अर्थः/ केन प्रयुज्यते/ धर्म-अर्थ-काम-मोक्षैः इति के चित्/
- ०१४.१२ वयम् तु पश्यामः सुख-दुःख-आप्ति-हानिभ्याम् प्रयुज्यते इति/ सुख-दुःख-
- ०१४.१३ साधन-भावात् तु सर्वे अर्थाः चेतनम् प्रयोजयन्ति इति/ तद् इदम् प्रयोजनम्
- ०१४.१४ न्यायस्य आश्रयः कः आश्रय-अर्थः आधार-अर्थः तावत् न भवति/ उपकारकत्वम्
- ०१४.१५ आश्रय-अर्थः तद्-मूल-त्वात् परीक्षा-विधि^अः / प्रयोजन^इ सति परीक्ष्यते इति
- ०१४.१६ प्रयोजनम् परीक्षाम् प्रवर्तयति इति/ का पुनर् इयम् परीक्षा न्यायः कः
- ०१४.१७ पुनर् अयम् न्यायः/ प्रमाणैः अर्थ-परीक्षणम् न्यायः/ किम् उक्तम् भवति/ समस्त-
- ०१४.१८ प्रमाण-व्यापारात् अर्थ-अधिगतिः न्यायः इति/ न एकैकम् प्रमाणम् अर्थ-परिच्छेद-हेतु-
- ०१४.१९ भाव^इन व्यवतिष्ठमानम् न्यायः इति उच्यते किम् तु समस्तानि/ सः अयम् विप्रतिपन्न-
- ०१४.२० पुरुष-प्रतिपादक-त्वात् परमः न्यायः इति वक्ष्यामः/ प्रत्यक्ष-
- ०१४.२१ आगम-आश्रितम् अनुमानम् प्रत्यक्ष-आगम-आश्रितम् इति प्रत्यक्ष-आगम-अविरोधिन् यदि
- ०१४.२२ हि अनुमान-अधिगतः अर्थः प्रत्यक्ष-आगमाभ्याम् अनुसन्धीयते अथ स्फुटतरः
- ०१५.०१ प्रत्ययः भवति/ यत्र पुनर् एतानि प्रमाणानि इतरेतर-अप्रतिसंहितानि
- ०१५.०२ व्यावृत्तानि प्रयुज्यन्ते/ न्याय-विप्लवः असौ लाभ-पूज-आख्याति-कामैः तीर्थ-
- ०१५.०३ प्रतिरूपकः प्रवादः वर्ण्यते/ यद् पुनर् अनुमानम् प्रत्यक्ष-आगम-विरोधिन् सः
- ०१५.०४ न्याय-आभासः इति/ प्रत्यक्ष-विरुद्धम् तावत् वह्निः अनुष्णः कृतक-त्वात् घट-आदि
- ०१५.०५ वत् कः पुनर् अस्य अनुमानस्य विरोधः अनुमान-अविषय^इ प्रयोगः/
- ०१५.०६ न अयम् अनुमानस्य विषय^इ प्रयोगः न अयम् अनुमानस्य विषयः यस्मिन्
- ०१५.०७ विषय^इ एतद् प्रयुज्यते सः प्रत्यक्ष^इन अपहतः इति/ अपरे पुनर् अश्रावणः शब्दः
- ०१५.०८ प्रत्यक्ष-विरोधम् वर्णयन्ति तैः तु न प्रत्यक्षस्य विषयः ज्ञातः
- ०१५.०९ न अनुमानस्य विषयः इति/ किम् कारणम् इन्द्रिय-वृत्तीनाम् अतीन्द्रिय-त्वात्
- ०१५.१० श्रावणत्वम् च इन्द्रिय-वृत्तिः सा कथम् प्रत्यक्षा भवति आगम-विरुद्धम् शुचि
- ०१५.११ नर-शिरस्-कपालम् प्राणि-अग़्ग-त्वात् शग़्ख-शुक्ति-वत् इति कथम् इदम् आगम-विरुद्धम्
- ०१५.१२ शुचि नर-शिरस्-कपालम् इति ब्रुवता शुचि-अर्थः वाच्यः किम् उक्तम् भवति
- ०१५.१३ शुचि इति/ यदि स्प्रष्टृ^अः प्रत्यवाय-अभावः सः कस्य इति वाच्यम्/ यदि आत्मनः
- ०१५.१४ इति ब्रूयात् तद्-आगम-अर्थ-अनुष्ठान-तात्पर्य^इन अवस्थानाद् एवम् एतद्/
- ०१५.१५ अथ त्रयी-विदाम् इति ब्रूयात् त्रयी-अभ्युपगमात् विरोधः इति वाच्यम्/
- ०१५.१६ शुचि नर-शिरस्-कपालम् इति कः अर्थः विशेष-विधानम् एतद् विशेष-
- ०१५.१७ विधानम् हि शेष-निषेध-विषयम् यदि शुचि नर-शिरस्-कपालम् इति
- ०१५.१८ किम् अशुचि इति वाच्यम्/ अथ सर्वम् एव शुचि इति दृष्टान्तः न अस्ति सर्वस्य
- ०१५.१९ पक्षी-कृत-त्वात् इति/ अथ अनुमान-विरुद्धम् कस्मात् अनुमानम् न भवति
- ०१५.२० एकस्मिन् अनुमान-द्वय-समावेश-असम्भवात् न विरोधः/ न हि अन्वय-व्यतिरेक-
- ०१५.२१ सम्पन्न^इ अनुमान^इ एकस्मिन् अर्थ^इ समाविशतः तस्मात् न अनुमान-विरुद्धम्/
- ०१६.०१ प्रत्यक्ष-विरोधिन् अपि तर्हि न प्राप्नोति/ न न प्राप्नोति अन्वय-व्यतिरेक-सम्पन्नस्य
- ०१६.०२ प्रत्यक्ष^इन बाधित-त्वात्/ अथ ऊपमान-विरुद्धम् कस्मात् न भवति न उपमान-
- ०१६.०३ विरुद्धम् पूर्व-प्रमाण-विरोध-अनुविधानात्/ उपमान-विरोधः पूर्व-प्रमाण-
- ०१६.०४ अनुविधायिन्^ः आगम-आहित-संस्कार-स्मृति-अपेक्षम् च सारूप्य-ज्ञानम् उपमानम्
- ०१६.०५ इति वक्ष्यामः/ प्रत्यक्ष-आगमयोः विरोधात् उक्तम् तद् इति/ तत्र वाद-जल्पौ
- ०१६.०६ सप्रयोजनौ इति भाष्यम्/ तस्य कुतः उत्थानम् तेन अनेन प्रयोजन^इन
- ०१६.०७ सर्वे प्राणिनः सर्वाणि कर्माणि सर्वाह् च विध्याः व्याप्ताः इति तत्र
- ०१६.०८ वाद-जल्पौ किम्-प्रयोजनौ इति युक्तः विचारः इति आह/ तत्र वाद-जल्पौ
- ०१६.०९ सप्रयोजनौ इति/ तस्मिन् न्याय-आभासः इति/ वितण्डा तु परीक्ष्यते
- ०१६.१० सप्रयोजना विष्प्रयोजना वा इति/ एके तावत् वर्णयन्ति निष्प्रयोजना
- ०१६.११ दूषण-मात्र-त्वात्/ तद् च न एवम् न दूषण-मात्रम् वितण्डा किम् तु अभ्युपेत्य
- ०१६.१२ पक्षम् यः न स्थापयति सः वैतण्डिकः उच्यते/ अथ पक्षम् अपि न
- ०१६.१३ प्रतिपद्यते उन्मत्त-वत् उपेक्षणीयः स्यात्/ अथ पर-पक्ष-प्रतिषेध-ज्ञापनम्
- ०१६.१४ प्रयोजनम् इति तादृक् एव एतद्/ एतस्मिन् अपि चतुर्-वर्ग^इ चेत् प्रतिपद्यते
- ०१६.१५ सः अस्य पक्षः चतुर्-वर्गः भाष्य^इ उक्तः/ अथ न प्रतिपद्यते पूर्ववत्
- ०१६.१६ उपेक्षणीयः/ प्रतिपक्ष-स्थापन-अहीनम् च वाक्यम् वितण्डा इति उच्यते/ तस्य
- ०१६.१७ यदि अर्थम् प्रतिपद्यते सः अस्य पक्षः/ अथ न प्रतिपद्यते पूर्ववत्-दोषः
- ०१६.१८ इति उक्तम् प्रयोजनम् इति/ प्रत्यक्ष-विषयः अर्थः दृष्टान्तः/ किम् उक्तम् भवति/
- ०१६.१९ लौकिक-परीक्षकाणाम् दर्शन-अविघात-हेतुः इति/ एवम् च आत्म-आदि-व्य्पाप्तिः
- ०१६.२० इति दर्शन-अविघात-हेतु-त्व^इन दृष्टान्त^इ वर्ण्यमान^इ आत्म-आदि व्याप्तम्
- ०१६.२१ भवति/ प्रत्यक्ष-आदि-विषय-तायाम् च आत्म-आदि त्यक्तम् भवति/ ततः च उदाहरण-
- ०१६.२२ सूत्रम् व्याहन्येत/ सः अयम् दृष्टान्तः प्रमेयम् उपलब्धि-विषय-त्वात् तस्य
- ०१७.०१ पृथक्-उपदेशः न्यायस्य तद्-मूल-त्वात् सति तस्मिन् अनुमान-आगमौ स्याताम् असति
- ०१७.०२ तु न स्याताम् इति पूर्वम् प्रत्यक्ष-दृष्टम् अर्थम् अनुमिमते/ पूर्वम् ज्ञातम् च अर्थम्
- ०१७.०३ परस्मै आचक्षते नास्तिकस्य च व्याघातः अभ्युपगम^इ अनभ्युपगम^इ वा
- ०१७.०४ तद् उक्तम् भाष्य^इ इति/ अभ्युपगम-व्यवस्था सिद्धान्तः/ अभ्युपगमः
- ०१७.०५ इदम् इत्थम्-भूतम् वा इति/ इदम् इति सामान्यतः इत्थम्-भूतम् इति विशेषतः
- ०१७.०६ तस्य व्यवस्था इदम् सांख्य^सु इदम् योग^सु इति/ सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः तर्हि न
- ०१७.०७ सिद्धान्तः अव्यवस्थानात् न हि अयम् क्व चित् व्यवतिष्ठते इति/ तद् च न यः अयम्
- ०१७.०८ सर्वैः अभ्युपगमः इयम् एवम् व्यवस्था तस्य प्रमेय^इ अन्तर्भृतस्य पृथक्-वचनम्
- ०१७.०९ वाद-आदि-विषय-त्वात् सिद्धान्त-भेद^इ हि वाद-जल्प-वितण्डाः प्रवर्तन्ते इति/
- ०१७.१० अथ अवयवाः वाक्य-एकदेशाः किम् पुनर् वाक्यम् पूर्व-पद-स्मृति-अपेक्षः अन्त्य-
- ०१७.११ पद-प्रत्ययः स्मृति-अनुग्रह^इन प्रतिसन्धीयमानः विशेष-प्रतिपत्ति-हेतुः वाक्यम्
- ०१७.१२ तस्य भागाः एकदेशाः इति/ ते कियन्तः यावद्भिः सिद्धिः परिसमाप्यते
- ०१७.१३ इति/ का पुनर् इयम् सिद्धिः पदार्थस्य तथता का परिसमाप्तिः
- ०१७.१४ विशेष-प्रत्ययः ते समाख्या-शब्दैः अभिधीयन्ते प्रतिज्ञा-आदि^आः इति तत्र आगमः
- ०१७.१५ प्रतिज्ञा इति न युक्तम् आगमस्य तत्त्व-व्यवच्छेदक-त्वात् प्रतिज्ञा-अर्थस्य च
- ०१७.१६ प्रतिपाद्य-त्वात् आगम-अधिगतस्य प्रतिपाद्य-त्वात् आगमः प्रतिज्ञा इति न
- ०१७.१७ दोषः यः एव अर्थः आगम^इन अधिगतः तम् एव परस्मै आचष्टे इति आगमः
- ०१७.१८ प्रतिज्ञा इति उच्यते/ एवम् लिग़्ग-दर्शन-मात्र^इ हेतु-उपचारात् हेतुः अनुमानम् इति/
- ०१७.१९ यद् तु द्वितीयम् लिग़्ग-दर्शनम् तद्-सम्बन्ध-स्मृति-व्यक्ति-हेतु-भावात् हेतुः इति उच्यते/
- ०१७.२० स्मृति-विषयस्य प्रत्यक्षतः पुनर् उपदर्शनात् उदाहरणम् प्रत्यक्षम् यस्मात् पूर्व-अनुभूतम्
- ०१७.२१ अर्थम् स्मरति स्मृतम् च विषयम् उदाहरण-त्व^इन आदत्ते/ तेन पूर्व-अनुभव-
- ०१८.०१ प्रसिद्धम् अनुविधीयमानम् प्रत्यक्षम् इव प्रत्यक्षम् इति/ कः पुनर् उपमान-अर्थः
- ०१८.०२ अविप्रतिपत्तिः यथा प्रत्यक्षे न विप्रतिपद्यते एवम् उदाहरण^इ अपि इति/
- ०१८.०३ यथा तथा इति उपमान-एकदेश^इ उपमान-उपचारात् उपमानम् उपनयः इति/
- ०१८.०४ उपमानम् खलु यथा तथा इति उपदेश-उपयोग^इ सति प्रत्यक्ष-आगम-स्मृति-पूर्वकम्
- ०१८.०५ सारूप्य-ज्ञानम् उपमानम् इति तत्र उपमान-एकदेश^इ उपमानम् इति उपचरन्ति/
- ०१८.०६ सर्वेषाम् एक-अर्थ-समवाय^इ सामर्थ्य-प्रदर्शनम् निगमनम् इति/ कः पुनर्
- ०१८.०७ एक-अर्थ-समवायः एक-वाक्य-अध्यारोपः किम् पुनर् सामर्थ्यम् इतरेतर-
- ०१८.०८ सम्प्रत्यायित-अर्थ-अपेक्षि-त्वम्/ एतद् च वक्ष्यामह् इति/ निगम्यते अनेन
- ०१८.०९ प्रतिज्ञा-आदि^आः एक-अर्थ^इन सम्बध्यन्ते इति/ सः अयम् परमः न्यायः इति/
- ०१८.१० कः पुनर् परम-अर्थः विप्रतिपन्न-पुरुष-प्रतिपादक-त्वम् एकैकशह् प्रमाणानि
- ०१८.११ प्रवृत्तानि न विप्रतिपन्नम् पुरुषम् प्रतिपादयन्ति वाक्य-भाव-आपन्नानि
- ०१८.१२ पुनर् विप्रतिपन्नम् अतः अयम् परमः इति/ किम् पुनर् अवयवाह् प्रमाण-अन्तरम् उत
- ०१८.१३ तेषु अन्तर्भवन्ति इति/ किम् च अतः यदि प्रमाण-अन्तरम् परिसंख्यानम् अयुक्तम् अथ
- ०१८.१४ तेषु एव अन्तर्भवन्ति पृथक्-अभिधान-अनर्थक्यम् अवयवानाम् इति/ न प्रमाण-
- ०१८.१५ अन्तरम् इति ब्रूमः/ संहतानाम् एषाम् वाक्य-परतन्त्राणाम् विप्रतिपन्न-
- ०१८.१६ पुरुष-प्रतिपादक-त्व^इन पृथक्-उपादानम् इति/ ते एते अवयवाह् पृथक्-भवन्तः
- ०१८.१७ वाद-जल्प-वितण्डानाम् प्रवृत्ति-हेतु^आः भवन्ति/ तत्त्व-व्यवस्थायाः च आश्रयाः
- ०१८.१८ भवन्ति इति/ कः आश्रय-अर्थः/ विशेष-प्रतिपादक-त्वम् इति/ तर्कः न
- ०१८.१९ प्रमाण-संगृहीतः न प्रमाण-अन्तरम् अपरिच्छेदक-त्वात्/ प्रमाणम् परिच्छेदकम्
- ०१८.२० न तर्कः/ तस्मात् न प्रमाणम् न प्रमाण-अन्तरम् अपि अतः एव/
- ०१८.२१ प्रमाण-विषय-विभागात् तु प्रमाणानाम् अनुग्राहकः/ यः प्रमाणानाम् विषयः
- ०१८.२२ तम् विभजते/ कः पुनर् विभागः युक्त-अयुक्त-विचारः इदम् युक्तम् इदम्
- ०१९.०१ अयुक्तम् इति/ यद् तत्र युक्तम् भवति तद् अनुजानाति न तु अवधारयति
- ०१९.०२ अनवधारणात् प्रमाण-अन्तरम् न भवति/ तस्य उदाहरणम् भाष्ये/ कर्म-
- ०१९.०३ निमित्तम् जन्मन् इति/ कथम् पुनर् कर्म-निमित्तम् जन्मन् भेदवत्-त्वात्/ कः
- ०१९.०४ पुनर् भेदः सुगतिः दुर्गतिः च इति/ सुगति^इ देवः मनुष्यः इति मनुष्यत्वे
- ०१९.०५ पुंस् इतरः इति पुंस्त्व^इ ब्राह्मणः अन्यः इति ब्राह्मणत्व^इ पटु-इन्द्रियः
- ०१९.०६ मृदु-इन्द्रियः इति पटु-इन्द्रिय-तायाम् उच्च-अभिजनः नीच-अभिजनः इति
- ०१९.०७ उच्च-अभिजन-तायाम् सकलः निष्कलः इति साकल्य^इ विद्वान् मूर्खः इति
- ०१९.०८ विद्वत्-तायाम् समाश्वासिन्^ः परित्रस्तः इति समाश्वास^इ वशिन्^ः पर-आयत्तः
- ०१९.०९ इति/ दुर्गति^इ अपि तिर्यच्-नारकः इति नारकत्व^इ अपि कुट-शाल्मल्याम् अयः-
- ०१९.१० कुम्भ्याम् इति/ तिर्यच्-तायाम् गो^ः इतरः इति/ सः अयम् भेदः अनेकम् अवस्थितम्
- ०१९.११ अनित्यम् अनेक-द्रव्यम् प्रत्यात्म-नियतम् निमित्तम् अन्तरेण न युक्तः किम् कारणम्
- ०१९.१२ पृथिवी-आदीनाम् सर्व-पुरुष-साधारण्यात् पृथिवी-आदि-गतस्य च नियम-
- ०१९.१३ हेतु^अः अभावात् सर्वम् सर्व-अत्मकम् प्रसज्येत/ दृष्टः च नियम-भेदः तस्मात्
- ०१९.१४ कर्मन् नियामकम् इति/ सः अयम् इत्थम्-भूतः तर्कः उपलब्धि-विषय-त्वात्
- ०१९.१५ प्रमेयम्/ निर्णयः तत्त्व-ज्ञानम् प्रमाणानाम् फलम् कदा पुनर् निर्णयः प्रमाणानाम्
- ०१९.१६ फलम् इति/ यदा वस्तु-अन्तर-परिच्छेद-हेतु-त्व^इन न उपादीयते तदा
- ०१९.१७ फलम् यदा तेन परिच्छिनत्ति तदा प्रमाणम् इति न व्यवतिष्ठते
- ०१९.१८ प्रमाण-फल-भावः/ एतद् च वक्ष्यामः/ प्रमेयता च तुला-प्रामाण्य-
- ०१९.१९ वत् इति एतस्मिन् सूत्र^इ निमित्त-द्वय-समावेशात् एकम् वस्तु द्वि-शब्द-
- ०१९.२० वाच्यम् इति/ तौ एतौ तर्क-निर्णयौ लोक-यात्राम् उद्वहतः इति बुद्ध्वा
- ०१९.२१ बुद्ध्वा लोकः प्रवर्तमानः तर्क-निर्णयाभ्याम् हेयम् जहाति उपादेयम्
- ०२०.०१ च उपादत्त^इ अस्य अन्तर्भावः प्रमाण^सु प्रमेय^सु वा यदा फलम् तदा प्रमेयम्
- ०२०.०२ यदा तेन परिच्छिनत्ति तदा प्रमाणम् इति/ वादः नाना-प्रवकृकः
- ०२०.०३ इति/ सिद्धान्त-भेद-अनुविधानात् नाना-वक्तृकः इति प्रत्यधिकरण-साधनः
- ०२०.०४ अन्यतर-अधिकरण-निर्णय-अवसानः इति/ अधिकरणम् अधिकरणम् प्रति
- ०२०.०५ प्रत्यधिकरणम् अस्य साधनम् इति किम् उक्तम् भवति/ उभाभ्याम् साधनम्
- ०२०.०६ वक्तव्यम् इति/ अन्यतरस्मिन् अधिकरण^इ निर्णयः/ एतद् च वक्ष्यामः/
- ०२०.०७ सः अयम् किम्-रूपः वादः वाक्य-समूहः इति आह/ ननु च प्रमाण-तर्क-
- ०२०.०८ साधन-उपालम्भः इति श्रूयते प्रमाणानि च ज्ञान-आत्मकानि इन्द्रिय-अर्थ-
- ०२०.०९ सन्निकर्ष-उत्पन्नम् ज्ञानम् इति एवम् आदिना प्रक्रम^इन प्रमाणानि ज्ञान-
- ०२०.१० आत्मकानि इति उक्तम् तर्कः च ऊहः सः च ऊहः ज्ञान-आत्मकः एव तस्मात् वाक्य-समूहः
- ०२०.११ वादः इति अयुक्तम्/ न/ प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भस्य अन्यथा-व्याख्यानात्/
- ०२०.१२ तद् च सूत्रम् वर्णयिष्यन्तः वक्ष्यामः/ तद्-विशेषौ जल्प-वितण्ड^इ इति/
- ०२०.१३ कः पुनर् विशेषः अग़्ग-अधिक्यम् अग़्ग-हानिः च इति/ छल-जाति-निग्रहस्थान-
- ०२०.१४ प्रयोगात् अधिकः जल्पः सः प्रतिपक्षस्य अपान-अहीनः तु वितण्डा एतावता
- ०२०.१५ विशेष^इन कथा-मार्ग-भेदः इति विषय-भेदात् च भेदः शिष्य-आदि-विषयः वादः
- ०२०.१६ शिष्यमाण-विषय^इ जल्प-वितण्ड^इ इति/ अन्यतम-लिग़्ग-धर्म-अनुविधान^इन
- ०२०.१७ प्रवर्तमानाः अहेतु^आः सन्तः हेतुवत् आभासन्ते इति हेत्वाभासाः ते च
- ०२०.१८ निग्रहस्थानम् निग्रहस्थान-प्राप्तानाम् पुनर् एषाम् पृथक्-उपदेशः वाद^इ देशनीय-
- ०२०.१९ त्वात् इति भाष्यम्/ यस्मात् किल एते वाद^इ देश्यन्ते अतः पृथक् उपदिश्यन्ते
- ०२०.२० न उभयथा अपि असम्बन्धात् न वाद^इ देशनीयत्वम् पृथक्-उपदेश-
- ०२०.२१ अविनाभाविन् पृथक्-उपदेशः वा वाद^इ देशनीयत्व-अविनाभाविन् इति/ यदि
- ०२०.२२ तावत् यः पृथक् उपदिश्यते सः वाद^इ देश्यते इति सर्वे पदार्थाः वाद^इ
- ०२१.०१ देशनीयाः प्रसज्यन्ते इति/ किम् कारणम् सर्वे पृथक्-उअप्दिष्टाः इति/
- ०२१.०२ अथ वाद^इ देश्यन्ते ते पृथक् उपदिश्यन्ते इति/ तद् अपि न अनेकान्तात्/
- ०२१.०३ न तावत् निग्रहस्थान^भ्यः न्यून-अधिकयोः पृथक्-उपदेशः अथ च देश्येते
- ०२१.०४ वाद^इ तस्मात् वाद^इ देशनीय-त्वात् एषाम् पृथक्-उपदेशः इति यत् किम् चित् एतद्/
- ०२१.०५ एतद् एव तु न्यायम् पृथक्-उपदेश-प्रयोजनम् विद्या-प्रस्थान-भेद-ज्ञापन-अर्थ-त्वात्
- ०२१.०६ इति/ अथ कस्मात् निग्रहस्थान-भाव-आपन्नानाम् हेत्वाभासानाम् पृथक्-उपदेशः
- ०२१.०७ इति/ प्रमाण-सामान्यात् पृथक्-उपदेशः इति/ अथ कस्मात् वाद^इ
- ०२१.०८ देश्यन्ते प्रमाण-सामान्यात्/ प्रमाणानि वाद^इ अभिधीयन्ते प्रमाण-
- ०२१.०९ सामान्यम् च हेत्वाभास^इ अस्ति इति/ अतः प्रमाण-सामान्यात् वाद^इ अभिधीय्नते
- ०२१.१० इति/ अथ वाद^इ निग्रहस्थानानि कानि चित् सन्ति कानि चित् न इति
- ०२१.११ किम् अयम् पदार्थानाम् नियोगः/ अथ तथा-भूतानाम् अन्वाख्यानम् इति किम्
- ०२१.१२ च अतः यदि तावत् नियोगः एवम् भवता एवम् मा भवता इति एवम् पदार्थान् अनुयुज़्जानः
- ०२१.१३ भवान् उपेक्षणीयः/ अथ स्वरूपतः एव अवस्थिताः पदार्थाह् तान् अनुजानाति
- ०२१.१४ भवान् कस्मात् निग्रहस्थानानि कानि चित् वाद^इ भवन्ति कानि चित् न इति
- ०२१.१५ वक्तव्यम् न लक्षण-परतन्त्र-त्वात् अर्थ-तथा-भावस्य इति ब्रूमः/ न पदार्थाः वक्तृ-
- ०२१.१६ नियोगम् अनुविधीयन्ते/ यथा तु भवन्ति तथा-भूताः एव अर्थाः अन्वाख्यायन्ते/
- ०२१.१७ सः अयम् लक्षण-परतन्त्र-त्वम् आचक्षाणः न अभ्याख्येयः पदार्थाः
- ०२१.१८ भवता नियुज्यन्ते इति वादस्य शिष्य-आदि-विषय-त्वात्/ न च शिष्य-आदिभिः
- ०२१.१९ सह वादम् कुर्वाण^इन अपि अप्रतिभ-आदि-देशना कार्या तावत् अस्य अभिधेयम्
- ०२१.२० यावत् असौ बोधितः भवति इति/ प्रमाण-प्रतिरूपक-त्वात् हेत्वाभासानाम्
- ०२१.२१ अविरोधः इति/ किम् कारणम् भ्रान्ति^अः पुरुष-धर्म-त्वात् पुरुष-ध्रमः एव
- ०२१.२२ भ्रान्तिः इति/ सः अयम् भ्रान्त्या प्रमाणम् ब्रुवन् प्रमाण-आभासम् अपि ब्रूते
- ०२२.०१ अतः अस्य निग्रहः इति/ कः पुनर् शिष्य-आचार्ययोः विवक्षित-
- ०२२.०२ अर्थ-अप्रतिपादक-त्वम्/ न्यून-अधिक-अपसिद्धान्तानाम् वाद^इ कथम् अवतारः
- ०२२.०३ प्रमाण-सामान्यात् एव/ न्यूनस्य अपि प्रमाण-सामान्यम् अधिकस्य अपि/
- ०२२.०४ अवयव-विहीनता अवयव-अधिक्यम् वाक्यस्य भ्रान्त्या भवति इति अस्य अवतारः/
- ०२२.०५ अल्प-वितण्डयोः तु निग्रहस्थानानि इति विजिगीषुभिः जल्प-वितण्डाभ्याम्
- ०२२.०६ प्रत्यवस्थेयम्/ तस्य यथा-सम्भवम् निग्रहस्थानानि वक्तव्यानि इति
- ०२२.०७ न उपेक्षणीयः/ छल-जाति-निग्रहस्थानाम् स्व-वाक्य^इ परिवर्जनम् पर-वाक्य^इ
- ०२२.०८ पर्यनुयोगः परिज्ञान-अर्थम् एव केवलम्/ छल-जाति-निग्रहस्थानानि
- ०२२.०९ स्वयम् न प्रयोक्तव्यानि जाति^अः च स्वयम् सुकरः प्रयोगः इति/ न/ व्याघातात्
- ०२२.१० स्व-वाक्य^इ परिवर्जनम् सुकरः च प्रयोगः इति व्याहतम् यदि सुकरः प्रयोगः
- ०२२.११ न स्व-वाक्य^इ परिवर्जनम् अथ स्व-वाक्य^इ परिवर्जनम् न सुकरः प्रयोगः
- ०२२.१२ इति व्याघातः न व्याघातः प्रश्न-अपाकरण-अर्थ-त्वात्/ स्वयम् च सुकरः
- ०२२.१३ प्रयोगः इति किम् उक्तम् भवति/ परेण जाति^इ प्रयुक्तायाम् प्रश्निकान्
- ०२२.१४ ब्रवीति जातिः अनेन प्रयुक्ता इति ते एनम् पर्यनुयुज़्जीरन् कथम् जातिः कतमा
- ०२२.१५ जातिः अतः जाति-अभिज्ञः शक्नोति वक्तुम् एवं जातिः इयम् जातिः इति/ एवम्
- ०२२.१६ च सुकरह् प्रयोगः इति/ तस्मात् एते संशय-आदि^आः पदार्थाः प्रमाण^इ प्रमेय^इ
- ०२२.१७ च अन्तर्भवन्तः विद्या-प्रथान-भेद-ज्ञापन-अर्थम् पृथक्-उपदिष्टाः/ सा इयम्
- ०२२.१८ आन्वीक्षिकी न्याय-विद्या प्रमाण-आदिभिः पदार्थैः विभज्यमाना प्रदीपः
- ०२२.१९ सर्व-विद्यानाम् भवति प्रकाशक-त्वात् प्रदीप-वत् प्रमाण-आदि-प्रतिपादितम्
- ०२२.२० अर्थम् इतराः विद्याः प्रतिपद्यन्ते इति/ किम् इतरासु विद्यासु प्रमाण-आदीनि
- ०२३.०१ न सन्ति न सन्ति इति आह/ कथम् न सन्ति अनधिकारात्/
- ०२३.०२ न ताः विद्याः प्रमाण-आदि-परिज्ञान^इन अधिक्रियन्ते इति प्रमाण-आदि-
- ०२३.०३ प्रकाशित^इ तु अर्थ^इ ताः प्रवर्तन्ते इति/ उपायः सर्व-कर्मणाम् इति/ प्रकाशितानाम्
- ०२३.०४ करणात् उपायः यस्मात् प्रमाण-आदि-प्रकाशितम् अर्थम् इतराः विद्याः
- ०२३.०५ कुर्वन्ति/ आश्रयः सर्व-धर्माणाम् इति/ सर्व-विद्या-उपकारक-त्वात् आश्रयः/
- ०२३.०६ सर्वासाम् विद्यानाम् इयम् उपकरोति उपकारि-त्वात् आश्रयः राज-भृत्य-वत् इति/
- ०२३.०७ तद् इदम् तत्त्व-ज्ञानम् निःश्रेयस-अधिगमः च यथा-विद्यम् वेदितव्यम् इति/
- ०२३.०८ सर्वासु विद्यासु तत्त्व-ज्ञानम् अस्ति निःश्रेयस-अधिगमः च इति/ त्रय्याम् तावत्
- ०२३.०९ किम् तत्त्व-ज्ञानम् कः च निःश्रेयस-अधिगमः इति/ तत्त्व-ज्ञानम् तावत् अग्नि-
- ०२३.१० होत्र-आदि-साधनानाम् स्व-आगत-आदि-परिज्ञानम् अनुपहत-आदि-परिज्ञानम् च/
- ०२३.११ निःश्रेयस-अधिगमः अपि स्वर्ग-प्राप्तिः तथा हि अत्र स्वर्गः फलम् श्रूयते इति/
- ०२३.१२ अथ वार्तायाम् किम् तत्त्व-ज्ञानम् कः च निःश्रेयस-अधिगमः इति/ भूमि-आदि-
- ०२३.१३ परिज्ञानम् तत्त्व-ज्ञानम् भूमिः कण्टक-आदि-अनुपहता इति एतद् तत्त्व-ज्ञानम् कृषि-आदि-अधिगमः
- ०२३.१४ च निःश्रेयसम् इति तद्-फल-त्वात्/ दण्ड-नीत्याम् किम् तत्त्व-ज्ञानम् कः च
- ०२३.१५ निःश्रेयस-अधिगमः इति/ साम-दान-दण्ड-भेदानाम् यथा-कालम् यथा-देशम्
- ०२३.१६ यथा-शक्ति विनियोगः तत्त्व-ज्ञानम् निःश्रेयसम् पृथिवी-जयः इति/ इह
- ०२३.१७ तु अध्यात्म-विद्यायाम् आत्म-ज्ञानम् तत्त्व-ज्ञानम् निःश्रेयस-अधिगमः अपवर्ग-प्राप्तिः
- ०२३.१८ इति/ यद् पुनर् प्रमाण-आदि-तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयसम् न तद् विवक्षितम् मद-मान-
- ०२३.१९ आदि-निमित्त-त्वात् वाद-आदि-परिज्ञानस्य न अभिसम्बन्धः निःश्रेयस^इन इति के चित्/
- ०२३.२० न च अनभिसम्बद्धम् पोरतिपादयति इति अयुक्तम् उक्तम् प्रमाण-आदि-तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयसम्
- ०२४.०१ इति/ न/ सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात्/ सूत्र-अर्थम् न व्यज्ञासीः यद् एवम्
- ०२४.०२ प्रत्यपत्थाः/ कः एवम् सूत्र-अर्थम् वर्णयति प्रमाण-आदि-पदार्थ-तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयसम्
- ०२४.०३ इति/ अपि तु यद् परिज्ञानात् निःश्रेयसम् तद् उत्तर-सूत्र^इ वक्ष्यामः/
- ०२४.०४ उक्तम् च आत्म-आदि^अः प्रमेयस्य तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयस-अधिगमः इति/ यद् च इदम्
- ०२४.०५ उच्यते मद-मान-आदि-निमित्तम् वाद-आदि^आः इति/ एतद् च न/ असति
- ०२४.०६ भावात् सति च अभावात्/ असति वाद-आदि-ज्ञान^इ राग-आदि^आः सनक-
- ०२४.०७ आदीनाम् भवन्ति सति च तत्त्व-विदाम् न भवन्ति तस्मात् न वाद-आदि-
- ०२४.०८ परिज्ञानम् राग-आदीनाम् निमित्तम् इति// \एन्द्[१-१-१]
- ०२४.०९ न तत्त्व-परिज्ञानात् अपवर्गः उभयथा दोषात्/ यदि तत्त्व-ज्ञान-
- ०२४.१० अनन्तरम् एव अपवर्गः स्यात् तद्वताम् अवस्थानम् न स्यात्/ तद्वताम् च अवस्थानम्
- ०२४.११ दृष्टम् कुतः शास्त्र-सम्प्रदाय अविच्छेदात् सम्प्रदायः नाम शिष्य-उपाध्याय-
- ०२४.१२ सम्बन्धस्य अविच्छेद^इन शास्त्र-प्राप्तिः/ यदि तत्त्व-ज्ञानात् अपवर्गः स्यात्/
- ०२४.१३ शास्त्र-सम्प्रदायः विच्छिद्येत/ यस्य यदा तत्त्व-ज्ण्नानम् वृत्तम् सः तदा एव
- ०२४.१४ अपवृक्तः इति/ अथ उत्पन्न-तत्त्व-ज्ञानः अवतिष्ठते न तत्त्व-ज्ञानम् कारणम्
- ०२४.१५ सति अभावात्/ सति अपि तत्त्व-ज्ञान^इ यस्य अभावात् न अपवृज्यते सः अन्यः अर्थः
- ०२४.१६ इति/ कारणम् हि तद् भवति यस्मिन् सति यद् भवति यस्मिन् च असति यद् न
- ०२४.१७ भवति/ अनधिगत-अर्थ-पूर्वम् वा शास्त्रम् स्यात्/ अथ तत्त्व-ज्ञान-अनन्तरम्
- ०२४.१८ अपवर्ग^इ वात-पुत्रीयम् शास्त्रम् स्यात् न तत्त्व-दृक्-पूर्वकम् इति/ न/
- ०२४.१९ निःश्रेयसस्य परापर-भेदात्/ यद् तावत् अपरम् निःश्रेयसम् तद् तत्त्व-ज्ञान-
- ०२४.२० अनन्तरम् एव भवति/ तथा च उक्तम्/ जीवन् एव हि विद्वान् संहर्ष-आयासाभ्याम्
- ०२५.०१ विमुच्यते इति/ अयम् शास्त्र-अर्थः इति/ परम् च निःश्रेयसम्
- ०२५.०२ तत्त्व-ज्ञानात् क्रम^इन भवति क्रम-प्रतिपादन-अर्थम् च इदम् सूत्रम् दुःख जन्म-
- ०२५.०३ प्रवृत्ति-दोष-मिथ्या-ज्ञानानाम् इति एवम् आदि//
- ०२५.०४ \ष्[१-१-२]{दुःख-जन्म-प्रवृत्ति-दोष-मिथ्या-ज्ञानानाम् उत्तर-उत्तर-अपाय^इ
- ०२५.०५ तद्-अनन्तर-अपायात् अपवर्गः}
- ०२५.०६ एतद् सम्बन्ध^इन एव अर्थवत् पदार्थः तु वक्तव्यः तत्र आत्म-आदि-अपवर्ग-पर्यन्तम् प्रमेयम्
- ०२५.०७ ज्ञेयम्/ तत्र मिथ्या-ज्ञानम् अनेक-प्रकारकम् वर्तते/ कः वृत्ति-अर्थः विषय-
- ०२५.०८ अर्थः/ तत्र अयम् भेदः/ तत्र आत्मनि तावत् न अस्ति इति/ आत्मन्^ः तावत्
- ०२५.०९ अस्तित्व^इन प्रमाण-सामर्थ्यात् अधिगतः/ अस्तित्व^इन अधिगते न अस्ति इति विज्ञानम्
- ०२५.१० मिथ्या-प्रत्ययः/ तस्य अनुपपत्तिः सत्-असतोः सारूप्य-अभावात् इति चेत्/
- ०२५.११ न/ प्रमाण-गम्यता-उपपत्ति^अः / न हि सत्-असती सरूप^इ यतः असत्-साम्यात्
- ०२५.१२ असत्-धर्म-आरोप^इन आत्मनि मिथ्या-प्रत्ययः स्यात् इति/ तद् च न एवम् प्रमाण-
- ०२५.१३ गम्यता-उपपत्ति^अः / सत्-असतोः प्रमाण-गम्यत्वम् सारूप्यम् क्रिया-गुण-व्यपदेशः तद्-
- ०२५.१४ रहितता च विशेषः सः अयम् असत्-धर्मान् सति आत्मनि आरोप्य विपर्येति
- ०२५.१५ न अस्ति आत्मन्^ः इति/ एवम् अनात्मनि शरीर^इ आत्मन्^ः इति/ किम् पुनर् अनात्मनः
- ०२५.१६ शरीर-आदि^अः आत्मना साधर्म्यम् यतः एतद् भवति अनात्मनि आत्मन्^ः इति/ अहग़्कार-
- ०२५.१७ विषय-त्वम् सारूप्यम्/ इच्छा-आदि-आधार-अनाधार-ता इति विशेषः/
- ०२५.१८ यथा एव आत्म-अहग़्कारस्य विषयः तथा शरीर-आदि^आः अपि/ कथम् पुनर् शरीर^इ
- ०२५.१९ अहग़्कारः शरीर-वाचक-शब्द-सामानाधिकरण्यात् शरीर^इ अहग़्कारः
- ०२५.२० गौरः अहम् इति आदि/ इच्छा-आदि-आधारः आत्मन्^ः न शरीर-आदि^आः इति विशेषः/
- ०२६.०१ एतद् च उपरिष्टात् वक्ष्यामः/ सः अयम् आत्म-धर्मान् इच्छा-आदीन् शरीर-आदिषु
- ०२६.०२ अध्यारोप्य विपर्येति अहम् एते इति/ एवम् सामान्य-विशेष-परिज्ञान^इ सति
- ०२६.०३ तद्-विपरीत-धर्म-अध्यारोप^इन विपर्ययः सर्वत्र भवति/ कः पुनर् अयम् विपर्ययः
- ०२६.०४ अतस्मिन् तद् इति प्रत्ययः/ शेषम् भाष्ये/ ते इमे दुःख-आदयः
- ०२६.०५ मिथ्या-ज्ञान-पर्यवसानाः अविच्छेद^इन प्रवर्तमानाः संसारः इति/ कः
- ०२६.०६ पुनर् अयम् संसारः दुःख-आदीनाम् कार्य-कारण-भावः/ सः च अनादिः/ पूर्व-
- ०२६.०७ अपर-काल-अनियमात्/ न च शक्यम् वक्तुम् पूर्वम् दुःख-आदि^आः पश्चात् मिथ्या-
- ०२६.०८ ज्ञान-उत्पत्तिः इति पूर्वम् वा मिथ्या-ज्ञानम् पश्चात् दुःख-आदि^आः इति न शक्यम्
- ०२६.०९ वक्तुम् इति/ यदा तु तत्त्व-ज्ञानात् मिथ्या-ज्ञानम् अपैति/ कथम् अपायः समान-
- ०२६.१० विषय^इ तयोः विरोधात्/ यस्मात् मिथ्या-ज्ञानम् तत्त्व-ज्ञानम् च एकस्मिन्
- ०२६.११ विषय^इ व्रुद्ध्येते वस्तुनः द्वैरूप्य-असम्भवात् न हि एकम् वस्तु द्विरूपम् भवति/
- ०२६.१२ तस्मात् मिथ्या-ज्ञानम् तत्त्व-ज्ञान^इन निवर्त्यते इति/ कथम् पुनर् पूर्व-उत्पन्नम्
- ०२६.१३ मिथ्या-ज्ञानम् पश्चात् उत्पद्यमान^इन तत्त्व-ज्ञान^इन निवर्त्यते मिथ्या-ज्ञानस्य
- ०२६.१४ असहाय-त्वात् मिथ्या-ज्ञानम् असहायमतः निवर्त्यते सम्यच्-ज्ञानस्य च
- ०२६.१५ विषयः सहायिन्^ः भवति कस्मात् तथात्व^इन अवस्थानात् तथा-भूतः असौ
- ०२६.१६ विषयः यथा तत्र तत्त्व-ज्ञानम् इति/ प्रमाण-अन्तर-अनुग्रहात् च आगम-अनुमान-
- ०२६.१७ आदि-प्रमाणम् तत्त्व-ज्ञानस्य सहायः भवति/ यदा हि अयम् अनुमान-आगमयोः
- ०२६.१८ प्रतिसंहितयोः विषयम् भावयति समाहितः अनन्य-मनाः चिन्तयति ततः
- ०२६.१९ अस्य विपच्यमान^इ ध्यान^इ विविक्तायाम् ध्यान-भावनायाम् तस्मिन् अर्थ^इ तत्त्व-
- ०२६.२० प्रतिबोधिन् ज्ञानम् प्रत्यक्षम् उत्पद्यते इति/ सः अयम् आगम-अनुमान-प्रत्यक्षाणाम्
- ०२६.२१ विषयम् प्रतिपद्यमानः तत्त्वम् एतद् इति प्रतिपद्यते/ तत्त्व-प्रतिपत्ति^अः अस्य
- ०२७.०१ मिथ्या-ज्ञानम् निवर्तते इति/ निवृत्त^इ च मिथ्या-ज्ञान^इ न पुनर् तद्-विषयम्
- ०२७.०२ मिथ्या-ज्ञानम् उत्पद्यते इति विरोधात् इति उक्तम्/ कः पुनर् विरोधः
- ०२७.०३ सह-असम्भवः मिथ्या-ज्ञान-अभाव^इ राग-आदि^आः अपयन्ति इति कार्य-कारण-
- ०२७.०४ भावात् एव कारणम् मिथ्या-ज्ञानम् कार्याः राग-आदि^आः न च कारणम् विना
- ०२७.०५ कार्यम् भवितुम् अर्हति/ ये तावत् अनुत्पन्नाः राग-आदि^आः ते कारण-
- ०२७.०६ अभावात् मा भूवन्/ ये तु उत्पन्नाः ते कथम् तेषाम् अपि वैराग्यात् निवृत्तिः/
- ०२७.०७ किम् पुनर् वैराग्यम् भोग-अनभिष्वग़्ग-लक्षणम् इति उक्तम् असक्तिः च सक्तिम् बाधते
- ०२७.०८ तद् पुनर् वैराग्यम् कथम् भवति तत्त्व-ज्ञानात् विषय-दोष-दर्शनात् इति/ दोष-
- ०२७.०९ अभाव^इ प्रवृत्ति-अभावः/ यदा अस्य सम्यच्-ज्ञानवतः दोषाः अपयन्ति अथ
- ०२७.१० दोष-अभाव^इ प्रवृत्तिः निवर्तते इति/ का पुनर् इयम् प्रवृत्तिः/ धर्म-अधर्मौ
- ०२७.११ जन्म-साधन-त्वात् न अस्मिन् सूत्र^इ क्रिया प्रवृत्ति-शब्द^इन उच्यते अपि तु
- ०२७.१२ धर्म-अधर्मौ तद्-साधन-भावात्/ जन्म-साधनम् धर्म-अधर्मौ न प्रवृत्तिः
- ०२७.१३ क्रियायाः क्षणिक-त्वात्/ धर्म-अधर्मयोः तु प्रवृत्ति-शब्दः प्रवृत्ति-साधन-
- ०२७.१४ त्वात् इति/ यौ तावत् अनागतौ धर्म-अधर्मौ तयोः दोष-अभावात् अभावह् युक्तः/
- ०२७.१५ यौ तौ वर्तमानौ तयोः न युक्तः किम् कारणम् निर्दोषस्य अपि भावात्
- ०२७.१६ निर्दोषः अपि अयम् अवतिष्ठते धर्म-अधर्मयोः च फलम् भुग़्क्ते इति/ न अनागतयोः
- ०२७.१७ साधन-अभाव^इन इष्ट-त्वात्/ न ब्रूमः यौ वर्तमानौ धर्म-अधर्मौ तौ दोष-
- ०२७.१८ अभावात् न भवतः इति/ अपि तु यौ अनागतौ तौ कारण-अभावात् न
- ०२७.१९ उत्पद्येते इति/ वर्तमानयोः पुनर् कार्य-अवसानात् प्रक्षयः यौ तौ
- ०२७.२० वर्तमानौ धर्म-अधर्मौ तयोः यद् आवसानिकम् कार्यम् तेन व्यावृत्तिः प्रवृत्ति-
- ०२७.२१ अभाव^इ जन्म-अपायः अत्र अपि धर्म-अधर्मयोः व्यावृत्तयोः यद् अन्यत् शरीरम् तद् न
- ०२७.२२ भवति न पुनर् वर्तमानम् न भवति इति/ अथ वर्तमानस्य कथम् निवृत्तिः
- ०२८.०१ संस्कार-क्षयात् यावत् अस्य स्थिति-हेतुः संस्कारः धर्म-अधर्म-समाख्यातः
- ०२८.०२ अवतिष्ठते तावत् अवतिष्ठते इति/ जन्म-अभाव^इ दुःख-अभावः इति निरायतनस्य
- ०२८.०३ अनुत्पत्ति^अः न हि निरायतनम् दुःखम् उत्पत्तुम् अर्हति/ एतद् च तद्
- ०२८.०४ आहुः यावत् आत्मनि धर्म-अधर्मौ तावत् आयुः शरीरम् इन्द्रियम् विषयाः च इति
- ०२८.०५ सः अयम् मिथ्या-ज्ञान-आदि-कलाप^इन सर्वतः वियुक्तः विमुक्तः इति उच्यते/
- ०२८.०६ तत्त्व-ज्ञानम् तु खलु मिथ्या-ज्ञान-विपर्यय^इन व्याख्यातम्/ स्वरूपतः तु यथा
- ०२८.०७ व्यवस्थित-पदार्थ-अधिगतिः इति उच्यते/ कस्मात् पुनर् अयम् हातृ^ः सुख-दुःख^इ
- ०२८.०८ जहाति न पुनर् सुखम् आदाय दुःखम् जहाति इति/ विवेक-हानस्य
- ०२८.०९ अशक्य-त्वात्/ न हि विवेक-हानम् शक्यम् कर्तुम् अतः सुखम् उपभोक्तु-काम^इन
- ०२८.१० दुःखम् अपि भोक्तव्यम्/ दुःखम् वा जिहासता सुखम् अपि हातव्यम् सविष-अन्न-
- ०२८.११ वत् इति सुखम् दुःख-अनुषक्तम् अनादेयम् इति/ अनुषग़्गः अविनाभावः यत्र एकम्
- ०२८.१२ तत्र इतरद् इति/ समान-निमित्त-ता वा अनुषग़्गः यानि एव सुख-साधनानि
- ०२८.१३ तानि एव दुःख-साधनानि इति/ समान-आधार-ता वा अनुषग़्गः यत्र सुखम् तत्र
- ०२८.१४ दुःखम् इति/ समान-उपलभ्य-ता वा अनुषग़्गः येन सुखम् उपलभ्यते तेन
- ०२८.१५ दुःखम् अपि इति// \एन्द्[१-१-२]
- ०२८.१६ त्रिविधा च अस्य शास्त्रस्य प्रवृत्तिः इति भाष्यम्/ प्रवृत्ति^अः त्रैविध्यम्
- ०२८.१७ कुतः अर्थस्य तथा-भावात् न अमी पदार्थाः वक्तृआ त्रेधा व्यवस्थाप्यन्ते
- ०२८.१८ एवम् भवत इति/ किम् तु अर्थम् एवम् अयम् तथा-भूतः येन त्रेधा भवति इति/
- ०२८.१९ नाम-धेय^इन पदार्थ-मात्र-अभिधानम् उद्देशः इति अयुक्तम् घ्राण-आदि-सूत्र-व्याघातात्/
- ०२८.२० घ्राण-रसन-चक्षुस्-त्वक्-श्रोत्राणि इन्द्रियाणि इति लक्षणम् उक्तम्/ न च इदम् नाम-
- ०२९.०१ धेय^इन उद्धेश-मात्रात् भिध्यते मात्र-ग्रहण-सामर्थ्यात् अप्रसग़्गः पदार्थ-मात्र-अभिधानम्
- ०२९.०२ इति उक्तम् न च घ्राण-आदीनाम् पदार्थ-अभिधान-मात्र-त्वम् कारक-शब्द-त्वात्
- ०२९.०३ कारक-शब्दाः एते घ्राण-आदि इति तस्मात् न उद्देश-प्रसग़्गः/ उद्दिष्टस्य विभागः
- ०२९.०४ द्वेधा भवति/ लक्षितस्य अलक्षितस्य/ लक्षितस्य छल-आदि^अः अलक्षितस्य
- ०२९.०५ प्रमाण-आदि^अः इति/ अथ उद्दिष्ट-विभाग-द्वारेण सूत्रम्/ प्रत्यक्ष-अनुमान-
- ०२९.०६ उपमान-शब्दाः प्रमाणानि इति//
- ०२९.०७ \ष्[१-१-३]{प्रत्यक्ष-अनुमान-उपमान-शब्दाः प्रमाणानि}
- ०२९.०८ सूत्र-अर्थः निगद^इन एव व्याख्यातः/ उद्दिष्ट-विभाग-अनर्थक्यम्/ व्याघातात्/
- ०२९.०९ त्रिविधा च अस्य शास्त्रस्य प्रवृत्तिः इति उक्तम् उद्दिष्ट-विभागः च न
- ०२९.१० त्रिविधायाम् शास्त्र-प्रवृत्ति^इ अन्तर्भवति इति/ तस्मात् उद्दिष्ट-विभागः न
- ०२९.११ युक्तः/ न/ उद्दिष्ट-विभागस्य उद्देश^इ एव अन्तर्भावात्/ उद्दिष्ट-विभागः
- ०२९.१२ उद्देश^इ एव अन्तर्भवति इति/ कस्मात्/ लक्षण-सामान्यात्/ समानम् लक्षणम्
- ०२९.१३ नाम-धेय^इन पदार्थ-अभिधानम् उद्देशः इति/ किम् पुनर् विभाग^इन प्रयोजनम्/
- ०२९.१४ नियमः/ यदि प्रत्यक्ष-अनुमान-उपमान-शब्दाः प्रमाणानि इति विभागः न
- ०२९.१५ क्रियेत नियमः न गम्येत चत्वारि एव पोरमाणानि इति/ लक्षणतः चतुष्ट्व-
- ०२९.१६ अधिगतिः इति चेत्/ न/ लक्षणस्य इतर-व्यवच्छेद-हेतु-त्वात्/ स्यात् एषा बुद्धिः
- ०२९.१७ लक्षणतः प्रमाण-चतुष्ट्वम् गम्यते इति/ यस्मात् चतुर्णाम् लक्षणम् उक्तम् इति/
- ०२९.१८ न/ लक्षणस्य इतर-व्यवच्छेद-हेतु-त्वात्/ लक्षणम् खलु लक्ष्यम् समान-
- ०२९.१९ असमान-जातीय^भ्यः व्यवच्छिनत्ति नियमम् तु न श्क्नोति कर्तुम् अन्य-अर्थ-
- ०३०.०१ त्वात् इति/ अन्य-असम्भवस्य ततः अनधिगति^अः / न हि लक्षणतः अन्य-असम्भवः
- ०३०.०२ अधिगम्यते/ ततः चतुर्णाम् अनभिधान^इ चतुर्णाम् लक्षण-उपदेशात् संशयः
- ०३०.०३ स्यात्/ किम् विद्यमानानि न लक्षितानि आहोस्वित् अविद्यमानानि इति/
- ०३०.०४ तस्मात् संशय-निवृत्ति-अर्थम् युक्तः विभाग-उद्देशः इति/ अक्षस्य अक्षस्य
- ०३०.०५ प्रतिविषयम् वृत्तिः प्रत्यक्षम् इति/ अयम् च सूत्र-विवक्षितायाम् अव्ययीभावः
- ०३०.०६ समासः/ अन्यथा तु वस्तु-निर्देशः न समासः समास^इ हि अक्षस्य इति
- ०३०.०७ षष्ठी न श्रूयते/ कः पुनर् अयम् समासः/ प्रादि-समासः अयम् द्रष्टव्यः प्रति
- ०३०.०८ गतम् अक्षम् प्रत्यक्षम् इति यथा उपगतः गोभिः उपगुः इति/ एवम् अनुमान-आदिषु
- ०३०.०९ द्रष्टव्यम्/ मत^इन लिग़्ग^इन लिग़्गिनोः अर्थस्य पश्चात् मानम् अनुमानम् इति
- ०३०.१० न युक्तम्/ फल-अभावात्/ एतस्मिन् व्याख्यान^इ अफलम् अनुमानम्
- ०३०.११ इति/ किम् कारणम्/ अर्थस्य मित-त्वात्/ न एषः दोषः/ मित^इन
- ०३०.१२ लिग़्ग^इन अर्थस्य पश्चात् मानम् भवति यतः इति अर्थः/ भवतु वा अयम्
- ०३०.१३ अर्थः लौग़्गिकी प्रतिपत्तिः अनुमानम् इति/ ननु च फल-अभावः दोषः
- ०३०.१४ उक्तः/ न दोषः/ हान-उपादान-उपेक्षा-बुद्धीनाम् फल-त्वात्/ सर्वम् च
- ०३०.१५ प्रमाणम् स्व-विषयम् प्रति भाव-साधनम् प्रमितिः प्रमाणम् इति/ विषय-
- ०३०.१६ अन्तरम् प्रति करण-साधनम् प्रमीयते अनेन इति प्रमाणम्/ यदि
- ०३०.१७ भाव-साधनः प्रमाण-शब्दः किम् फलम् विषयस्य अधिगत-त्वात्/ उक्तम् फलम्
- ०३०.१८ हान-आदि-बुद्धि^आः इति/ ज्ञात^इ तद्-भावात्/ ज्ञात^इ खलु अर्थ^इ त्रिधा
- ०३०.१९ बुद्धिः भवति हेयः वा उपादेयः वा उपेक्षणीयः वा इति/ के चित् तु सन्निकर्षम्
- ०३०.२० एव प्रत्यक्षम् वर्णयन्ति/ न तद् न्यायम् प्रमाण-अभावात्/ सन्निकर्षः एव
- ०३०.२१ प्रमाणम् इति न प्रमाणम् अस्ति/ उभयम् तु युक्तम् परिच्छेदक-त्वात्/
- ०३०.२२ उभयम् परिच्छेदकम् सन्निकर्षः ज्ञानम् च/ एकान्त-वादिनः तु दोषः इति/
- ०३१.०१ सामीप्यमानम् उपमानम् इति न युक्तम्/ उपमानस्य अन्यथा-व्याख्यानात्/
- ०३१.०२ समाख्या-सम्बन्ध-प्रतिपत्तिः उपमान-अर्थः इति उक्तम् इदानीम्
- ०३१.०३ तु उच्यते सामीप्यमानम् उपमानम् इति व्याघातः न अस्ति व्याघातः सामीप्यमान^इन
- ०३१.०४ समाख्या-सम्बन्ध-प्रतिपत्ति^अः इष्ट-त्वात्/ यस्मात् अयम् उपयुक्त-उपमानः
- ०३१.०५ गो-दर्शिन्^ः आगम-प्रत्यय-आहित-स्मृति-पूर्वकम् गवा सादृश्यम् प्रत्यक्ष^इन प्रतिपद्य
- ०३१.०६ अस्य गवय-शब्दः संज्ञा इति संज्ञा-संज्ञि-सम्बन्धम् प्रतिपद्यते तस्मात् न व्याघातः
- ०३१.०७ इति/ शब्द-विषया प्रतिपत्तिः शाब्द-प्रमाणम् फलम् तद् एव/ के चित् तु क्रम-
- ०३१.०८ प्रयोजनम् वर्णयन्ति/ आदि^इ प्रत्यक्ष-ग्रहणम् प्राधान्यात्/ तद्-अनन्तरम्
- ०३१.०९ अनुमानम् तद्-पूर्वक-त्वात्/ तद्-अनन्तरम् उपमानम् तद्-साधर्म्यात्/ अन्त^इ शब्दः
- ०३१.१० महा-विषय-त्वात्/ तद् च अयुक्तम् इति अपरे मन्यन्ते/ क्रम-अभिधानस्य न्याय-
- ०३१.११ प्राप्त-त्वात्/ न्याय-प्राप्तम् क्रम-अभिधानम् क्रम-वृत्ति-त्वात् वाचः इति/ महा-
- ०३१.१२ विषय-त्वात् च शब्दस्य आदि^इ अभिधान-प्रसग़्गः इति/ एतद् च अयुक्तम्/ क्रम-
- ०३१.१३ वृत्ति-त्वात् वाचः अयुगपद्-अभिधानम् युक्तम् पूर्व-अपर-अभिधान^इ तु न साधनम्
- ०३१.१४ एतद्/ तस्मात् अन्यः न्यायः वक्तव्यः/ स च अयम् न्यायः प्रत्यक्षम् पूर्वम्
- ०३१.१५ प्राधान्यात् इति/ महा-विषय-त्वात् आदि^इ शब्द-उपदेशह् इति/ न/ उभयम्
- ०३१.१६ महा-विषयम् शब्दः प्रत्यक्षम् च/ कथम् इति/ प्रत्यक्ष^इन अपि सामान्य-
- ०३१.१७ विशेष-तद्वताम् ग्रहणम् शब्द^इन अपि/ तत्र किम् शब्दस्य आदि^इ उपदेशः भवतु/
- ०३१.१८ आहोस्वित् प्रत्यक्षस्य इति/ प्रत्यक्षस्य इति युक्तम्/ किम् कारणम्/ सर्व-
- ०३१.१९ प्रमाणानाम् प्रत्यक्ष-पूर्वक-त्वात् इति/ किम् पुनर् एतानि प्रमाणानि संप्लवन्ते
- ०३१.२० अथ प्रतिप्रमेयम् व्यवतिष्ठन्ते इति/ उभयथा दर्शनम् तद् च प्रमाणतः
- ०३२.०१ इति अत्र एव दर्शितम्/ सा इयम् प्रमितिः/ प्रत्यक्ष-परा इति/ प्रत्यक्ष^इन अधिगत^इ अर्थ^इ
- ०३२.०२ आकाग़्क्ष-अभावात् तद्-परा/ यथा अयम् लौकिकः अमुत्र अग्निः इति आप्त-
- ०३२.०३ उपदेशात् अग्निम् प्रत्याहित-प्रत्ययः तम् देशम् गच्छति/ प्रत्यासीदत् पुनर् धूम-
- ०३२.०४ विशेषणम् धूम-अग़्ग-त्व^इन व्यवस्थितम् हुत-भुजम् प्रतिपद्यते/ आसन्नतरः तु
- ०३२.०५ इदानीम् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्शात् अग्नि-प्रत्ययम् करोति तदा निराकाग़्क्षः भवति
- ०३२.०६ इति अतः प्रधानम् प्रत्यक्षम् इति/ यत्र संप्लवः तत्र एवम्/ यत्र पुनर् व्यवस्था तत्र
- ०३२.०७ गुण-प्रधानता न चिन्त्यते इति/ इति त्रि-सूत्री-वार्त्तिकम्// \एन्द्[१-१-३]
- ०३२.०८ अथ विभक्तानाम् लक्षण-वचनम् इति तत्र प्रत्यक्ष-लक्षणम् उच्यते/
- ०३२.०९ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् इति आदि सूत्रम्
- ०३२.१० \ष्[१-१-४]{इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् ज्ञानम् अव्यपदेश्यम् अव्यभिचारिन्
- ०३२.११ व्यवसाय-आत्मकम् प्रत्यक्षम्}
- ०३२.१२ सूत्र-अर्थः समान-असमान-जातीय-विशेषक-त्वम्/ अथ पदानाम् अर्थः
- ०३२.१३ कः/ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् इति/ इन्द्रिय^इन अर्थस्य सन्निकर्षात् यद्
- ०३२.१४ उत्पद्यते ज्ञानम् तद् प्रत्यक्षम् इति/ इन्द्रियाणि पुनर् वक्ष्यमाणानि/
- ०३२.१५ अर्थः च/ सन्निकर्षः पुनर् षोढा भिद्यते/ संयोगः संयुक्त-समवायः संयुक्त-
- ०३२.१६ समवेत-समवायः समवायः समवेत-समवायः विशेषण-विशेष्य-भावः च इति/
- ०३२.१७ तत्र चक्षुस् इन्द्रियम् रूपवान् घट-अदिः अर्थः/ तेन सन्निकर्षः संयोगः तयोः
- ०३२.१८ द्रव्य-स्वभाव-त्वात्/ अद्रव्य^इन च तद्-गत-रूप-आदिना संयुक्त-समवायः/
- ०३२.१९ यस्मात् चक्षुषा संयुक्त^इ द्रव्य^इ रूप-आदि वर्तते इति/ वृत्तिः तु समवायः/
- ०३२.२० रूप-आदि-वृत्तिना सामान्य^इन संयुक्त-समवेत-समवायः सन्निकर्षः/ एवम्
- ०३३.०१ घ्राण-आदिषु गन्धवत्-आदि-द्रव्य^इन संयोगः तद्-समवेत^सु गन्ध-आदिषु संयुक्त-
- ०३३.०२ समवायः तद्-वृत्तिषु च सामान्य-आदिषु संयुक्त-समवेत-समवायः/ शब्द^इ
- ०३३.०३ समवायः/ अयम् खलु शब्दः संयोग-विभाग-योनिः आद्यः तत्र कतमः
- ०३३.०४ शब्दः संयोग-योनिः कतमः च विभाग-योनिः इति/ आकाश-गुण-त्वात्
- ०३३.०५ शब्दस्य आकाश-वृत्तिः संयोगः कारणम् गुण-कर्मसु आरब्धव्य^सु सापेक्षः इति
- ०३३.०६ सापेक्षः न निरपेक्षः इति/ किम् अपेक्षते/ भेरी-आकाश-संयोगः तावत्
- ०३३.०७ शब्दस्य कारणम् तस्य अनुग्राहकः भेरी-दण्ड-संयोगः दण्ड-गत-वेग-अपेक्षः
- ०३३.०८ इति/ यदि पुनर् भेरी-दण्ड-संयोगः एव शब्दस्य कारणम् स्यात् व्यधिकरणः
- ०३३.०९ संयोगः शब्द-कारणम् इति सर्वत्र उत्पत्ति-प्रसग़्गः/ विभागात् शब्दः
- ०३३.१० वंश-दल-विभाग-अनुगृहीतात् वंश-दल-आकाश-विभागात् शब्दः इति/ सः
- ०३३.११ उत्पन्नः शब्दः सर्व-दिश्कानि शब्द-अन्तराणि करोति तानि अपि प्रत्येकम्
- ०३३.१२ शब्द-अन्तराणि तावत् यावत् कर्ण-शष्कुली-मति आकाश-देश^इ इति/ यः
- ०३३.१३ कर्ण-शष्कुलीमति आकाश-देश^इ समवैति सः समवायात् उपलभ्यते तद्-गत^सु
- ०३३.१४ च सामान्य^सु समवेत-समवायात्/ समवाय^इ च अभाव^इ च विशेषण-
- ०३३.१५ विशेष्य-भावात् इति/ सः अयम् सन्निकर्ष-शब्दः संयोग-समवाय-विशेषण-
- ०३३.१६ विशेष्य-भाव-व्यापक-त्वात् उपात्तः इति/ सः अयम् सन्निकर्षः प्रत्यक्षस्य कारणम्
- ०३३.१७ भवति इति लक्षण-त्व^इन उच्यते/ यदि इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्षः प्रत्यक्षस्य कारण-
- ०३३.१८ त्वात् उपदिश्यते अत्यल्पम् इदम् उच्यते अन्यानि अपि बहूनि सन्ति तानि अपि वक्तव्यानि/
- ०३३.१९ तद् यथा/ आत्म-मनस्-संयोगः इन्द्रिय-मनस्-संयोगः विषय-प्रकाश-संयोगः
- ०३३.२० विषय-स्थम् रूपम् विषय-संयोगि-स्थम् च महत्त्वम् अनेक-द्रव्यवत्त्वम् उपलब्धि-
- ०३३.२१ फलः संस्कारः इति/ कस्मात् तद्-भाव^इ भावात् तद्-अभाव^इ च अभावात् इति/
- ०३४.०१ तद् यदि कारण-भावात् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-ग्रहणम् एतानि अपि कारणानि
- ०३४.०२ वक्तव्यानि/ न वक्तव्यानि/ न इदम् कारण-अवधारण-अर्थम् सूत्रम् अपि तु
- ०३४.०३ समान-असमान-जातीय-विशेषण-अर्थम्/ यद् प्रत्यक्षस्य असाधारणम् कारणम्
- ०३४.०४ तद् अभिधीयते न पुनर् साधारणम् कारणम् निवर्त्यते इति/ इन्द्रिय-मनस्-
- ०३४.०५ संयोगः तर्हि असाधरण-त्वात् अपसंख्येयः न हि अयम् अनुमान-आदि-ज्ञानानाम् कारणम्
- ०३४.०६ भवति/ न अनेन एव तस्य उक्त-त्वात्/ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-ग्रहण^इन इन्द्रिय-मनस्-
- ०३४.०७ संयोगः उक्तः वेदितव्यः/ किम् कारणम् उभयोः असाधारण-त्वात् न च
- ०३४.०८ यावत् असाधारणम् कारणम् तावत् सर्वम् अभिधातव्यम् इति अर्थः/ अपि तु अन्यतर^इन
- ०३४.०९ अपि भिद्यते इति अन्यतर-उपादानम्/ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-ग्रहणम्
- ०३४.१० वा विशेषक-त्वात्/ यद् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्षात् उपजायते विज्ञानम् तस्य
- ०३४.११ अन्यतरत् विशेषकम् भवति/ इन्द्रियम् अर्थः वा तद्-विशेषकम् तेन व्यपदेशात्
- ०३४.१२ यस्मात् इदम् ज्ञानम् इन्द्रिय^इन वा व्यपदिश्यते अर्थ^इन वा रूप-विज्ञानम्
- ०३४.१३ इति चक्षुस्-विज्ञानम् इति वा/ न पुनर् इन्द्रिय-मनस्-संयोग^इन व्यपदिश्यते
- ०३४.१४ न हि भवति तु उपालम्बन^इ ज्ञान^इ मनस्-ज्ञानम् इति/ यदा तु आत्म-मनस्-
- ०३४.१५ संयोगात् मानस्यः बुद्धि^आः प्रवर्तन्ते तदा आत्मना व्यपदिश्यन्ते मनसा च/
- ०३४.१६ यद् च असाधारणम् तद् व्यपदेश-भाज् भवति/ तद् यथा/ ऋतु-आदि-कारण-
- ०३४.१७ सन्निधानात् प्रादुर्भवन् अग़्कुरः नर्तु-आदिभिः व्यपदिश्यते अपि तु असाधारण^इन
- ०३४.१८ बीज^इन व्यपदिश्यते यव-अग़्कुरः इति तथा इह अपि इति अदोषः/ इन्द्रिय-
- ०३४.१९ मनस्-संयोगस्य वा अग्रहणम् भेद^इ अभेदात्/ यस्मात् प्रत्यक्ष-ज्ञान-भेद^इ इन्द्रिय-
- ०३४.२० मनस्-संयोगः न भिद्यते इति/ यदि अभेदात् अग्रहणम् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्षस्य
- ०३४.२१ अपि तर्हि अग्रहणम्/ एक-इन्द्रिय-ग्राह्य^सु अभेदात् इति प्राप्तम् यथा शुक्लः
- ०३४.२२ गो^ः गच्छति इति/ न वक्तव्यम्/ उक्त-उत्तर-त्वात्/ उक्त-उत्तरम् एतद्/ न इदम्
- ०३५.०१ कारण-अवधारण-अर्थम् सूत्रम् इति/ अनभ्युपगमात् च/ इन्द्रिय-मनस्-संयोगस्य
- ०३५.०२ वा अग्रहणम् समान-त्वात्/ केन समान-त्वात् इति वाच्यम्/ आत्म-मनस्-
- ०३५.०३ संयोग^इन समान-त्वात्/ किम् पुनर् तद् व्यपदेश-अभावः इति उक्तम्/ अतीइन्द्रिय-
- ०३५.०४ आधार-ता वा सामान्यम् यथा आत्म-मनस्-संयोगः अतीन्द्रिय-आधारः एवम्
- ०३५.०५ इन्द्रिय-मनस्-संयोगः अपि इति/ विषय-अवृत्ति-त्वम् वा/ यथा आत्म-मनस्-संयोगः
- ०३५.०६ विषय-अवृत्तिः तथा इन्द्रिय-मनस्-संयोगः अपि इति/ मनस्-वृत्ति-त्वम् वा/ यथा
- ०३५.०७ वा आत्म-मनस्-संयोगः मनस्-वृत्तिः एवम् इन्द्रिय-मनस्-संयोगः अपि इति/ तस्मात्
- ०३५.०८ इन्द्रिय-मनस्-संयोगस्य आत्म-मनस्-संयोग^इन सामान्यात् अन्यतर-अभिधान^इन वा
- ०३५.०९ चरित-अर्थ-त्वात् अनभिधानम् इति/ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् इति अयुक्तम्/
- ०३५.१० इन्द्रियस्य अप्राप्य-कारि-त्वात्/ अप्राप्य-कारिणी चक्षुस्-श्रोत्र^इ इति एके/
- ०३५.११ तत्र च न्यायम् ब्रुवते/ अप्राप्य-कारिन् चक्षुस् सान्तर-ग्रहणात् पृथुतर-
- ०३५.१२ ग्रहणात् च इति/ सान्तरस्य अर्थस्य विप्रकृष्ट-देश-अवस्थितस्य ग्रहणम् दृष्टम्/
- ०३५.१३ न च चक्षुषः तेन अर्थ^इन प्राप्तिः अस्ति/ भूत-विशेषस्य इन्द्रिय-भावात्/ यः
- ०३५.१४ एव अयम् कृष्ण-सार-लक्षणः भूत-विशेषः सः बाह्य-भूत-विशेष-प्रसाद-अनुगृहीतः
- ०३५.१५ तद्-तृष्णा-पूर्वक-कर्म-अपेक्षः चक्षुस् इति उच्यते/ तथा च उक्तम्/ रूप-उपलब्धि-
- ०३५.१६ संवर्तक^इन कर्मणा तद्-तृष्णा-पूर्वक^इन चक्षुस् अभिनिर्वृत्तमतः रूप-उपलब्धि^अः
- ०३५.१७ कारणम् भवति इति/ एवम् शेष^सु/ न च भूत-विशेष-अनुगृहीतस्य गोलकस्य
- ०३५.१८ प्राप्तिः विषय^इन अस्ति/ तस्मात् सान्तर-ग्रहणात् अप्राप्य-कारिन् इति/ अपरे
- ०३५.१९ तु सान्तर-ग्रहणम् हेतुम् वर्णयन्ति/ न हि प्राप्य-कारिषु घ्राण-आदिषु सान्तरः
- ०३५.२० इति ग्रहणम् दृष्टम् दृष्टम् तु चक्षुषि/ पृथुतर-ग्रहणात् च राष्ट्र-वन-आदि-रूपम् च
- ०३५.२१ महत् उपलभ्यते/ न चाक्ष्णोः तथा पृथु-अवभासः इति युक्तम्/ दिश्-देश-व्यपदेशात्
- ०३५.२२ च यदि प्राप्य-कारिन् चक्षुस् भवेत् दिश्-देश-व्यपदेशह् न स्यात् न हि
- ०३६.०१ प्राप्य-कारिषु घ्राण-आदिषु तद् भवति सन्निकृष्ट-विप्रकृष्टयोः तुल्य-काल-ग्रहणात्
- ०३६.०२ च/ यद् खलु गतिमत् भवति तद् ताम् गतिम् अभिन्दत् सन्निकृष्टम् आशु
- ०३६.०३ प्राप्नोति विप्रकृष्टम् चिर^इन / शाखा-चन्द्रमसोः तुल्य-काल-ग्रहणम् दृष्टम्
- ०३६.०४ तस्मात् अप्राप्य-कारिन् इति/ यद् तावत् सान्तर-ग्रहणात् इति/ तद् अयुक्तम्
- ०३६.०५ विकल्प-अनुपपत्ति^अः सान्तर-ग्रहणम् इति कः अर्थः किम् तावत् सान्तरस्य अप्राप्तस्य
- ०३६.०६ ग्रहणम् इति अयम् अर्थः/ आहोस्वित् सह अन्तर^इन ग्रहणम् सान्तर-ग्रहणम् इति/
- ०३६.०७ अस्तु तावत् पूर्वः पक्षः अप्राप्तस्य ग्रहणम् सान्तर-ग्रहणम् इति/ ननु अयम्
- ०३६.०८ प्रतिज्ञा-अर्थः एव ततः च हेतु-अभावः किम् कारणम् हेतु-अर्थस्य प्रतिज्ञा-अर्थ^इन
- ०३६.०९ आक्षिप्त-त्वात्/ एतद् उक्तम् भवति/ अप्राप्य-कारिन् चक्षुस् अप्राप्य-ग्रहणात् इति
- ०३६.१० न प्रतिज्ञा-अर्थात् भिद्यते/ अथ ब्रूषे सह अन्तर^इन ग्रहणम् इति/ किम्
- ०३६.११ तद्-अन्तरम् नाम यद् चक्षुषा विषय^इन सह उपलभ्यते इति/ किम् आकाशम्
- ०३६.१२ अभावः द्रव्य-अन्तरम् वा/ यदि आकाशम् तद् न चक्षुषः विषयः/ न हि आकाशम्
- ०३६.१३ चक्षुषा गृह्यते अरूपि-त्वात् वायु-आदि-वत्/ अथ रूप-द्रव्यम् अन्तर-शब्द-
- ०३६.१४ वाच्यम् तस्य व्यवधायक-त्वात् तेन सह ग्रहणम् उपपन्नम्/ अथ अभावः
- ०३६.१५ अन्तर-शब्द-वाच्यः सः स्वतन्त्रः चक्षुस्-विषयः न भवति इति तेन सह उपलब्धौ
- ०३६.१६ अनैकान्तिकम्/ न च अन्या गतिः अस्ति/ तस्मात् शून्यम् अभिधानम् सान्तर-
- ०३६.१७ ग्रहणात् इति यैः अपि विद्विस्यमानैः सान्तर-ग्रहणात् इति अस्य सान्तरः
- ०३६.१८ इति ग्रहणम् इति एतद् व्याख्यानम् क्रियते/ तद् अपि अयुक्तम्/ सान्तरः इति
- ०३६.१९ ग्रहणस्य अन्य-निमित्त-त्वात्/ अन्यथा एतद् सान्तरः इति ग्रहणम् भवति/
- ०३६.२० शरीर-अवधि-निमित्त-त्वात्/ शरीरम् अवधिम् कृत्वा सान्तर-निरन्तर^इ भवतः
- ०३६.२१ न पुनर् इन्द्रिय-प्राप्ति-अप्राप्ति-निमित्त^इ भवतः यत्र शरीरम् इन्द्रियम् च उभयम्
- ०३६.२२ अर्थ^इन सम्बध्यते तत्र निरन्तरः इति ग्रहणम् भवति/ यत्र पुनर् इन्द्रिय-
- ०३७.०१ मात्रम् सम्बध्यते तत्र सान्तरः इति/ तस्मात् सान्तरः इति ग्रहणस्य अन्य-
- ०३७.०२ निमित्त-त्वात् न सान्तरम् इति ग्रहणात् अप्राप्य-कारि-ता सिध्यति इति/ यद् अपि
- ०३७.०३ पृथुतर-ग्रहणात् इत् तद् अपि अयुक्तम्/ सम्बन्ध-मात्र^इन महत्-अणुऒः ग्रहणात्/
- ०३७.०४ सम्बन्ध-मात्र^इन एव महति वाणि^इ च विषय-भेद-अनुविधायिन्^ः प्रत्ययः उपजायते
- ०३७.०५ तस्मात् अदेश्यम् एतद् अपि इति/ यद् पुनर् एतद् उक्तम् दिश्-देश-व्यपदेशात् इति
- ०३७.०६ तद् अपि शरीर-अवधि-निमित्त-त्वात् प्रत्युक्तम्/ यत्र इन्दिर्यम् शरीरम् च अर्थ^इन
- ०३७.०७ सम्बध्यते तत्र दिश्-देश-व्यपदेशः न भवति/ दूर-अन्तिक-अनुविधानम् वा/
- ०३७.०८ यत्र तु इन्द्रियम् एव केवओलम् सम्बध्यते तत्र शरीरम् अवधिम् कृत्वा संयुक्त-संयोग-
- ०३७.०९ अल्पीयस्त्वम् भूयस्त्वम् वा अपेक्ष्यमाणस्य दिश्-देश-प्रत्ययाः सन्निकृष्ट-विप्रकृष्ट-
- ०३७.१० प्रत्ययाः च भवन्ति/ यद् पुनर् एतद् शाखा-चन्द्रमसोः तुल्य-काल-ग्रहणात्
- ०३७.११ इति/ तद् अपि न/ अनभ्युपगमात्/ कः हि स्वस्थ-आत्मन्^ः शाखा-
- ०३७.१२ चन्द्रमसोः तुल्य-काल-ग्रहणम् प्रतिपद्यते काल-भेद-अग्रहणात् मिथ्या-प्रत्ययः एषः
- ०३७.१३ उत्पल-दल-शत-व्यतिभेद-वत् इति/ कथम् पुनर् अवगम्यते काल-भेद-अग्रहण-
- ०३७.१४ निमित्तः एषः युगपद्-प्रत्ययः न पुनर् एक-कालः एव/ इदम् अनुमानम् आवरण-
- ०३७.१५ अनुपपत्ति^अः इति/ यदि अप्राप्य-कारिन् चक्षुस् भवति न कुड्य-कट-आदि^अः आवरणस्य
- ०३७.१६ सामर्थ्यम् अस्ति इति आवरण-अनुपप्त्तिः स्यात् न च व्यवहित-अर्थ-उपलब्धिः अस्ति
- ०३७.१७ तस्मात् न अप्राप्य-कारिन् इति/ दूर-अन्तिक-अनुविधानम् च अनुपलब्धि-उपलब्धिऒः न
- ०३७.१८ स्यात्/ अप्राप्य चक्षुस् अर्थम् गृह्णाति इति/ यद् इदम् अस्य दूर^इ अग्रहणम्
- ०३७.१९ अन्तिक^इ च ग्रहणम् उभयम् एतद् न स्यात्/ दृष्टम् तु तस्मात् न अप्राप्य-कारिन् इति
- ०३७.२० विषय-भावात् इति चेत्/ न/ सम्बन्धम् अन्तरेण विषय-भाव-अनभ्युपगमात्/
- ०३७.२१ अथ अपि इदम् स्यात्/ यः चक्षुषोः विषय-भवति अर्थः सः उपलभ्यते/
- ०३७.२२ यः तु न भवति न असौ उपलभ्यते इति/ न च व्यवहितानाम्
- ०३८.०१ दूर-अवस्थितानाम् वा अर्थानाम् चक्षुषः विषय-भावह् अस्ति तस्मात् न ते
- ०३८.०२ गृह्यन्ते इति/ तद् च न एवम् सम्बन्धम् अन्तरेण विषय-भाव-अनभ्युपगमात्
- ०३८.०३ कः सम्बन्ध-व्यतिरेक^इन विषय-भावः केवलम् भवतः संज्ञा-मात्रम्
- ०३८.०४ भिद्यते न अर्थः इति/ मया उच्यते सम्बन्धः इति भवता अभिधीयते विषय-
- ०३८.०५ भावः इति न कः चित् विशेषः इति/ अथ प्राप्य-कारि-त्व^इ चक्षुषः किम्
- ०३८.०६ प्रमाणम्/ इन्द्रिय-त्वम् एव/ प्राप्य-कारिन् चक्षुस् इन्द्रिय-त्वात्/ घ्राण-आदि-वत्/
- ०३८.०७ घ्राण-आदि-इन्द्रियम् प्राप्त-कारिन् दृष्टम् तथा च चक्षुस् तस्मात् प्राप्य-कारिन् इति/
- ०३८.०८ अथ पुनर् न किम् चित् इन्द्रियम् प्राप्य-कारिन् प्रतिपद्यते तदा सर्वाणि
- ०३८.०९ पक्ष^कृत्य करण-त्वात् इति वाच्यम्/ करणम् वाशी-आदि प्राप्य-कारिन्
- ०३८.१० दृष्टम् तथा च इन्द्रियाणि तस्मात् प्राप्य-कारीणि इति/ अथ पुनर् वैयात्यात्
- ०३८.११ सर्वान् एव अर्थान् अप्राप्य-कारिणः प्रतिपद्यते तदा कथम् सः अपि दृष्ट-सामर्थ्यानाम्
- ०३८.१२ कारणानाम् सर्वत्र कार्य-अनुत्पत्त्या प्रत्यवस्थेयः यदि खलु एतानि कारणानि
- ०३८.१३ परस्पर-प्राप्ति-अनपेक्षाणि स्वयम् अनुपजात-शक्तिकान् कार्यम् आरभन्ते
- ०३८.१४ इति कस्मात् कार्यम् सर्वत्र न भवति इति वक्तव्यम् अतः न कारणम्
- ०३८.१५ अप्राप्य-कारिन् अस्ति इति/ अनेक-दण्ड-चक्र-आदि-उदाहरणम् लोक^इ इति/ तस्मात् व्यवस्थितम्
- ०३८.१६ एतद् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् ज्ञानम् इति//
- ०३८.१७ अथ ज्ञान-ग्रहणम् किम् अर्थम् सुख-आदि-व्यवच्छेद-अर्थम्/ इन्द्रिय-अर्थ-
- ०३८.१८ सन्निकर्षात् सुख-दुःख^इ अपि भवतः तद्-व्युदास-अर्थम् आह ज्ञानम् इति/
- ०३८.१९ तद् च इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् ज्ञानम् विषय-नाम-धेय^इन अभिधीयते इति
- ०३८.२० भाष्यम्/ तद्-प्रतिषेध-अर्थम् आह अव्यपदेश्यम् इति/ यद् इदम् अनुपयुक्त-
- ०३८.२१ शब्द-अर्थ-सम्बन्धस्य विषय-भेद-अनुविधायिन् विज्ञानम् तद् प्रत्यक्षम् कृत-शब्द-अर्थ-
- ०३८.२२ सम्बन्धस्य अपि तद्-उत्पत्ति-काल^इ तादृश् एव/ अपरे तु अव्यपदेश्यम् इति अनेन अनुमानम्
- ०३९.०१ निराकुर्वन्ति/ तद् च न एवम्/ कस्मात् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम्
- ०३९.०२ इति वचनात् न हि अनुमेयस्य इन्द्रिय^इन सन्निकर्षात् अनुमानम् भवति/ अतः
- ०३९.०३ न प्रसग़्गः अनुमान^इ इति/ ग्रीष्म^इ मरीचि^आः इति भाष्यम्/ तद्-प्रतिषेध-
- ०३९.०४ अर्थम् इदम् उच्यते अव्यभिचारिन् इति/ किम् इदम् व्यभिचारिन् इति/ यद् अतस्मिन् तद्
- ०३९.०५ इति भवति/ किम् पुनर् अत्र व्यभिचारिन् किम् अर्थः आहो ज्ञानम् इति/
- ०३९.०६ एके तावत् वर्णयन्ति/ अर्थस्य व्यभिचारः अर्थः तु तथा न भवति इति
- ०३९.०७ तद्-व्यभिचारात् तद्-विषयम् ज्ञानम् अपि व्यभिचारिन् इति उच्यते इति/ तद् च
- ०३९.०८ न एवम्/ कस्मात् अर्थस्य तथा-भावात्/ यद् तद् उदक-आदि ज्ञानम् उपजायते
- ०३९.०९ मरीचिषु स्पन्दमान^सु न तत्र अर्थः व्यभिचरति इति/ न हि तेन
- ०३९.१० मरीचि^आः न वा स्पन्दन्ते किम् तु ज्ञानम् व्यभिचरति/ अतस्मिन् तद् इति
- ०३९.११ भावात् इति/ न हि तत्र उदकम् अस्ति/ तान् च मरीचीन् इन्द्रिय-उपघात-
- ०३९.१२ दोषात् इन्द्रिय^इन आलोच्य विपर्येति इति ज्ञानस्य व्यभिचारः न अर्थस्य इति/
- ०३९.१३ दूरात् चक्षुषा अर्थम् पश्चन् न अवधारयति इति भाष्यम् तद्-व्युदास-अर्थम् आह व्यवसाय-
- ०३९.१४ आत्मकम् इति/ न/ संशयस्य अनिन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-पूर्वक-त्वात्/ न हि इन्द्रिय-
- ०३९.१५ अर्थ-सन्निकर्षात् संशय-ज्ञानम् भवति किम् तु मानसः प्रत्ययः/ संशीतिः
- ०३९.१६ संशयः इति/ तद् च न एवम्/ संशयस्य उभय-निमित्त-त्वात्/ उभयम् तु
- ०३९.१७ संशयस्य निमित्तम् आत्म-अन्तःकरण-संयोगः इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्षः च इति/
- ०३९.१८ तत्र यद् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-अनवधारण-पूर्वकम् मनसा अनवधारणम् तद् इह
- ०३९.१९ सम्बध्यते/ तस्य हि इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्षः कारणम्/ पूर्वम् तु न सम्बध्यते/
- ०३९.२० यद् आत्म-अन्तःकरण-संयोगात् भवति इति/ तस्मात् अस्ति विषयः विशेषणस्य इति
- ०३९.२१ युक्तम् व्यवसाय-आत्मकम् इति/ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् इति एवम् आदि-लक्षणम्
- ०३९.२२ आत्म-आदिषु सुख-आदिषु च न अस्ति/ मनसः अनिन्द्रिय-त्वात् अव्यापकम् एतद्
- ०४०.०१ प्रत्यक्ष-लक्षणम् इति/ कथम् पुनर् इन्द्रियम् मनस् न भवति/ इन्द्रिय-सूत्र^इ
- ०४०.०२ अपठित-त्वात्/ परिपठितानि घ्राण-आदीनि इन्द्रियाणि/ न च तेषु मनस्
- ०४०.०३ पठितम्/ तस्मात् मनस् न इन्द्रियम्/ पृथक् च अनभिधानात् न अस्ति मनसः
- ०४०.०४ इन्द्रिय-त्व^इ प्रमाणम् ततः च न इन्द्रियम् मनस् न च एवम् प्रत्यक्षाः सुख-आदयः
- ०४०.०५ भविष्यन्ति इति/ प्रत्यक्षाह् च एते न आनुमानिकाः लिग़्ग-अभावात्/ न हि
- ०४०.०६ लिग़्गम् अन्तरेण अनुमेय-अर्थः गम्यते/ न अपि अन्यत् प्रमाणम् प्रतिपादकम् अस्ति
- ०४०.०७ सुख-आदीनाम्/ न च तेषाम् अनुमेय-त्वम्/ न च अन्या गतिः अस्ति/
- ०४०.०८ तस्मात् कर्तव्यम् सुख-आदीनाम् प्रत्यक्ष^इन ग्रहण-उपसंख्यानम् इति/ कः च एवम् आह
- ०४०.०९ न प्रत्यक्षाः सुख-आदि^आः इति/ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-जन्य-प्रत्यक्ष-वादिन्^ः आह/
- ०४०.१० न एषः दोषः/ मनसः इन्द्रिय-त्वात् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् सुख-आदि-ज्ञानम्
- ०४०.११ इति/ यद् तु सूत्र^इ अनभिधानम् तद् वैधर्म्यात्/ किम् तद् वैधर्म्यम् सर्व-
- ०४०.१२ विषयत्व-असर्व-विषयत्वे/ सर्व-विषयम् मनस् असर्व-विषयाणि इतराणि/ सर्व-
- ०४०.१३ विषयम् तु मनस् स्मृति-कारण-संयोग-आधार-त्वात् आत्मवत् सुख-ग्राहक-
- ०४०.१४ संयोग-अधिकरण-त्वात् समस्त-इन्द्रिय-अधिष्ठातृ-त्वात् च आत्मवत्/ भौतिक-
- ०४०.१५ अभौतिक-त्वम् तु न विरोधात्/ न हि भौतिकम् मनस् न अपि अभौतिकम्
- ०४०.१६ इति/ कार्य-धर्मौ एतौ भौतिकत्वम् अभौतिकत्वम् च/ न च कार्यम् मनस्
- ०४०.१७ तस्मात् न भौतिकम् न अपि अभौतिकम् इति/ श्रोत्र^इ च असम्भवः यदि भौतिकत्व-
- ०४०.१८ अभौतिकत्व-लक्षणात् वैधर्म्यात् अपरिपाठः सूत्र^इ मनसः श्रोत्रम् अपि सूत्र^इ
- ०४०.१९ न पठितव्यम्/ तर्हि न हि श्रोत्रम् भौतिकम् न अपि अभौतिकम् इति/
- ०४०.२० स्वार्थ^इ प्रत्यय-विधानम् इति चेत्/ न/ प्रत्यय-वैयर्थ्यात्/ स्यात् एषा बुद्धिः
- ०४०.२१ स्वार्थिकः एषः प्रत्ययः भूतम् एव भौतिकम् इति/ तद् च न/ प्रत्यय-वैयर्थ्यात्
- ०४०.२२ न हि भौतिकम् इति अनेन कः चित् तद्-हित-अर्थः लभ्यते/ तस्मात्
- ०४१.०१ व्यर्थम् एतद् स्वार्थ^इ प्रत्यय-विधानम् इति/ यद् पुनर् एतद् पृथक्-अभिधानम्
- ०४१.०२ न अस्ति इति/ न न अस्ति युगपद्-ज्ञान-अनुपपत्ति^अः इति/ युगपद्-ज्ञान-अनुत्पत्तिः
- ०४१.०३ मनसः लिग़्गम् इति उच्यते तेन च प्रतिपादितम् एतद् मनसः करण-त्वम्
- ०४१.०४ इति/ सगुणानाम् इन्द्रिय-भावः वैधर्म्यम् इति एतद् अपि अयुक्तम्/ श्रोत्र-अनभिधान-
- ०४१.०५ प्रसग़्गात् एव/ तस्मात् सर्व-विषयत्व-असर्व-विषयत्वम् एव वैधर्म्यम् इति एतद्
- ०४१.०६ एव ज्यायः/ तन्त्र-अन्तर-समाचारात् च/ तन्त्र-अन्तर^इ मनस् इन्द्रियम् इति
- ०४१.०७ पठ्यते/ तद् च इह न प्रतिषिध्यते/ अप्रतिषेधात् उपात्तम् तद् इति/ न
- ०४१.०८ शेष-अभिधान-वैयर्थ्यात्/ शेषाणि अपि इन्द्रियाणि तैः परिपठितानि तस्मात्
- ०४१.०९ तानि अपि न वक्तव्यानि यदि अप्रतिषेधात् उपादानम् स्यात् इति/ न/ तन्त्र-
- ०४१.१० युक्ति-अनवबोधात्/ न भवता तन्त्र-युक्तिः परिज्ञायते/ पर-मतम् अप्रतिषिद्धम्
- ०४१.११ अनुमतम् इति हि तन्त्र-युक्तिः न च यस्य स्व-मत-परिग्रहः
- ०४१.१२ न अस्ति तस्य स्व-मतम् पर-मतम् वा भिद्यते/ भवता च पर-मत-अनुरोध^इन
- ०४१.१३ सर्वम् स्व-मतम् निवार्यते इति/ तद्-निवारणात् स्व-मतम् पर-मतम् इति एतद् एव
- ०४१.१४ न स्यात्/ तस्मात् अस्ति मनस् इन्द्रियम् च इति/ तद् उपपन्नम् इन्द्रिय-अर्थ-
- ०४१.१५ सन्निकर्ष-उत्पन्नम् सुख-आदि-ज्ञानम् इति व्यापकम् लक्षणम्/ समस्तम् असमस्तम्
- ०४१.१६ च इति सन्देहः/ किम् इदम् प्रत्यक्ष-लक्षणम् समस्तम् आहो असमस्तम् इति
- ०४१.१७ सन्देहः कुतः उभयथा दर्शनात् समस्तम् लक्षणम् भवति व्यस्तम् च/
- ०४१.१८ इच्छ-प्रयत्न-द्वेष-सुख-दुःख-ज्ञानानि आत्मनः लिग़्गम् इति व्यस्त-लक्षणम् एकशः
- ०४१.१९ प्रतिपादक-त्वात् तथाÊसमान-अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः इति एवम् आदि व्यस्तम्/ समस्तम्
- ०४१.२० पुनर् वचन-विघातः अर्थ-विकल्प-उपपत्त्या छलम् इति/ समस्त^इन अनेन छलम्
- ०४१.२१ लक्ष्यते/ प्रसिद्ध-साधर्म्यात् साध्य-साधनम् उपमानम् इति च/ लक्षणम् च इदम्
- ०४१.२२ अतः सन्देहः किम् समस्तम् उत असमस्तम् इति/ समस्तम् इति आह/ यस्मात्
- ०४२.०१ एकशः अनुमान-सुख-शब्द-विपर्यय-संशय-ज्ञानानि निवर्त्यन्ते इति/ यदि
- ०४२.०२ इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् इति आदि एकशः पदम् अभिधीयते/ यः अयम् एक^इन
- ०४२.०३ पद^इन अर्थः सग़्गृहीतः सः प्रत्यक्षः स्यात् इति तेन पूर्व-उक्तानाम् अनुमान-
- ०४२.०४ आदीनाम् प्रत्यक्षत्व-प्रसग़्गः स्यात् इति/ एवम् द्वयोः पदयोः उपादान^इ पद-
- ०४२.०५ द्वय-उपात्तस्य प्रत्यक्षत्व-प्रसग़्गः/ एवम् त्रयाणाम् पदानाम् उपादान^इ तैः
- ०४२.०६ उपात्तस्य प्रत्यक्षत्व-प्रसग़्गः/ एवम् चतुर्णाम् पदानाम् उपादान^इ तैः उपात्तस्य
- ०४२.०७ प्रत्यक्षत्व-प्रसग़्गः/ तस्मात् एक-द्वि-त्रि-चतुर्-पद-पर्युदासात् पज़्च-पद-परिग्रह^इन
- ०४२.०८ त्रिंशत्-कोतीः व्युदस्य समस्तम् लक्षणम् इति उच्यते/ तत्र एक-पद-परिग्रह^इन तावत्
- ०४२.०९ पज़्चन् कोटि^आः द्वि-पद-परिग्रह^इन दशन् त्रि-पद-परिग्रह^इन अपि दशन् एव चतुर्-पद-
- ०४२.१० परिग्रह^इन पज़्चन्/ एकत्रिंशत्तमी पुनर् समस्त-परिग्रह^इन उपात्ता इति/
- ०४२.११ कस्मात् विशेष-विधि-प्रतिषेधयोः शेष-प्रतिषेध-विधि-अभ्यनुज्ञा-विषय-त्वात्/
- ०४२.१२ अयम् खलु विशेष-विधिः प्रवर्तमानः शेषम् प्रतिषेधति यथा दक्षिण^इन
- ०४२.१३ अक्षि^णा पश्यति इति/ विशेष-प्रतिषेधः च शेष-अभ्यनुज्ञा-विषयः भवति/
- ०४२.१४ यथ वाम^इन अक्षि^णा न पश्यति इति/ तथा इह अपि एकदेश-अभ्युपगम^इ शेष-प्रतिषेधः
- ०४२.१५ शेष-विधानम् वा गम्यते इति व्यवस्थितम् प्रत्यक्षम् इति/ अपरे पुनर् वर्णयन्ति/
- ०४२.१६ ततः अर्थात् विज्ञानम् प्रत्यक्षम् इति/ तद् न/ ततः अर्थात् इति यस्य
- ०४२.१७ अर्थस्य यद् विज्ञानम् व्यपदिश्यते यदि ततः एव तद् भवति न अर्थ-अन्तरात् भवति
- ०४२.१८ ततः प्रत्यक्षम्/ एतेन अनुमान-आदि-ज्ञानम् अपक्षिप्तम् भवति/ न हि ततः
- ०४२.१९ एव तद् भवति किम् तर्हि ततः च अन्यतः च तद् भवति/ तत्र तावत् अर्थ-ग्रहणम् न
- ०४२.२० कर्तव्यम् इति ततः विज्ञानम् इति उच्यमान^इ गम्यते एव तद् अर्थात् इति/
- ०४२.२१ अवधारण-अर्थः अर्थ-शब्दः इति चेत्/ स्यात् मतिः एषा अवधारण-अर्थः अर्थ-शब्दः
- ०४२.२२ भविष्यति इति/ यद् उक्तम् भवति ततः एव इति तद् उक्तम् भवति ततः अर्थात्
- ०४३.०१ इति/ तद् न युक्तम् एक-पदस्य अवधारण-अर्थस्य दृष्ट-त्वात्/ अप्-भक्षः इति
- ०४३.०२ यथा/ एतेन अनुमान-आदि-व्युदासः अपि प्रत्युक्तः/ यद् पुनर् तद् संवृति-
- ०४३.०३ ज्ञानम् अनेन अपक्षिप्तम् इति तद् एतद् न बुध्यामहे कथम् तद् अपक्षिप्तम्
- ०४३.०४ इति/ यदि ब्रूषे रूप-आदिभ्यः उत्पन्नम् ज्ञानम् घटस्य व्यपदिश्यते न ततः
- ०४३.०५ भविष्यति इति अपक्षिप्तम् तद् न युक्तम्/ न हि रूप-आदिभ्यः उत्पन्नम् ज्ञानम्
- ०४३.०६ घटस्य व्यपदिश्यते रूप-आदिभ्यः उत्पन्नम् रूप-आदीनाम् घट-आदिभ्यः उत्पन्नम्
- ०४३.०७ ज्ञानम् घटस्य इति न प्रसग़्गः/ अथ अपि एवम् मनोरथः न रूप-आदिभ्यः
- ०४३.०८ व्यतिरिक्ताः पट-आदि^आः इति/ मनस्-मोदक-उपभोग-मात्रम् एतद्/ यथा
- ०४३.०९ तद्-व्यतिरिक्ताः घट-आदि^आः तथा उपरिष्टात् वक्ष्यामः/ सर्वम् च स्व-विषयात्
- ०४३.१० विज्ञानम् भवति इति ततः-ग्रहणम् अनर्थकम् इति/ ननु च मिथ्या-ज्ञानम्
- ०४३.११ अतस्मात् अपि भवति/ न हि अतस्मात् तद् भवति इति किम् तर्हि अतस्मिन् तद् भवति
- ०४३.१२ इति/ न भवता मिथ्या-ज्ञानम् अपि व्यज्ञायि/ ततः-ग्रहणम् अर्थ-ग्रहणम्
- ०४३.१३ च अन्तरेण विज्ञान-मात्रम् अवशिष्यते/ तथा च न लक्षणम् उक्तम् स्यात्/
- ०४३.१४ सर्वम् च ज्ञानम् प्रत्यक्षम् स्यात्/ यदि अपि एतद् सूत्रम् यथाश्रुति भवति तथा
- ०४३.१५ अपि ग्राह्य-ग्राहक-ज्ञानयोः अयुगपद्-भावात् ज्ञानम् अप्रत्यक्षम् स्यात्/ नाश-उत्पादौ
- ०४३.१६ समम् इति चेत्/ तद् च न उदाहरण-अभावात्/ न हि समम् नाश-
- ०४३.१७ उत्पाद^इ किम् चित् उदाहरणम् अस्ति विनष्टः च अर्थः प्रत्यक्षः इति स्यात्/ तुल्यम्
- ०४३.१८ इति चेत् स्यात् मतिः भवताम् युगपद्-अवस्थान^इ किम् उदाहरणम् इति/ तद् च
- ०४३.१९ न एवम् उक्त-उत्तर-त्वात्/ उक्त-उत्तरम् एतद्/ स्फटिक-आदि-सूत्र^इ इति/ अपरे
- ०४४.०१ तु मन्यन्ते प्रत्यक्षम् कल्पना-अपोढम् इति/ अथ का इयम् कल्पना नाम
- ०४४.०२ जाति-योजना इति/ यद् किल न नाम्ना अभिधीयते न च जाति-आदिभिः
- ०४४.०३ व्यपदिश्यते विषय-स्वरूप-अनुविधायि-परिच्छेदकम् आत्म-संवेद्यम् तद् पर्त्यक्षम्
- ०४४.०४ इति/ ते इदम् प्रष्टव्याः/ अथ प्रत्यक्ष-शब्द^इन कः अर्थः अभिधीयते इति
- ०४४.०५ यदि प्रत्यक्षम् कथम् अवाच्यम्/ अथ न प्रत्यक्षम् अवाचकः तर्हि प्रत्यक्ष-शब्दः
- ०४४.०६ अथ प्रत्यक्ष-शब्देन सामान्यम् उच्यते इति/ एतद् अपि सामान्यम् किम् प्रत्यक्ष-
- ०४४.०७ व्यतिरेकिन् आहोस्वित् अव्यतिरेकिन् इति/ यदि प्रत्यक्ष-व्यतिरेकिन् न पर्त्यक्षम्
- ०४४.०८ उक्तम् अथ अव्यतिरेकिन् कथम् न उक्तम्/ कल्पना-अपोढ-शब्द^इन अपि यदि
- ०४४.०९ प्रत्यक्षम् उच्यते तद व्याघातः अथ न उच्यते तथा अपि कल्पना-अपोढ-वचनम्
- ०४४.१० व्यर्थम् प्रत्यक्षम् कलोपना-अपोढम् इति न वाक्यम्/ अथ अस्य वाक्यस्य कः अर्थः
- ०४४.११ यदि प्रत्यक्षम् व्याघातः कथम् प्रत्यक्षम् कल्पना-अपोढम् इति च अनेन वाक्य^इन
- ०४४.१२ अभिधीयते न च अभिधेयम् इति कः अन्यः भदन्तात् वक्तुम् अर्हति/ अथ न
- ०४४.१३ प्रत्यक्षम् अस्य अर्थः वर्ण-उच्चारण-मात्रम् तर्हि एतद् वाक्यम् प्रत्यक्षम् कल्पना-अपोढम् इति/
- ०४४.१४ अनित्य-आदि-शब्द-विषय-त्वात् च न सर्वथ अवाच्यम्/ अनित्यम् प्रत्यक्षम् दुःख-शून्यम्
- ०४४.१५ अनात्मकम् च प्रत्यक्षम् इति एषाम् चेत् शब्दानाम् विषयताम् उपयाति कथम्
- ०४४.१६ अवाच्यम् अथ न उपैति सर्वम् संस्कृतम् अनित्यम् इति एतद् तथागत^इन न आख्यातम्/
- ०४४.१७ अथ स्वरूपतः न व्यपदेश्यम् इति एषः कल्पना-अपोढ-शब्द-अर्थः सर्वे अर्थाः
- ०४४.१८ तर्हि प्रत्यक्षाः प्राप्नुवन्ति किम् कारणम् न हि कः चित् सुशिक्षितः अपि
- ०४४.१९ पदार्थानाम् स्वरूपम् निर्देष्टुम् शक्नोति/ असमायिक-त्वात्/ सर्वस्य च
- ०४४.२० वस्तुनः द्वौ आकारौ सामान्य-आकारः विशेष-आकारः च/ तत्र वस्तु सामान्य^इन
- ०४४.२१ एव आकार^इन अभिधीयते न विशेष-आकार^इन / विशेष-अनभिधानात् न उक्तम्
- ०४४.२२ भवति/ न हि मनुष्य-शब्दस्य ब्राह्मणः न वाच्यः/ ये तु तस्य असाधारण-
- ०४५.०१ धर्माः पुरुष-अन्तर-व्यावृत्त-प्रत्यय-हेतु^आः न च तैः सह अनभिधानात्
- ०४५.०२ न उक्तः भवति/ एवम् ज्ञानम् अपि सामान्य-विशेष-आकारवत् तस्य
- ०४५.०३ विशेष-आकार^इन न अभिधानम् सामान्य-आकार^इन तु अभिधानम् एव/ यदि च
- ०४५.०४ विशेष-आकार^इन अनभिधानम् यद् तद् लक्षणम् प्रत्यक्षस्य न केवलम् प्रत्यक्षस्य
- ०४५.०५ त्रैलोक्यस्य एतद् लक्षणम् इति/ एवम् प्रत्यक्ष-लक्षणम् न उक्तम् स्यात्/ अथ कल्पना-
- ०४५.०६ अपोढ-शब्द^इन प्रत्यक्षस्य स्वरूपम् अभिधीय्ते/ एवम् अपि अनिवृत्तः व्याघातः
- ०४५.०७ स्वरूपम् च अनभिधेयम् इति अनेन शब्द^इन अभिधीयते इति/ अथ अनेन
- ०४५.०८ शब्द^इन न एव किम् चिद् अभिधीयते/ किम् अस्य शब्दस्य उच्चारण-सामर्थ्यम् प्रत्यक्षम्
- ०४५.०९ कल्पना-अपोढम् इति/ अप्रतिपादक-त्वात् मूक-स्वप्न-सदृशम् एतद्/ एवम्
- ०४५.१० यथा यथा इदम् लक्षणम् विचार्यते तथा तथा न्यायम् न सहते इति/ सत्-सम्प्रयोग^इ
- ०४५.११ पुरुषस्य इन्द्रियाणाम् बुद्धि-जन्मन् तद् प्रत्यक्षम् इति/ एतद् अपि
- ०४५.१२ संशय-आदि उत्पत्ति-निमित्त-त्वात् अलक्षणम् इति/ तथा च उक्तम् प्रत्यक्ष-सूत्रम् वर्णयद्भिः
- ०४५.१३ इति/ एतेन प्रत्यक्षम् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-मनस्-प्रकाश-विशेष^सु सत्सु इति
- ०४५.१४ प्रत्युक्तम्/ तथा श्रोत्र-आदि-वृत्तिः इति/ किम् कारणम् पज़्च-पद-परिग्रह^इन
- ०४५.१५ प्रत्यक्ष-लक्षणम् उक्तम् यत्र अन्यतर-पद-परिग्रहः न अस्ति तद् प्रत्यक्ष-आभासम् इति/
- ०४५.१६ एवम् अनेन न्याय^इन यानि अपि अनुक्तानि लक्षणानि तानि एतस्मात् लक्षणात् न
- ०४५.१७ भिद्यमानानि न लक्षणानि इति व्याख्यातम् प्रत्यक्ष-लक्षणम् इति//\एन्द्[१-१-४]
- ०४५.१८ \ष्[१-१-५]{अथ तद्-पूर्वकम् त्रिविधम् अनुमानम् पूर्ववत् शेषवत् सामान्यतोदृष्टम्
- ०४५.१९ च}
- ०४६.०१ अथ तद्-पूर्वकम् त्रिविधम् अनुमानम् इति/ अथ इति आनन्तर्ये/ अनुमान-
- ०४६.०२ विशेषण-अर्थम् सूत्रम् तद्-पूर्वकम् इति अनेन समान-असमान-जातीय^भ्यः अनुमानम्
- ०४६.०३ व्यवच्छिद्यते इति/ तानि ते तद् पूर्वम् यस्य तद् इदम् तद्-पूर्वकम्/
- ०४६.०४ यदा तानि इति विग्रहः तदा समस्त-प्रमाण-अभिसम्बन्धात् सर्व-प्रमाण-पूर्वक-
- ०४६.०५ त्वम् अनुमानस्य वर्णितम् भवति/ पारम्पर्य^इन पुनर् तद् प्रत्यक्षः एव व्यवतिष्ठते
- ०४६.०६ इति तद्-पूर्वक-त्वम् उक्तम् भवति/ यदा अपि विवेकात् ते पूर्वे यस्य इति
- ०४६.०७ ते द्वे प्रत्यक्ष^इ पूर्व^इ यस्य प्रत्यक्षस्य तद् इदम् तद्-पूर्वकम् प्रत्यक्षम् इति/ ते च
- ०४६.०८ द्वे प्रत्यक्षे/ लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्ध-दर्शनम् आद्यम् प्रत्यक्षम् लिग़्ग-दर्शनम् द्वितीयम्/
- ०४६.०९ बुभुत्सावतः द्वितीयात् लिग़्ग-दर्शनात् संस्कार-अभिव्यक्ति-उत्तर-कालम्
- ०४६.१० स्मृतिः स्मृति-अनन्तरम् च पुनर् लिग़्ग-दर्शनम् अयम् धूमः इति/ तद् इदम् अन्तिमम्
- ०४६.११ प्रत्यक्षम् पूर्वाभ्याम् प्रत्यक्षाभ्याम् स्मृति^आ च अनुगृह्यमाणम् परामर्श-रूपम् अनुमानम्
- ०४६.१२ भवति/ कः पुनर् अनुमान-अर्थः/ अनुमीयते अनेन इति करण-अर्थः/ किम्
- ०४६.१३ पुनर् अस्य फलम् अग्नि-विषया प्रतिपत्तिः/ कथम् पुनर् अन्य-विषयम् करणम् अन्य-
- ०४६.१४ विषयाम् क्रियाम् करोति/ शालि-आदि-विषयस्य मुशल-आदि^अः करणस्य
- ०४६.१५ श्यामाक^इ अभिहतिः भवति/ न अनियमात् इति यद्-विषयम् करणम् तद्-विषया
- ०४६.१६ क्रिया इति न नियमः अस्ति/ दृष्टा हि वृक्ष-आदि-विषयस्य छेदनस्य अवयव-
- ०४६.१७ क्रिया इति/ वृक्षः छिद्यते अवयव^इ क्रिया इति/ क्व चित् पुनर् यद्-विषयम् करणम्
- ०४६.१८ तद्-विषया एव क्रिया/ तद् यथा तण्डुलाः पच्यन्ते पाकः तेषु एव/ क्व चित्
- ०४६.१९ पुनर् आत्मन्^ः एव भवति कर्तृ^ः करणम् क्रिया तस्य एव/ तद् यथा वृक्षः तिष्ठति इति/
- ०४६.२० वृक्षः आत्मना तिष्ठति/ किम् उक्तम् भवति आत्मना एव इति/ यस्मात् अयम् स्व-स्थितौ
- ०४७.०१ करण-अन्तरम् न प्रयुग़्क्ते/ एवम् अन्य-विषयस्य करणस्य अन्य-विषया क्रिया इति/
- ०४७.०२ क्व चित् पुनर् यद्-विषयम् प्रमाणम् तद्-विषया क्रिया/ यदा स एव अर्थः
- ०४७.०३ प्रमीयते इति/ किम् पुनर् तस्य प्रमीयते प्रमित-त्वात्/ प्रमीयते
- ०४७.०४ हेयत्व^इन उपादेयत्व^इन अपेक्षणीयत्व^इन वा अवगम्यते इति/ तद् न/ प्रमाण-
- ०४७.०५ फलयोः विषय-भेद-अनभ्युपगमात्/ यदा पुनर् तद्-पूर्वम् यस्य तद् इदम् तद्-पूर्वकम्
- ०४७.०६ इति तदा भेदस्य अविवक्षित-त्वात्/ लिग़्ग-लिग़्गिसम्बन्ध-दर्शन-अनन्तरम्
- ०४७.०७ लिग़्ग-दर्शन-सम्बन्ध-स्मृतिभिः लिग़्ग-परामर्शः विशिष्यते तस्य तद्-पूर्वक-
- ०४७.०८ त्वात् किम् पुनर् तैः अनुमीयते/ शेष-अर्थः इति/ अनुमानम् इति अत्र किम्
- ०४७.०९ कारकम् भावः करणम् वा/ यदा भावः तदा हान-आदि-बुद्धि^आः फलम्/
- ०४७.१० यदा करणम् तदा शेष-वस्तु-परिच्छेदः फलम् इति/ लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्ध-
- ०४७.११ स्मृतिः लिग़्ग-दर्शनम् वा इति सन्देहः/ एके तावत् वर्णयन्ति लिग़्ग-लिग़्गि-
- ०४७.१२ सम्बन्ध-स्मृतिः अनुमानम् इति/ इतरैः लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्ध-दर्शन-आधिभिः अनुगृह्यमाना/
- ०४७.१३ अपरे तु मन्यन्ते लिग़्ग-परामर्शः अनुमानम् इति/ वयम्
- ०४७.१४ पश्यामः/ सर्वम् अनुमानम् अनुमिति^अः तद्-नान्तरीयक-त्वात्/ प्रधान-उपसर्जन-
- ०४७.१५ ता-विवक्षायाम् लिग़्ग-परामर्शः इति न्यायम्/ कः पुनर् अत्र न्यायः/
- ०४७.१६ आनन्तर्य-प्रतिपत्तिः यस्मात् लिग़्ग-परामर्शात् अनन्तरम् शेष-अर्थ-प्रतिपत्तिः इति
- ०४७.१७ तस्मात् लिग़्ग-परामर्शः न्यायः इति/ स्मृतिः न प्रधानम् किम् कारणम् स्मृति-अनन्तरम्
- ०४७.१८ अप्रतिपत्ति^अः / न हि भवति यत्र धूमम् अद्राक्षम् तत्र अग्निम् अद्राक्षम् इति/
- ०४७.१९ एतस्याः च स्मृति^अः अनन्तरम् तस्मात् अग्निः इति शेष-अर्थ-ग्रहः इति युक्तम् वक्तुम्/
- ०४७.२० तस्मात् स्मृति-अनुगृहीतः लिग़्ग-परामर्शः अभीष्ट-अर्थ-प्रतिपादकः भवति इति/
- ०४७.२१ एवम् च उपनयस्य अर्थवत्-ता यदि च अयम् स्मृति-अनुगृहीतः लिग़्ग-परामर्शः अनुमानम्
- ०४८.०१ भवति/ एवम् सति उपनयः अर्थवान् इति/ एवम् च सति वाक्य-अग़्ग-त्वम्
- ०४८.०२ उपनयस्य उक्तम् भवति/ तस्मात् व्यवस्थितम् एतद्/ तद्-पूर्वकम् अनुमानम्
- ०४८.०३ इति/ यदि प्रत्यक्ष-पूर्वकम् अनुमानम् संस्कार^इ निर्णय^इ च प्रसग़्गः इति/
- ०४८.०४ प्रत्यक्ष-पूर्वकः भावना-आख्यः स्मृति-हेतुः संस्कारः निर्णयः च प्रत्यक्ष-पूर्वक-त्वात्
- ०४८.०५ अनुमानम् प्रसज्यते इति न एषः दोषः विज्ञानस्य अधिकृत-त्वात्/ इन्द्रिय-अर्थ-
- ०४८.०६ सन्निकर्ष-उत्पन्नम् ज्ञानम् इति ज्ञान-अधिकारः वर्तते इति तेन न संस्कार^इ
- ०४८.०७ अतिप्रसग़्गः/ निर्णय^इ तु उभयथा कदा चित् प्रमाणम् कदा चित् फलम्/
- ०४८.०८ स्व-विषय-परिच्छेदक-त्वात् फलम्/ शेष-परिच्छेदक-त्वात् प्रमाणम् इति/
- ०४८.०९ त्रिविधम् इति/ अन्वयिन्^ः व्यतिरेकिन्^ः अन्वयव्यतिरेकिन्^ः च इति/ तत्र
- ०४८.१० अन्व्यव्यतिरेकिन्^ः विवक्षित-तद्-जातीय-उपपत्ति^इ विपक्ष-अवृत्तिः यथ अनित्यः
- ०४८.११ शब्दः सामान्य-विशेषवत्-त्व^इ सति अस्मद्-आदि-बाह्यकरण-प्रत्यक्ष-त्वात् घट-वत्
- ०४८.१२ इति/ अन्वयिन्^ः विवक्षित-तद्-जातीय-वृत्ति-त्व^इ सति विपक्ष-हीनः यथा
- ०४८.१३ सर्व-अनित्य-त्व-वादिनाम् अनित्यः शब्दः कृतक-त्वात् इति अस्य हि विपक्षः
- ०४८.१४ न अस्ति/ वुअतोरेलोम् विवक्षित-व्यापक-त्व^इ सति सपक्ष-अभाव^इ सति विपक्ष-
- ०४८.१५ अवृत्तिः/ यथा न इदम् जीवत्-शरीरम् निरात्मकम् अप्राण-आदिमत्-त्व-प्रसग़्गात्
- ०४८.१६ इति/ अथ वा त्रिविधम् इति पूर्ववत् शेषवत् सामान्यतोदृष्टम् च इति/
- ०४८.१७ पूर्वम् साध्यम् तद् व्याप्ति^आ यस्य अस्ति इति तद् पूर्ववत्/ साध्य-तद्-जातीयः शेषः
- ०४८.१८ तद् यस्य अस्ति इति तद् शेषवत्/ पूर्ववत् नाम साध्य-व्यापकम् शेषवत् इति समान^इ
- ०४८.१९ अस्ति/ सामान्यतः च अदृष्टम्/ च-शब्दात् प्रत्यक्ष-आगम-विरुद्धम् च इति एवम्
- ०४८.२० चतुर्-लक्षणम् पज़्च-लक्षणम् अनुमानम् इति/ अथ वा त्रिविधम् इति/ पूर्ववत्
- ०४८.२१ शेषवत् सामान्यतोदृष्टम् च इति/ तत्र पूर्ववत् नाम यत्र कारण^इन
- ०४८.२२ कार्यम् अनुमीयते इति भाष्यम्/ किम् पुनर् इदम् उक्तम् भवति कारण^इन
- ०४९.०१ कार्यम् अनुमीयते इति/ यदि तावत् अयम् अर्थः कारण-दर्शनात् कार्य-अस्ति-
- ०४९.०२ त्वम् प्रतिपद्यते इति तद् न अस्ति न हि कारणम् गृहीत्वा स्वस्थ-आत्मन्^ः
- ०४९.०३ कः चित् कार्यम् प्रतिपद्यते इति तथा च व्याहतम् भवति इति/ अथ
- ०४९.०४ पुनर् एवम् अनुमीयते यत्र कारणम् तत्र कार्यम् इति/ एतद् अपि न अस्ति/
- ०४९.०५ कार्य-कारणयोः भिन्न-देश-त्वात्/ तन्तु^आः स्व-अवयव^सु अंशुषु पटः तन्तुषु
- ०४९.०६ इति कारण-दर्शनात् च कार्यम् अनुमीयते इति ब्रुवाणः अनुमान-मुद्राम्
- ०४९.०७ भिनत्ति/ का पुनर् इयम् अनुमान-मुद्रा न अनुपलब्ध^इ न निर्णीत^इ न्यायः
- ०४९.०८ प्रवर्तते इति/ यदि कारण-दर्शनात् कार्यम् अनुमीयते अनुपलब्ध^इ अर्थ^इ
- ०४९.०९ न्यायः प्रवर्तते इति स्यात्/ तथा च व्याहतम् स्यात्/ न अनभ्युपगमात्
- ०४९.१० कः एवम् आह कारण-दर्शनात् कार्य-अस्ति-त्वम् प्रतिपद्यते इति/
- ०४९.११ कः वा ब्रवीति यत्र कारणम् तत्र कार्यम् इति/ कार्यम् तु कारण-
- ०४९.१२ विशेषण-त्व^इन उपयुक्तम् गुण-भूतम् अनुमीयते इति सूत्र-अर्थः/ तथा च न
- ०४९.१३ मुद्रा-भेदह् इति/ एवम् शेषवत्-आदिषु अपि द्रष्टव्यम्/ अत्र अपि कारणम्
- ०४९.१४ कार्यस्य अग़्ग-भूतम् अनुमीयते इति/ कथम् पुनर् शेष-शब्द^इन कार्यम् उच्यते/
- ०४९.१५ द्वयोः अनुमान-भाव^इन उपक्षिप्तयोः कारणस्य उपयोगात् अनुपयुक्तम् कार्यम्
- ०४९.१६ इति/ कार्यम् शेष-शब्द-वाच्यम्/ उदाहरणम् मेघ-उन्नत्ति^आ भविष्यति
- ०४९.१७ वृष्टिः इति कारण^इन कार्य-अनुमानम्/ कथम् पुनर् अस्य प्रयोगः/ वृष्टिमन्तः
- ०४९.१८ एते मेघाः गम्भीर-ध्वानवत्-त्व^इ सति बहुल-बलाकावत्-त्व^इ सति
- ०४९.१९ अचिर-प्रभाव-त्व^इ सति उन्नतिमत्-त्वात् वृष्टिमत्-मेघ-वत् इति/ नदीआः
- ०४९.२० पूर्णत्वम् शेषवत् उदाहरणम् कथम् पुनर् एतद् नदी-पूरः नदीआम् वर्तमानः उपरि
- ०४९.२१ वृष्टिमत्-देशम् अनुमापयति व्यधिकरण-त्वात्/ न एव उपरि वृष्टिमत्-देश-अनुमानम्
- ०४९.२२ नदी-पूरः किम् तर्हि नदीआः एव उपरि वृष्टिमत्-देश-सम्बन्धि-त्वम्
- ०५०.०१ अनुमीयते नदी-धर्म^इन / उपरि वृष्टिमत्-देश-सम्बन्धिनी नदी-स्रोतस्
- ०५०.०२ शीघ्र-त्व^इ सति पूर्ण-फल-काष्ठा-आदि-वहनवत्-त्व^इ सति पूर्ण-त्वात् पूर्ण-वृष्टिमत्-
- ०५०.०३ नदी-वत् इति/ भविष्यति भूता वा इति कालस्य अविवक्षित-त्वात्/ यः
- ०५०.०४ कः चित् कालः उपादेयः इति/ सामान्यतोदृष्टम् नाम अकार्य-कारण-
- ०५०.०५ भूत^इन यत्र अविनाभाविना विशेषण^इन विशेष्यमाणः धर्मिन्^ः गम्यते तद्
- ०५०.०६ सामान्यतोदृष्टम् यथा बलाकया सलिल-अनुमानम्/ कथम् पुनर् बलाकया
- ०५०.०७ सलिल-अनुमानम् यावनस्य देशः बलाकया अजहत्-वृत्ति-त्व^इन प्रसिद्धः
- ०५०.०८ भवति तावन्तम् अन्तर्भाव्य वृक्ष-आदिकम् अर्थम् पक्ष^कृत्य बलाकावत्-त्व^इन
- ०५०.०९ सधयति/ अपरे तु मन्यन्ते सामान्यतोदृष्टम् आदित्यस्य गति-अनुमानम्
- ०५०.१० इति/ तद् न बुद्ध्यामहे/ कथम् अनुमीयते यदि तावत् गतिमान् आदित्यः
- ०५०.११ इति अस्य गतिः अनुमीयते तद् केन प्रतिपद्यते/ न हि आदित्यस्य गति^अः च
- ०५०.१२ किम् चित् सम्बन्धि-लिग़्गम् अस्ति न च असम्बद्धः अर्थः अनुमातुम् शक्यते इति
- ०५०.१३ सर्वम् सर्वेण अनुमीयेत इति/ अथ देश-अन्तर-प्राप्तिः लिग़्गम् इति तद् न
- ०५०.१४ अदृष्ट-त्वात्/ न हि सवितृ^अः कः चित् देश-अन्तर-प्राप्तिम् पश्यति/ देश-अन्तरम्
- ०५०.१५ खलु आकाश-आदि-दिश्-देशः वा/ उभयम् च अप्रत्यक्षम्/ न च अन्या गतिः
- ०५०.१६ अस्ति/ तस्मत् देश-अन्तर-प्राप्ति-दर्शनम् अयुक्तम्/ सर्वत्र खलु अयम् आदित्यस्य
- ०५०.१७ मण्डलम् एव केवलम् उपलभते न च वस्तु-मात्र-दर्शनात् अनुमानम् युक्तम्/
- ०५०.१८ अपि च केन चित् प्रकार^इन आदित्यस्य गतिः शक्या द्रष्टम् उपलब्धि-
- ०५०.१९ लक्षण-प्राप्त-त्वात्/ न पुनर् देश-अन्तर-प्राप्तिः नित्या अतीन्द्रिय-त्वात्/ न हि
- ०५०.२० कदा चित् प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष-वृत्तिः संयोगः भवति प्रत्यक्षः/ अथ देवदत्तस्य
- ०५०.२१ देश-अन्तर-प्राप्ति-दर्शन^इन आदित्यस्य गति-अनुमानम् सामान्यतोदृष्टम् इति
- ०५०.२२ मन्यसे न केवलम् आदित्यस्य सर्व-अर्थानाम् गति-अनुमान^इ हि भवान् अपि
- ०५१.०१ गच्छति इति एवम् किम् इति न अनुमीयते/ न एव इदम् आदित्य-गति-अनुमानम् साक्षात्
- ०५१.०२ किम् तर्हि देश-अन्तर-प्राप्तिम् अनुमाय तया गति-अनुमानम् इति अदोषः/
- ०५१.०३ देश-अन्तर-प्राप्तिमान् आदित्यः द्रव्यत्व^इ सति क्षय-वृद्धि-प्रत्यय-अविषय-त्व^इ च
- ०५१.०४ प्राच्-मुख-उपलभ्य-त्व^इ च तद्-अभिमुख-देश-सम्बन्धात् अनुत्पन्न-पाद-विहारस्य परिवृत्य
- ०५१.०५ तद्-प्रत्यय-विषय-त्वात् मणि-आदिवत् इति मणि-आदि^इ एतद् सर्वम् अस्ति सः
- ०५१.०६ देश-अन्तर-प्राप्तिमान् एवम् च आदित्यः तस्मात् देश-अन्तर-प्राप्तिमान् इति/
- ०५१.०७ अनया देश-अन्तर-प्राप्ति^आ अनुमितया गतिः अनुमीयते इति/ देश-अन्तर-
- ०५१.०८ प्राप्तिमत्-त्व^इ वा अनुमानम् देश-अन्तर-प्राप्तिमान् आदित्यः अचल-चक्षुषः व्यवधान-
- ०५१.०९ अनुपपत्ति^इ दृष्टस्य पुनर् दर्शन-अविषय-त्वात् देवदत्त-वत् इति/ एके
- ०५१.१० तावत् दिश्-प्रत्यक्ष-त्व^इ अनुमानम् ब्रुवते/ प्रत्यक्षा दिश् अग़्गुलि^आ व्यपदेशात्
- ०५१.११ चन्द्रवत् इति/ तद् च न/ अरूपि-त्वात्/ अरूपा दिश् कथम् बाह्य-
- ०५१.१२ करण-प्रत्यक्षा भविष्यति कथम् तर्हि अग़्गुलि^आ व्यपदेशः दिश्-देश-सम्बन्धिषु
- ०५१.१३ वृक्ष-आदिषु दिश्-व्यपदेशात्/ ये दिश्-देश-सम्बन्धिनः वृक्ष-आदि^आः तान् दिश्
- ०५१.१४ इति उपचरन्ति/ आदित्य^इन सह उपलब्धि^अः प्राची इति अयम् शब्दः आदित्य-सम्बन्ध-
- ०५१.१५ विशिष्ट-दिश्-देश^इ वर्तते/ तेन आद्य^इन आदित्य-दर्शन^इन सह वृक्ष-आदीन् उपलभते
- ०५१.१६ तान् प्राची इति उपचरन्ति उपचर्य च अग़्गुलि^आ व्यपदिशन्ति/ अथ वा त्रिविधम्
- ०५१.१७ इति लिग़्गस्य प्रसिद्ध-सत्-असन्दिग्ध-ताम् आह पोरसिद्धम् इति पक्ष^इ व्यापकम्
- ०५१.१८ सत् इति सजातीय^इ अस्ति असन्दिग्धम् इति सजातीय-अविनाभाविन्/
- ०५१.१९ अथ वा त्रिविधम् इति नियम-अर्थम् अनेकधा भिन्नस्य अनुमानस्य त्रिविध^इन
- ०५१.२० पूर्ववत्-आदिना संग्रहः इति नियमम् दर्शयति/ कथम् अनेकधा भिन्नम् इति/
- ०५१.२१ अन्वयवितिरेकिन् द्विधा सजातीय^इ सत् एव सत्-असत् च/ अन्वयिन् अपि द्विधा एव/
- ०५१.२२ एवम् व्यतिरेकिन् एक-रूपम् सपक्ष-अभावात्/ तद् इदम् पज़्च-विधा-भिन्नम् अनुमानम्
- ०५२.०१ काल-भेद^इन पज़्चदश-धा भवति/ तद् अपि पुनर् पुरुष-भेद-अनुविधानात्
- ०५२.०२ षष्टि-भेदम् भवति तस्य तु आन्तर्गणिकः अनन्तभेदः इति/ सः अयम् अनुमान-
- ०५२.०३ भेदः एवम् भिन्नाः त्रिविधम् इति अनेन संगृहीतः इति अतः नियम-अर्थम्
- ०५२.०४ त्रिविध-ग्रहणम् इति/ पूर्ववत् इति उक्तम् किम् पुनर् अत्र पूर्ववत्/ किम् कार्यम् उत
- ०५२.०५ कारणम् यदि पूर्वम् अस्य अस्ति इति पूर्ववत् कार्यम् पूर्ववत् प्राप्नोति/
- ०५२.०६ ततः च कारण^इन कार्य-अनुमानम् इति व्याघातः/ पूर्वम् अस्य अस्ति इति पूर्ववत्
- ०५२.०७ इति ब्रूमः न पुनर् कार्यम् किम् तर्हि ज्ञानम् ज्ञानस्य पूर्वम् विषयः/
- ०५२.०८ तद् इदम् पूर्ववत् इति तेन कार्य-अनुमानम् इति/ एवम् शेषवत्-आदिषु अपि
- ०५२.०९ तद्-विषयाणि ज्ञानानि इति उक्तम् भवति/ अथ वा पूर्ववत् इति वति-प्रत्ययः एषः
- ०५२.१० यथा पूर्वम् प्रत्यक्ष^इन दृष्टह् अर्थः तथा अनुमान^इन अपि तम् एव अर्थम् पोरतिपद्यते
- ०५२.११ इति पूर्ववत् दृष्टः भवति/ अन्ये पुनर् अन्यथा वर्णयन्ति/ यथा तेन एव
- ०५२.१२ धूम^इन अग्निम् प्रतिपद्यते इति/ किम् पुनर् अनेन धूम^इन प्रतिपद्यते इति
- ०५२.१३ किम् अग्निम् उत देशम् उत सत्ता उत अग्निमन्तम् देशम्/ तत्र न तावत् अग्निम्
- ०५२.१४ प्रतिपद्यते/ धर्म-धर्मि-भाव-अनुपपत्ति^अः / न अग्निः धूमस्य धर्मः न वा अग्नि-धर्मः
- ०५२.१५ धूमः प्रतीत-त्वात् च अग्नि^अः न अनुमेय-त्वम् अस्ति/ एतेन सत्ता देशः च व्याख्यातः/
- ०५२.१६ अग्नि-सत्तायाः प्रतीत-त्वात् देशस्य च इति/ अग्निमान् देशः इति चेत्
- ०५२.१७ न धूमस्य अतद्-धर्म-त्वात् अथ अपि इदम् स्यात् अग्निमान् देशः धूम^इन अनुमीयते/
- ०५२.१८ तद् च न एवम्/ कस्मात् अतद्-धर्म-त्वात् न हि धूमः अग्निमतः
- ०५२.१९ देशस्य धर्मः/ न वा अग्नि^अः देश-मात्र-सम्बन्धः न प्रतीतः/ अयम् अग्निमान् इति
- ०५२.२० चेत्/ न/ तस्य अदृष्ट-त्वात्/ देश-विशेषः अग्निमत्-तया अनुमीयते न देश-
- ०५२.२१ मात्रम् न तस्य अदृष्ट-त्वात्/ न हि अयम् देश-विशेषम् पश्यति केवलम् तु
- ०५२.२२ शून्यम् अभिधानम् उच्चारयति/ अयम् देश-अग्निमान् इति न च धूम-मात्रम्
- ०५३.०१ अग्नि-प्रतिपादकम् धूम-मात्र^इ वा अयम् पश्यति/ अतः देश-विशेषः न अनुमेयः
- ०५३.०२ अविनाभाव^इन प्रतिपाद्यति इति चेत्/ अथ अपि इदम् स्यात् अविनाभावः अग्नि-
- ०५३.०३ धूमयोः अतः धूम-दर्शनात् अग्निम् प्रतिपद्यते इति/ तद् न/ विकल्प-अनुपपत्ति^अः /
- ०५३.०४ अग्नि-धूमयोः अविनाभावः इति कः अर्थः किम् कार्य-कारण-भावः उत एक-अर्थ-
- ०५३.०५ समवायः/ तद्-सम्बन्ध-मात्रम् वा अस्तु तावत् पूर्वः कार्य-कारण-भावः
- ०५३.०६ इति/ तद् न/ अतद्-वृत्ति-त्वात्/ न हि धूमः अग्नि^इ वर्तते न अपि अग्निः धूम^इ/
- ०५३.०७ स्व-कारण-वृत्ति-त्वात्/ अतः न कार्य-कारण-भावः/ न एक-अर्थ-समवायः
- ०५३.०८ अपि/ ताभ्याम् अन्यस्य अनारम्भात्/ न हि भिन्न-जातीयाभ्याम् द्रव्यम् आरभ्यते/
- ०५३.०९ न च तौ अन्यत्र वर्तेते स्व-कारण-वृत्ति-त्वात् इति उक्तम्/ सम्बन्ध-मात्रम्
- ०५३.१० तत्र वर्तते इति/ तद् अपि अनुमातुम् न शक्यते इति/ कथम् यदि तावत् अयम्
- ०५३.११ कुरुते अस्ति सम्बन्धः अग्नि-धूमयोः इति/ तद् न/ अप्रतीत-त्वात्/
- ०५३.१२ अनग्निकस्य अपि धूमस्य दर्शनात् न सम्बन्ध-अनुमानम्/ रूप-स्पर्शवत् साहचर्यम्
- ०५३.१३ भविष्यति/ न/ उभयोः व्यभिचारि-त्वात्/ अनग्निः धूमः दृष्टः
- ०५३.१४ अधूमः च अग्निः इति उभयम् व्यभिचारिन् तस्मात् न साहचर्यम् इति/ यत्र
- ०५३.१५ धूमÆः तत्र वह्निः इति अनेन एव प्रत्युक्तम्/ न च अन्या गतिः इति/ तस्मात् न
- ०५३.१६ धूम^इन वह्निः अनुमीयते/ लोक-विरोधह् इति चेत् यदि धूम^इन अग्नि^अः
- ०५३.१७ अनुमानम् व भवेत्/ ननु लोकः विरुद्ध्यते इति चेत्/ न अस्ति विरोधः
- ०५३.१८ धूम-विशेष^इन अग्नि-विशेषणस्य धूमस्य प्रतिपाद्य-त्वात्/ कथम् पुनर् अयम् अग्निः
- ०५३.१९ धूम-विशेषणम् भवति/ यदा गुण-भूतः भवति/ अनुमेयः अग्निमान् अयम्
- ०५३.२० धूमः इति धूम-विशेष^इन असाधारण^इन अनुमीयते इति/ उभयम् हि तदा
- ०५३.२१ प्रत्यक्षम् धूमः च तद्-गताः च सातत्य-संहति-ऊर्ध्व-गति-स्वभाव-आदि^आः धर्माः इति
- ०५३.२२ ते च एते धूम-धर्माः धूम-वृत्ति^आः अप्रसिद्धम् धूम-धर्मम् अनुमापयन्ति/ सर्वस्य
- ०५४.०१ अनुमेयस्य वस्तुनः धर्मी प्रतिपादकः धर्मः प्रसिद्धः भवति यथा
- ०५४.०२ शब्दस्य आत्म-सत्ता प्रसिद्धा कृतकत्वम् च धर्मः तु अनित्यत्व-लक्षणः अप्रसिद्धः
- ०५४.०३ इति/ तद्-विशेषणः अयम् अनुमीयते इति/ सेषवत् नाम परिशेषः इति
- ०५४.०४ भाष्यम्/ न कर्म-शब्दः शब्द-अन्तर-हेतु-त्वात् इति उभय-व्यावृत्ति^अः असाधारणम् न
- ०५४.०५ हि शब्द-अन्तर-हेतु-त्वम् कर्मणि न अकर्मणि इति/ न अन्य-अर्थ-त्वात्/ शब्द-
- ०५४.०६ अन्तर-हेतु-त्वम् इति अस्य समान-जातीय-आरम्भक-त्वात् इति अर्थः/ तथा च न दोषः/
- ०५४.०७ सामान्यतोदृष्टम् नाम यत्र अप्रत्यक्ष^इ लिग़्ग-लिग़्गिनोः इति भाष्यम्/
- ०५४.०८ लिग़्ग-लिग़्गिनोः सम्बन्धः अप्रत्यक्षः इति किम् यदा अनुमीयते तदा अप्रत्यक्षः
- ०५४.०९ आहो न कदा चित् प्रत्यक्षः यदि यदा अनुमीयते तदा अप्रत्यक्षः सर्वम् अनुमानम्
- ०५४.१० एवम् इति विशेषणम् अनर्थकम्/ अथ न कदा चित् प्रत्यक्षः कथम्
- ०५४.११ तर्हि अनुमानम् अत्र प्रवर्तते/ व्याहतम् च भवति न अनुपलब्ध^इ न निर्णीतः इति/
- ०५४.१२ न विशेषण-भूतस्य अप्रत्यक्षस्य सर्वदा अनुमेय-त्वात्/ यद् इतर-धर्म-दर्शनात्
- ०५४.१३ धर्मिनः अधिगति-साधनम् तद् सामान्यतोदृष्टम् यथा इच्छा-आदिभिः आत्मन्^ः
- ०५४.१४ इच्छा-आदि^आः खलु धर्मिणह् भवन्ति/ आत्मन्^ः च विशेषणम् गुणभूतः
- ०५४.१५ इति इच्छा-आदीनाम् गुणत्वम् प्रतीतः धर्मः/ तेन धर्म^इन आत्म-गुण-विशिष्टान् एव
- ०५४.१६ इच्छा-आदीम् अनुमिमीते/ परतन्त्राः इच्छा-आदि^आः गुण-त्वात् रूपवत् पारतन्त्र्य-
- ०५४.१७ प्रतिपत्तिः अस्मात् अनुमानात् आत्म-तन्त्र-ता तु कुतः आत्म-तन्त्र-ता परिशेषात्
- ०५४.१८ आत्म-संवेद्य-त्वात् बाह्यकरण-अप्रत्यक्ष-त्वात् च पृथिवी-आदिषु
- ०५४.१९ पृथिवी-आदि-गुणाः आत्म-पर-आत्म-प्रत्यक्षाः बाह्यकरण-प्रत्यक्षाः च आत्मा
- ०५४.२० अबाह्यकरण-प्रत्यक्षाः च इच्छा-आदि^आः तस्मात् न पृथिवी-आदिषु आकाश-अन्त^सु न
- ०५४.२१ दिश्-काल-मनस्सु तद्-गुणानाम् तद्वत्-अतीन्द्रिय-त्वात्/ न च द्रव्य-अन्तरम्
- ०५४.२२ शिष्यते/ आत्मन्^ः शेषः/ तस्मात् तद्-तन्त्रः इति/ सत्-विषयम् च प्रत्यक्षम् सत्-
- ०५५.०१ असत्-विषयम् च नुमानम् इति भाष्यम्/ किम् तावत् धर्मिणम् अभिप्रेत्य अयम् भेदः
- ०५५.०२ उत धर्मम् इति/ यदि तावत् धर्मिणम् अभिप्रेत्य न कदा चित् असत्-विषयम्
- ०५५.०३ अनुमानम्/ न हि अनुपलब्ध-सामान्य^इ अर्थ^इ अनुमानम् प्रवर्तते इति उक्तम्
- ०५५.०४ न च असतः सामान्य-दर्शनम् अस्ति/ अथ धर्मम् अभिप्रेत्य ब्रूषे धर्माः अपि
- ०५५.०५ त्रिविधा भवन्ति/ विधीयमानाः प्रतिषिध्यमानाः स्वतन्त्राः च इति
- ०५५.०६ तत्र विधीयमानः ध्रमः पृथिवीआम् गन्धवत्त्वम् प्रतिषिध्यमानः अपृथिवीआम्
- ०५५.०७ गन्धवत्त्वम् स्वतन्त्रः समवायिनाम् समवायः इति/ कथम् पुनर् स्वतन्त्रः
- ०५५.०८ समवायः समवाय-अन्तर-अभावात्/ यद् हि यत्र वर्तते तद् वृत्ति^आ वर्तते न च
- ०५५.०९ समवाय-अन्तरम् समवायस्य वृत्तिः अस्ति अथ समवाय-अन्तरम् स्यात् समवायस्य
- ०५५.१० तस्य अपि समवाय-अन्तर-कल्पनायाम् अनवस्था स्यात् व्यवस्थायाम्
- ०५५.११ आद्य^इ एव व्यवस्था किम् इदम् श्रद्दधान^इन प्रतिपत्तव्यम् अनाश्रितः समवायः
- ०५५.१२ इति आहोस्वित् न्यायः वा अपि अस्ति/ न सन्देहः अस्ति एव न्यायः पज़्च-
- ०५५.१३ पदार्थ-वृत्ति-शब्द-विषय-त्वात्/ परमाणुवत् अनाश्रितः समवायः इति
- ०५५.१४ न्यायः व्यापकत्व^इ सति इह-बुद्धि-निमित्त-त्वात्/ आत्मवत्/ यदि पुनर्
- ०५५.१५ आश्रितः समवायः स्यात् ततः किम् स्यात्/ कार्यम् अनाधारम् स्यात्/
- ०५५.१६ कथम् इति/ पूर्वम् तावत् कार्यम् आत्मानम् लभते पश्चात् कारण^सु समवाय^इन
- ०५५.१७ वर्तते इति प्राक् वृत्ति^अः अनाश्रितम् प्राप्नोति/ समवायः च कार्य-कारणयोः
- ०५५.१८ वर्तते इति/ वृत्तिः अस्य वाच्या न हि वर्तमानम् किम् चित् अवृत्तिमत् दृष्टम्
- ०५५.१९ प्राप्ति-त्वात् संयोगवत् वर्तते इति चेत्/ न/ व्याघातात्/ प्राप्तिः संयोगः
- ०५५.२० वर्तते इति किम् अयम् प्राप्ति-ध्रमः आहोस्वित् कार्य-ध्रमः इति/ वयम् च
- ०५५.२१ ब्रूमः कार्य-ध्रमः न प्राप्ति-ध्रमः इति/ तथा कार्य-अन्तराणि अपि प्राप्तिमन्ति
- ०५५.२२ सन्ति इति यदि पुनर् इयम् वृत्तिः प्राप्ति-ध्रमः अभविष्यत् प्राप्ति^अः अपि प्राप्ति-
- ०५६.०१ अन्तरम् अभविष्यत् इति अनवस्था-दोषः/ प्राप्ति^अः वृत्ति-सत्-त्वात्/ न च एताम् अनवस्थाम्
- ०५६.०२ कः चित् शक्तः प्रतिपादयितुम् प्रमाण-अभावात् इति/ समवायः च समवाय-
- ०५६.०३ अन्तर^इन वर्तते इत् ब्रुवाणः शास्त्रम् बाधते तत्त्वम् भाव^इन व्याख्यातम्
- ०५६.०४ इति/ सम्बन्धि-निवृत्ति^इ सम्बन्धः अवतिष्ठते इति न प्रमाणम् अस्ति/
- ०५६.०५ न न अस्ति ख्याति-निमित्तानाम् निवृत्ति^अः ख्याति-निमित्तानि अस्य निवर्तते/
- ०५६.०६ न समवायः अकृतक-त्वात्/ अकृतकः समवायः इति च कार्यस्य आधारवत्-
- ०५६.०७ त्व^इन अनुमीयते/ यदि अयम् कृतकः स्यात् कार्य^इन सह उपादानात् अनाश्रितम्
- ०५६.०८ कार्यम् स्यात्/ अथ कार्यात् पूर्वम् भवति इति/ तथा अपि कस्य इति
- ०५६.०९ वाच्यम्/ अथ पश्चात् भवति इति कार्य-अनाधार-ता-दोषः तद्-अवस्थः
- ०५६.१० तस्मात् स्वतन्त्रः समवायः इति सिद्धम्/ तत्र प्रतिषिध्यमान-धर्म-
- ०५६.११ विषयम् अनुमानम् असत्-विषयम् न पुनर् विधीयमान-स्वतन्त्र-विषयम् भवति
- ०५६.१२ इति असत्-विषयम् इति चेत् भवति जायते इति एकः अर्थः/ न जायमान-
- ०५६.१३ अर्थ-अनभ्युपगमात् भवति विध्यते इति/ एवं तावत् व्यवस्थितम्
- ०५६.१४ एतद् तद्-पूर्वकम् अनुमानम् इति/ अपरे तु ब्रुवते नान्तरीयक-अर्थ-
- ०५६.१५ दर्शनम् तद्-विदः अनुमानम् इति/ अस्य अर्थः/ यः अर्थः यम् अर्थम् अन्तरेण न
- ०५६.१६ भवति सः नान्तरीयकः नान्तरीयकः च असौ अर्थः च इति नान्तरीयक-अर्थः/
- ०५६.१७ तस्य दर्शनम् तद्-विदः अनुमानम् यः तम् वेद तद्-नान्तरीयकः अयम् इति/ अत्र अर्थ-
- ०५६.१८ ग्रहणम् अतिरिच्यते/ न हि नान्तरीयकः स्यात् न अर्थः इति नान्तरीयक-
- ०५६.१९ अर्थः इति च समास-पदम् एतद्/ तत्र यदि षष्ठी-समासः नान्तरीयकस्य
- ०५६.२० अर्थः इति नान्तरीयकम् तावत् कृतकत्वम् तस्य अर्थः धर्मः/ प्रयोजनम्
- ०५६.२१ वा यदि धर्मः कृतकत्वस्य अर्थः/ सत्त्व-मेयत्व-अभिधेयत्व-आदि-अनुमानम्
- ०५६.२२ प्राप्तम्/ अथ प्रयोजनम् अनित्यत्व-प्रतिपत्ति-हेतुः प्राप्तः/ अथ बहुव्रीहिः
- ०५७.०१ नान्तरीयकः अर्थः यस्य इति तत्र अपि कृतकत्वम् नान्तरीयकम् तद् यस्य सः हेतुः
- ०५७.०२ प्राप्तः तद् च कृतकत्वम् घट-आदि^अः शब्दस्य अनित्यत्वस्य वा यदि घट-आदि^अः
- ०५७.०३ घट-आदिः हेतुः प्राप्तः अनित्यः शब्दः घटात् इति/ अथ शब्दस्य शब्दः हेतुः
- ०५७.०४ प्राप्तः अनित्यः शब्दः शब्दात् अथ अनित्यत्वस्य साधन-भाव^इन कृतकत्वम्
- ०५७.०५ धर्मः तथा अपि अनित्यः शब्दः अनित्यत्वात् इति प्राप्नोति अनित्यत्वस्य अर्थः
- ०५७.०६ कृतकत्वम् इति/ सर्वथा कृतकत्वम् अनित्यत्व^इन हेतुः/ अथ सामानाधिकरण्यम्
- ०५७.०७ नान्तरीयकः च असौ अर्थः च इति तथा अपि असमर्थः समासः विशेषण-विशेष्य-
- ०५७.०८ नियम-असम्भवात्/ उभय-पद-व्यभिचार^इ सति समानाधिकरणः
- ०५७.०९ भवति नील-उत्पल-वत्/ नील-शब्दस्य अपि अनेक-अर्थ-वृत्ति-त्वात् उत्पल-शब्दस्य
- ०५७.१० अपि तथा-भावात् सामानाधिकरण्यम् भवति न पुनर् इह नान्तरीयकः
- ०५७.११ इति एके अस्ति व्यभिचारः अर्थः अनर्थः इति यतः अर्थ-ग्रहणम् समर्थम् स्यात् इति/
- ०५७.१२ एक-पद-व्यभिचार^इ अपि दृष्टम् सामानाधिकरण्यम् यथा पृथिवी द्रव्यम्
- ०५७.१३ अत्र अपि उभय-पद-व्यभिचारह् प्रधान-अग़्ग-भाव-भेद^इन द्रव्य-शब्द^इन द्रव्यम्
- ०५७.१४ उच्यते द्रव्यत्वम् च पृथिवी-शब्द^इन अपि प्रधान-अग़्ग-विवक्षायाम् द्रव्यम् उच्यते
- ०५७.१५ पृथिवी पृथिवीत्वम् च अतः उभय-पद-व्यभिचारात् पृथिवी द्रव्यम् इति
- ०५७.१६ युक्तम् उक्तम्/ इदम् पुनर् न युक्तम् नान्तरीयक-अर्थ-दर्शनम् इति/ कस्मात् अर्थ-प्रत्यायन-
- ०५७.१७ अर्थ-त्वात् च प्रयोगस्य अर्थ-प्रत्यायन-अर्थम् हि शब्द-प्रयोगम् इच्छन्ति
- ०५७.१८ नान्तरीयकम् इति एके अर्थः गम्यते/ अतः न युक्तः अर्थ-शब्दः इति
- ०५७.१९ तद्-विदः इति च न युक्तम् न एव अन्यथा नान्तरीयकः इति न हि नारिकेल-
- ०५७.२० द्वीप-वासिनः धूम-दर्शन^इ नान्तरीयकम् इति ज्ञानम् अस्ति अतः तद्-विदः
- ०५७.२१ इति अपि न वक्तव्यम्/ एतेन तादृश्-अविनाभाविन् धर्म-उपदर्शनम् हेतुः इति
- ०५७.२२ प्रत्युक्तम्/ कः अतिदेश-अर्थः/ यथा नान्तरीयक-अर्थ-दर्शन^इ अर्थ-ग्रहणम् अयुक्तम्
- ०५८.०१ तथा धर्म-ग्रहणम् अपि इति/ उदाहरणम् तु यथा धूमः अग्नि^अः इति/ एतद् च
- ०५८.०२ न समभवति इति अनेकधा वर्णितम्/ अपरे तु मन्यन्ते/ अनुमेय^इ अथ
- ०५८.०३ तद्-तुल्य^इ सत्-भावः नास्तिता असति इति अनुमानम्/ एतेन अनुमेय-एकदेश-वृत्ति^अः
- ०५८.०४ अपि सग़्गृहीत-त्वात् अलक्षणम्/ यथा अनित्याह् परमाणु^आः गन्धवत्-त्वात्
- ०५८.०५ घटवत् अनुमेय^इ सत्-भावः इति अभिधानात् अल्प्रसग़्गः/ न अप्रसग़्गः एकदेश-
- ०५८.०६ वृत्ति^अः तद्-धर्म-त्वात् विपक्ष-एकदेश-वृत्ति-वत्/ यथा विपक्ष-एकदेश^इ वर्तमानः
- ०५८.०७ न विपक्ष^इ न अस्ति एवम् पक्ष-एकदेश^इ वर्तमानः न पक्ष^इ न अस्ति इति एतद्-व्युदासे
- ०५८.०८ यत्नः कर्तव्यः/ न कर्तव्यः अवधारणात् निवृत्ति^अः / अनुमेय^इ सत्-भावः
- ०५८.०९ इति अवधारण^इ द्वे किम् अनुमेय^इ एव सत्-भावः अथ अनुमेय^इ सत्-भावः एव किम्
- ०५८.१० पुनर् अनेन पूर्व^इन अवधरण^इन क्रियते किम् असम्भवः निवर्त्यते अथ सम्भवः
- ०५८.११ ज्ञाप्यते उभयथा अपि न अवधारण-अर्थः विना अपि तद्-अधिगति^अः विना अपि
- ०५८.१२ अवधारण^इन अयम् अर्थः गम्यते अनुमेय^इ सत्-भावः असत्-भावः न इति/ न च एकदेश-
- ०५८.१३ वृत्तिः निराकृतः इति अवधारणम् व्यर्थम् उत्तर-पद-बाधा च अथ उत्तरम्
- ०५८.१४ अवधारणम् अवगम्यते तस्य व्याप्तिः अर्थः तथा अपि अनुमेयम् अवधारितम् व्याप्ति^आ
- ०५८.१५ न धर्मः यतः एव करणम् ततः अन्यत्र अवधारणम् इति/ सम्भव-व्याप्ति^आ
- ०५८.१६ च अनुमेयम् नियतम् व्याप्ति-अतिव्याप्तिभ्याम् च सम्भवः प्रसृतः तस्य द्वौ राशी
- ०५८.१७ शिष्यमाणौ तद्-तुल्यः विपरीतः च तत्र नास्तिता असति इति अनेन विपरीतात्
- ०५८.१८ निर्वर्त्यताम् तद्-तुल्य^इ सत्-भावः इति किम् अर्थम् आरभ्यते न हि अनेन अप्राप्तम्
- ०५८.१९ किम् चित् प्राप्यते तद्-तुल्य^इ च सम्भव-मात्रम् विवक्षितम् इति/ सम्भव-मात्रम्
- ०५८.२० च व्याप्ति-अतिव्याप्तिभ्याम् अनियत^इन सम्भव^इन लभ्यते/ अथ तद्-तुल्य^इ सत्-भावः
- ०५८.२१ इति एतद् अपि अवधारण-अर्थम् आरभ्यते/ किम् पुनर् अत्र अवधार्यते किम् तद्-तुल्य^इ एव
- ०५८.२२ सत्-भावः तद्-तुल्य^इ सत्-भावः एव इति/ यदि तद्-तुल्य^इ एव सत्-भावः इति
- ०५९.०१ सत्-भावः अवधारितः/ तदा पूर्व-उत्तर-पद^इ बाधित^इ भवतः न हि भवति
- ०५९.०२ देवदत्तम् एव भोजय यज्ञदत्तम् च तथा इह अपि तद्-तुल्य^इ एव सत्-भावः अनुमेय^इ
- ०५९.०३ च इति उन्मत्त-वाक्यम्/ अथ तद्-तुल्य^इ सत्-भावः एव तद्-तुल्य-एकदेश-वृत्ति^अः
- ०५९.०४ अहेतु-त्वम् यः तद्-जातीयस्य एकदेश-वृत्तिः प्रयत्न-नान्तरीयक-त्व-आदिः तेन सः हेतुः
- ०५९.०५ इति प्राप्तम् असति नास्तिता इति च असम्प्रधार्य प्रोक्तम् यद् असत् स्वरूपम् एव
- ०५९.०६ तद् न अस्ति न हि असत्-आधारः भवति यतः तद्-प्रतिषेधः स्यात् एतद् अपि अवधारण-
- ०५९.०७ अर्थम् आरभ्यते/ किम् अवधार्यते नास्तिता एव असति एव वा इति/ यदि
- ०५९.०८ तावत् नास्तिता एव असति इति व्यर्थम् अनुक्त^इ अपि तद्-अधिगति^अः/ अनुक्त^इ अपि एतद् गम्यते
- ०५९.०९ असति न अस्ति इति/ अथ पुनर् असति एव नास्तिता गो^ः विषाणि-त्वात् इति अयम्
- ०५९.१० अपि हेतुः प्राप्नोति इति/ एवम् हि असति एव न अस्ति न पुनर् न अस्ति एव यद् अपि एक-
- ०५९.११ द्वि-पद-पर्युदास^इन सप्तिका-सम्भव^इ षट्-प्रतिषेधम् उक्त्वा त्रि-लक्षणः हेतुः
- ०५९.१२ अभिधीयते एतद् अपि द्वि-पद-युक्तयोः अन्वयिनोः हेतु-त्वात्/ द्वि-पद-युक्तस्य
- ०५९.१३ च व्यतिरेकिणः एकस्य हेतु-त्वात् अयुक्तम् अनभ्युपगत-नित्य-पक्षस्य कृतकत्व-
- ०५९.१४ प्रयत्न-नान्तरीयकत्व^इ द्वि-पद-युक्त^इ एव विपक्ष-अभावात् हेतू भवतः व्यतिरेकिन्^ः
- ०५९.१५ अपि तद्-तुल्य-असम्भवात् द्वि-पद-युक्तः च भवति हेतुः च इति/ यथा न इदम्
- ०५९.१६ निरात्मकम् जीवत्-शरीरम् अप्राणित्व-प्रसग़्गात्/ अतः अव्यापक-त्वात् अलक्षणम्
- ०५९.१७ एतद् इति/ एतेन सम्बन्धात् एकस्मात् प्रत्यक्षात् शेष-सिद्धिह् अनुमानम् इति
- ०५९.१८ लक्षणम् प्रत्युक्तम्/ कथम् इति/ न हि एकस्मात् प्रत्यक्षात् अनुमानम् भवति/
- ०५९.१९ अथ अपि सम्बन्धात् एकस्मात् प्रत्यक्षात् इति/ एतद् अपि न एव न हि अयम् तदा
- ०५९.२० सम्बन्धम् पश्यति यदा अनुमिमीते इति/ अथ पूर्वम् दृष्टम् इति तथा अपि
- ०५९.२१ अनुपलब्ध-लिग़्गस्य अनुमानम् प्रसज्येत न च अन्या गतिः अस्ति/ रूप^इन च
- ०५९.२२ स्पर्श-अनुमान^इ स्व-दृष्टि-व्याकोपः/ न हि अयम् रूप-स्पर्शयोः सम्बन्धम् उपलभते/
- ०६०.०१ अथ एक-अर्थ-समवायः सम्बन्धः इति/ सः अपि स्व-दर्शन-व्याघातात् अयुक्तः इति/
- ०६०.०२ न हि रूप-स्पर्शौ एकस्मिन् अर्थ^इ वर्तेते यत्र रूपम् तत्र स्पर्शः इति/ एतद् अपि
- ०६०.०३ न अस्ति न क्व चित् रूपम् स्पर्शः वा परस्पर-आधार-आधेय-त्व^इन स्यात् इति चेत्/
- ०६०.०४ परस्पर-आधार-आधेय-भाव^इ अपि न रूपम् स्पर्श^इ न स्पर्शः रूप^इ इति/ एतेन
- ०६०.०५ सप्ति-विधः सम्बन्धः इति प्रत्युक्तम्/ न हि कार्य-कारण-भाव-आदीनाम्
- ०६०.०६ सम्बन्धानाम् रूप-स्पर्शयोः अन्यतरः सम्बन्धः इति रूप^इन स्पर्श-अनुमानम्
- ०६०.०७ युक्तम् इति अतः अव्यापक-त्वात् अलक्षणम् इति निश्चितम् अनुमानम्//\एन्द्[१-१-५]
- ०६०.०८ अथ उपमानम्/ प्रसिद्ध-साधर्म्यात् साध्य-साधनम् उपमानम्/
- ०६०.०९ \ष्[१-१-६]{प्रसिद्ध-साधर्म्यात् साध्य-साधनम् उपमानम्}
- ०६०.१० सूत्र-अर्थः पूर्ववत्/ प्रसिद्ध-साधर्म्यात् इति प्रसिद्धम् साधर्म्यम् यस्य
- ०६०.११ प्रसिद्ध^इन वा साधर्म्यम् यस्य सः अयम् प्रसिद्ध-साधर्म्यः गवयः तस्मात्
- ०६०.१२ साध्य-साधनम् इति समाख्या-सम्बन्ध-प्रतिपत्तिः उपमान-अर्थः/ किम् उक्तम्
- ०६०.१३ भवति आगम-आहित-संस्कार-स्मृति-अपेक्षम् सारूप्य-ज्ञानम् उपमानम्/ यदा
- ०६०.१४ हि अनेन श्रुतम् भवति यथा गो^ः एवम् गवयः इति प्रसिद्ध^इ गो-गवय-साधर्म्य^इ
- ०६०.१५ पुनर् गौ^आ साधर्म्यम् पश्यतः अस्य भवति अयम् गवयः इति समाख्या-सम्बन्ध-
- ०६०.१६ प्रतिपत्तिः/ प्रत्यक्ष-आगमाभ्याम् न उपमानम् भिद्यते/ कथम् इति/ यदा
- ०६०.१७ तौ उभौ गो-गवयौ प्रत्यक्ष^इन पश्यति तदा हि अयम् अनेन सरूपः इति प्रत्यक्षतः
- ०६०.१८ प्रतिपद्यते/ यदा अपि शृणोति यथा गो^ः एवम् गवयः इति तदा अस्य
- ०६०.१९ शृण्वते एव बुद्धिः उपजायते के चित् गो^अः धर्माः गवय^इ अन्वयिनः उपलभ्यन्ते
- ०६०.२० के चित् व्यतिरेकिणः इति अन्यथा हि यथा तथा इति एव न स्यात्
- ०६०.२१ भूयः तु सारूप्यम् गौ^आ गवयस्य इति एवम् प्रतिपद्यते तस्मात् न उपमानम्
- ०६०.२२ प्रत्यक्ष-आगमाभ्याम् भिद्यते इति/ गौ^आ गवय-सादृश्यम् प्रतिपद्यते गवय-
- ०६१.०१ सत्ताम् वा इति/ अहो प्रमाण-अभिज्ञता भदन्तस्य गौ^आ गवय-सारूप्य-
- ०६१.०२ प्रतिपत्ति^अः तु संज्ञा-संज्ञि-सम्बन्धम् प्रतिपद्यते इति सूत्र-अर्थः/ तस्मात्
- ०६१.०३ अपरिज्ञाय सूत्र-अर्थम् यद् किम् चित् उच्यते//\एन्द्[१-१-६]
- ०६१.०४ अथ शब्दः/ आप्त-उपदेशः शब्दः इति//
- ०६१.०५ \ष्[१-१-६]{आप्त-उपदेशः शब्दः}
- ०६१.०६ न शब्द-मात्रम् इति सूत्र-अर्थः/ आप्तः खलु साक्षात्-कृत-ध्रमः/
- ०६१.०७ साक्षात्-करणम् अर्थस्य आप्तिः तया सह वर्तते इति आप्तः/ स्वर्ग-अपूर्व-देवता-आदिषु
- ०६१.०८ उपदेशः न प्राप्नोति अतीन्द्रिय-त्वात्/ यदि साक्षात्-करणम् अर्थस्य आप्तिः
- ०६१.०९ स्वर्ग-अपूर्व-देवता-आदीन् न कः चित् पश्यति इति तद्-प्रतिपादकः व्यवहारः न स्यात्/
- ०६१.१० तस्मात् आप्तः च असौ उपदेशः च इति युक्तम् न आप्तस्य उपदेशः इति न एषः दोषः/
- ०६१.११ न ब्रूमः अस्मद्-आदीनाम् प्रत्यक्षाî स्वर्ग-आदि^आः इति अपि तु यस्य प्रत्यक्षाः
- ०६१.१२ तस्य उपदेशः इति/ कः पुनर् अत्र न्यायः स्वर्ग-आदि^आः कस्य चित् प्रत्यक्षाः
- ०६१.१३ इति ब्रूमः सामान्य-विशेषवत्-त्वात् आश्रित-त्वात् कस्य चित् प्रत्यक्षाः
- ०६१.१४ इति/ यदा आश्रितम् तद् कस्य चित् प्रत्यक्षम् इति/ पर-अर्थ-त्वात्/ यद् पर-अर्थम्
- ०६१.१५ तद् अपि कस्य चित् प्रत्यक्षम् इति/ वस्तु-त्वात् आगम-विषय-त्वात्/ यद् वस्तु यद् च
- ०६१.१६ कथ्यते तद् कस्य चित् प्रत्यक्षम् भवति यथा घट-आदि/ अनित्य-त्वात् कस्य
- ०६१.१७ चित् प्रत्यक्षाः इति/ असिद्धम् अपूर्वस्य अनित्यत्वम्/ न/ प्रायण-अनुपपत्ति^अः/
- ०६१.१८ यदि धर्म-अधर्मौ नित्यौ भवतः कस्य प्रक्षयात् पोरायणम् इति/ यदि
- ०६१.१९ पुनर् अनित्यः विपच्यमानयोः उपभोगात् प्रक्षय^इ सति विपच्यमान-
- ०६१.२० कर्म-आशय-अन्तर-अभावात् पूर्व-शरीरात् प्रच्यवनम् मनसः उत्तर-शरीर^इ सम्प्राप्तिः
- ०६१.२१ च इति जन्म-मरण^इ स्तः तस्मात् न नित्यौ इति/ नित्य^इ वा अपूर्व^इ परिकल्पते
- ०६१.२२ तस्य साधारणता असाधारणता वा वक्तव्या/ यदि साधारणता
- ०६२.०१ सर्व-प्राणि-साधारणः अभ्युदयः स्यात् न वा अन्यत् नियामकम् अस्ति क्रिया-लोपः
- ०६२.०२ च इति/ नित्यत्व^इ व्यज़्जक-भेदात् न उभय-दोषः नित्यत्व^इ साधारणत्व^इ वा अदृष्टस्य
- ०६२.०३ न साधारणः अभ्युदयः न अपि क्रिया-विलोपः इति/ कस्मात् व्यज़्जक-
- ०६२.०४ भेदात् नित्यम् अपि अपूर्वम् यः अभिव्यनक्ति तस्य फलम् अभिव्यक्ति-अर्था क्रिया इति/
- ०६२.०५ अतः न क्रिया-लोपः इति/ येन यद् अभिव्यज्यते तस्य एव तद् फल-दातृ^ः
- ०६२.०६ भवति इति दृष्टम्/ न दृष्टम्/ न हि देवदत्त-प्रकाशितम् घटम् यज्ञदत्तह्
- ०६२.०७ न पश्यति/ नित्यस्य वा अपूर्वस्य का अभिव्यक्तिः किम् उपलब्धिः अथ
- ०६२.०८ फल-प्रधान-सामर्थ्यम् आहोस्वित् आवरण-अपगमः/ यदि उपलब्धिः सा न अस्ति/
- ०६२.०९ न हि कदा चित् अपि अयम् अपूर्वम् पोअश्यति अतीन्द्रिय-त्वात्/ अथ फल-प्रधान-
- ०६२.१० सामर्थ्यम् अभिव्यक्तिः फल-प्रधान-सामर्थ्यम् किम् अपूर्वम् अथ अपूर्व-ध्रमः इति/
- ०६२.११ यदि अपूर्वम् न हि किम् चित् कृतम् अथ अपूर्व-धर्मः तद्-व्यतिरेक^इन अपि अन्यत् अपूर्वम् इति अत्र
- ०६२.१२ किम् प्रमाणम्/ वयम् तु पश्यामः यतः फलम् तद् अपूर्वम् इति/ अथ आवरण-आदि-
- ०६२.१३ अपगमः अभिव्यक्तिः किम् अस्य आवरणम् इति वक्तव्यम् न हि अतीन्द्रियाणाम् अर्थानाम्
- ०६२.१४ आवरण-सम्भव-असम्भवौ चिन्त्येते/ एतेन प्रतिपुरुषम् नित्यत्वम् प्रतिषिद्धम्
- ०६२.१५ वेदितव्यम्/ कथम् इति/ तत्र अपि क्रिया-विलोप-दोषः व्यज़्जकस्य
- ०६२.१६ च असामर्थ्यम् इति/ उत्कर्ष-अर्था च प्रवृत्तिः अयुक्ता नित्यस्य अभेद्य-त्वात् इति/
- ०६२.१७ व्यज़्जक-भेद-अनुविधानात् भेदः इति चेत्/ न/ एकस्मिन् अदृष्ट-त्वात् अथ
- ०६२.१८ अपि इदम् स्यात् एकम् अपि अपूर्वम् व्यज़्जक-भेद-अनुविधानात् भिन्नम् इव भवति तद्-भेदात्
- ०६२.१९ उत्कर्ष-अपकर्षौ भवतः इति/ एतद् अपि न अस्ति/ एकस्मिन् अदृष्ट-त्वात्/
- ०६२.२० न हि एकम् किम् चित् व्यज़्जक-भेद-अनुविधायिन् दृष्टम् यतः एवम् स्यात्/ ननु च
- ०६२.२१ खग़्ग-आदि-भेदात् मुख-भेदः तद्-अनुविधानात् दृष्टः न दृष्टः इत् ब्रूमः/
- ०६२.२२ किम् पुनर् तद् यदि न दृष्टम् मिथ्या प्रत्ययः सः इति ब्रूमः/ भिन्नम् इव
- ०६३.०१ तद् न पुनर् भिन्नम् एव कस्य अनेक-रूपस्य असम्भवात्/ न हि एकम् अनेक-रूपम्
- ०६३.०२ सम्भवति/ तस्मात् अपूर्वस्य एकत्वम् वा हातव्यम् उत्कर्ष-अपकर्ष-हेतु-त्वम् वा इति
- ०६३.०३ प्रति पुरुषम् अनेकम् नित्यम् वा इति/ अथ अयम् पक्षः आश्रीयते प्रतिपुरुषम्
- ०६३.०४ अनेकत्वम् नित्यत्वम् वा अपूर्वस्य/ अनिवृत्तः व्याघातः प्रायण-अनुपपत्ति-
- ०६३.०५ प्रसग़्ग-दोषः क्रिया-विलोपः न व्यावर्तते/ अभिव्यक्तिः तु फलम् ददाति इति
- ०६३.०६ किम् यदा अभिव्यक्तिः तदा फलम् ददाति उत क्रिया-निवृत्ति-उत्तर-कालम् इति/
- ०६३.०७ यदा अभिव्यक्तिः तदा फलम् ददाति तद् न दृष्टम्/ न हि अश्वमेघ-क्रिया-
- ०६३.०८ अनन्तरम् एव स्वर्ग-प्राप्तिः भवति/ अथ उत्तर-कालम् असती क्रिया व्यज़्जिका
- ०६३.०९ तया च अनुगृह्यमाणम् ददाति इति चित्रम् न हि किम् चित् अपूर्वम् न अभिव्यक्तम्
- ०६३.१० इति सर्वम् सर्वदा फल-दातृ^ः स्यात् इति/ अथ अपि स्व-पक्ष-रिरक्षयिषया
- ०६३.११ क्रिया-नित्यवम् अपि प्रतिपद्येथाः एवम् अपि अनिवृत्तः व्याघातः क्रिया-
- ०६३.१२ विलोप-आदिकः इति तद् एवम् यथा यथा अपूर्वस्य नित्यत्वम् प्रतिपद्यते
- ०६३.१३ तथा उपपत्तिम् न सहते इति/ आप्त-उपदेशः इति किम् आप्तानाम्
- ०६३.१४ अविसंवादित्वम् वा प्रतिपाद्यते आहोस्वित् अर्थस्य तथा-भावः इति
- ०६३.१५ यदि आप्तानाम् अविसंवादित्वम् प्रतिपाद्यते तद्-अनुमानात्/ अथ अर्थस्य
- ०६३.१६ तथा-भावः सः अपि प्रत्यक्ष^इन/ यदा हि अयम् अर्थम् प्रत्यक्ष^इन उपलभते तदा
- ०६३.१७ तथा-भावम् अर्थस्य प्रतिपद्यते इति/ तद् न/ सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात्/
- ०६३.१८ न अयम् सूत्र-अर्थः/ आप्त-उपदेशः शब्दः इति/ अपि तु इन्द्रिय-सम्बन्ध-असम्बन्ध^सु
- ०६३.१९ अर्थ^सु या शब्द-उल्लेख^इन प्रतिपत्तिः सा आगम-अर्थः/ तस्मात् असम्बद्धः अयम्
- ०६३.२० विकल्पः//\एन्द्[१-१-७]
- ०६३.२१ \ष्[१-१-८]{सः द्विविधः दृष्ट-अदृष्ट-त्वात्}
- ०६३.२२ सः द्विविधः इति नियम-अर्थम्/ अनेकधा-भिन्नः आगमः प्रत्यक्ष-अनुमान-
- ०६४.०१ विषय-तायाम् एव व्यवतिष्ठते इति/ वक्तृ-भेद^इन वा द्वैविध्यम् दृष्ट-
- ०६४.०२ अदृष्ट-अर्थ-प्रवक्तृक-त्वात्/ प्रत्यक्षतः उपलब्ध-अर्थः दृष्ट-अर्थः/ अनुमान-उपलब्ध-
- ०६४.०३ अर्थः अदृष्ट-अर्थः/ ऋषि-आर्य-म्लेच्छानाम् एतद् समानम् लक्षणम् इति सर्वेषाम्
- ०६४.०४ आगम^इन व्यवहार-दर्शनात् अनियमः/ एवम् चत्वारि एतानि प्रमाणानि
- ०६४.०५ यैः देव-मनुषि अतिरश्चाम् व्यवहारः कल्प्यते इति//\एन्द्[१-१-८] इति प्रमाण-
- ०६४.०६ वार्त्तिकम्//
- ०६४.०७ अथ प्रमेयम्//
- ०६४.०८ \ष्[१-१-९]{आत्म-शरीर-इन्द्रिय-अर्थ-बुद्धि-मनस्-प्रवृत्ति-प्रेत्यभाव-
- ०६४.०९ फल-दुःख-अपवर्गाः तु प्रमेयम्}
- ०६४.१० \इन्त्[ं]{किम् पुनर् अनेन प्रमाण^इन अर्थ-जातम् प्रमातव्यम् इति भाष्यम्/ अनुपपन्नः अयम् प्रश्नः सामर्थ्यतः प्रमाण-विषय-अधिगति^अः/ न हि इमानि प्रमाणानि निर्विषयानि चर्चितानि, यतः अयम् प्रश्नः स्यात् किम् पुनर् अनेन प्रमाण^इन अर्थ-जातम् प्रमातव्यम्/ न न युक्तः}विशेष-विषय-त्वात् न अयम् प्रमेय-विशेआअः प्रमेय-मात्रस्य \इन्त्[ं]{प्रमाण-}लक्षण-
- ०६४.११ उद्देश^इन बोधित-त्वात्/ \इन्त्[ं]{प्रमेय-}विशेष-अवधारण-\इन्त्[ं]{अर्थः तु भवेत्/ कतमम्} तद् प्रमेयम्/ यद् अनेन
- ०६४.१२ यथावत् परिज्ञायमानम् अपवर्गाय अपरिज्ञायमानः च असौ आत्मन्^ः इति/ एतद्-
- ०६४.१३ अर्थ-प्रकाशनाय आत्म-आदि-सूत्रम्/ अयम् एव च सूत्र-अर्थः इति/ अत्र अपि
- ०६४.१४ समानः \इन्त्[ं]{च अर्थ^इ द्वन्द्वः यथा-}वचनम् विग्रहः/ उभय-अवधारण-प्राप्ति^इ अन्यतर-अवधारण^इ
- ०६४.१५ दोषः/ किम् पुनर् आत्मन्^ः अवधार्यते/ किम् आत्म-आदि एव प्रमेयम् अथ प्रमेयम्
- ०६४.१६ एव आत्म-आदि इति/ यदि आत्म-आदि एव प्रमेयम् \इन्द्त्[ं]{अत्यल्पम् इदम् उच्यते दिश्-}आदीनाम् सामान्य-विशेष-समवायानाम्
- ०६४.१७ सूत्र^इ अनभिधानात् अव्यापकम् अथ पुनर् प्रमेयम् एव आत्म-आदि तथा
- ०६४.१८ च प्रमेया च तुला-प्रामाण्यवत् इति व्याघातः/ तत्र सुवर्ण-आदि-
- ०६५.०१ द्रव्य-परिच्छेद-साधन-त्वात् परिच्छेद्य-त्वात् च प्रमाण-प्रमेय-शब्द-अभिलाप्यम्/
- ०६५.०२ लोक-विरोधः च एकस्य अनेक-कारक-वाच्य-त्वात् वृक्षः तिष्ठति इति/ यथा
- ०६५.०३ तत्र एकम् वृक्ष-आख्यम् वस्तु अनेक^इन कारक-शब्द^इन उच्यते तस्य तस्य निमित्तस्य
- ०६५.०४ सन्निपातात्/ एवम् प्रमेयम् प्रमाणम् इति न सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात्/
- ०६५.०५ आत्म-आदि एव प्रमेयम् यथावत् परिच्छिद्यमानम् अपवृक्तिऎ भवति इति अयम् सूत्र-अर्थः
- ०६५.०६ न प्रमेय-अन्तर-निराकरण-अर्थः सूत्र-आरम्भः/ प्रमेयम् एव आत्म-आदि इति न
- ०६५.०७ दोषः किम् उक्तम् भवति इति मुमुक्षुणा प्रमेयम् एव आत्म-आदि बोद्धव्यम् एव/
- ०६५.०८ न अस्य प्रमेयत्वम् विधीयते न अन्यस्य च प्रमेयत्वम् निराक्रियते अपि तु
- ०६५.०९ मुमुक्षुणा बोद्धव्यम् एव एतद् इति अनूद्यते तस्मात् उभयम् अवधार्यते/ न च यथा-
- ०६५.१० उक्त-दोषः/ उपेत्य ब्रूमः दिश्-आदि अपि अत्र एव लभ्यते उपपत्ति-सामर्थ्यात् का
- ०६५.११ पुनर् उपपत्तिः प्रवृत्ति^अः विंशति-भेदात् तद्-संस्कारक-त्व^इ अपि न दिश्-आदि^आः अपि
- ०६५.१२ लभ्यन्ते सामान्य-विशेष-समवायाः च विशेषण-विशेष्य-भाव^इन आत्म-आदि^आः
- ०६५.१३ विज्ञेयत्व^इन उपदिष्टाः तेषाम् च इतरेतर-व्यवच्छेदक-भाव^इन सामान्य-विशेष-
- ०६५.१४ समवायाः विशेषणम् कृतम् सूत्र^इ इति/ न पुनर् इदम् प्रमेय-अवधारण-अर्थम्
- ०६५.१५ सूत्रम् न तु प्रमेय-विशेष-अवधारण-अर्थम् प्रमेय-मात्र-अवधारण-अर्थम् च प्रवृत्ति^इ
- ०६५.१६ विहित-विधानात् अकुशलः सूत्र-कारः स्यात् आद्य^इन वा सूत्र^इन प्रमेयम्
- ०६५.१७ विहितम् इति पुनर् विधानात् उन्मत्त-वाक्यम् इदम् स्यात् एनम् च अर्थम् \इन्त्[ं]{जिज्ञापयिषुः}
- ०६५.१८ कम् सूत्र-कारः तु-शब्दम् आह/ अन्यत् अपि प्रमेयम् अस्ति यस्य तु तत्त्व-ज्ञानात् निःश्रेयसम्
- ०६५.१९ तद् इदम् प्रमेयम् इति तु-शब्द^इन ज्ञापयति/ सुखम् पुनर् कस्मात् अत्र
- ०६५.२० न उक्तम्/ किम् अभावात् अन्यतः उपलब्धि^अः वा न तावत् अभावात् प्रत्यात्म-वेदनीय-
- ०६५.२१ त्वात् प्रत्यात्मम् एव वेदनीयम् सुखम् उपलभ्यमानम् न शक्यम् न अस्ति इति
- ०६६.०१ वक्तुम्/ न अन्यतः उपलब्धिः अस्मात् एव/ अनभिधानम् तु वैराग्य-ज्ञापन-
- ०६६.०२ अर्थम् कथम् न अयम् मोक्ष्यमाणः सर्वम् दुःखम् भावयेत् इति तस्य दुःख-भावना-
- ०६६.०३ अर्थः सुखस्य अन्पदेशः सर्वम् दुःखम् भावयतः त्रैलोक्यस्य अनभिरति-संज्ञा
- ०६६.०४ भवति ताम् च उपासीनस्य त्रैलोक्य-विषया तृष्णा विच्छिद्यते तृष्णा-
- ०६६.०५ नाम-पुनर्भव-प्रार्थना सा अस्य सर्वम् दुःखम् इति भावयतः न भवति न
- ०६६.०६ हि कः चित् दुःखम् पोरार्थयते तृष्णा-प्रहाणात् यानि पुनर्भव-साधनानि तानि
- ०६६.०७ न उपादत्ते तद्-अनुपादानात् अनागतौ धर्म-अधर्मौ न भवतः यौ अपि उत्पन्नौ
- ०६६.०८ तौ अपि उपभोगात् क्षयम् गच्छतः/ सः अयम् धर्म-अधर्म-लक्षणस्य संसार-बीजस्य
- ०६६.०९ उच्छेदात् अप्पवृज्यते न पुनर् जायते इति अस्य अर्थस्य पोरदर्शन-अर्थम् सुख-अनभिधानम्
- ०६६.१० इति//\एन्द्[१-१-९]
- ०६६.११ आत्मनः समान-असमान-जातीय-विशेषण-अर्थम् सूत्रम्/ इच्छा इति
- ०६६.१२ \ष्[१-१-१०]{इच्छा-द्वेष-प्रयत्न-सुख-दुःख-ज्ञानानि आत्मनः लिग़्गम्
- ०६६.१३ इति}
- ०६६.१४ आगमस्य अनुमान^इन प्रतिसन्धान-अर्थम् वा आगम^इन प्रतिपन्नः आत्मन्^ः
- ०६६.१५ तस्य अनुमान^इन प्रतिसन्धान-अर्थम् प्रमाण-संप्लवस्य उदाहरण-अर्थम् वा यद् तद्
- ०६६.१६ अवोचाम प्रमाणानि संप्लवन्ते इति तस्य अयम् विषयः/ यद्-जातीयस्य
- ०६६.१७ अर्थस्य सन्निकर्षात् इति भाष्यम्/ तत्र इच्छा-आदीनाम् प्रतिसन्धानम् आत्म-
- ०६६.१८ अस्तित्व-प्रतिपादकम्/ तत्र इदम् विचार्यते/ कथम् इच्छा-आदि-अनुपलभ्यमानम्
- ०६६.१९ आत्मानम् गमयति स्मृति^आ सह एक-विषय-भावात् यस्मात् एव इच्छा-आदि^आः स्मृति^आ
- ०६६.२० सह एक-विषयाः भवन्ति तस्मात् एक-कर्तृक-त्वम् प्रतिपादयन्ति/ न हि
- ०६७.०१ नाना-कर्तृकाणाम् नाना-विषयाणाम् नाना-निमित्तानाम् च प्रतिसन्धानम्
- ०६७.०२ अस्ति न हि रूप-रस-गन्ध-स्पर्श-प्रत्ययाः प्रतिसन्धीय्नते न हि भवति
- ०६७.०३ यद् रूपम् अद्राक्षम् सः अयम् स्पर्शः इति/ न अपि भवति यद् स्पर्शम् अस्पार्क्षम् तद् रूपम्
- ०६७.०४ पश्यामि इति न अपि देवदत्त-दृष्ट^इ यज्ञदत्त-प्रतिसन्धानम् दृष्टम्/ न हि
- ०६७.०५ भवति देवदत्तः यम् अद्राक्षीत् यज्ञदत्तः तम् अद्राक्षम् इति/ किम् कारणम्
- ०६७.०६ बुद्धि-भेदानाम् प्रतिनियत-विषय-त्वात् इति प्रतिनियत-विषयाः इतरेतर-व्यावृत्ति-
- ०६७.०७ रूपाः नैरात्म्य-वादिनः न भवन्ति इति न युक्तम् प्रतिसन्धानम् तस्मात् यः
- ०६७.०८ प्रतिसन्धातृ^ः सः आत्मन्^ः इति/ कार्य-कारण-भावात् प्रतिसन्धानम् इति
- ०६७.०९ चेत् अथ अपि मन्येथाः न एक-कर्तृक-त्वात् प्रतिसन्धानम् किम् तर्हि कार्य-
- ०६७.१० कारण-भावात् पूर्व-पूर्व-बुद्धि-विशेषात् उत्तरम् उत्तरम् बुद्धि-अन्तरम् पूर्व-बुद्धि-शक्ति-अनुविधानात्
- ०६७.११ सकल-आहित-शक्ति-कलापम् उत्पद्यते अतः नानात्व^इ अपि बुद्धीनाम्
- ०६७.१२ कार्य-कारण-भावात् प्रतिसन्धानम् बीज-आदिवत् इति तद् यथा शालि-गुटिका-
- ०६७.१३ आदि-अनन्तरम् अग़्कुरः प्रादुर्भवति तस्य शालि-शक्ति-अनुविधानम् तद्-पूर्वक-तया
- ०६७.१४ व्यवतिष्ठते अनन्तरम् महाभूतैः अनुगृह्यमाणम् उत्तर-शालि-बीजम् जनयति न
- ०६७.१५ यव-बीजम् अतद्-पूर्वक-त्वात् तथा इह अपि एक-सान्तानिकीनाम् बुद्धीनाम् कार्य-कारण-
- ०६७.१६ व्यवस्थानात् प्रतिसन्धानम् अतद्-पूर्वक-त्वात् न सन्तान-अन्तर-बुद्धीनाम्
- ०६७.१७ न पुनर् एक-कर्तृक-त्वात् प्रतिसन्धानम् अदर्शनात् तद् इदम् प्रतिसन्धानम्
- ०६७.१८ अन्यथा भवन् आत्मनः सत्ताम् प्रतिपादयितुम् शक्नोति न नानात्वस्य अबाधनात्
- ०६७.१९ कार्य-कारण-भावात् प्रतिसन्धानम् ब्रुवन् न नानात्वम् बाधते किम्
- ०६७.२० कारणम् कार्य-कारण-भावस्य नानात्व-अधिष्ठानात् कार्य-कारण-भावः खलु
- ०६७.२१ नानात्व-अधिष्ठानः उभय-पक्ष-सम्प्रतिपन्न^इ च नानात्व^इ न प्रतिसन्धानम् दृष्टम्
- ०६८.०१ कस्मात् अन्य^इन अनुभूतस्य अन्य^इन अस्मरणात् न च अस्मृतम् प्रतिसन्धातुम् शक्नोति
- ०६८.०२ अकार्य-कारण-भाव^इ अनुपपत्ति^अः न ब्रूमः कार्य-कारण-भाव^इ दृष्टम् प्रतिसन्धानम्
- ०६८.०३ अपि तु अकार्य-कारण-भाव^इ न दृष्टम् इति अतद्-पूर्वक-त्वात् इति उक्तम्/ तस्मात्
- ०६८.०४ अयथा-अर्थः अयम् उपालम्भः इति/ तद् अयुक्तम्/ विवाद-कारण-अव्यतिरेकात् इति/
- ०६८.०५ एवम् ब्रुवाणः भवान् न कारणम् अतिरेचयति मया उक्तम् नानात्व^इ न दृष्टम्
- ०६८.०६ इति/ त्वम् न ब्रूषे अकार्य-कारण-भावात् नानात्व^इ न दृष्टम् इति/ अनैकान्तिक-
- ०६८.०७ त्वात् न विवाद-कारणम् अतिरिच्यते/ तुल्यम् भवतः अपि नानात्व^इ
- ०६८.०८ अदर्शनात् इति ब्रुवता न विवाद-कारणम् इति रेचितम् भवति/ अभ्युपगमात्
- ०६८.०९ अनुत्तरम् तुल्यम् इति ब्रुवता अभ्युपगतम् भवति न असाधानात् न मया
- ०६८.१० कार्य-कारण-भावात् प्रतिसन्धानम् साध्यते अपि तु अन्यथा एव तद् भवति इति
- ०६८.११ हेतु^अः असिद्ध-अर्थ-ता दोषः अभिधीयते इति/ न/ हेतु-अर्थ-अपरिज्ञानात्/
- ०६८.१२ न भवता हेतु-रूपम् विशेषतः व्यज्ञायि केवलम् हेतु-सामान्यात् अन्यथा एव
- ०६८.१३ भवति इति हेतु-दोषः अभिधायिन्/ विशेषितम् च एतद् प्रतिसन्धानम् स्मृति^आ सह
- ०६८.१४ पूर्व-अपर-प्रत्यय-एक-विषय-त्व^इन पोरतिसन्धानम् सा च स्मृतिः भवत्-पक्ष^इ अनुपपन्ना
- ०६८.१५ कस्मात् अन्य^इन अनुभूतस्य अन्य^इन अस्मरणात् न हि अन्य^इन अनुभूतस्य अन्य^इन स्मरणम्
- ०६८.१६ न हि अन्य^इन अनुभूतम् अन्यः स्मरति अस्ति च स्मृतिः तस्मात् अस्मिन् पक्ष^इ स्मृतिः
- ०६८.१७ सम्भवति तत्र प्रतिसन्धानम् इति न्यायम्/ भवान् अस्मान् स्मृति-अनुपपत्ति^आ
- ०६८.१८ भावयति न हि नः पक्ष^इ स्मृतिः न सम्भवति कथम् इति कार्य-कारण-भावात्
- ०६८.१९ एव यद् काय-चित्त-सन्तान^इ स्मृतिः अनुभवः वा उत्पद्येते सः काय-चित्त-
- ०६८.२० सन्तानः स्मर्तृ^ः च अनुभावितृ^ः च भवति/ न अस्थिरत्वात् बुद्धीनाम् स्थिरम् हि
- ०६८.२१ वासक^इन वास्यमानम् दृष्टम् न च बुद्धीनाम् स्थिरत्वम् अस्ति असम्बन्धात् च असम्बन्द्धम्
- ०६९.०१ च वासक^इन वास्यमानम् दृष्टम् न च वासक^इन सम्बन्धः बुद्धीनाम् अस्ति
- ०६९.०२ शक्ति-विशिष्त-चित्त-उत्पादः वासना इति चेत् अथ अपि एवम् कल्पेत पूर्व-चित्त-
- ०६९.०३ सहजात् चेतना-विशेषात् पूर्व-शक्ति-विशिष्तम् चित्तम् उत्पद्यते सः अस्य शक्ति-विशिष्ट-
- ०६९.०४ चित्त-उत्पादः वासना इति उच्यते/ अत्र उक्तम् अस्थिरत्वात् वासक^इन असम्बन्धात् च इति
- ०६९.०५ यः च असौ चेतना-विशेषः पूर्व-चित्त-सहभाविन्^ः सः न अपि वर्तमान^इ चेतसि
- ०६९.०६ उपकारम् करोति न अपि अनागत^इ कथम् इति वर्तमानम् तावत् अविकार्यम् यथा-
- ०६९.०७ भूतम् जायते तथा-भूतम् एव नश्यति अनागत^इ सः अपि न सम्बध्यते न
- ०६९.०८ च असम्बद्धम् वासयति इति उक्तम् तस्मात् कार्य-कारण-भावात् स्मृतिः इति
- ०६९.०९ अशिक्षितः वासनम् इति/ इतः च न भवत्-पक्ष^इ स्मृतिः भावस्य भवितृ-
- ०६९.१० अपेक्ष-त्वात् सर्वः हि भावः भवितृ^अम् अपेक्षते किर्या-त्वात् उत्पत्ति-वत् इति
- ०६९.११ स्मृति^अः च भवितृ^ः कर्मन् वा भवेत् कर्तृ^ः वा तण्डुलानाम् पाचकः इति
- ०६९.१२ कर्मणि देवदत्तस्य गतिः कर्तरि तद् न तावत् कर्मणि असतः अपि सम्भवात्
- ०६९.१३ यदा विद्यमानम् स्मरति तदा अनाधारा स्मृतिह् प्राप्नोति अथ
- ०६९.१४ कर्तृ-आधारा सा तदा अस्मद्-पक्ष^इ प्रयुक्ता न भवत्-पक्ष^इ कस्मात् कर्तृ^अः
- ०६९.१५ अभ्युपगमात् न हि भवन्तः कर्तृ^अम् स्मृति-अर्थकम् प्रतिपद्यन्ते इति/ अनाधारा
- ०६९.१६ एव स्मृतिः इति यदा अयम् पक्षः भवति तदा अनुमानम् न अस्ति कार्यस्य
- ०६९.१७ अनाधारस्य अदर्शनात् इति कार्यम् सर्वम् आधारवत् दृष्टम् रूप-आदि तद् च स्मृतिः
- ०६९.१८ तस्मात् आधारवती कार्य-कारणयोः भाव-भवितृ-व्यवहारः कार्य-क्षणह् भावः
- ०६९.१९ कारण-क्षणः भवितृ^ः इति/ एवम् च किम् अन्य^इन भवितृआ कल्पित^इन इति
- ०६९.२० तद् च न काल-भेदात् कार्य-कारणयोः भिन्न-काल-त्वात् आश्रय-आश्रित-भाव-अनुपपत्ति^अः
- ०६९.२१ कुण्द-वदर-आदि-वत् इति/ अथ अपि इदम् स्यात् उत्पत्तिः भावह् उत्पत्ता
- ०७०.०१ भवितृ^ः इति स्मृतिः अपि उत्पद्यते यस्मात् तस्याः अपि उत्पत्तिः भावः भविष्यति
- ०७०.०२ स्मृतिः अपि उत्पत्त्री भवितृ^ः इति/ तद् च न विरोधात् अनभ्युपगमात् च/ यदि
- ०७०.०३ स्मृति-व्यतिरिक्त-उत्पत्तिः व्याहतम् भवति स्वरूपम् च वक्तव्यम् न हि भवन्तः
- ०७०.०४ उत्पत्तिमत्-व्यतिरेक^इन उत्पत्तिम् मन्यन्ते/ व्यतिरिक्ताम् च उत्पत्तिम् मन्यमान^इन
- ०७०.०५ भवता तस्याः स्वरूपम् वक्तव्यम्/ स्वरूपम् च निरूप्यमाणम् तन्त्रम्
- ०७०.०६ बाधते कथम् इति उत्पत्तिः स्व-करण-सत्ता-सम्बन्धः सत्ता वा स्व-कारण-
- ०७०.०७ सम्बन्ध-विशिष्टा उभयम् च तन्त्र^इन अभ्युपगतम् इति विरोधः/ अथ स्मृति-
- ०७०.०८ अव्यतिरिक्त-उत्पत्ति-पूर्वकम् किम् क्व वर्तते इति शून्यम् अभिधानम्/ उत्पत्तिः
- ०७०.०९ भावह् उत्पत्त्री स्मृतिः इति यदा च उत्पत्तिः स्मृति^अः भाव-त्वेन विवक्षिता
- ०७०.१० भवति तदा एवम् वक्तुम् न्यायम् यदा तु स्मृतिः भावः तदा भवितृआ भवितव्यम्
- ०७०.११ कस्मात् भावस्य भवितृ-अपेक्ष-त्वात् इति उक्तम् तस्मात् कथम् चन भवत्-पक्ष^इ
- ०७०.१२ स्मृतिः सम्भवति इति स्मृतिम् अन्तरेण न प्रतिसन्धानम् अस्ति इति अस्ति च इदम्
- ०७०.१३ प्रतिसन्धानम् तस्मात् यद् कर्तृकम् एतद् सः अर्थः अन्यः एकः आत्मन्^ः इति/ अथ वा अन्वय^इन
- ०७०.१४ अन्यः सूत्र-अर्थः अभिधीयते इति देवदत्तस्य रूप-रस-स्पर्श-प्रत्ययाः एक-
- ०७०.१५ अनेक-निमित्तकाः स्मृति^आ सह मया इति प्रतिसन्धानात् कृत-संकेतानाम्
- ०७०.१६ वृद्धानाम् एकस्मिन् नर्तकी-भ्रूक्षेप^इ युगपद्-अनेक-प्रत्यय-वत् यथा नाना-
- ०७०.१७ कर्तृकाणाम् कृत-संकेतानाम् नाना-भूताः प्रत्ययाः निमित्तस्य भ्रूक्षेपस्य
- ०७०.१८ एकत्वात् प्रतिसन्धीयन्ते तथा इह अपि नाना-विषयाः निमित्तस्य एकत्वात्
- ०७०.१९ प्रतिसन्धास्यन्ते यद् तद् निमित्तम् सः आत्मन्^ः इति/ अथ वा इच्छा-द्वेष-प्रयत्न-सुख-
- ०७०.२० दुःख-ज्ञानानि आत्मनः लिग़्गम् इति अन्यथा वर्णयन्ति/ गुणाः इच्छा-आदि^आः
- ०७०.२१ गुणाः परतन्त्राः भवन्ति इति न्यायः गुणत्वम् पारिशेष्यात् न सामान्य-
- ०७०.२२ विशेष-समवायाः अनित्य-त्वात्/ न द्रव्यम् कर्मन् वा व्यापक-द्रव्य-समवायात्
- ०७१.०१ शब्द-वत् इति आदि सामान्यतोदृष्टम् इति एतस्मिन् अनुमानम् व्यवस्थितम्/ एतेन
- ०७१.०२ अनित्य-त्वात् पारतन्त्र्यम् इच्छा-आदीनाम् कार्य-त्वात् च रूप-आदि-वत् इति उक्तम्/
- ०७१.०३ अयावत्-द्रव्य-भावि-त्व^इन शरीर^इ गुणत्व-प्रतिषेधः तद्-प्रतिषेधात् च आत्मन्-गुण-त्वम्
- ०७१.०४ इति परिशेषात् सिद्धः आत्मन्^ः इति//\एन्द्[१-१-१०]
- ०७१.०५ \ष्[१-१-११]{चेष्टा-इन्द्रिय-अर्थ-आश्रयः शरीरम्}
- ०७१.०६ चेष्टा-इन्द्रिय-अर्थ-आश्रयः शरीरम् इति/ का पुनर् इयम् चेष्टा हित-अहित
- ०७१.०७ प्राप्ति-परिहार-अर्थः स्पन्दः/ सुख-साधन-उपलब्धि^इ तद्-ईप्सा-प्रयुक्तस्य यः
- ०७१.०८ परिस्पन्दः सा चेष्टा इति गम्यते/ एवम् दुःख-साधन-उपलब्धि^इ तद्-जिहासा-
- ०७१.०९ अनुष्ठान-लक्षणः परिस्पन्दः इति/ कथम् इन्द्रियाणाम् शरीरम् आश्रयः
- ०७१.१० स्व-कारण-वृत्ति-त्वात् अवृत्ति-त्वात् च यानि तावत् कार्याणि इन्द्रियानि तानि
- ०७१.११ स्व-कारण-वृत्तीनि यद् अकार्यम् तद् अवृत्ति घ्राण-आदीनि त्वच्-पर्यन्तानि
- ०७१.१२ कार्याणि श्रोत्र-मनसी तु अकार्य^इ न च घ्राण-आदि-मनस्-पर्यन्तम् इन्द्रियम्
- ०७१.१३ शरीर-वृत्ति तस्मात् अयुक्तम् इन्द्रिय-आश्रयः शरीरम् इति/ शरीर-अनुविधानम्
- ०७१.१४ इन्द्रिय-आश्रय-त्वम् ब्रूमः न पुनर् आधार-आधेय-भाव^इन इन्द्रियाणि शरीर^इ वर्तन्ते
- ०७१.१५ इति/ अपि तु शरीरस्य उपघात-अनुविधानम् इन्द्रिय-आश्रय-त्वस्य अर्थः शरीर-
- ०७१.१६ अनुग्रह^इन अनुगृह्यन्ते तद्-उपघात^इ च उपहन्यन्ते इति अयम् आश्रय-अर्थः तस्मात्
- ०७१.१७ अयथा-अर्थः आप्क्षेपः इति/ एतेन अर्थानाम् आश्रय-अर्थः उक्तः वेदितव्यः किम्
- ०७१.१८ कारणम् न हि गन्ध-आदि^आः अर्थाः शरीर-वृत्ति^आः यद् तु तेषाम् कार्यम् सुख-
- ०७१.१९ दुःख-उपलब्धि-निमित्त-त्वम् तद् न असति शरीर^इ भवति इति शरीर-आश्रयाः इति
- ०७१.२० उच्यन्ते/ यथा ग्रामीणाः ग्रामण्यम् आश्रिताः इति/ कथम् पुनर् एते चेष्टा-
- ०७१.२१ आदि^आः सामान्य-शब्दाः सन्तः विशेष-वृत्ति^आः भवन्ति इति सामान्य-शब्दानाम्
- ०७१.२२ अस्पि विशेष-वृत्ति-त्वम् सामार्थ्यात् सामर्थ्यम् प्रकरण-आडि ब्राह्मणान् भोजय
- ०७२.०१ इति यथा अशेष-ब्राह्मण-भोजनस्य अशक्य-त्वात् विशेष^इन सन्निधीयमानम्
- ०७२.०२ प्रकरण-आपन्नम् ब्राह्मण-विशेषम् आह/ एवम् चेष्टा-अदि-शब्दानाम् अपि सामर्थ्यात् विशेष^इ
- ०७२.०३ अवस्थानम्/ सामर्थ्यम् च लोकतः तद्-अधिगतिः प्रमाण-असम्भवह् वा
- ०७२.०४ लोकतः तावत् चेत्षा-शब्दम् न क्रिया-मात्र^इ प्रयुग़्क्ते किम् तु विशेषः इति
- ०७२.०५ यथा स्पन्दते सर्पति धावति इति यथा एते स्पन्द-आदि-शब्दाः क्रिया-वाचकाः
- ०७२.०६ सन्तः क्रिया-विशेष^सु अवतिष्ठन्ते तथा च अयम् चेष्टा-शब्दः सामान्य-वाचिन्^ः अपि
- ०७२.०७ प्रमाण-असम्भवात् क्रिया-विशेष^इ वर्तते न क्रिया-मात्र-आधारस्य शरीर-
- ०७२.०८ व्यक्ति-हेतु-त्वम् सम्भवति इति/ एवम् च घट-आदिषु अप्रसग़्गः यैः अपि अत्र आद्य-आदि-पद-
- ०७२.०९ प्रयोग^इ घट-आदिषु अप्रसग़्गः इति देश्यम् क्रियते तद् अपि अनेन व्याख्यान^इन
- ०७२.१० प्रत्युक्तम्/ सति तु प्रसग़्ग^इ समस्त-पद-प्रयोग^इ अपि न परमाणुषु प्रसग़्गः
- ०७२.११ वार्यते इति/ यथा तु अस्माभिः वर्णितम् तथा न क्व चित् अपि शरीरात् अन्यत्र
- ०७२.१२ वर्तते इति//\एन्द्[१-१-११]
- ०७२.१३ \ष्[१-१-१२]{घ्राण-रसन-चक्षुस्-त्वच्-श्रोतराणि इन्द्रियाणि भूत^भ्यः}
- ०७२.१४ घ्राण-रसन-चक्षुस्-त्वच्-श्रोत्राणि इन्द्रियाणि भेत^भ्यः इति सूत्रम्/ लक्षण-
- ०७२.१५ सूत्राणि समान-असमान-जातीय-विशेषण-अर्थानि सर्वाणि इति सूत्र-अर्थः
- ०७२.१६ द्रष्टव्यः/ उद्देश-सामान्यात् लक्षण-अभिधानम् नाम-धेय^इन पदार्थ-अभिधान-
- ०७२.१७ मात्रम् उद्देषः इति उद्देश-लक्षणम् उक्तम् इदम् च तथा-भूतम् तस्मात् अलक्षणम् इति/
- ०७२.१८ न इदम् तथा करण-भावात् स्व-विषय-ग्रहण-लक्षण-त्वम् इन्द्रियाणाम् करण-
- ०७२.१९ स्वभावकाणि इन्द्रियाणि इति तेषाम् अतीन्द्रियाणाम् इन्द्रियाणाम् यद् स्व-
- ०७२.२० विषय-ग्रहणम् तेन लक्ष्यन्ते इति स्व-विषय-ग्रहण-लक्षण-त्वम् वेदितव्यम्/
- ०७२.२१ असाधारण-त्वात् इति/ भूत^भ्यः इति पृथिवी-आदि-कारण-उपदेशः नियम-अर्थः/
- ०७२.२२ कः पुनर् अयम् नियमः भूत-गुण-विशेष-ग्रहण-साधन-त्वम् न सर्वम् इन्द्रियम्
- ०७३.०१ सर्व-भूत-गुण-विशेषम् गृह्णाति इति अपि तु यद् जातीयम् इन्द्रियम् तस्य
- ०७३.०२ यः गुण-विशेषः इतरेतर-भूत-व्यवच्छेद-हेतुः गन्ध-आदिः सः तेन एव इन्द्रिय^इन
- ०७३.०३ गृह्यते इति अयम् नियमः ऐकात्म्य^इ पुनरु अयम् नियमः न स्यात्/ यदि
- ०७३.०४ पुनर् इन्द्रियाणि एक-आत्मकानि एक-कारणकानि स्युः कारण-स्वभाव-अनुविधानात्
- ०७३.०५ ऐकात्म्यात् विषय-व्यवस्था न स्यात् सर्वम् सर्व-अर्थम् एकम् वा सर्व-अर्थम्
- ०७३.०६ इति स्यात् एक-कारणानाम् अपि स्वभाव-भेदः रूप-आदिवत् इति चेत्/
- ०७३.०७ अथ मन्येथाः दृष्टः एक-कारणानाम् पाकज-रूप-आदीनाम् स्वभाव-भेदः
- ०७३.०८ कतमत् पुनर् एकम् कारणम् रूप-आदीनाम् अग्नि-संयोगः इति न सिद्धान्त-
- ०७३.०९ अपरिज्ञानात् न ब्रूमः अग्नि-संयोगात् एकस्मात् रूप-आदि^आः इति अपि तु पूर्व-
- ०७३.१० रूप-आदि-विशेष-अपेक्षात् यद् द्रव्यम् पच्यते अग्नि-संयोग^इन तस्य ये पूर्व-रूप-
- ०७३.११ आदि^आः तेषाम् यः स्वगतः विशेषः तम् अपेक्षमाणः अग्नि-संयोगः उत्तरान्
- ०७३.१२ रूप-आदीन् विशिष्टान् आरभते/ एवम् च कृत्वा परमाणु^अः पक्वतर-तम-
- ०७३.१३ आदि-भेदः तस्मात् न एक-कारण-पूर्वकाः रूप-आदि^आः इति न किम् चित् अपि एक-कारणकम्
- ०७३.१४ कार्यम् दृष्टम्/ सर्वम् हि कार्यम् प्रादुर्भवत् समवायि-असमवायि-
- ०७३.१५ निमित्तकारण^भ्यः भवति इति/ एकम् कर्मन् संयोग-विभाग-कारणम् दृष्टम्
- ०७३.१६ इति चेत् न अनभ्युपगमात् स्यात् मतिः ननु च दृष्टम् कर्मन् संयोग-विभाग-
- ०७३.१७ कारणकम् इति न अनभ्युपगमात् न एतद् अभ्युपगच्छामः निरपेक्षम् कर्मन्
- ०७३.१८ संयोग-विभागयोः कारणम् इति/ यदि तर्हि कर्मन् अपि सापेक्षम् संयोग-
- ०७३.१९ विभागौ करोति कर्म-लक्षण-हानिः यद् निरपेक्षम् संयोग-विभाग-कारणम्
- ०७३.२० तद् कर्मन् इति उक्तम् तद् धीयेत लक्षण-हानि^अः च न कर्मन् ततः च संयोग-विभागौ न
- ०७३.२१ कर्म-पूर्वकौ इति/ न एषः दोषः न ब्रूमः निरपेक्षम् कर्मन् कारणम् इति न
- ०७३.२२ किम् चित् अपेक्षते इति अपि तु चरम-भावि-निमित्त-अन्तरम् न अपेक्षते
- ०७४.०१ इति अयम् निरपेक्ष-अर्थः/ यथा द्रव्य-जातम् समान-जातीय-द्रव्य-संयोगम् च चरम-
- ०७४.०२ भावि-निमित्तम् अपेक्षमाणम् द्रव्यम् आरभते न एवम् कर्म-जातीयम् पश्चात्-भावि-निमित्तम्
- ०७४.०३ अपेक्षते अपि तु कर्मन् सत् संयोग-विभागौ आरभते तस्मात् न कर्म-लक्षण-
- ०७४.०४ हानिः न च एक-पूर्वक-त्वम् संयोग-विभागयोः इति//\एन्द्[१-१-१२]
- ०७४.०५ \ष्[१-१-१३]{पृथिवी आपः तेजस् वायुः आकाशम् इति भूतानि}
- ०७४.०६ \ष्[१-१-१४]{गन्ध-रस-रूप-स्पर्श-शब्दाः पृथिवी-आदि-गुणाः तद्-अर्थाः}
- ०७४.०७ गन्ध-रस-रूप-स्पर्श-शब्दाः पृथिवी-अदि-गुणाः तद्-अर्थाः इति एतद् सूत्रम्/
- ०७४.०८ पृथिवी-आदि-गुणाः इति एतस्मिन् पद^इ अनेकः समासः सम्भवति/ कथम् इति/
- ०७४.०९ पृथिवी-आदीनाम् गुणाः इति षष्ठी-समासः/ पृथिवा-आदीनि च गुणाः च इति
- ०७४.१० द्वन्द्वः/ पृथिवी-आदि^आः गुणाः येषाम् इति बहुव्रीहिः/ एवम् अनेक-समास-उपपत्ति^अः
- ०७४.११ संशयः/ किम् अत्र तत्त्वम् इति/ द्वन्द्वः समासः इति तत्त्वम्/ षष्ठी-
- ०७४.१२ समासः तावत् न पृथिवी-आदीनाम् अनिन्द्रिय-अर्थ-त्व-प्रसग़्गात्/ यदि पृथिवी-
- ०७४.१३ आदीनाम् गुणाः इति षष्ठी-समासः स्यात् पृथिवी-आदीनाम् गन्ध-आदि-गुण-
- ०७४.१४ विशेषण-त्व^इन उपयुक्तानाम् इन्द्रिय-अर्थ-त्वम् न स्यात् विशेषण-वैयर्थ्यम् च
- ०७४.१५ स्यात् इति/ गन्ध-रस-रूप-स्पर्श-शब्दाः इति उक्त^इ पृथिवी-आदि-गुणाः गम्यन्ते
- ०७४.१६ ततः च पृथिवी-आदि-ग्रहणम् व्यर्थम्/ न हि गन्ध-आदीनाम् द्वैराश्यम् अस्ति
- ०७४.१७ पृथिवी-आदि-गुण-त्वम् च अन्य-गुण-त्वम् च यतः विशेषणम् अर्थवत् स्यात् तस्मात् न
- ०७४.१८ षष्ठी-समासः/ गुणिनाम् असिद्धि^अः न बहुव्रीहिः पृथिवी-आदि^आः गुणाः येषाम् के
- ०७४.१९ ते गुणिनः येषाम् पृथिवी-आदि^आः गुणाः न च पृथिवी-आदीनाम् गुणत्वम् शक्यम्
- ०७४.२० प्रतिपादयितुम् न च अन्यया बहुव्रीहिः प्राय^इन अयम् समानाधिकरण-पूर्वः
- ०७४.२१ भवति यथा चित्र-गुः इति गोमत्-तायाम् प्रसिद्धायाम् चित्र-गुण-सम्बन्ध^इ
- ०७५.०१ सुप्रसिद्ध^इ गवाम् चित्र-गुः इति बहुव्रीहिः न पुनर् इह गुणिन्^ः प्रसिद्धः
- ०७५.०२ न अपि पृथिवी-आदीनाम् गुणत्वम् प्रसिद्धम्/ विशेषण-त्वात् गुणाः पृथिवी-आदि^आः
- ०७५.०३ इति स्यात्/ तद् न सर्वः गुणः एव स्यात् एतस्याम् कल्पनायाम् न हि
- ०७५.०४ कस्य चित् कः चित् विशेषणम् विशेष्यः वा भवति इति सर्व-गुण-त्व-प्रसग़्गः
- ०७५.०५ तस्मात् बहुव्रीहिः अपि न/ उभय-समास-प्रतिषेधात् अन्य-समास-अभावात् च द्वन्द्वः/
- ०७५.०६ यस्मात् षष्ठी-तत्पुरुष-बहुव्रीही प्रतिषिद्धौ समास-अन्तरम् च न सम्भवति
- ०७५.०७ इति शिष्यमाणः च द्वन्द्वः तस्मात् द्वन्द्वः समासः इति/ न द्वन्द्वः समासः
- ०७५.०८ शास्त्र-युक्ति^योः अभावात् यदि अयम् द्वन्द्वः भवति शास्त्रम् युक्तिः वा पृथिवी-
- ०७५.०९ आदीनाम् इन्द्रिय-अर्थ-त्व^इ वक्तव्य^इ इति/ न उभयस्य अपि उपपत्ति^अः इति/
- ०७५.१० उभयम् पृथिवी-आदीनाम् इन्द्रिय-अर्थ-त्व^इ शास्त्रम् युक्तिः च सम्भवति/ शास्त्रम्
- ०७५.११ तावत् दर्श्न-स्पर्शनाभ्याम् एक-अर्थ-ग्रहणात् इति/ युक्तिः अपि दर्शन-स्पर्शनयोः
- ०७५.१२ एक-विषय-त्व^इन प्रतिसन्धानन् यम् अहम् अद्राक्षम् तम् स्पृशामि इति दृष्टि-स्पर्शन-
- ०७५.१३ विषया युक्तिः/ शास्त्रम् अपि अस्मिन् पक्ष^इ सम्भवति इति ऐन्द्रियक-त्व-अभिधानात्
- ०७५.१४ च सामान्यस्य इति तस्मात् सिद्धम् पृथिवी-आदीनि च गुणाः च इति
- ०७५.१५ द्वन्द्वः समासः इति/ पृथिवी-आदि-ग्रहण^इन पृथिवी-आप्-तेजस्^इ बाह्यकरण-
- ०७५.१६ ग्राह्याणि अपदिश्यन्ते गुण-ग्रहण^इन च सर्वः आश्रितः गुणः इति संख्या-
- ०७५.१७ परिमाण-पृथक्त्व-संयोग-विभाग-परत्व-अपरत्व-स्नेह-वेग-कर्म-सामान्य-विशेषाः अनाश्रितः
- ०७५.१८ च समवायः तद्-धर्म-त्वात् गुणः इति/ गन्ध-रस-रूप-स्पर्श-शब्दाः तर्हि
- ०७५.१९ पृथक् न वक्तव्याः गुण-ग्रहण^इन ग्रहणात्/ पृथिवी-आदि-गुणाः तद्-अर्थाः इति
- ०७५.२० सूत्र^इ वक्तव्यम्/ लघु च एवम् भवति इति सः एव अर्थः सेत्स्यति इति न
- ०७५.२१ कर्तव्यम्/ गन्ध-रस-रूप-स्पर्श-शब्दानाम् पृथक्-अभिधानम् इन्द्रिय-विशेष-नियम-
- ०७५.२२ ज्ञापन-अर्थम्/ इन्द्रियाणि गन्ध-रस-रूप-स्पर्श-शब्द^सु तद्-सामान्य^सु
- ०७६.०१ नियतानि अन्यत्र अनियतानि/ तत्र पृथिवी-आप्-तेजस्^इ द्वि-इन्द्रिय-ग्राह्याणि
- ०७६.०२ शेषः च गुण-राशिः सत्ता-गुण-त्व^इ च सर्व-इन्द्रिय-ग्राह्य^इ समवायः अभावः च/
- ०७६.०३ तथा दर्शन-स्पर्शनाभ्याम् एक-अर्थ-ग्रहणात् इति एतद् अमृष्यमाणः परः आह/
- ०७६.०४ स्पर्श-ग्रहणम् एव स्पर्शन^इन रूप-ग्रहणम् एव चक्षुषा इति/ स पर्यनुयोज्यः/
- ०७६.०५ अथ रूप-स्पर्शौ चक्षुस्-स्पर्शनाभ्याम् गृहेते इति कथम् अवगम्यते/ यस्मात् चक्षुस्-
- ०७६.०६ स्पर्शनाभ्याम् तद्-विशिष्टः प्रत्ययः भवति/ अनास्पन्दः तर्हि प्रतिषेधः
- ०७६.०७ घट-आदि^इ अपि तद्-विशिष्ट-प्रत्यय-दर्शनात् घट-आदिकम् अपि अर्थम् दर्शन-स्पर्शनाभ्याम्
- ०७६.०८ उपलभमानः च तद्-विशिष्टम् घट-आदिकम् अर्थम् प्रतिपद्यते/ तस्मात् असम्प्रधारितः
- ०७६.०९ प्रतिषेधः इति/ रूप-आदिभ्यः तथा-सन्निविष्ट^भ्यः घट-आदि-प्रत्ययः
- ०७६.१० इति चेत् यद् इदम् भवता अपदिश्यते दर्शन-स्पर्शनाभ्याम् अयम् घटम् प्रतिपद्यते
- ०७६.११ इति/ मिथ्या एतद् रूप-आदि^आः एव तेन तेन आकार^इन सन्निविशन्ते
- ०७६.१२ तान् अयम् उपलब्धा तथा-आकारान् प्रतिपद्यमानः घटः इति प्रपद्यते न
- ०७६.१३ पुनर् रूप-आदि-व्यतिरिक्ताः घट-आदि^आः इति/ न आकार-अर्थ-अनभिधानात्
- ०७६.१४ अतथा-भूतस्य तथा-भूत^इन सामान्यम् आकार-शब्दस्य अभिधेयम्/ तद् यथा
- ०७६.१५ स्थाणु-आकारः पुमान् इति अपुरुषस्य स्थाणु^अः आकारः पुरुष^इन यद्
- ०७६.१६ सामान्यम् सः आकार-शब्दस्य अर्थः स्थाणु-पुरुष-प्रसिद्धि^इ सत्याम् भवति इति/
- ०७६.१७ न पुनर् भवताम् घट-आकाराः रूप-आदि^आः इति रूप-आदिषु घट-आकार-बीजम्
- ०७६.१८ किम् चित् अस्ति/ तस्मात् घट-आकाराः रूप-आदि^आः इति यद् किम् चित् एतद् इति/
- ०७६.१९ रूप-आदि-मात्र^इ च घट-आदि-बुद्धि-अभावः यस्य रूप-आदि-मात्रम् घट-आदि^आः तस्य
- ०७६.२० तेषाम् समान-त्वात् याताः मा\चोर्[ं]{याः ताः इमाः} बुद्धि^आः विविक्ताः गो^ः अश्वः घटः इति
- ०७६.२१ ताः न प्राप्नुवन्ति रूप-आदि-गतस्य बुद्धि-नियमकस्य विशेषस्य हेतु^अः
- ०७६.२२ अभावात्/ संस्थान-भेदात् भेद-प्रत्ययः इति चेत् केन चित् संस्थान-विशेष^इन
- ०७७.०१ अवतिष्ठमानाः रूप-आदि^आः संस्थान-भेद^इन अनुविधानात् घट-आदि-बुद्धि-हेतु^आः
- ०७७.०२ भवन्ति इति न एतद् अस्ति संस्थानस्य अनन्यत्व^इ संज्ञा-भेद-मात्र-त्वात् व्यर्थ-अभिधान-
- ०७७.०३ प्रसग़्गात् च यदि संस्थानम् रूप-आदिभ्यः अन्य-द्रव्यम् तद् इति संज्ञा-भेद-
- ०७७.०४ मात्रम् अथ अनन्यत् तथा अपि रूप-आदीनाम् संस्थान-भेद-अनुविधानात् घट-
- ०७७.०५ आदि-प्रत्ययाः इति व्यर्थम् अभिधानम्/ घट-आदि-प्रत्ययाः मिथ्या-प्रत्ययाः
- ०७७.०६ इति चेत् सः न मन्येत घट-आदि-प्रत्ययाः सम्यच्-प्रत्ययाः इति/ किम् तु
- ०७७.०७ शब्द-वासना-वशात् मिथ्या-प्रत्ययाः भवन्ति इति/ तद् अयुक्तम्/ मिथ्या-प्रत्ययानाम्
- ०७७.०८ सम्यच्-प्रत्यय-अनुकारि-त्वात् यत्र ते मिथ्या-प्रत्ययाः लोक^इ भवन्ति सर्वत्र
- ०७७.०९ ते सम्यच्-प्रत्यय-अनुकारिणः भवन्ति न पुनर् घट-आदि-प्रत्ययानाम् मिथ्या-
- ०७७.१० प्रत्यय-त्व^इन कल्पितानाम् बीजम् अस्ति न च एते निर्बीजाः प्रादुर्भवन्ति
- ०७७.११ तस्मात् न मिथ्या-प्रत्ययाः इति/ मिथ्या-प्रत्ययाः च एते इति अव्यतिरेक^इ प्रमाण-
- ०७७.१२ उपपत्ति^इ सत्याम् सिध्यति न च अव्यतिरेक-प्रतिपादकम् प्रमाणम् अस्ति/
- ०७७.१३ न न अस्ति तद्-अग्रह^इ तद्-बुद्धि-अभावात् यद् यस्मात् अनर्थ-अन्तरम् भवति तद्-अग्रह^इ
- ०७७.१४ तस्य अग्रहः दृष्टः तथा\चोर्[C]{तद् यथा} यूषस्य पग़्क्ति^अः च/ यद् च यतः अर्थ-अन्तरम् भवति तद्-अग्रह^इ
- ०७७.१५ तस्य ग्रहः दृष्टः तद् यथा रूप-आदि-अग्रह^इ बाल-ग्रहः इति/ न अयम् हेतुः
- ०७७.१६ अनैकान्तिक-त्वात् ये घट-आदि-भावम् आपन्नाः पृथिवी-आदि^आः तेषाम् पृथिवीआम्
- ०७७.१७ संगृह्यमाणायाम् अर्थ-अन्तर-भूतानाम् अप्-आदीनाम् अग्रहणम्/ अथ च अर्थ-अन्तर-
- ०७७.१८ भूताः अप्-आदि^आः न दर्शन-विषय-भाजः भवन्ति तस्मात् अनेकान्तः अथ न
- ०७७.१९ चत्वारि महाभूतानि तथा सन्निविष्टानि इति पक्षः तथा अपि रूपम् चत्वारि
- ०७७.२० महभूतानि इति वचनम् व्याहन्यते अथ ब्रूषे न एव नः रूप-आदि-व्यतिरिक्ताः
- ०७७.२१ पृथिवी-आदि^आः इति तथा अपि अस्य वाक्यस्य अयम् अर्थः भवति रूप-आदि^आः
- ०७७.२२ रूपम् इति ततः काम^इ अष्ट-द्रव्यकः अणुः इति व्याहन्येत अथ पृथिवी-आदीनाम्
- ०७८.०१ संघात-मात्र^इ रूप-आदि-व्यवहारः तथा अपि न रूपम् पृथिवी-आदि^आः वस्तुतः
- ०७८.०२ सन्ति/ कथम् इति/ पृथिवी-आदीनाम् संघातः रूपम् पृथिवी-आदि^आः च
- ०७८.०३ रूप-आदि-संघातः इति संहन्यमानस्य अभावात् न संघातः अस्ति सर्वः संघातः
- ०७८.०४ संहन्यमान-तन्त्रः दृष्टः इति सर्वथा न व्याघातात् मुच्यते तद्-अग्रह^इ
- ०७८.०५ तद्-बुद्धि-अभावात् इति तद्-शब्द-अर्थ-अनुसृति^इ असम्बद्ध-अर्थम्/ यदा तद्-शब्दस्य
- ०७८.०६ अर्थः अनुस्रियते तदा तद्-अग्रह^इ तस्य एव अग्रहः इति प्राप्तम्/ तद् च असम्बद्ध-अर्थम्
- ०७८.०७ यदा पृथिवी-आदि रूप-आदि-विशेषणम् साध्यते तदा तद्-अग्रह^इ तद्-बुद्धि-अभावात्
- ०७८.०८ इति अस्य हेतु^अः पृथिवी-आदि-अग्रह^इ पृथिवी-आदि-बुद्धि-अभावात् इति हेतु-अर्थः प्राप्नोति
- ०७८.०९ किम् कारणम् पृथिवी-आदि-विशेषणानाम् रूप-आदीनाम् तद्-शब्द^इन अनभिसम्बन्धात्/
- ०७८.१० एतेन पृथिवी-आदि-विशेषणाः रूप-आदि^आः प्रत्युक्ताः/ अत्र अपि रूप-आदि-अग्रह^इ
- ०७८.११ रूप-आदि-बुद्धि-अभावात् इति हेतु-अर्थः प्राप्नोति/ तद्-शब्दस्य प्रधान-सम्बन्धि-
- ०७८.१२ त्वात्/ एवम् रूप-आदि-मात्रम् पृथिवी पृथिवी-मात्रम् रूप-आदि^आः इति
- ०७८.१३ पृथिवी एव रूप-आदि^आः रूप-आदि^आः एव पृथिवी इति पूर्ववत् प्रसग़्गः/ सर्वत्र
- ०७८.१४ प्रतिज्ञा-पदयोः व्याघातः वचन-भेदात् पृथिवी इति एक-वचनम् रूप-आदि^आः इति
- ०७८.१५ बहुवचनम् वचन-भेद-अनुविधानम् च यत्र तत्र अर्थ-भेदः/ तद् यथा नक्षत्राणि
- ०७८.१६ शशिन्^ः इति/ अस्ति च अत्र अपि वचन-भेदः तस्मात् अत्र अपि अर्थ-भेद^इन भवितव्यम्
- ०७८.१७ ननु एकस्मिन् अर्थ^इ वचन-भेदः दृष्टः तद् यथा चत्वारः आश्रमाः चातुराश्रम्यम्
- ०७८.१८ इति/ तद् न अनभ्युपगमात्/ न अयम् वचन-भेदः क्व चित् एकत्व^इ दृष्टः
- ०७८.१९ चातुराश्रम्यम् इति चतुर्णाम् आश्रमाणाम् समानम् धर्म्-साधन-त्वम् अभिधीयते/
- ०७८.२० एतेन षड् एव गुणाः षाड्गुण्यम् विशेषः एव विशेषिकम् इति प्रत्युक्तम्/
- ०७८.२१ तद्-अग्रह^इ तद्-बुद्धि-अभावात् इति च असिद्धः अपि अयम् हेतुः कथम् असिद्धः रूप-आदि-
- ०७८.२२ अग्रह^इ द्रव्य-ग्रहात् यस्मात् नील-आदि-उपधान-भेद-अनुविधायिनः स्फटिक-मणि^अः
- ०७९.०१ रूप-अनुपलब्धि^इ स्फटिकः इति प्रत्ययः दृष्टः यः अपि अयम् दृष्टान्तः यूष-वत्
- ०७९.०२ पग़्क्ति-वत् च इति तद् न भवता यूषः व्यज्ञायि न पग़्क्तिः/ यूषः हि नाम
- ०७९.०३ उत्पन्न-पाकजानाम् द्रव्याणाम् काल-विशेष-अनुग्रह^इ सति द्रव्य-अन्तर-संपृक्तानाम्
- ०७९.०४ पाकज-उत्पत्ति^इ यः संयोगः सः यूषः इति सः च अर्थ-अन्तरवत्
- ०७९.०५ इति असिद्धः दृष्टान्तः/ एतेन पाक-काज़्चिक-विवेक-अवक्षार-आदि^आः प्रत्युक्ताः/
- ०७९.०६ पग़्क्तिः अपि एक-दिश्-देश-अम्बन्धिषु परस्पर-प्रत्यासत्ति-अनुगृहीत^सु अवधारित-अनवधारित-
- ०७९.०७ इयत्तेषु भिन्न-अभिन्न-जातीय^सु आधार^सु वर्तमाना बहुत्व-संख्या
- ०७९.०८ एव उच्यते/ एवम् अनियत-दिश्-देश-सम्बन्धिषु गज-तुरग-स्यन्दन^सु पर-प्रत्यासत्ति-
- ०७९.०९ अनुगृहीत^सु अवधारित-अनवधारित-इयत्तेषु वर्तमाना बहुत्व-संख्या एव
- ०७९.१० सेना इति उच्यते/ एवम् जाति-विशिष्ट-पुरुष-उपग्रह^इन वर्तमाना परिषत् प्रव्रजित-
- ०७९.११ विशेष-उपग्रह^इन वर्तमाना सग़्घः/ एवम् यथा-सम्भवम् पूग-वन-यूथ-
- ०७९.१२ ब्राह्मण-गण-शब्दाः अपि द्रष्टव्याः/ एवम् अनियत-दिश्-देश-सम्बन्धिषु अनादि-
- ०७९.१३ अन्त^सु मध्य-शून्य^सु वर्तमाना कुण्डलकम् बहुत्व-संख्या एव इति/ तस्मात् पग़्क्तिः
- ०७९.१४ अनर्थ-अन्तरम् इति असिद्धः दृष्टान्तः/ अथ अर्थ-अन्तर^इ किम् प्रमाणम् इति
- ०७९.१५ उपलभ्यस्य समस्तैः उपलभ्यैः व्यपदेशः यद् इदम् चन्दनम् उपलभ्यते तस्य श्वेतम्
- ०७९.१६ रूपम् तिक्तः रसः पटुः गन्धः शीतः स्पर्शः इति/ यः च अयम् प्रत्यक्षस्य
- ०७९.१७ प्रत्यक्ष^इन व्यपदेशः सः अर्थ-अन्तर^इ दृष्टः यथा ब्राह्मणस्य कमण्डलुः इति/
- ०७९.१८ न खलु एवम् प्रतिपद्यते यद् इदम् श्वेतम् रूपम् तद् अनुमीयमान-रस-गन्ध-स्पर्शानाम्
- ०७९.१९ इति/ सेना-वन-आदिभिः अनेकान्तः इति चेत् अथ अपि स्यात् बुद्धिः
- ०७९.२० दृष्टह् अनर्थ-अन्तर^इ अपि व्यपदेशः सेनायाः हस्ती काननस्य वृक्षः इति न
- ०७९.२१ असिद्ध-त्वात् असिद्धम् एतद् अनर्थ-अन्तर-त्वम् सेनायाः काननस्य च यथा च
- ०७९.२२ तद्-अर्थ-अन्तरम् सेना वनम् वा तद् उक्तम् इति तद् असत्त्वम् इति चेत् अथ अपि एवम्
- ०८०.०१ कल्प्येत् संख्या एव तावत् न अस्ति कुतः अर्थ-अन्तर-भावः इति/ न एव संख्या
- ०८०.०२ न अस्ति इति ब्रुवता एक-अनेक-प्रत्ययानाम् विधीयमानम् प्रतिषिध्यमानम् वा
- ०८०.०३ निमित्तम् उपादेयम्/ कस्मात् एक-अनेक-प्रत्ययानाम् प्रत्याख्येय-त्वात्
- ०८०.०४ विशिष्टाः च प्रत्ययाः भवन्तः न निमित्त-प्रत्याख्यान^इन भवितुम् अर्हन्ति
- ०८०.०५ किम् कारणम् कुम्भ-प्रत्यय-अन्य-निमित्तकः एक-अनेक-प्रत्ययः कुम्भ-प्रत्यय-विलक्षण-
- ०८०.०६ त्वात् नील-प्रत्ययवत् तस्मात् यद् तद्-प्रत्यय-निमित्तम् सा संख्या इति/
- ०८०.०७ तद् प्रत्यय-विषय-निमित्त-प्रत्यय-व्यतिरेक^इन ततः अन्यस्य तद्-विशिष्ट-
- ०८०.०८ प्रत्ययस्य उत्पत्ति^इ निमित्त-अन्तर-आकाग़्क्षि-त्वात् यः प्रत्यय-विषय-निमित्त-
- ०८०.०९ प्रत्यय-व्यतिरेक^इन प्रत्ययः भवति तस्य निमित्त-अन्तर-आकाग़्क्षि-त्वम् दृष्टम्/
- ०८०.१० तद् अय्थ वस्त्र-चर्म-कम्बल-प्रत्ययाः ते एव भवन्ति तेषु
- ०८०.११ तु यः अन्यः नीलम् इति प्रत्ययः सः निमित्त-अन्तरात् भवन् दृष्टः तथा च
- ०८०.१२ घट-आदिषु अपि घट-अविषय-निमित्त-व्यतिरेक-भाज् तत्र एक-आदि-प्रत्ययाः
- ०८०.१३ तस्मात् तैः अपि निमित्त-अन्तरात् भवितव्यम्/ यद् निमित्तम् ते संख्या-आदि^आः इति/
- ०८०.१४ महत्-पुष्पित-शब्दाभ्याम् सामानाधिकरण्यात् न संख्या सेना वनम् वा
- ०८०.१५ भवितुम् अर्हति/ यदि संख्या सेना वनम् वा महती सेना पुष्पितम् वनम्
- ०८०.१६ प्राप्नोति न संख्यायाः महत्वम् अस्ति न पुष्प-योगः इति न एषः दोषः/
- ०८०.१७ महती सेना इति किम् उच्यते तान् एव गज-आदीन् संख्या-अनवधारित-अवधारित-
- ०८०.१८ इयत्तान् स्थानि-अग़्ग-अन्तर-उपचय^इ सति महती सेना इति अपदिशन्ति/ तत्र इयम्
- ०८०.१९ संस्थानिषु महत्-शब्द-वाच्य^सु उपचय-उपकरणात् बहुत्व-संख्या महती
- ०८०.२० इति उच्यते/ पुष्पितम् इति अत्र अपि पुष्प-सम्बन्धिषु वृक्ष^सु पुष्प-सम्बन्ध^इन एक-
- ०८१.०१ अर्थ-समवायम् अनुभवन्ती बहुत्व-संख्या एव अभिधीयते/ यथा मधुरः रसः/
- ०८१.०२ तिक्तः गुडः च इति/ अतः एव व्यपदेशात् संख्या-आदीनाम् अपि अर्थ-अन्तर-भावः/
- ०८१.०३ असति दर्शनात् न हेतुः यथा गर्तः छिद्रम् इति न अपरिज्ञानात् गर्तः
- ०८१.०४ हि नाम रूप-आदिमत्^भिः सावयव-आरब्ध-कार्यैः मध्य-शून्यैः संस्थान-विशेष-
- ०८१.०५ उपहितम् आकाशम् इति/ एतेन छिद्रम् व्याख्यातम्/ एकस्मिन् अपि दर्शनात्
- ०८१.०६ व्यपदेशात् अर्थ-अन्तर-अभावः न युक्तः/ तद् यथा खदिरस्य स्थाणुः इति/
- ०८१.०७ बहुषु वा असंयुक्त^सु दर्शनात् तद् यथा प्रासादानाम् माला इति/ संयुक्त^सु
- ०८१.०८ वा असजातीय^सु दर्शनात् त्रिवृत्-पृथिवी-उदक-तेजसाम् विवेकः इति
- ०८१.०९ यद् तावत् एकस्मिन् अपि दर्शनात् इति/ तद् अयुक्तम्/ खदिर-शब्दस्य जाति-
- ०८१.१० विशिष्ट-द्रव्य-वाचि-त्वात् खदिर-शब्द^इन जाति-विशिष्टम् द्रव्यम् उच्यते स्थाणु-
- ०८१.११ शब्द^इन अपि संस्थान-विशेषः अभिधीयते संस्थान-विशेषः च प्रचय-आख्यः संयोगः
- ०८१.१२ सः च अर्थ-अन्तरम् इति/ एतेन सर्प-कुण्डलकम् प्रतिमायाः शरीरम् सुवर्णस्य
- ०८१.१३ अग़्गुरीयकम् शिला-पुत्रकस्य शरीरम् इति आदिकम् भेद-वाचकम् इति उक्तम् भवति/
- ०८१.१४ प्रासादानाम् माला पग़्क्तिवत् द्रष्टव्या संयोग^इ विवेकः इति उक्तम् एतद् गुण-समुदाय-
- ०८१.१५ व्यतिरेक^इन अग्रहणात् इति चेत्/ अथ अनुमन्येथाः यदि रूप-आदि
- ०८१.१६ व्यतिरिक्तम् द्रव्यम् स्यात् तद् रूप-आदीन् अन्तरेण पृथक् उपलभ्येत न तु उपलभ्यते
- ०८१.१७ तस्मात् न अस्ति अग्रहणस्य द्वि-निमित्त-त्वात् अनेकान्तः किम् इदम् अग्रहणम् ग्राह्यस्य
- ०८१.१८ अभावात् आहो ग्रह^इ हेतु-अभावः इति सन्दिह्यते/ ग्राह्य-अभावात् इति चेत्
- ०८१.१९ प्रतिज्ञा-अर्थ^इन हेतु-अर्थस्य आक्षेपात् अयुक्तः हेतुः ग्रहण-अभावात् इति चेत्
- ०८१.२० न व्यतिरेक-प्रतिषेधः यः च यद्-अग्रह^इ तद्-बुद्धि-अभावात् इति हेतु^अः दोषः
- ०८१.२१ सः अस्य अपि द्रष्टव्यः इति/ सः अयम् अनन्य-त्वम् वादह् यथा यथा विचार्यते
- ०८१.२२ तदा तदा स्पष्तम् अन्य-त्वम् प्रतिपादयति प्रमाणानाम् एकत्र उपपत्ति^अः एकत्र
- ०८२.०१ च अनुपपत्ति^अः इति/ तस्मात् व्यवस्थितम् एतद् पृथिवी-आदीनि गुणाः च इति
- ०८२.०२ द्वन्द्वः समासह्//\एन्द्[१-१-१३~१४]
- ०८२.०३ अथ बुद्धि^अः अवसर-प्राप्तायाः लक्षण-अपदेश-द्वारेण सूत्रम्//
- ०८२.०४ \ष्[१-१-१५]{बुद्धिः उपलब्धिः ज्ञानम् इति अनर्थ-अन्तरम्}
- ०८२.०५ बुद्धिः उपलब्धिः इति आदि/ एतैः पर्याय-शब्दैः यः अभिधीयते पदार्थः
- ०८२.०६ सा बुद्धिः इति/ पर्याय-शब्दाः कथम् लक्षणम् व्यवच्छेद-हेतु-त्वात् सर्वम् हि
- ०८२.०७ लक्षणम् इतरेतर-पदार्थ-व्यवच्छेदकम् एतैः च पर्याय-शब्दैः न अन्यः पदार्थः अभिधीयते
- ०८२.०८ इति असाधारण-त्वात् लक्षणम्/ उपपत्ति-सामर्थ्यात् पर्याय-शब्द-अभिधानात्
- ०८२.०९ बुद्धि-वृत्ति^अः निराकरणम्/ ये आहुः बुद्धि^अः वृत्तिः आत्मनः उपलब्धिः
- ०८२.१० वृत्तिः इति/ तद्-निराकरण-अर्थम् समान-अर्थाः एते/ शब्दाः इति
- ०८२.११ बुद्धि-वृत्तिः पृथक्-निराकृता भवति/ का पुनर् अत्र उपपत्तिः भवति
- ०८२.१२ आत्मन्^ः उपलभते बुद्धिः जानीते इति ब्रुवाणः तयोः चैतन्यम् प्रतिपद्यते
- ०८२.१३ उभय-चैतन्य^इ च प्रत्यय-व्यवस्था-अनुमानम् स्यात्/ यदि बुद्धिः चेतना आत्मन्^ः
- ०८२.१४ चेतनः न बुद्धि-अवसित-अनर्थ-अनात्मन्^ः उपलभते किम् कारणम् चेतन-उपलब्धानाम्
- ०८२.१५ चेतन-अन्तरस्य अप्रतिपत्ति^अः अस्ति च प्रतिपत्तिः तस्मात् एकः चेतनः इति
- ०८२.१६ बुद्धि-वृत्ति-अविशिष्टायाम् ज्ञातृ-वृत्ति^इ कल्पितायाम् आत्मनः स्वरूपम् वक्तव्यम्/
- ०८२.१७ बुद्धिः अध्यवस्यति आत्मन्^ः चेतयते इति चेत् अथ अपि इदम् स्यात् यथा बुद्धिः
- ०८२.१८ अर्थान् अध्यवस्यति तथा आत्मन्^ः अधिदेशम् धिकालम् च उपलभते इति/ अध्यवस्यति
- ०८२.१९ उपलभते इति पर्याय-शब्दौ न च पर्याय-शब्दैः पदार्थ-नानात्वम्
- ०८२.२० युक्तम् यथा ध्वनिः नादः इति अन्यथा हि ध्वनिः नादः इति अत्र अपि
- ०८२.२१ नानात्वम् स्यात् अथ आत्मन्^ः चेतयते बुद्धिः ज्ञापयति इति अद्धा बुद्धि^आ
- ०८२.२२ जानीते पुरुषः न बुद्धिः बुद्धिः ज्ञापयति इति बुद्धिः ज्ञान-साधनम् भवति इति//\एन्द्[१-१-१५]
- ०८३.०१ स्मृति-अनुमान-आगम-संशय-प्रतिभा-स्वप्न-ज्ञान-ऊहाः इति भाष्यम्/ एते
- ०८३.०२ स्मृति-आदि^आः मनसः लिग़्गम् भवन्ति/ किम् एते एव किम् तर्हि इयम् च
- ०८३.०३ युगपद्-ज्ञान-अनुत्पत्तिः मनसः लिग़्गम्//
- ०८३.०४ \ष्[१-१-१६]{युगपद्-ज्ञान-अनुत्पत्तिः मनसः लिग़्गम्}
- ०८३.०५ यस्मात् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष^इ सति अपि युगपद्-ज्ञानानि सम्भवन्ति/ अतः
- ०८३.०६ गम्यते अस्ति तद्-इन्द्रिय-संयोगि-सहकारि-निमित्त-अन्तरम् अव्यापिन् यस्य
- ०८३.०७ सन्निधान-असन्निधान-अनुविधानात् ज्ञानस्य उत्पत्ति-अनुत्पत्ती भवतः इति/
- ०८३.०८ कुतः कारण-वैकल्य^इ कार्य-प्रतिबन्धात् इति सूत्र-अर्थः/ कथम् पुनर् स्मृति-
- ०८३.०९ आदि^आः मनसः लिग़्गम् भवन्ति अत्र वर्तमानाः इति/ न ब्रूमः स्मृति-आदि^आः
- ०८३.१० मनस्-वृत्ति-त्वात् मनसः लिग़्गम् भवन्ति अपि तु गन्ध-आदि-क्रिया-अन्य-त्व^इ सति
- ०८३.११ क्रिया-त्वात् करण-अन्तर-प्रयोजक-त्वम् या गन्ध-आदिभ्यः अन्या क्रिया सा
- ०८३.१२ करण-अन्तर-प्रयोज्या दृष्टा/ यथा रथ-आदि-क्रिया/ क्रिया च इयम्
- ०८३.१३ स्मृति-आदिका तस्मात् इयम् अपि करण-अन्तरम् प्रयोजयति/ सुख-आदि^आः
- ०८३.१४ राग-अन्य-त्व^इ सति विषय-त्वात् चक्षुस्-आदि-व्यतिरिक्त-करण-अन्तर-प्रयोजिकाः रथ-
- ०८३.१५ आदि-वत् इति/ तद् यथा रथ-आदि^आः विषयाः चक्षुस्-आदि-व्यतिरिक्तम् करणम्
- ०८३.१६ वासि^आ स्यात् इति प्रयोजयन्ति विषयाः च सुख-आदि^आः तस्मात् तैः अपि करण-
- ०८३.१७ अन्तरम् प्रयोजयितव्यम्/ अथ अयुगपद्-ज्ञान-उत्पत्तिः ज्ञानधर्मः सा कथम्
- ०८३.१८ मनस्-लिग़्गम् भवति/ अथ असम्बद्धम् अपि लिग़्गम् इष्यते सर्वम् सर्वस्य लिग़्गम्
- ०८३.१९ स्यात् अस्ति आत्मन्^ः काकस्य कार्ष्ण्यात् इति अपि स्यात्/ न तु एवम् भवति/
- ०८३.२० तस्मत् न असम्बद्धम् लिग़्गम् इति/ असम्बद्धम् अपि लिग़्गम् भवति इति एके यथा
- ०८३.२१ प्रत्यग्र-शराव-दर्शनम् कुलाल-अवृत्ति कुलाल-सद्भावम् गम्यति भ्रान्तिमत् चक्र-
- ०८३.२२ दर्शनम् च इति/ तद् न न एव अत्र कुलाल-सद्भावः बोद्धव्यः किम् तु देशः
- ०८४.०१ एव अदूर-कुलाल-त्व^इन साध्यः तस्य प्रत्यग्र-शरावत्वम् धर्मः भ्रान्तिमत्-चक्र-
- ०८४.०२ त्वेन अपि देशः अविदूर-कुलालवत्-त्व^इन साध्यते तस्मात् न असम्बद्धम् अनुमानम्
- ०८४.०३ क्व चित् इति/ युगपद्-ज्ञान-अनुत्पत्तिः तर्हि कथम् मनसा असम्बद्धा मनस्-
- ०८४.०४ लिग़्गम् भवति/ युगपद्-ज्ञान-अनुत्पत्ति^अः एव पक्ष^करणात् न असम्बद्धम् कथम् इति
- ०८४.०५ रूप-आदि-ग्रहणानि चक्षुस्-आदि-व्यतिरेक^इन अधिष्ठायक-अन्तर-अपेक्षाणि अयुगपद्-
- ०८४.०६ उत्पत्ति^अः/ तद् यथा अनेक-शिल्प-पर्यवदातस्य अनेकम् वासि-आदि युगपद्
- ०८४.०७ सन्निधान^इन उपस्थितम् हस्त-आदि-अधिष्ठायक-अपेक्षम् न युगपद् अनेक-रथ-आदि-क्रियाम्
- ०८४.०८ निवर्तयति यथा चक्षुस्-आदि न युगपद् अनेकम् ज्ञानम् करोति तस्मात् तद्
- ०८४.०९ अपि अधिष्ठायक-अन्तरम् अपेक्षते इति इन्द्रियाणि वा पक्ष^कृत्य वक्तव्यम्/ कथम्
- ०८४.१० इति चक्षुस्-आदि-इन्द्रियम् आत्म-प्रयुक्त-अवष्ठायक-अन्तर-अपेक्षम् अयुगपद्-प्रवृत्ति^अः
- ०८४.११ वासि-आदि-वत् इति/ यदि तर्हि चक्षुस्-आदि-इन्द्रियम् मनस्-सन्न्दिहान-अपेक्षम्
- ०८४.१२ अर्थानाम् अयुगपद्-ग्राहिन् ये एक-इन्द्रिय-ग्राह्याः तेषु कथम् अयुगपद्-ग्रहणम् न हि
- ०८४.१३ न तत्र असन्निहितम् मनस् इति/ सम्बन्धि-भेदात् इति चेत् युगपद्-सम्बन्धिषु
- ०८४.१४ कथम् भवतु तावत् नील-आदि-भेद^सु सम्बन्धि-भेदात् अयुगपद्-ग्रहणम् अथ ये
- ०८४.१५ युगपद् सम्बध्यन्ते कथम् शुक्लः गो^ः गच्छति इति प्रत्ययाः युगपद् प्राप्नुवन्ति
- ०८४.१६ बुभुत्सा-भेदात् अयुगपद्-ग्रहणम् इति एके एके तावत् ब्रुवते सम्बद्धः अपि अर्थः अबुभुत्सित-
- ०८४.१७ त्वात् न गृह्यते इति/ तद् न/ मनस्-वृत्ति-प्रसग़्गात् एवम् तर्हि मनस्
- ०८४.१८ परित्याज्यम् यदि बुभुत्सा-भेदात् अयुगपद्-ग्रहणानि भवन्ति/ अन्यत्र
- ०८४.१९ अबुभुत्सा-भेदः न दण्ड-वारितः इति मनस् इदानीम् अनर्थकम् परित्याज्यम्/
- ०८४.२० सत्याम् च बुभुत्सायाम् अयुगपद्-ग्रहण^इ न्यायः अन्यः अवधारणीयः तस्मात् अन्य-
- ०८४.२१ निमित्तम् अयुगपद्-ग्रहणम् इति किम् पुनर् निमित्तम् करणत्वम् यथा एव अयम्
- ०८४.२२ करण-धर्मः नाना-अधिष्ठितम् करणम् प्रवर्तते इति/ तथा सम्बद्धस्य अपि
- ०८५.०१ अनेक-क्रिया-कारित्वम् न अस्ति न हि करणम् सम्बद्धम् अपि सत् एकदा अनेकाम्
- ०८५.०२ क्रियाम् भिन्नाम् शक्नोति कर्तुम्/ यदि पुनर् आत्मन्^ः एव अधिष्ठातृ^ः भवेत्
- ०८५.०३ तथा अपि आत्मनः युगपद्-अनेक-इन्द्रिय-सम्बद्धस्य अनिषेधात् अयुगपद्-ज्ञान-उत्पत्ति^इ
- ०८५.०४ न्यायः अन्यः अवधार्यः/ सः च न अन्तरेण मनस् इति सिद्धम् मनस्//\एन्द्[१-१-१६]
- ०८५.०५ \ष्[१-१-१७]{प्रवृत्तिः वाच्-बुद्धि-शरीर-आरम्भः इति}
- ०८५.०६ प्रवृत्तीइः वाच्-बुद्धि-शरीर-आरम्भः इति/ शरीर^इन मनसा वाचा च/
- ०८५.०७ सा इयम् प्रवृत्तिः प्रयेकम् दश-विधा पुण्या च पापा च/ पुण्या काय^इन
- ०८५.०८ परित्राणम् परिचरणम् दानम् इति/ वाचा सत्यम् हितम् प्रियम् स्व-अध्यायः
- ०८५.०९ इति/ मनसा दया स्पृहा श्रद्धा च इति/ विपर्यय^इन पापा दश-विधा एव/
- ०८५.१० क्षणिक-त्वात् प्रवृत्ति^अः जन्म-कारण-त्व-अनुपपत्तिः सा इयम् प्रवृत्तिः क्षणिका च
- ०८५.११ सती न जन्म-कारणम् इति युक्तम्/ ततः च द्वितीय-सूत्र-व्याघातः न
- ०८५.१२ प्रवृत्ति-फल^इ प्रवृत्ति-उपचारात्/ प्रवृत्ति-फलम् धर्म-अधर्मौ अस्मिन् सूत्र^इ
- ०८५.१३ प्रवृत्तिः इति उच्यते कस्मात् तद्-साधन-त्वात् अन्नम् वै प्राणिनः प्राणाः इति//\एन्द्[१-१-१७]
- ०८५.१४ \ष्[१-१-१८]{प्रवर्तना-लक्षणाः दोषाः}
- ०८५.१५ प्रवर्तना-लक्षणाः दोषाः/ का पुनर् इयम् प्रवर्तना यया अवशः प्रवर्तते
- ०८५.१६ तम् प्रवर्तमानम् राग-आदि^आः प्रवर्तयन्ति इति/ सा इयम् प्रवृत्ति-हेतु-त्वात्
- ०८५.१७ प्रवर्तना इति उच्यते यथा कारणा हारणा इति/ सा पुनर् इयम् प्रवर्तना कथम्
- ०८५.१८ गम्यते प्रत्यात्मम् प्रत्यक्षा पर-शरीर^इ तु आनुमानिकी आत्मन्-वत् इति/ यथा
- ०८५.१९ आत्मन्-अहग़्कार-विषय-त्व^इन अवतिष्ठमानः प्रत्यात्मम् प्रत्यक्षः भवति/ न हि इयम्
- ०८५.२० अहग़्कार-बुद्धिः आनुमानिकी/ न आगमिकी/ कथम् न आनुमानिकी लिग़्ग-
- ०८६.०१ अभावत्/ कथम् न औपदेशिकी अनुपदिष्ट-अर्थ-प्रतिपत्ति^अः तस्मात् रूप-आदि-वत्
- ०८६.०२ प्रत्यात्मम् आत्मन्^ः प्रत्यक्षः इति/ प्रवृत्ति-निवृत्ति-अनुमेयः तु पर-शरीर^इ इति//\एन्द्[१-१-१८]
- ०८६.०३ \ष्[१-१-१९]{पुनर्-उत्पत्तिः प्रेत्यभावः}
- ०८६.०४ पुनर्-उत्पत्तिः प्रेत्यभावः/ पूर्व-उपात्त-शरीर-आदि-परित्यागात् अन्य-शरीर-
- ०८६.०५ उपसंक्रान्तिः सः प्रेत्यभावः इति/ पुनर् ग्रहणम् संसार-अनादि-त्व-ज्ञापन-
- ०८६.०६ अर्थम्/ पुनर् पुनर् जन्म-मरण^इ भवतः इति अनादि-त्वम् संसारस्य दर्शयति/ कः
- ०८६.०७ पुनर् अयम् संसारः दुःख-आदीनाम् मिथ्या-ज्ञान-पर्यन्तानाम् अविच्छेद^इन कार्य-
- ०८६.०८ कारण-भावः संसारः इति/ सः च अनादिः/ पूर्व-अपर-काल-नियम-अभावात्/
- ०८६.०९ यदि पूर्वम् दुःखम् तद्-जन्मना विना न युक्तम्/ अथ पूर्वम् जन्मन् तदा
- ०८६.१० धर्म-अधर्मौ अन्तरेण न युक्तम्/ अथ पूर्वम् धर्म-अधर्मौ तौ अपि विना
- ०८६.११ राग-द्वेषाभ्याम् न युक्तौ/ अथ पूर्वम् राग-द्वेषौ न मिथ्या-ज्ञानात् ऋते तयोः
- ०८६.१२ प्रादुर्भावः इति/ मिथ्या-ज्ञानम् तर्हि आदिः तद् अपि शरीर-आदीन् अन्तरेण न
- ०८६.१३ युक्तम्/ सः अयम् दुःख-आदीनाम् मिथ्या-ज्ञान-पर्यन्तानाम् कार्य-कारण-भावः
- ०८६.१४ अविच्छिन्नः संसारः इति/ आजरंजरीभावः \चोर्{आजवंजवीभावः} इति चोद्यते/ सः अयम्
- ०८६.१५ संसारः किम् आत्मनः आहो मनसः इति/ यदि क्रियाम् अधिकृत्य उच्यते
- ०८६.१६ तदा मनसः तद् हि संसरति/ अथ उपभोगम् अधिकृत्य उच्यते तदा आत्मनः सः
- ०८६.१७ हि सुख-दुःख^इ उपभुग़्क्ते इति//\एन्द्[१-१-१९]
- ०८६.१८ \ष्[१-१-२०]{प्रवृत्ति-दोष-जनितः अर्थः फलम्}
- ०८६.१९ प्रवृत्ति-दोष-जनितः अर्थः फलम्/ श्रीर-आदि-जन्यम् सर्वम् फलम् धर्म-
- ०८६.२० अधर्म-प्रवर्तक-त्वात् मुख-कल्पनायाम् सुख-दुःख-उपभोगः एव तद्-अवसानात्
- ०८६.२१ यस्मात् धर्म-अधर्मयोः सुख-दुःख-उपभोगः आवसानिकम् फलम् तस्य तु न अन्तरेण
- ०८७.०१ शरीर-आदीन् संभवः इति कृत्वा शरीर-आदीन् धर्म-अधर्मौ आरभ्य
- ०८७.०२ सुख-दुःख-उपभोगम् कुरुतः इति/ सः अयम् फल-शब्दः सुख-दुःख-उपभोग^इ
- ०८७.०३ मुख्यः शरीर^इ गौणः इति//\एन्द्[१-१-२०]
- ०८७.०४ \ष्[१-१-२१]{बाधना-लक्षणम् दुःखम् इति}
- ०८७.०५ बाधना-लक्षणम् दुःखम्/ एतद् एव शरीर-आदि बाधना-अनुषग़्गात् दुःखम्
- ०८७.०६ इति उच्यते/ स्वभावतः तु दुःखम् एव दुःखम् लक्षण-शब्दः अनुषग़्ग-अर्थः/ सर्वम् इदम्
- ०८७.०७ शरीर-आदि दुःख-अनुषग़्क्तम् इति/ अत्र शरीरम् दुःखस्य निमित्तम् निमित्त-
- ०८७.०८ अर्थः अनुषग़्गः/ इन्द्रियाणि विषयाः बुद्धि^आः इति साधनम् साधन-अर्थः
- ०८७.०९ अनुषग़्गः/ सुखम् दुःख-अविनाभाविन् अत्र अपि अविनाभावः अनुषग़्गः/ स्वरूपतः तु
- ०८७.१० दुःखम् दुःखम् इति सर्वम् स्वरूपतः दुःखम् इति के चित्/ न प्रत्यक्ष-
- ०८७.११ विरोधात्/ न हि प्रत्यक्षम् सुखम् शक्यम् प्रत्याख्यातुम्/ दुःख-विकल्पः
- ०८७.१२ इति चेत् अथ अपि इदम् स्यात् दुख-विकल्पः एव सुखम् इति/ न पुनर्
- ०८७.१३ स्वरूपतः अस्ति इति न विकल्प^इन नज़्-प्रयोग-अभावात्/ न विकल्पः न
- ०८७.१४ नज़्-वर्तमानः दृष्टः न हि ब्राह्मण-विशेष^इ भवति अब्राह्मणः इति/ दुःखम्
- ०८७.१५ दुःख-विशेष^इ अदुःखम् इति न स्यात्/ यदि च स्वम् न स्यात् धर्म-वैयर्थ्यम्/
- ०८७.१६ किम् कारणम् सुख-साधनम् ध्रमः इति सुखं च न अस्ति इति व्यर्थः धर्मः
- ०८७.१७ दुःख-प्रतिषेधः फलम् अस्य इति न युक्तम्/ धर्मस्य अभाव-फल-त्व-प्रसग़्गात्
- ०८७.१८ अभाव-फलः ध्रमः इति प्रवृत्ति-द्वैतम् च लोक^इ दृष्टम् तद् न स्यात्/
- ०८७.१९ हितम् आप्स्यामि इति एकः प्रवर्तते/ अनिष्टम् हास्यामि इति अपरः प्रवर्तते हितस्य
- ०८७.२० अभावात् प्रवृत्ति-द्वैतम् च न स्यात् दुःख-भावना-उपदेशः न स्यात् प्रतिपक्ष-
- ०८७.२१ अभावात् सः हि अभावः न हि कः चित् दुःख^इ सज्यते इति/ तस्मात् न मुख्यः
- ०८७.२२ सर्वम् दुःखम् दुःख-भावना-उपदेश^इन च दुःखम् इति उच्यते//\एन्द्[१-१-२१]
- ०८८.०१ \ष्[१-१-२२]{तद्-अत्यन्त-विमोक्षः अपवर्गः}
- ०८८.०२ तद्-अत्यन्त-विमोक्षः अपवर्गः इति/ तेन शरीर-आदिना दुःख^इन आत्यन्तिकः
- ०८८.०३ वियोगः इति/ आत्यन्तिकी सुख-अभिव्यक्तिः इति एके एके तु आत्यन्तिकीम्
- ०८८.०४ सुख-अभिव्यक्तिम् मुक्तिम् ब्रुवते/ तद् न/ प्रमाण-असम्भवात्/ मुक्तस्य आत्मनः नित्यम्
- ०८८.०५ सुखम् इति न प्रमाणम् अस्ति/ न न अस्ति नियामक-त्वात् इति चेत् अनेक-
- ०८८.०६ कारण-निष्पन्न-सुखस्य आत्मनि समवायः नियामकम् अन्तरेण न युक्तः
- ०८८.०७ तस्मात् आत्मनि नित्यम् सुखम् अस्ति/ येन इदम् सुखम् नियम्यमानम् आत्मानम्
- ०८८.०८ आश्रयते इति चेत् न सर्व-उत्पत्तिमत्-प्रसग़्गात् सुखवत्-आत्मनि दुःखम् अपि
- ०८८.०९ नित्यम् कल्पयितव्यम् इच्छा-आदि^आः च इति/ अनैकान्तिकता वा अभिव्यक्ति-
- ०८८.१० अर्थ-अनभिधानात् च/ नित्यम् सुखम् अभिव्यज्यते इति कः अभिव्यक्ति-अर्थः ज्ञानम्
- ०८८.११ इति चेत् नित्यम् अनित्यम् वा इति कल्पना-अनुपपत्तिः/ अनित्यम् इति
- ०८८.१२ चेत् कारणम् वक्तव्यम्/ आत्मन्-मनस्-संयोगः वा कारणम् तस्य अपेक्षा-
- ०८८.१३ कारणम् वक्तव्यम्/ यदि मन्यसे आत्मन्-मनस्-संयोगः ज्ञानस्य कारणम्
- ०८८.१४ तस्य तर्हि अपेक्षा-कारणम् वक्तव्यम्/ न हि द्रव्य-गुण-कर्मसु आरब्ध^सु संयोगः
- ०८८.१५ निरपेक्षम् कारणम् इति/ आत्मन्-मनस्-संयोगः सुख-अपेक्षः इति चेत् न
- ०८८.१६ कैवल्य-विरोधात्/ अथ मन्यसे आत्मन्-मनस्-संयोगः नित्यम् आत्मनि
- ०८८.१७ व्यवस्थितम् सुखम् अपेक्षमाणः ज्ञान-कारणम् भवति इति तद् न युक्तम् कैवल्य-
- ०८८.१८ विरोधात्/ यथा अयम् आत्मन्-मनस्-संयोगः विषय-मात्रम् अपेक्षमाणः निमित्त-
- ०८८.१९ अन्तर-निरपेक्षः सुख-ज्ञानम् करोति/ एवम् रूप-आदीनाम् अपि विषयान्
- ०८८.२० अपेक्षमाणम् तद्-विषयाणि ज्ञानानि कुर्यात्/ ततः च कैवल्यम् निवर्तते/
- ०८९.०१ सर्वान् अर्थान् अयम् आत्मन्^ः लभते इति नित्य-उपलब्धि-प्रसग़्गात् च इति/ योगज-
- ०८९.०२ धर्म-अनुगृहीत^इ नित्य^इ सुख^इ ज्ञानम् करिष्यति इति चेत् न युक्तम्/ तद्-क्षय^इ
- ०८९.०३ तद्-अभावात् यदा योगजः धर्मःÊक्षीनः भवति तदा अस्य किम् अनुग्राहकम्
- ०८९.०४ इति वाच्यम् योगज-धर्मः न क्षीयते इति चेत् न युक्तम्/
- ०८९.०५ उत्पत्ति-धर्मकस्य सर्वस्य अनित्य-भावात् सर्वम् उत्पत्ति-धर्मकम् अनित्यम् दृष्टम्
- ०८९.०६ इति/ नित्यः असौ योग-समाधि-हः ध्रमः इति चेत् योगज-समाधिजः च
- ०८९.०७ नित्यः च इति व्याहतम् नित्यम् ज्ञानम् इति चेत्/ न/ सुखवत् प्रमाण-
- ०८९.०८ अभावात् मुक्त-संसार-स्थयोः अविशेष-प्रसग़्गात् च/ सुख-दुःख-वेदन-पर्यायः च
- ०८९.०९ न स्यात् नित्यम् अयम् सुखम् उपलभेत ततः च मोक्ष-अर्थः प्रयासः व्यर्थः
- ०८९.१० स्यात् न च अयम् सुखम् जिहासति विवेक-हानस्य अशक्य-त्वात् दुःखम्
- ०८९.११ जिहासमानः सुखम् अपि जिहासति/ न च अयम् कदा चित् दुःखम् उपलभते
- ०८९.१२ इति कस्य हान-अर्थम् प्रवर्तते शरीर-आदि-प्रबन्धात् अप्रसग़्गः इति चेत् नित्यम्
- ०८९.१३ सुखम् उपलभते इति न अस्ति प्रसग़्गः यस्मात् शरीर-आदि^आः नित्य-सुखस्य उपलब्धि^अः
- ०८९.१४ प्रतिबन्धकाः भवन्ति इति न शरीर-आदीनाम् उपभोग-अर्थ-त्वात् नित्य-
- ०८९.१५ शरीर-आदि-प्रसग़्गात् च/ यथा मुक्तस्य नित्यम् सुखम् कल्प्यते एवम्
- ०८९.१६ शरीर-आदि^आः अपि नित्याः कल्पयितव्याः/ एवम् अस्य वैकल्यम्\चोर्{कैवल्यम्} साधीयः
- ०८९.१७ भवति शरीर-आदीनाम् नित्य-त्वम् दृष्ट-विरुद्धम् अशक्यम् कल्पयितुम् इति चेत्
- ०८९.१८ न सुखस्य अपि तर्हि अस्मद्-आदि^अः अदृष्ट-विरुद्धम् अनित्य-त्वम् शक्यम् कल्पयितुम्/
- ०८९.१९ प्रमाण-अभावात् इति उक्तम् तद् च न अस्ति कस्मात् इष्ट-अर्थ-अधिगम-अर्थ-त्वात्
- ०८९.२० इह अयम् लोकः प्रवर्तमानः इष्ट-अधिगम-अर्थम् प्रवर्तते प्रवर्तन्ते च मोक्षमाणाः
- ०९०.०१ तेषाम् अपि इष्ट-अधिगम-अर्थया प्रवृत्ति^आ भवितव्यम् सा इयम् प्रवृत्तिः
- ०९०.०२ नित्य-सुख^इ अर्थवती न अन्यथा इति/ न/ प्रवृत्ति-द्वैत-दर्शनात्/ द्वे प्रवृत्ती
- ०९०.०३ लोक^इ दृष्ट^इ इष्ट-अधिगम-अर्था अनिष्ट-हान-अर्था च/ तत्र इदम् पारिव्राज्यम् किम्
- ०९०.०४ इष्ट-अधिगम-अर्थम् आहो अनिष्ट-हान-अर्थम् इति सन्दिह्यते आगमात् इति चेत्
- ०९०.०५ आगमात् एतद् गम्यते मुक्तस्य आत्मनः नित्यम् सुखम् इति मुक्तः सुखिन्^ः भवति इति
- ०९०.०६ श्रूयते/ आगमःÊअपि एवम् विचारणीयः किम् अयम् नित्य^इन सुख^इन योगम् आह
- ०९०.०७ उत दुःख^इन आत्यन्तिक-वियोगम् आह इति/ दृष्टः च दुःख-अभाव^इ अपि सुख-शब्द-
- ०९०.०८ प्रयोगः बहुधा लोक^इ इति/ एवम् च ज्वर-आदि-वियोग^इ लौकिकाः व्याचक्षाणाः
- ०९०.०९ भवन्ति सुखिनः संवृत्ताः स्मः इति/ यदि पुनर् अयम् संचक्षाणकः
- ०९०.१० मोक्ष^इ नित्यम् सुखम् इति सुख-राग^इन प्रवर्तते न मुच्येत कस्मात् रागस्य
- ०९०.११ बन्धन-समाज्ञानात् बन्धन-समाज्ञातः रागः इति यदि अपि द्वेषात्
- ०९०.१२ प्रवर्तते दुःखम् हास्यामि इति तथा अपि न मुच्येत द्वेषस्य बन्धन-समाज्ञानात्
- ०९०.१३ इति राग-द्वेषौ हि बन्धनम् इति न प्रतिकूल-त्वात्/ अप्रतिकूलम्
- ०९०.१४ दुःख-हानम् भवति न पुनर् अयम् दुःखम् द्वेष्टि अद्विषन् च अयम् प्रवर्तमानः
- ०९०.१५ प्रतिकूलम् दुःख-हानम् अधिगच्छति/ चित्तम् विमुच्यते इति अन्ये राग-आदीनाम्
- ०९०.१६ तत्र सामर्थ्यात्/ यद् राग-आदि-वशम् चित्तम् आलम्बन-अन्तर-गति-अन्तर^सु उत्पद्यते
- ०९०.१७ न पुनर् आत्मनि राग-आदीनाम् सामर्थ्यम् अस्ति/ न/ अयन^इ \चोर्{अयत्नतः} तद्-सिद्धि^अः/ ये
- ०९०.१८ चित्तस्य अनुत्पादनम् विरोधम् वा अपवर्गम् इच्छन्ति तेषाम् अयन^इ \चोर्{अयत्नतः} सिद्धः
- ०९०.१९ मोक्षः किम् कारणम् जन्मनः विनाश-अर्थ-त्वात् जातम् निवश्यद् अयन^इ सिद्धम्\चोर्{अयत्न-सिद्धम्}
- ०९०.२० सन्तति^अः अनुत्पादः अपवर्गः इति चेत्/ न/ तस्य अशक्य-त्वात्/ सन्तति^अः
- ०९१.०१ उत्पादः न शक्यते कर्तुम्/ कार्य-कारण-भाव-प्रवाहस्य सन्तति-भावात्
- ०९१.०२ अनागत-अनुत्पादः क्रियते इति चेत् अनागत-अनुत्पादस्य विद्यमान-
- ०९१.०३ त्वात् किम् क्रियते इति सर्वथा न चित्तस्य अपवर्गः सिद्ध्यति इति कस्य
- ०९१.०४ तर्हि अपवर्गः यः अपवृज्यते कः पवृज्यते आत्मन्^ः/ अथ का अपवृक्तिः
- ०९१.०५ दुःख-आदिभिः वियोगः इति//\एन्द्[१-१-२२]
- ०९१.०६ प्रमेय-अनन्तरम् प्राप्तिः संसयस्य स्थानवतः लक्षण-वचनम् इति या
- ०९१.०७ प्रमेय-अनन्तरम् क्रम-प्राप्तिः सा अभिधीयते//
- ०९१.०८ \ष्[१-१-२३]{समान-अनेक-धर्म-उत्पत्ति^अः विप्रतिपत्ति^अः उपलब्धि-अनुपलब्धि-
- ०९१.०९ अव्यवस्थातः च विशेष-अपेक्षः विमर्शः संशयः}
- ०९१.१० समान-अनेक-धर्म-उत्पत्ति^अः इति सूत्रम्/ तत्र समान-धर्म-उत्पत्ति^अः अनेक-
- ०९१.११ धर्म-उत्पत्ति^अः विप्रतिपत्ति^अः च संशयः/ त्रिविधः एव संशयः इतर-पद-विशेषणात्
- ०९१.१२ भवति इति सूत्र-अर्थः/ \इन्त्[C]{तत्र विषय-स्वरूप-अनवधारण-आत्मकः प्रत्ययः संशयः} समान-धर्म-आदिभ्यः उत्पन्नः विषयस्य विषयस्य
- ०९१.१३ विशेषम् न अवधारयति यः सःÊसंशयः इति उच्यते/ प्रत्ययः न अवधारण-
- ०९१.१४ आत्मकः च इति व्याहतम् प्रत्ययस्य एतद् यद्वत् विषय-अवधारण-आत्मक-त्वम् न च इदम्
- ०९१.१५ विषय-स्वरूपम् अवधारयति प्रत्ययत्वम् व्याहतम् भवति न स्वरूप-प्रत्यायनात्
- ०९१.१६ स्वरूपस्य प्रतीयते न पुनर् अयम् विषय-स्वरूपम् अवधारयति अतः च
- ०९१.१७ संशयः प्रतीयते इति प्रत्ययः उच्यते/ समान-शब्दः साधारण-अर्थः
- ०९१.१८ समानस्य धर्म-उपपत्ति^अः साधारणस्य इति यावत्/ किम् पुनर् अत्र साधारणम्
- ०९१.१९ किम् गुणः आहो सामान्यम् इति/ यदि गुणः सः न साधारणः
- ०९१.२० कस्मात् एकद्-द्रव्य-वृत्ति-त्वात् प्रमाणस्य एक-द्रव्य-वृत्ति परिमाणम् तद्
- ०९१.२१ कथम् साधारणम् भविष्यति इति सामान्यम् अपि न युक्तम् द्रव्य-अवृत्ति-त्वात्
- ०९२.०१ न हि ऊर्ध्वत्वम् द्रव्य^इ वर्तते किम् तु गुण^इ/ न हि ऊर्ध्वत्वम् परिमाण^इ प्रवर्तमानम्
- ०९२.०२ सामान्यम् द्रव्य^इ संशयम् कर्तुम् अर्हति कस्मात् गुणस्य अवधारित-त्वात् यद्-वृत्ति
- ०९२.०३ सामान्यः सः अवधारितः इति न साधारण-अर्थस्य अन्यथा-व्याख्यानात्/ न
- ०९२.०४ ब्रूमः गुणः साधारणः इति/ न अपि सामान्यम् अपि तु सादृश्य-अर्थः/
- ०९२.०५ यावत् अहम् अर्थौ पूर्वम् अद्राक्षम् तयोः अर्थः धर्मः ऊर्ध्वत्व-लक्षणः वर्तते तेन धर्म^इन
- ०९२.०६ सदृशः अयम् धर्मः उपलभते इति तस्य उपपत्तिः अध्यवसायः यद् उक्तम् भवति
- ०९२.०७ सदृशस्य धर्मस्य उपलब्धि^अः तद् उक्तम् भवति समानस्य धर्मस्य उपपत्ति^अः इति
- ०९२.०८ यस्मात् पुनर् एवम् न उच्यते समान-धर्म-उपलब्धि^अः इति अयुक्तम् अपि यस्मात्
- ०९२.०९ गम्यते गम्यमानस्य अभिधानम् व्यर्थम् केन पुनर् एतद् गम्यते इति
- ०९२.१० विशेष-अपेक्षः इति वचनेन कथम् विशेषस्य अपेक्षा आकाग़्क्षा सा च अनुपलब्ध्यमान-
- ०९२.११ विशेष^इ युक्ता/ यदि च अयम् विशेषम् न पश्यति विशेष-अनुपलब्धि^अः
- ०९२.१२ गम्यते एवम् सामान्यम् पश्यति अथ पुनर् न अयम् सामान्यम् विशेषम्
- ०९२.१३ पश्येत् तदा विशेष-अपेक्षः इति व्यर्थम् वचनम् स्यात् अनेन सामर्थ्य^इन गम्यते
- ०९२.१४ सामान्यम् उपलभते इति/ अथ या उपलब्धि-पर्यायः एव उपपत्ति-शब्दः इति
- ०९२.१५ उपपत्तिः प्रमाण-गम्यता सा च उपलब्धिः यः पुनर् अनुपलभ्यमान-सद्भावः
- ०९२.१६ धर्मः सः अविद्यमानवत् भवति इति/ का पुनर् विद्यमानस्य ऐद्यमान^इन समानता
- ०९२.१७ प्रमाण-अनालम्बन-त्वात्/ अविद्यमानम् अपि प्रमाणस्य आलम्बनम् स्वतन्त्रम्
- ०९२.१८ न भवति तद् अपि अनुपलब्धि-लक्षण-प्राप्तम् इति विषय-शब्द^इन वा विषयिणम्
- ०९२.१९ प्रत्याह \चोर्{प्रति अयम् आह} समान-धर्म-उपपत्ति-शब्द^इन वा विषयिन्^ः प्रत्ययः विधीयते लौकिकम्
- ०९२.२० वा न्यायम् अनेन वाक्य^इन अवरुणद्धि इति यथा लोक^इ वक्तृ^आः भवन्ति/
- ०९३.०१ धूम^इन अग्निः अनुमीयते इति न च वाक्य^इ दर्शन-शब्दः श्रूयते/ अर्थ-
- ०९३.०२ प्रत्यायक-त्वात् न वाक्य^इ दर्शन-शब्दम् अनुजानाति धूमम् दृष्ट्वा अर्थ अग्निः अनुमीयते
- ०९३.०३ इति/ अव्यवच्छेद-हेतु^अः इति वक्तव्यम्/ यद् इदम् समान-धर्म-उपपत्ति^अः
- ०९३.०४ इति पदम् एतद् न व्यवच्छेद-हेतु^अः समान-धर्म-उपपत्ति^अः इति वक्तव्यम्/
- ०९३.०५ न हि केवला समान-धर्म-उपपत्तिः संशय-कारणम् अन्यथा कृतकत्व-आदिना
- ०९३.०६ अपि संशयः स्यात् समानम् कृतकत्वम् सर्व-अनित्यानाम् इति व्यवच्छेद-
- ०९३.०७ हेतु-त्वात् न भवति/ न/ समान-अर्थ-अपरिज्ञानात्/ व्यवच्छेद-हेतुः च भवति
- ०९३.०८ समानः च धर्मः इति न युज्यते व्यवच्छेद-हेतुः नाम विवक्षित-तद्-जातीय-
- ०९३.०९ वृत्ति-त्व^इ सति यः विजातीय-वृत्तिः सः व्यवच्छेद-हेतुः तस्य च समान-
- ०९३.१० अर्थ-ता न अस्ति/ समानः हि धर्मः यः विवक्षित-तद्-जातीय-वृत्ति-त्व^इ
- ०९३.११ सति अन्य-जातीय-वृत्तिः तस्मात् अव्यवच्छेद-हेतु^अः इति न वक्तव्यम्/
- ०९३.१२ सः अयम् साधारणः धर्मः उपलभ्यमानः संशय-हेतुः किम् केवलः इति न
- ०९३.१३ केवलः किम् तर्हि उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थिति^अः च/ यदि च उपलब्धि-अनुपलब्धी
- ०९३.१४ न व्यवस्थित^इ भवतः इति किम् एतावत्-मात्रम् साधनम् इति
- ०९३.१५ न इति उच्यते/ यदि विशेष-आकाग़्क्षा भवति समान-धर्मम् उपलभते/ उपलब्धि-
- ०९३.१६ अनुपलब्धी न व्यवतिष्ठेते/ इदम् तु यावान् इदन्तया वा विशेष-
- ०९३.१७ आकाग़्क्षायाम् च सत्याम् अर्थ-सन्देहः भवति इति/ किम् इदम् समस्तम् कारणम्
- ०९३.१८ असमस्तम् वा समस्तम् इति ब्रूमः/ यदि समान-धर्म-उपपत्ति^अः इति केवलम्
- ०९३.१९ उच्यते/ उपलब्ध-विषयस्य अपि सामान्यतः उपलब्धिः अस्ति इति तस्य
- ०९३.२० अपि संशयः स्यात्/ यदि पुनर् उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थितिः च संशयः
- ०९३.२१ इति एतावत् उच्येत अनुपलब्ध-सामान्यस्य अपि क्व चित् उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्था
- ०९३.२२ अस्ति इति संशयः स्यात्/ विशेष-अपेक्षः इति एतावति च उच्यमान^इ अनुपलब्ध-
- ०९४.०१ सामान्यस्य अपि क्व चित् विशेष-स्मृतिः अस्ति इति संशयः स्यात्/ एवम् समान-
- ०९४.०२ धर्म-उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थितिः च इति पद-द्वय^इ अपि नौ-यान-प्रेग़्ख-आदि-गतस्य
- ०९४.०३ न भवति संशयः/ एवम् उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थातः विशेष-अपेक्षः इति
- ०९४.०४ पद-द्वय^इ विधीयमान^इ अन्यत्र अपि अनुपलब्धि^अः अर्थ^इ संशयः स्यात्/ समान-धर्म-उपपत्ति^अः
- ०९४.०५ विशेष-अपेक्षः इति च उच्यमान^इ समान-दर्शन^इ सति अपि विशेष-आकाग़्क्षायाम्
- ०९४.०६ सत्याम् उपलब्धि-अनुपलब्धिऒः व्यवस्थानात् भवति संशयः/ यदा अयम् द्रष्टृ पूर्वम्
- ०९४.०७ सामान्य-विशेषवन्तम् उपलभते तत्र च उपलब्धि-अनुपलब्धी व्यवतिष्ठेते सः अयम्
- ०९४.०८ द्रष्टृ तस्मात् स्थानात् यदा अपैति ततः अस्य अपगमात् विप्रकर्षात् निमित्तात्
- ०९४.०९ अल्प-विषय-विशेषाः न आभासन्ते महा-विषयम् सामान्यम् आभासते उपलब्धि-
- ०९४.१० अनुपलब्धी पुनर् व्यवतिष्ठेते विशेष-अनुस्मृतिः च अस्ति न च सन्दिह्यते
- ०९४.११ तस्मात् एक-द्वि-पद-पर्युदास^इन समस्तम् लक्षणम् उच्यते इति/ समान-धर्म-उपपत्ति^अः
- ०९४.१२ उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थातः च विशेष-अपेक्षः इति च एक-पद-पर्युदासः
- ०९४.१३ कृतः/ समान-धर्म-उपलब्धि^अः उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थातः च समान-धर्म-उपपत्ति^अः
- ०९४.१४ विशेष-अपेक्षः इति च उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थातः विशेष-अपेक्षः
- ०९४.१५ इति च द्वि-पद-पर्युदासः कृतः/ समस्त-पद-परिग्रह^इन यस्मात् समान-
- ०९४.१६ धर्म-उपलब्धि^अः उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थातः च विशेष-अपेक्षः विमर्शः संशयः
- ०९४.१७ इति आह/ तेन ज्ञापयति समस्तम् एतद् लक्षणम् इति/ विमर्शः इति
- ०९४.१८ नाना-अर्थ-अवमर्शणम् विमर्शः/ उभौ अर्थौ मृशति इव संशीतिः संशयः
- ०९४.१९ भाव-साधनम्/ करण-साधनम् वा/ संशय्यते अनेन आत्मन्^ः सुप्तः इव
- ०९४.२० भवति कः उपमा-अर्थः अर्थ-अनवधारणम् उपमा-अर्थः/ एतेन अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः
- ०९४.२१ विप्रतिपत्ति^अः च इति व्याख्यातम्/ कः अतिदेश-अर्थः यथा आद्य-पद^इ त्रि-पद-
- ०९५.०१ परिग्रह^इन एक-पद^इ द्वि-पद-परित्यागः कृतः/ तथा आद्य-अनन्तरयोः अपि
- ०९५.०२ द्रष्टव्यम् इति/ अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः संशयः इति/ अनेकस्य अनेकः च धर्मः
- ०९५.०३ इति चेत् अनेकस्य धर्मः अनेक-धर्मः/ अनेकस्य द्रव्य-गुण-कर्म-लक्षणस्य
- ०९५.०४ संयोगजत्वम् धर्मः अनेकः च धर्मः संयोगजत्व-निर्गुणत्व-निष्क्रियत्व-क्षणिकत्वानि
- ०९५.०५ शब्द^इ तद् एवम् अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः संशयः इति चेत् तद् अयुक्तम्
- ०९५.०६ समान-धर्म-उपपत्ति^अः इति अत्र चरित-अर्थ-त्वात्/ समान-धर्म-उपपत्ति^अः इति अनेन एव
- ०९५.०७ यः च एकोनेक-वृत्तिः च अनेक-वृत्तिः सः लभ्यते इति चरित-अर्थ-त्वात्/ न
- ०९५.०८ पुनर् अनेक-धर्म-अभिधान^इन प्रयोजनम् अस्ति इति/ अथ अनेक-धर्म-शब्दस्य कः अर्थः
- ०९५.०९ असाधरणः धर्मः कथम् पुनर् असाधारणः धर्मः अनेक-धर्मः इति अनेन
- ०९५.१० समान-पद^इन अभिधीयते समान-असमान-जातीय-विशेषक-त्वात् समान-
- ०९५.११ असमान-जातीयम् च अनेकम् तस्मात् विशेषकः धर्मः अनेकस्मात् विशेषः अनेक-
- ०९५.१२ धर्मः इति तस्य वा अनेकस्य धर्मः यथा स्वम् सः अयम् अनेक-धर्मः इति/
- ०९५.१३ एक-अनेक-प्रत्यय-हेतुः वा धर्मः अनेक-धर्मः यतः एव प्रत्ययः भवति इदम् एकम्
- ०९५.१४ अनेकम् इति/ तत्र एक-प्रत्यय-हेतुः अभेदः/ अनेक-प्रत्यय-हेतुः धर्मः विशेषः
- ०९५.१५ यथा शब्दस्य विभागजत्वम्/ सामान्य-विशेष-समवाय^भ्यः शब्दस्य
- ०९५.१६ सत्-आदिना विशेष^इन निर्भक्तस्य तस्मिन् तु द्रव्यम् गुणः कर्मन् वा इति विभागजत्वात्
- ०९५.१७ संशयः/ न हि द्रव्य-गुण-कर्मणाम् अन्यतमम् विभागात् जायमानम्
- ०९५.१८ दृष्टम् सर्वत्र असम्भवात् विभागजत्वम् संशयम् करोति सर्वतः व्यावृत्ति^अः
- ०९५.१९ इति/ ननु च विभागजः विभागः विद्यते गुणः/ अनभ्युपगत-
- ०९५.२० विभागज-विभागस्य एतद् एवम् भवति/ यः पुनर् अनभ्यूपगत-विभागज-विभागः
- ०९५.२१ तस्य अयम् निर्णय-हेतुः गुणः शब्दः विभागजत्वात् विभागज-विभाग-वत्
- ०९५.२२ इति/ अस्तु वा तस्य अपि विभागज-विभाग-असमवायि-कारण-त्वात्
- ०९६.०१ विभागज-विभाग-असमवायि-कारणः शब्दः न अन्यः पदार्थः इति/ तद् एवम्
- ०९६.०२ विभगजत्वम् विभागज-विभाग-असमवायि-कारण-त्वम् न ते \चोर्{न ऋते}शब्दात् भवति इति
- ०९६.०३ सर्वतः व्यावृत्तः संशय-हेतुः तुल्य-जातीय^सु अर्थ-अन्तर-भूत^सु विशेषस्य
- ०९६.०४ उभयथा दृष्ट-त्वात् इति/ समान-धर्म-उपयोगात् वा असमान-अनेक-धर्मः भवति/
- ०९६.०५ यद् वा द्वयस्य अपि संशय-कारण-त्व^इन उपनीतस्य समान-धर्मस्य असमानस्य च
- ०९६.०६ समानस्य धर्मस्य उपयोगात् अनुपयुक्तः असमानः सः अनेक-शब्दस्य विषय-
- ०९६.०७ विशेष^इ इति/ कस्मात् पुनर् एकम् एव न उच्यते समान-असमान-धर्म-उपपत्ति^अः
- ०९६.०८ इति न एवम् शक्यम् अभिधातुम् अनेकस्मात् व्यावृत्तः यः धर्मः इति अयम्
- ०९६.०९ विग्रहः न लभ्यते लाघवम् वा प्रयोजनम् एक-अक्षर-अपचयात् लाघवम्
- ०९६.१० प्रयोजनम् आश्रित्य अभिधानम् वा/ यदि अनेक-धर्म-अर्थः असाधारण-अर्थः असाधारणः
- ०९६.११ च धर्मः संशय-कारणम् इति/ न इदम् निरात्मकम् जीवत्-शरीरम् अप्राण-
- ०९६.१२ आदिमत्-त्व-प्रसग़्गात् इति अयम् अपि असाधारण-त्वात् संशय-हेतुः प्राप्तः न एषः दोषः
- ०९६.१३ यथा एव साधारणः धर्मः संशय-हेतुः इति न अन्वयिनः साधारण-त्व^इ सति
- ०९६.१४ संशय-हेतु-त्वम् भवति/ अन्वय-व्यभिचारात् एवम् व्यतिरेकिणः अपि सति असाधारण-
- ०९६.१५ त्व^इ सति व्यभिचार-अव्यभिचारौ संशय-निर्णय-हेतू/ यः व्यभिचारी सः
- ०९६.१६ संशय-हेतुः यः अव्यभिचारी सः निर्णय-हेतुः इति यदि तर्हि उभयोः व्यभिचारि-
- ०९६.१७ त्वात् संशय-हेतु-त्वम् ननु असमान-धर्म-उपपत्ति^अः इति अनेन एव गतम् एतद् गत-अर्थ-त्वात्
- ०९६.१८ न संशय-हेतु-त्व^इन अयम् पृथक् \इन्त्[C]{उपाधेयम्}/ सत्यम्/ व्यभिचारिताम् अन्तरेण न अन्य^इन
- ०९६.१९ न संशय-कारणम् अपि तु व्यभिचारितायाम् सत्याम् विधीयमान^इ व्यभिचारः
- ०९६.२० प्रतिषिध्यमान-व्यभिचारः च इति भेदः समान-धर्म-उपपत्ति^अः इति अनेन विधीयमान-
- ०९६.२१ व्यभिचारः उपदिश्यते विभागज-त्वात् इति अनेन प्रतिषिध्यमान-व्यभिचारः
- ०९६.२२ इति एतावता पृथक्-अभिधानम्/ नज़ः पर्युदास-विषय-त्वात्
- ०९७.०१ अव्यभिचारि-धर्म-द्वय-उपनिपातः अनेक-धर्मः इति के चित्/ एके तु अनेक-धर्मः
- ०९७.०२ इति अन्यथा व्याचक्षते एकस्मात् अन्यः अनेक-धर्मः इति/ एवम् च विरुद्ध-अव्यभिचारि-
- ०९७.०३ धर्म-द्वय-उपनिपातः लभ्यते यम् प्रति तर्कम् आहुः सः च संशय-
- ०९७.०४ हेतुः यथा श्रावणत्व-कृतकत्व^इ शब्दस्य इति/ तद् अयुक्तम्/ असम्भवात्/
- ०९७.०५ न हि अव्यभिचारिणौ विरुद्धौ एकस्मिन् अर्थ^इ धर्मौ सम्भवतः वस्तुनः
- ०९७.०६ द्वैरूप्य-असम्भवात् यदि उभौ अव्यभिचारिणौ स्याताम् एकतमम् वस्तु द्वि-आत्मकम्
- ०९७.०७ भवेत् न च एतद् अस्ति तस्मात् न उभौ अव्यभिचारिणौ इति/ न च अयम् प्रयोगः
- ०९७.०८ युक्तः/ कथम् इति/ यदि तावत् अयम् प्रयुग़्क्ते यथा प्रयुक्त^इ नः हेतुः
- ०९७.०९ तथा अयम् अपि इति/ प्रसिद्ध^इन व्यपदेशाः भवन्ति इति सिद्धम् सर्वस्य अहेतु-त्वम्
- ०९७.१० विरुद्ध-अर्थ-प्रतिपत्ति-बाधित-त्वात् उत्तरस्य अनभिधानम्/ अथ एवम् क्रियते
- ०९७.११ यथा एव द्वितीयम् अनुमानम् न भवति तथा प्राक्तनम् अपि इति एवम् प्रतिपन्नम्
- ०९७.१२ द्वितीय-अनुमानस्य असाधक-त्वम् अत्र विरुद्ध-धर्मौ एकत्र सम्भवतः इति
- ०९७.१३ सम्भवात् न विरुद्धौ/ कः च विरुद्ध-अर्थः किम् सह-असम्भवः आहो विरुद्ध-अर्थ-
- ०९७.१४ साधक-त्वम् अथ स्वरूपम् इति/ यदि सह-असम्भवः सः न अस्ति दर्शनात्/
- ०९७.१५ अथ विरुद्ध-अर्थ-साधक-त्वम् विरोधः तद् अपि न युक्तम् वस्तुनः द्वि-आत्मक
- ०९७.१६ त्व-असम्भवात् यदि विरुद्ध-अर्थ-साधक-त्वम् अनयोः धर्मयोः भवेत् एकम् वस्तु
- ०९७.१७ द्वि-आत्मकम् आपद्येत/ अथ स्वरूपम् अनयोः विरुद्धम् इति न किम् चित् बाधितम्
- ०९७.१८ भवति यस्मात् कृतकत्वम् न श्रावणत्वम् श्रावणत्वम् वा न कृतकत्वम् तस्मात् न
- ०९७.१९ संशयः इति/ उपेत्य वा विरोधम् यदि विरुद्ध-अर्थाभ्याम् कृतकत्व-श्रावणत्वाभ्याम्
- ०९७.२० शब्द^इ संशयः क्रियते विशेष-दर्शनात् उपजातः कस्य दर्शनात् निर्वर्तते
- ०९७.२१ न हि विशेष-दर्शन^इ सति विशेष-आकाग़्क्षा भवति यथा उपलब्ध-
- ०९७.२२ सामान्यस्य विशेष-आकाग़्क्षा भवति/ प्रत्यक्षतह् निवर्तिष्यते इति चेत्/
- ०९८.०१ न/ यः अनुमानाभ्याम् सन्निपाताभ्याम् अर्थ^इ संशयः सः प्रत्यक्षात् निवर्तिष्यते
- ०९८.०२ इति/ तद् न युक्तम्/ प्रत्यक्ष-अविषय-त्वात्/ न अयम् अर्थः प्रत्यक्ष-विषयः
- ०९८.०३ इति/ किम् शब्दः अनित्यः वा इति/ आगमात् निवर्तिष्यते इति चेत्/ न/
- ०९८.०४ आगमस्य च विचार्यमाण-त्वात् आगमः एव अयम् विचार्यते किम् शब्दः
- ०९८.०५ नित्यः अथ अनित्यः इति/ न च अयम् प्रत्यक्ष-विषयः न आगम-विषयः अनुमानाभ्याम्
- ०९८.०६ च अन अयम् परिच्छेत्तुम् शक्यते सः अयम् अनिवर्त्यः संशयः प्राप्तः/ भवतु
- ०९८.०७ किम् नः बाध्यते कथम् न बाध्यते/ यदा वस्तु-अन्तर-परिच्छेदकम् अनुमानम्
- ०९८.०८ न भवति यथा अनित्या बुद्धिः कृतकत्वात् इति इदम् खलु कृतकत्वम्
- ०९८.०९ शब्द^इ दृष्टम् सः च अनवधारित-स्वभावः नित्यः अनित्यः इति/ तत्र च उपलभ्यमानम्
- ०९८.१० कृतकत्वम् अन्यत्र बुद्धि-आदि^इ शंशय-हेतुः इति सर्वम् अनुमानम्
- ०९८.११ अनित्यत्व-साधनम् न स्यात् सर्वम् च अनुमानम् अयम् न्यायः बाधते इति यः च
- ०९८.१२ न्यायः अनुमान-मूलम् उच्छिनत्ति न अयम् न्यायः बाधितुम् युक्तः नित्य-असम्भवात्
- ०९८.१३ न अयम् अस्मात् न्यायः बाधते यस्य नित्यम् किम् चित् अस्ति तस्य विरुद्ध-
- ०९८.१४ अव्यभिचारिन्^ः भवति/ अस्माकम् तु पक्ष^इ नित्यम् किम् चित् न अस्ति इति/ न/
- ०९८.१५ बाध-अपरिज्ञानात् न भवता बाध-विषयः अवलोकितः किम् तु नित्यम्
- ०९८.१६ अस्माकम् न अस्ति इति एतावत्-मात्र^इन परपक्ष^इ दोषः अभिधीयते भवताम् अपि
- ०९८.१७ पक्ष^इ विरुद्ध-अव्यभिचारिन्^ः कृत-अवकाशः कथम् सप्रतिघम् विज्ञानम् सत्त्वात्
- ०९८.१८ रूप-वत् इति एकः अप्रतिघम् विज्ञानम् स्वरूप-त्वात् वेदना-वत् इति अपरः/ तद् एवम्
- ०९८.१९ अव्यभिचारि-धर्म-द्वय-उपनिपातात् न सप्रतिघम् न अप्रतिघम् सिद्ध्येत् तस्मात्
- ०९८.२० अपन्यायः अयम् विरुद्धयोः च धर्मयोः सन्निपातात् शब्द^इ संशयः इति/
- ०९८.२१ धर्मयोः सातत्यात् अभिलाप-अनुपपत्तिः न अयम् अतद्-धर्मा कदा चित् अपि
- ०९८.२२ शब्दः उपलभ्यते सततम् तु तद्-धर्मा भवति श्रावणः कृतकः च इति
- ०९९.०१ अभिलापः न स्यात् नित्यः अनित्यः इति/ न हि कदा चित् अयम् द्रष्टृ
- ०९९.०२ एकस्मिन् वस्तुनि स्थाणु-पुरुष-धर्मौ उपलभमानः शक्नुयात् वक्तुम् स्थाणुः वा
- ०९९.०३ पुरुषः वा/ न एवम् भविष्यति इति व्याहतम् उच्यते/ ननु च भवता अभिधीयते
- ०९९.०४ नित्यः इति मया अपि अभिधीयते अनित्यः इति कथम् न अभिलप्यते
- ०९९.०५ सह् अयम् विरुद्ध-अव्यभिचारि-न्यायः विचर्यमाणः सर्वथा अनुमानम् बाधते
- ०९९.०६ इति अलम् अनेन/ अथ कृतकत्व-श्रावणत्व^इ सहित^इ हेतू भवतः इति
- ०९९.०७ तथा अपि कृतकत्व-श्रावणत्व^इ सहित^इ न वैभागजत्वात् भिद्येते यथा एव
- ०९९.०८ विभागजत्वम् अन्य-अविऋत्ति-त्वात् असाधारणम् शब्द^इ संशयम् करोति तथा कृतकत्व-
- ०९९.०९ श्रावणत्व^इ अपि शब्द-वृत्ति-त्वात् अन्यत्र असम्भवात् संशय-हेतू भवतः
- ०९९.१० सः अयम् असाधारणः एव न धर्म-अन्तरम् तद्-ग्रहण^इन एव सग़्गृहीतः इति तस्मात्
- ०९९.११ एकस्मात् अन्यः धर्मः अनेक-धर्मः इति वक्तव्यम् इति/ यदा पुनर् एवम्-भूतौ
- ०९९.१२ धर्मौ एकस्य वस्तुनः भवतः तदा तेन उपलब्ध्वा तस्य वस्तुनः किम्
- ०९९.१३ प्रतिपत्तव्यम् तद तयोः एव धर्मयोः सामर्थ्य-अधिगति^इ यत्नः कर्तव्यः
- ०९९.१४ न उभौ एतौ साधन^इ कतरः अत्र साधनम् कतरः च असधनम् इति सामर्थ्य-
- ०९९.१५ अधिगम^इ यत्नः करणीयः इति/ यत्नः च क्रियमाणः अनित्य-साधन^सु एव अवतिष्ठते
- ०९९.१६ कुतः नित्यत्वस्य प्रमाण-बाधित-त्वात् तद् च उपरिष्टात् वक्ष्यामः/
- ०९९.१७ तद् एवम् व्यवस्थितम् एतद् अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः असाधारणात् धर्मात् संशयाः
- ०९९.१८ इति विप्रतिपत्ति^अः संशयः इति व्याहत-अर्थ-प्रवादः विप्रतिपत्ति-
- ०९९.१९ शब्दस्य अर्थः व्याहत-अर्थ-प्रवाद-विषय-त्वम् उपलभमानस्य उपलब्धि अनुपलब्धिऒः च
- ०९९.२० अव्यवस्थान^इ सति तद्-गत-विशेष-अर्थ-स्मृति^इ सत्याम् संशयः भवति इति/
- ०९९.२१ तत्र समानः अनेकः च धर्मः ज्ञेय-स्थः उपलब्धि-अनुपलब्ध्य़् पुनर् ज्ञातृ-स्थ^इ इति
- ०९९.२२ भाष्यम्/ तत्र उपलब्धि-अनुपलब्धिऒः तावत् पृथक् संशय-कारण-त्वम् न भवति
- १००.०१ इति चर्च्चितम् एतद्/ समानः अनेकः च धर्मः ज्ञेयस्य इति एतद् अपि न
- १००.०२ बुद्ध्यामहे/ किम् अत्र धर्मः संशय-कारणम् अथ ज्ञानम् इति/ न धर्मः
- १००.०३ संशय-कारणम् इति अनेकधा समर्थितम्/ समान-अनेक-धर्म-ज्ञानम् तु संशय-
- १००.०४ कारणम् तद् च ज्ञातृ^इ वर्तते इति न अस्ति भेदः/ समान-अनेक-धर्मयोः तु
- १००.०५ पृथक्-अभिधानम्\चोर्[एद्]{पृथक्-अभिधाने} उक्तम् प्रयोजनम् विधीयमान-प्रतिषिध्यमान-धर्म-भेदात्
- १००.०६ इति/ विप्रतिपत्ति^अः इति अयम् वक्तृ-गतः संशय-हेतुः/ के अत्र सम्यच्-प्रतिप्तन्नाः
- १००.०७ के मिथ्या इति श्रोतृ^अः सन्देहः भवति एतावता भेद^इन पृथक्-अभिधानम्/
- १००.०८ समान-धर्मः सः एव अयम् इति चेत् समान-धर्म-उपपत्ति^अः विशेष-अपेक्षः
- १००.०९ विमर्शः च प्रतिपत्ति^अः च इति सर्वः एव अयम् समान-धर्मः अभिधीयते तस्मात् वैयर्थ्यात्
- १००.१० पृथक्-अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः विप्रतिपत्ति^अः च इति न प्रयोजनम् अस्ति/
- १००.११ अतः एवम् वक्तव्यम्/ समान-धर्म-उपपत्ति^अः विशेष-अपेक्षः विमर्शः संशयः इति
- १००.१२ न सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात् सूत्र-अर्थम् अपरिज्ञाय एतद् देश्यते/ यथा च भेदः
- १००.१३ समान-अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः विप्रतिपत्ति^अः च इति तथा वर्णितम्/ अपरे पुनर्
- १००.१४ समान-धर्म-उपपत्ति-आदिभिः पदैः पृथक् पज़्च-विधम् संशयम् वर्णयन्ति/
- १००.१५ समान-धर्म-उपपत्ति^अः विशेष-अपेक्षः विमर्शः संशयः इति एवम् शेष^सु पद^सु
- १००.१६ तद् न युक्तम् उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थायाः पूर्व-पद-विशेषण-त्वात् समान-
- १००.१७ धर्म-उपपत्ति^इ सत्याम् उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थायाम् च सत्याम् विशेष-अपेक्षः
- १००.१८ विमर्शः संशयः इति सूत्र-अर्थः/ एवम् अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः विप्रतिपत्ति^अह् च इति
- १००.१९ वाच्यम्/ तस्मात् न उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्था पृथक् संशय-कारणम् इति/
- १००.२० उपलब्धि-अनुपलब्धिऒः द्वैविध्यात् संशयः न युक्तः कुतः लोक-विरोधात्
- १०१.०१ उपलब्धि-अनुपलब्धिऒः द्वैविध्यात् संशयः भवति इति ब्रुवाणः लोकम् बाधते/
- १०१.०२ कथम् इति यद् किम् चित् अयम् उपलभते सर्वत्र अस्य संशयः न\चोर्[एद्]{संशय^इन} भवितव्यम्/
- १०१.०३ किम् कारणम् उपलभ्यमानम् द्वेधा भवति/ उपलब्धिऒः द्वैविध्यात् तु यः
- १०१.०४ संशयः भवति इति तस्य कुतः निवृत्तिः विशेष-दर्शनात् निवर्तते इति
- १०१.०५ चेत् विशेष^सु अपि एवम् ये एते विशेषाः उपलभ्यन्ते किम् एते सन्तः आहो असन्तः
- १०१.०६ इति यावत् उपलब्धि-द्वैविध्यात् संशयः इति अनिवर्त्यः स्स्ंशयः/ एवम् अनुपलब्धि-
- १०१.०७ द्वैविध्य^इ अपि वक्तव्यम् न च अस्य क्व चित् समाश्वासः स्यात्/ यदा अयम्
- १०१.०८ अपवरक-आदि^इ सर्प-आदीम् उपलभते तदा सर्प-वत् तद्-वेश्मन् उत असर्प-वत् इति
- १०१.०९ संशयः अयम् अपि संशयः अनिवर्त्यः एव इति सर्वत्र आश्वासः न स्यात्/ येषाम् च
- १०१.१० पज़्च-विधः संशयः इति सूत्र-अर्थः तैः अस्य कारण-कृतः भेदः वक्तव्यः
- १०१.११ स्वभाव-कृतः वा/ तद् यदि कारण-कृतः न पज़्च-विधः अनेक-रूपः संशयः
- १०१.१२ इति प्राप्तम्/ अथ स्वभाव-भेदात् स्वभाव-भेदस्य असम्भवात् एक-रूपः
- १०१.१३ संशीतिः संशयः इति/ तस्मात् पज़्च-विधः संशयः इति न सूत्र-अर्थः
- १०१.१४ समान-धर्म-ग्रहणात् न संशयः धर्मि-विषय-त्वात् यद् इदम् उच्यते समान-धर्म-
- १०१.१५ उपपत्ति^अः संशयः इति/ तद् अयुक्तम्/ धर्मि-विषय-त्वात्/ न हि समान^इ
- १०१.१६ धर्म^इ उपलब्ध^इ धर्मिणि संशयः (न) युक्तः ध्रम-धर्मिणोः भेदात्/ न हि
- १०१.१७ गवि दृष्ट^इ अश्व^इ संशयः (धर्मिणः च अदृष्ट-त्वात्/ न अनुपलब्ध^इ न निर्णीत^इ
- १०१.१८ संशयः भवति इति च व्याघातः/ धर्म-धर्मि-भावात् संशयः इति एके/
- १०१.१९ एके तावत् परिहारम् ब्रुवते धर्म^इ दृष्ट^इ धर्मिणि संशयः) धर्म-
- १०१.२० धर्मि-भाव-अनुपपत्ति^अः न हि धर्म-धर्मि-भाव^इन नानात्वम् निवर्तते/ अथ
- १०२.०१ धर्म-धर्मि-भाव^इ नियामकः इच्छा-आदि-सूत्रम् तर्हि व्याहन्यते कथम् इति
- १०२.०२ इच्छा-आदि^आः प्रतिसन्न्धानात् आत्मानम् गमयन्ति इति सूत्र-अर्थः/ तत्र परः
- १०२.०३ प्रत्यवस्थितः कार्य-कारण-भावात् प्रतिसन्धानात् इति न नानात्वस्य
- १०२.०४ अबधानात्\चोर्[C,ं]{अबाधनात्} इति अनेन निवर्त्यते/ इह पुनर् भवता धर्म-धर्मि-भावात् इति
- १०२.०५ पुनर् ब्रुवताम् नानात्वम् एव धर्म-धर्मि-भाव-विशिष्टम् नियामकम् उच्यते इति
- १०२.०६ शक्नुयात् परः अपि वक्तुम् कार्य-कारण-भावः नियामकः इति तस्मात् अपव्याख्यानम्
- १०२.०७ एतद् धर्म-धर्मि-भावात् संशयः इति/ अथ समान-धर्म-उपलब्धि^अः
- १०२.०८ अन्यस्मिन् उपलब्ध^इ धर्मिणि संशयः भवति इति कः परिहारः/
- १०२.०९ अयम् परिहारः बहुव्रीहिः समासः अतः धर्मिणः अभिधानम् समान-
- १०२.१० धर्म-उपपत्ति^अः इति अनेन पद^इन बहुव्रीहि-समास^इ धर्मिन्^ः एव व्यपदिश्यते कथम्
- १०२.११ समासः धर्मः यस्य सः भवति समान-धर्मन् समान-धर्मणः उपपत्तिः
- १०२.१२ समान-धर्म-उपपत्तिः किम् उक्तम् भवति समान-धर्मवतः धर्मिणः दर्शनात्
- १०२.१३ इति/ विशेष-अपेक्षः विमर्शः संशयः इति विशेष-अपेक्षः विशेष-स्मृति-
- १०२.१४ अपेक्षः इति/ अथ सा विशेष-स्मृतिः किम् विशेष-विषया उत अन्य-विषया इति
- १०२.१५ यः असौ संशयस्य विषयः तम् समान-धर्माणम् उपलभते तस्य अयम् विशेषान्
- १०२.१६ अनुस्मरति उत अन्यस्य इति/ यदि तावत् तस्य तद् न युक्तम् तद्-विशेषाणाम्
- १०२.१७ क्व चित् अननुभवात् सः अर्थः पूर्वम् उपलब्ध-विशेषः तद्-गतान् विशेषान् अनुस्मरति
- १०२.१८ इति युक्तम् तद्-विशेषाणाम् अनुभूत-त्वात् यदा पुनर् अयम् अनुपलब्ध-विशेष^इ
- १०२.१९ सामान्य^इ उपलभ्यमानः सन्दिह्यते तत्र विशेष-अनुस्मृतिः कथम् तद्-विशेषाणाम्
- १०२.२० अनुभूत-त्वात् इति/ न/ सामान्य-वचन-त्वात्/ विशेष-अपेक्षः इति
- १०३.०१ सामान्य-वचनम् पुनर् अनेन अवधार्यते तस्य वा अन्यस्य वा इति यदा तद्-गताः
- १०३.०२ विशेषाः सुसुमूर्षिताः भवन्ति तदा अनुभूत^सु विशेष-स्मृतिः यदा तु अनुपलब्ध-
- १०३.०३ पूर्व^इ संशयः तदा सादृश्यात् अन्य-गतान् विशेषान् सुस्मूर्षते एवम्
- १०३.०४ तावत् व्यवस्थित^इ त्रि-विधः संशयः इति/ अनेन च संशय-लक्षण^इन यानि
- १०३.०५ अन्यानि विरुद्धानि तानि अपि संगृहीतानि/ यथा काश्यपीयम्/
- १०३.०६ सामान्य-प्रत्यक्षात् विशेष-अप्रत्यक्षात् विशेष-स्मृति^अः च संशयः इति/ अस्य अर्थः
- १०३.०७ सामान्य-प्रत्यक्षात् इति सामान्यवतः प्रत्यक्षात् इति विशेष-अप्रत्यक्ष-त्वम्
- १०३.०८ अव्यवस्थित-विशेष-त्वम् न अस्य विशेषाः व्यवस्थिताः इति विशेष-स्मृति^अः च संशयः
- १०३.०९ इति समानम्/ कथम् पुनर् अनेन सूत्र^इन असाधारणः लभ्यते इति
- १०३.१० लभ्यते च व्यभिचारि-त्वात् व्यभिचारिन्^ः साधारणः तद् च असाधारण^इ
- १०३.११ अपि व्यभिचारि-त्वम् अस्ति इति लभ्यते/ अनेक-धर्म-उपपत्तिः तर्हि पृथक् न
- १०३.१२ पठितव्या अन्वय-व्यतिरेक-भेद-विवक्षायाम् पृथक्-अभिधानम् पुनर् संशय-
- १०३.१३ कारण-भेद-विवक्षया इति/ ये तु अत्र विशेष-अप्रत्यक्षात् विशेष-अस्मृति^अः\चोर्[C,ं]{विशेष-स्मृति^अः च इति पदयोः
- १०३.१४ पौनरुक्त्यम् वर्णयन्ति/ सामान्य-प्रत्यक्षात् विशेष-स्मृति^अःअ च संशयः इति अभिधीयमान^इ
- १०३.१५ किल गम्यते एतद् विशेष-अप्रत्यक्षात् इति न हि कः चित् विशेषान्
- १०३.१६ प्रत्यक्षान् स्मरति/ तद् न/ सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात्/ न अयम् सूत्र-अर्थः
- १०३.१७ विशेषाणाम् अप्रत्यक्ष-त्वम् इति/ अपि तु अव्यवस्थित-विशेषवत्-त्वम् विशेष-अप्रत्यक्ष-
- १०३.१८ त्वम् इति अतः न अयम् दोषः इति/ अन्ये तु संशय-लक्षणम् अन्यथा व्याचक्षते/
- १०३.१९ साधर्म्य-दर्शनात् विशेष-उपलिप्सु^अः विमर्शः संशयः इति/ तैः अपि साधर्म्यस्य
- १०३.२० अवधारित-त्वात् संशयस्य विषयह् वक्तव्यः/ धर्मिन्^ः इति चेत् ननु उक्तः संशयस्य
- १०४.०१ विषयः धर्मिन्^ः सत्यम् उक्तः न पुनर् युक्तः कथम् न युक्तः यदि तावत् धर्म-
- १०४.०२ व्यतिरिक्तम् धर्मिणम् अभ्युपैति व्याहतम् भवति/ धर्म-धर्मिणोः च नानात्व०
- १०४.०३ अभ्युपगम^इ धर्मस्य अवधृत-त्वात् धर्मिणः च अदृष्ट-त्वात् न हि अन्यस्मिन् दृष्ट^इ
- १०४.०४ अन्यत्र संशयः भवति/ अथ अपि अस्मद्-दिशा साधर्म्य-अभिधान^इन धर्मिन्^ः एव उच्येत
- १०४.०५ तद् न युक्तम् सधर्मणः भावः साधर्म्यम् साधर्म्यम् इति च भाव-अभिधान^इन
- १०४.०६ धर्मः अभिधीयते न धर्मिन्^ः न च युक्तः अन्यस्य दर्शनात् अनयत्र संशयः इति/
- १०४.०७ अथ अर्थ-अन्तर-भावम् न अभ्युपैति तथा अपि साधर्म्यस्य अवधृत-त्वात् क्व संसयः
- १०४.०८ इति/ यदि च अयम् धर्मिणम् न उपलभते कस्य अयम् विशेषम् उपलिप्सेत/
- १०४.०९ न हि साधर्म्यस्य विशेषाः सम्भवन्ति इति/ अथ सामान्यवतः विशेषाः
- १०४.१० इति तद् न तथा अस्य अदृष्ट-त्वात् इति उक्तम्/ न सामान्य-विशेषाः सन्ति इति
- १०४.११ सामान्यवतः विशेषाः भवन्ति इति एवम् ब्रुवता सामान्य-विशेष-तद्वताम् भेदः
- १०४.१२ अनुज्ञातः भवति व्यर्थम् च अभिधानम् न सामान्य-विशेषाः तद्वतः विशेषाः
- १०४.१३ इति/ उपलब्धि-अनुपलब्धि-व्यवस्थान^इ च साधर्म्य-दर्शन^इ सति अपि विशेष-
- १०४.१४ उपलिप्सायाम् च न संशयः भवति इति उपलब्धि-अनुपलब्धि-अव्यवस्थातम् इति
- १०४.१५ वक्तव्यम् अनेक-धर्म-दर्शनात् इति च समान-अनेक-धर्म-उपपत्ति^अः इति एवम्
- १०४.१६ आदि-वाक्यम् संशय-लक्षणम् तद् विचार्यते किम् तावत् अयम् कारण-उपदेशः
- १०४.१७ आहो संशय-स्वरूप-अवधारणम् इति/ यदि कारण-निर्देशः अत्यल्पम् इदम्
- १०४.१८ उच्यते समान-अनेक-धर्म-आदिभ्यः इति अन्यानि अपि संशय-कारणानि
- १०४.१९ तानि उपसंख्येयानि/ यथा आत्म-मनस्-संयोगः आन्तरस्य आत्मन्-मनस्-सन्निकर्षः
- १०४.२० इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्षः बाह्यस्य इति/ अथ स्वरूप-अवधारणम् कारणम् निर्देशः
- १०४.२१ अनर्थकः संशीतिः संशयः इति वक्तव्यम्/ अथ तावत् कारण-
- १०४.२२ अवधारणम् ननु उक्तम् कारण-अन्तरम् अपि उपसंख्येयम् इति न न इदम् कारण-
- १०५.०१ अवधारण-अर्थम् अपि तु असाधारण-कारण-निर्देशः अयम् तस्मात् इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-
- १०५.०२ आदीनाम् अप्रसग़्गः प्रत्यक्ष-साधारण-त्वात् स्वरूप-निर्देशः वा भवतु
- १०५.०३ इदम् एव अस्य स्वरूपम् समान-धर्म-आदिभ्यः जन्मन् इति सः अयम् एवम्-भूतः संशयः
- १०५.०४ विचार-अग़्ग-तया उपादीयते/ संशय-वत् विपर्ययः अपि विचार-अग़्गम् सः अपि
- १०५.०५ पद-अर्थ-त्व^इन वक्तव्यः सत्यम् असौ पदार्थः न तु विचार-अग़्गम् इति अतः
- १०५.०६ न अभिधेयः कथम् न विचार-अग़्गम् यथा सन्दिग्धः तद्-विशेष-प्रतिपत्तिऎ
- १०५.०७ यतत^इ न एवम् विपर्यस्तः इति न्याय-विद्या-अनग़्ग-त्वात् अतः न अभिधीयते//\एन्द्[१-१-२३]
- १०५.०८ \ष्[१-१-२४]{यम् अर्ह्तम् अधिकृत्य प्रवर्तते तद् प्रयोजनम्}
- १०५.०९ यम् अर्थम् अधिकृत्य प्रवर्तते तद् प्रयोजनम्/ यम् अर्थम् अधिकृत्य इति/
- १०५.१० व्यवसायः अधिकारः/ कस्य व्यवसायः सुख-दुःख-साधनानाम्/ इदम्
- १०५.११ सुख-साधनम् इति ज्ञात्वा सुख-आप्तिऎ प्रयतते इदम् सुह्ख-साधन्म् इति
- १०५.१२ च अधिगमस्य दुःख-हानाय इति/ सुख-दुःखयोः अवाप्ति-हानाभ्याम् अयम् लोकः
- १०५.१३ प्रसज्यते इति/ सुख-दुःख-आप्ति-हानी प्रयोजनम् इति/ अनेन च प्रयोजन^इन
- १०५.१४ सर्वे अर्थाः संगृहीताः भवन्ति इति/ एकस्मिन् च सूत्र-अर्थ^इ परस्य
- १०५.१५ दोष-विवक्षया चोद्यमानस्य वक्तुम् अशक्यस्य व्यवहारः लौकिकः अयम् अर्थः
- १०५.१६ प्रसज्यते अनेन इति प्रयोजनम्/ न च अनेन न्यायस्य किम् चित्
- १०५.१७ क्रियते इति न्याय-अग़्ग-भावः न अस्ति इति यः तावत् लौकिकः अयम् अर्थः इति न
- १०५.१८ ऋते प्रकृष्ट-तार्किकात् अन्यः वक्तुम् अर्हति/ अयम् एव च पदार्थः लौकिकः
- १०५.१९ न प्रमाण-आदि^आः इति कः च असौ लौकिकः इति/ यदि प्रमाण-उपपन्नम्
- १०६.०१ इति अयम् अर्थः अतिदोषः अयम् प्रमाण-उपपन्नम् न वक्तव्यम् इति/ अथ
- १०६.०२ अलौकिक-शब्द-अर्थः तद् न बुध्यामहे कथम् अन्यः इति तद् अपि प्रयोजनम्
- १०६.०३ न्यायस्य अग़्गम् न भवति इति/ तद् अयुक्तम्/ या खलु निःप्रयोजना चिन्ता
- १०६.०४ सा न न्याय-अग़्गम् इति परीक्षा-विधि^अः तु प्रधान-अग़्गम् प्रयोजनम् एव तद्-मूल
- १०६.०५ त्वात् परीक्षा-विधि^अः\एन्द्[१-१-२४]
- १०६.०६ \ष्[१-१-२५]{लौकिक-परीक्षकाणाम् यस्मिन् अर्थ^इ बुद्धि-साम्यम् सः
- १०६.०७ दृष्टान्तः}
- १०६.०८ लौकिक-परीक्षकाणाम् इति सूत्रम्/ बुद्धि-साम्य-विषयः दृष्टान्तः
- १०६.०९ इति सूत्र-अर्थः/ एवम् च आकाश-आदि-अवबोधः इति यदि पुनर् एवम् अवधार्यते
- १०६.१० लौकिकानाम् परीक्षकाणाम् च यः विषयः सः दृष्टान्तः इति अलौकिक-
- १०६.११ अर्थः न दृष्टान्तः स्यात् आकाश-आदिः इति उदाहरण-त्व^इन तु लौकिक-
- १०६.१२ परीक्षक-विषयस्य अभिधानात् न तु लौकिक-परीक्षकाणाम् एव इति/ सः अयम्
- १०६.१३ दृष्टान्तः सारूप्य-व्युत्पत्ति-अर्थः वा स्यात् असिद्ध-साधन-अर्थः वा यदि तावत्
- १०६.१४ सारूप्य-व्युत्पत्ति-अर्थः तदा न उपमानात् भिद्यते अथ असिद्धम्-साधन-अर्थः न उदाहरणात्
- १०६.१५ भिद्यते यदि उपमानम् प्रमाण^इ अन्तर्भावः अथ उदाहरणम् अवयवम् इति
- १०६.१६ न पृथक् दृष्टान्तः अस्ति इति/ इदम् तु उत्तरम् अप्रतिसमाधेयम् इति पश्यामः/
- १०६.१७ कस्मात् त्रयस्य अपि अविज्ञानात्/ एवम् ब्रुवता न दृष्टान्तः न उदाहरणम्
- १०६.१८ न उपमानम् विज्ञातम् इति/ सारूप्य-व्युत्पत्ति-अर्थम् तावत् उपमानम् न भवति इति
- १०६.१९ वर्णितम्/ दृष्टान्तः सारूप्य-व्युत्पत्ति-अर्थः असिद्ध-साधन-अर्थः वा इति दृष्टान्तः
- १०६.२० न भवति उदाहरण-अर्थम् उदाहरणम् वर्णयन्तः वक्ष्यामः इति//\एन्द्[१-१-२५]
- १०६.२१ \ष्[१-१-२६]{तन्त्र-अधिकरण-अभ्युपगम-संस्थितिः सिद्धान्तः}
- १०७.०१ \ष्[१-१-२७]{सर्व-तन्त्र-प्रतितन्त्र-अधिकरण-अभ्युपगम-संस्थिति-अर्थ-अन्तर-
- १०७.०२ भावात्}
- १०७.०३ इदम् इत्थम्-भूतम् च इति भाष्यम्/ इदम् इति सामान्यतः अवगमम् आह/
- १०७.०४ इत्थम्-भूतम् च इति विशेषतः/ एतद् उक्तम् भवति/ सामान्य-विशेषवत्-अर्थ-अभ्यनुज्ञा
- १०७.०५ सिद्धान्तः इति/ अस्य अर्थस्य प्रदर्शन-अर्थम् सूत्रम्/ तन्त्र-अधिकरण-
- १०७.०६ अभ्युपगम-संस्थितिः सिद्धान्तः इति/ किम् पुनर् इदम् सूत्रम् लक्षण-अर्थम्
- १०७.०७ आहो विभाग-अर्थम् इति/ किम् च अतः यदि लक्षण-अर्थम् तन्त्र-अधिकरण-
- १०७.०८ ग्रहणम् न कर्तव्यम् एतावत् भवतु अभ्युपगम-व्यवस्था सिद्धान्तः इति/ अथ
- १०७.०९ विभाग-अर्थम् सर्व-तन्त्र-ग्रहणम् कर्तव्यम् प्रतिज्ञा-आदि-वत् यथा प्रतिज्ञा-हेतु-उदाहरण-
- १०७.१० उपनय-निगमनानि अवयवाः इति समस्त-अभिधानम्/ एवम् सर्व-तन्त्र-
- १०७.११ प्रतितन्त्र-अधिकरण-अभ्युपगम-संस्थितिः इति वक्तव्यम्/ लक्षण-अर्थम् च सूत्र-
- १०७.१२ अन्तरम् वक्तव्यम्/ सर्व-तन्त्र-प्रतितन्त्र-अभ्युपगम-संस्थिति-अर्थ-अन्तर-भावात् इति अस्य
- १०७.१३ सूत्र-अर्थः अन्यः वक्तव्यः/ अथ इदम् विभाग-अर्थम् तथा अपि पूर्व-सूत्रम् परित्याज्यताम्
- १०७.१४ अथ विभक्तानाम् पुनर् विभागः त्रिविधा च अस्य शास्त्रस्य
- १०७.१५ प्रवृत्तिः इति व्याहतम्/ विभागः च नियम-अर्थः/ विभक्तानाम् विभागः
- १०७.१६ किम्-अर्थः/ यदि नियम-अर्थः आद्य^इन सूत्र^इन कृत-त्वात् न प्रयोजनम् अस्ति इति
- १०७.१७ तस्मात् पूर्वम् उत्तरम् वा सूत्रम् अनार्षम् इति/ न अनार्षम्/ आद्यस्य लक्षण-
- १०७.१८ अर्थ-त्वात् उत्तरस्य विभाग-अर्थ-त्वात् इति/ विभागः च नियम-अर्थः इति उक्तम्/
- १०७.१९ एतेन अनेकधा भिन्नस्य सिद्धान्तस्य चतुर्धा असंग्रहः इति नियमम्
- १०७.२० दर्शयति/ अथ आद्यम् सूत्रम् कथम् लक्षण-अर्थम् इति/ तन्त्र-अधिकरणानाम्
- १०८.०१ अर्थानाम् अभ्युपगमः इति सूत्र-अर्थः/ तन्त्रम् अधिकरणम् येषाम् अर्थानाम्
- १०८.०२ भवति ते तन्त्र-अधिकरणाः तेषाम् अभ्युपगम-संस्थितिः इत्थम्-भाव-व्यवस्था-
- १०८.०३ धर्म-नियमः सिद्धान्तः भवति इति किम् उक्तम् भवति यः अर्थः न शास्त्रितः
- १०८.०४ तस्य अभ्युपगमः न सिद्धान्तः इति//\एन्द्[१-१-२६~२७]
- १०८.०५ \ष्[१-१-२८]{सर्व-तन्त्र-अविरुद्धः तन्त्र^इ अधिकृतः अर्थः सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः}
- १०८.०६ सर्वेषाम् सम्प्रतिपत्ति-विषयः सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः इति/ यथा
- १०८.०७ प्रमाणानि प्रमेय-साधनानि न दृष्टान्तात् सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः भिद्यते
- १०८.०८ तत्र अपि अविप्रतिपत्तिः इह अपि इति भिद्यते इति आह/ दृष्टान्तः हि वादि-
- १०८.०९ प्रतिवादिभ्याम् एव निश्चितः न पुनर् एवम् सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः इति/
- १०८.१० अनुमान-आगमयोः आश्रयः दृष्टान्तः व एवम् सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः इति/
- १०८.११ यदि अनुमान-आगमयोः आश्रयः दृष्टान्तः इति प्रत्यक्ष^इ अपि प्रसग़्गः प्रत्यक्षम् अपि
- १०८.१२ अनुमान-आगमयोः आश्रयः तद्-कारण-त्वात् यः प्रत्यक्ष-विषयः सः अर्थः दृष्टान्तः
- १०८.१३ अधिगत-अर्थः कथ्यते इति अनुमान-आगमयोः आश्रयः/ अधिगम-साधनम् तु
- १०८.१४ प्रत्यक्षम् तस्मात् न प्रत्यक्ष^इ प्रसग़्गः//\एन्द्[१-१-२८]
- १०८.१५ \ष्[१-१-२९]{समान-तन्त्र-सिद्धिः पर-तन्त्र-सिद्धिः प्रतितन्त्र-सिद्धान्तः}
- १०८.१६ सामान्य-विशेष-तद्वताम् नियम^इन अभ्युपगमः प्रतितन्त्र-सिद्धान्तः
- १०८.१७ इति/ यथा भौतिकानि इन्द्रियाणि इति योगानाम् अभौतिकानि इति
- १०८.१८ सांख्यानाम् इति//\एन्द्[१-१-२९]
- १०८.१९ \ष्[१-१-३०]{यद्-सिद्धि^इ अन्य-प्रकरण-सिद्धिः सः अधिकरण-सिद्धान्तः}
- १०९.०१ वाक्य-अर्थ-सिद्धि^इ तद्-अनुषग़्गिन्^ः यः अर्थः सः अधिकरण-सिद्धान्तः इति
- १०९.०२ तस्य उदहरणम् भाष्ये/ यथा इन्द्रिय-व्यतिरिक्तः ज्ञातृ^ः दर्शन-स्पर्सनाभ्याम्
- १०९.०३ एक-अर्थ-ग्रहणात् इति//\एन्द्[१-१-३०]
- १०९.०४ \ष्[१-१-३१]{अपरीक्षित-अभ्युपगमात् तद्-विशेष-परीक्षणम् अभ्युपगम-
- १०९.०५ सिद्धान्तः}
- १०९.०६ अपरीक्षित-अभ्युपगमात् इति सूत्रम्/ अपरीक्षितः असूत्रितह् इति
- १०९.०७ यः अर्थः सूत्र^सु न उपनिबद्धः शास्त्र^इ च अभ्युपगतः सः अभ्युपगम-सिद्धान्तः
- १०९.०८ इति/ यथा नैयायिकानाम् मनस् इन्द्रियम् इति/ वैशेषिकाणाम्
- १०९.०९ नैयायिकानाम् च श्रोत्रम् आकाशम् इति/ अपरीक्षितः शास्त्र-अनभ्युपगतः
- १०९.१० स्व-बुद्धि-अतिशय-चिख्यापयिषया पर-बुद्धि-अवज्ञानात् च प्रवर्तते इति न
- १०९.११ युक्तम्/ कुतः पर-अवज्ञानस्य अयुक्त-त्वात्/ यदि तावत् परस्य असामर्थ्यम्
- १०९.१२ बुद्ध्वा न अयम् समर्थः इति प्रवर्तते तदा अनेन न परः प्रतिपादितः
- १०९.१३ भवति किम् तु विप्रतिपादितः यः च अज्ञः किम् तस्य प्रतिपादयितव्यम्/
- १०९.१४ अथ परिज्ञात-सामर्थ्यम् पुरुषम् अवजानाति तदा अपि न अतिशय-बुद्धिमतः
- १०९.१५ अवज्ञानस्य अयुक्त-त्वात् तस्मात् न अयम् सूत्र-अर्थः अशास्त्रित-अभ्युपगमः सिद्धान्तः
- १०९.१६ इति/ सर्वः एव अयम् पक्षः स्वमुख^इन अर्थ-आपत्ति^आ वा विधीयते इति किम्
- १०९.१७ अनेन ऐतिविसृत^इन इति के चित्/ पक्ष-पर्यायः एव सिद्धान्तः इति अपरे/
- १०९.१८ पक्षस्य किल अयम् पर्यायः सिद्धान्तः इति सिद्धान्तः प्रयायः अयम् इति
- १०९.१९ न बुद्ध्यामहे सिद्धान्तः इति उपपन्न-प्रमाणकः अयम् अर्थः तद्-प्रत्ययात् अभ्युपगम्ः
- १०९.२० पक्षः इति अन्यतर-वादि-विप्रतिपन्नस्य अन्यतरम् प्रति कर्मतया वस्तुनः यद्
- १०९.२१ उपादानम् सः पक्षः यः च कारक-शब्दः यः च वस्तु-शब्दः न एतौ पर्यायौ
- १०९.२२ अन्यथा परशुः छेदनम् इति परशुः इति कदा चित् अभिधीयते यदा
- ११०.०१ पुरुष-व्यापार-निरपेक्षम् वस्तु सन्निधीयमनतया अवतिष्ठते छेदनम् इति
- ११०.०२ च यदा उद्यम्य उद्यम्य दारुणि निपात्यते तौ एतौ छेदन-परशु-शब्दौ
- ११०.०३ वस्तुनः क्रिया-सम्बन्ध-असम्बन्ध-अपेक्षौ प्रवर्तेते इति तथा सर्वे एव
- ११०.०४ कारक-शब्दाः न द्रव्य-मात्र^इ न वा क्रिया-मात्र^इ वर्तन्ते/ किम् तर्हि क्रिया-
- ११०.०५ साधन^इ क्रिया-विशेष-युक्तः इति कारक-शब्दः च पक्षः न सिद्धान्तः/
- ११०.०६ सः कथम् पर्यायः भवति इति सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः च पक्ष-पर्यायः इति/
- ११०.०७ आहो पर्याय-शब्द^सु कौशलम् भदन्तस्य पक्षः विचारणायाम् इष्टः अर्थः
- ११०.०८ इति च अभिधीयते अविचारणीयः च अर्थः पक्ष^इ अन्तर्भवति इति चित्रम्/
- ११०.०९ अथ पुनर् सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तम् न एव प्रतिपद्यते तेन अपि सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तम्
- ११०.१० निह्नुवान^इन तद्-असत्त्व-प्रतिपादकः न्यायः अभिधेयः यः च असौ न्याय-अभ्युपगमः
- ११०.११ सः सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः इति व्याहतम्/ सर्व-तन्त्र-सिद्धान्त^इ न अस्ति इति/
- ११०.१२ अथ न्यायम् अपि न प्रतिपद्यते अनिव्र्त्तः व्याघातः वचन^इ अवचन^इ च
- ११०.१३ यदि तावत् न्यायः अस्ति इति ब्रवीति प्रतिपादयति न अस्ति च इति व्याहतम्/
- ११०.१४ अथ ब्रवीति अवचन^इ अस्य अर्थः न सिद्धः तस्मात् सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः
- ११०.१५ न अस्ति इति संभ्रम-व्याकृतम्/ इदम् तावत् भवान् प्रष्टव्यः जायते किम्
- ११०.१६ पक्षः सिद्धान्त-सामान्यम् भवतु अथ संग्रहः पक्ष-शब्द^इन सिद्धान्तस्य
- ११०.१७ अथ सिद्धान्तस्य पक्ष-शब्दः पर्यायः इति तद् यदि तावत् सिद्धान्त-सामान्यम्
- ११०.१८ तद् न अस्ति अव्यापक-त्वात् न हि पक्षः सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तम् व्याप्नोति असाध्य-
- ११०.१९ त्वात् यथा सत्ता द्रव्य-गुण-कर्माणि व्याप्नोति व्यापक-त्वात् सामान्यम्
- ११०.२० भवति न एवम् पक्षः इति/ पर्याय-शब्दः अपि न भवति इति उक्तम्/ यदि च
- ११०.२१ पक्षः सिद्धान्त-पर्यायः सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः सध्यः जायते सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः
- १११.०१ सध्यः च इति व्याघातह् अर्थापत्तितः अधिकरण-सिद्धान्तस्य अभेदः
- १११.०२ इति चेत् अथ अपि न मन्येथाः अर्थापत्तितः अधिकरण-सिद्धान्तः न
- १११.०३ भिद्यते भिद्यते वाक्य-अर्थ-प्रतिपत्ति^इ तद्-विपरीत-वाक्य-अर्थ-प्रतिपत्तिः अर्थापत्तिः
- १११.०४ वाक्य-अनुषग़्गिन्^ः यः अर्थः सः अधिकरण-सिद्धान्तः इति//\एन्द्[१-१-३१]
- १११.०५ \ष्[१-१-३२]{प्रतिज्ञा-हेतु-उदाहरण-उपनय-निगमनानि अवयवाः}
- १११.०६ प्रतिज्ञा-हेतु-उदाहरण-उपनय-निगमनानि अवयवाः/ अवयवानाम् विभाग-
- १११.०७ उद्देश-अर्थम् सूत्रम्/ विभाग-उद्देशः च नियम-अर्थः/ किम् नियन्तव्यम् दश-
- १११.०८ अवयवम् त्रि-अवयवम् च वाक्यम् एके तावत् ब्रुवते दश-अवयवम् वाक्यम्/
- १११.०९ अपरे त्रि-अवयवम् इति/ उभय-नियम-ज्ञापन-अर्थः प्रतिज्ञा-आदीनाम् विभाग-
- १११.१० उद्देशः इति/ कथम् पुनर् जिज्ञासा-आदि^आः अवयवाः न भवन्ति पर-अप्रतिपादक-
- १११.११ त्वात्/ पर-प्रतिपादकाः ये वाक्य-अग़्गम्-भूताः इतरेतर-अप्रत्यायित^इन
- १११.१२ अर्थ^इन अर्थवन्तः वाक्य-अग़्ग-ताम् उपयान्ति ते अवयवाः/ वाक्य-अग़्ग-त्वम् अवयव-अर्थः
- १११.१३ किम् पुनर् वाक्यम् यस्य प्रतिज्ञा-आदिभिः उपहृतस्य विशेष-अवस्थापनम् अर्थः
- १११.१४ तद् वाक्यम् वाक्य-अर्थम् संहत्य एते पज़्चन् निष्पादयन्ति इति अवयवाः इति उच्यन्ते न
- १११.१५ पुनर् जिज्ञासा-आदि^आः पर-प्रतिपादकाः इति अतः न वाक्यस्य अवयवाः इति
- १११.१६ निश्चित-त्वात्/ निश्चितस्य साधयितृ^ः भवति/ न तस्य जिज्ञासा-
- १११.१७ संशयौ स्तः प्रयोजनम् अपि साधनात् एव गम्यते शक्य-प्राप्तिः च इति न
- १११.१८ हि अशक्यम् अरयोजकम् वा कः चित् साधयति इति तस्मात् प्रयोजन-शक्य-प्राप्ती
- १११.१९ अपि न वाक्य-अवयवौ/ प्रकरण^इ तु जिज्ञासा-आदि^आः समर्थाः इति
- १११.२० भाष्यम्/ प्रकरणम् एते उत्थापयन्ति इति/ न हि जिज्ञासा-आदीन् अन्तरेण
- ११२.०१ प्रकरणस्य उत्थानम् अस्ति इति प्रकरण-उत्थापकाः अवयवाः जिज्ञासा-आदि^आः इति/
- ११२.०२ पर-प्रतिपादक-त्वात् तु प्रतिज्ञा-आदीनाम् अयम् अधिकारः इति ते उपदिस्यन्ते/
- ११२.०३ त्रि-अवयवम् अपि वाक्यम् तथा न भवति तथा उपनय-निगमनयोः अर्थ-अन्तर-
- ११२.०४ भावम् वर्णयन्तः वक्ष्यामः//\एन्द्[१-१-३२]
- ११२.०५ \ष्[१-१-३३]{साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा}
- ११२.०६ तेषाम् तु अवयव-त्व^इन सामान्य^इन संगृहीतानाम् इतरेतर-विशेषकम्
- ११२.०७ लक्षणम् उच्यते इति/ साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति तत्र प्रज्ञापनीय-धर्म-
- ११२.०८ विशिष्टः धर्मिन्^ः साध्यः तस्य निर्देशः प्रतिज्ञा परिग्रह-वचनम् उदाहरणम्
- ११२.०९ अनित्यः शब्दः इति सिद्ध-त्वात् धर्मिणः न साध्य-ता इति के चित्/ धर्मिन्^ः
- ११२.१० किल धर्म-लक्षणः सिद्धः एव सिद्धः च साध्यः न भवति न एषः
- ११२.११ दोषः प्रज्ञापनीय-धर्म-विशिष्टस्य इति वचनात्/ न ब्रूमः धर्मि-मात्रम्
- ११२.१२ साध्यम् अपि तु प्रज्ञापनीय-धर्म-विशिष्टः धर्मिन्^ः इति/ यदि प्रज्ञापनीयः
- ११२.१३ न विशेषणम् अथ विशेषणम् न प्रज्ञापनीयः न असिद्धम् विशेषणम्
- ११२.१४ भवति इति सिद्ध^इन अयम् विशिष्यते न साध्य^इन इति सत्यम् अप्रज्ञातम् विशेषणम्
- ११२.१५ न भवति इति प्रज्ञातम् तु इदम् अनित्यत्वम् घट^इ शब्दस्य साध्यम् इति/ एवम्
- ११२.१६ तर्हि शब्दस्य अनित्यत्वम् साध्यम् न शब्द^इ इति शब्द्यस्य इति विशेषणात् न
- ११२.१७ दोषः शब्दस्य इति ब्रुवता न अनित्यत्व-मात्रम् साध्य-त्व^इन अभिज्ञायते न
- ११२.१८ धर्मि-मात्रम् किम् तर्हि धर्मिणः शब्दस्य प्रज्ञातस्य नित्यत्वस्य अधर्म-त्व^इन
- ११२.१९ यः विशेषण-विशेष्य-भावः इतरेतर-नियामक-त्व^इन अनियमः सः साध्यः
- ११२.२० सः च उभय-आश्रितः भवति/ उभय-आश्रय-त्व^इ सति किम् उक्तम् भवति धर्मिन्^ः
- ११२.२१ विशेषणम् धर्मः वा विशेषणम् इति शब्दस्य अनित्यत्वम् अनित्यत्वस्य वा
- ११२.२२ शब्दः इति धर्मिन्^ः विशिष्यते इति युक्तम्/ सामान्यतः अधिगत-त्वात्
- ११३.०१ विशेषतः अनधिगत-त्वात् च विशेष-प्रतिपादक-त्वात् च अनुमानस्य न च पुनर्
- ११३.०२ धर्मस्य सामान्य-अधिगमः अस्ति न न अस्ति किम् अयम् धर्मः शब्दस्य उत
- ११३.०३ अन्यस्य इति/ एवम् तर्हि शब्द^इ अनित्यत्वम् इति अयम् अर्थः साध्यः तस्य च न
- ११३.०४ कृतकत्व-आदि-योगः इति युक्तम्/ प्रज्ञापनीय-धर्म-विशिष्टः धर्मिन्^ः साध्यः
- ११३.०५ तस्य निर्देशः प्रतिज्ञा उभय-अवधारण-प्राप्ति^इ अन्यतर-अवधारण^इ च दोषः/
- ११३.०६ यदि साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति प्रतिज्ञा-लक्षणम् व्यतिरेकि-त्वात् इति
- ११३.०७ अत्र साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा एव साध्य-निर्देशः अवधृतः न च प्रतिज्ञा साध्य-
- ११३.०८ निर्देशः न अन्यथा अस्ति इति एवम् अपि साध्य-निर्देशः न प्रतिज्ञा-लक्षणम्
- ११३.०९ अव्यापक-त्वात्/ यद् अपि व्यतिरेकिन् तद् अपि अलक्षणम् यथा विषाणित्वम् गो^अः
- ११३.१० यद् अपि अव्यापकम् तद् अपि अलक्षणम् यथा गन्धवत्त्वम् द्रव्यस्य/ अथ पूर्व-उत्तर^इ
- ११३.११ असाधारण^इ न क्रियेते तथा अपि किल वाक्यम् अनर्थकम् भवति न च अन्या
- ११३.१२ गतिः अस्ति तस्मात् साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति न युक्तम्/ सर्वस्मिन् वाक्य^इ
- ११३.१३ असाधारणम् इति तु न बुद्ध्यामहे तद् यथा गो-पालक^इन मार्ग^इ अपदिष्ट^इ
- ११३.१४ एषः पन्थाः श्रुघ्नम् गच्छति इति न अवधारणस्य विषयम् पश्यामः अवधारणस्य
- ११३.१५ तु विषयः सामान्य-श्रुति^इ नियमः येन वाक्य^इन समान-
- ११३.१६ श्रुति^आ अनेक-अर्थः गम्यते तत्र अतिप्रसक्ति^इ अतिप्रसग़्ग-निराकरण-अर्थम् अवधारणम्
- ११३.१७ इति न पुनर् साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति उक्त^इ क्व चित् प्रसग़्गः अस्ति यद्-निराकरणाय
- ११३.१८ अवधारणम् क्रियते सर्वत्र च साधारणम् कुर्वाणः लोकम् बाधते
- ११३.१९ इति/ यत्र च विशेषणस्य अवकाशः तत्र अवधारणस्य अपि इति न अयम् दोषः
- ११३.२० पूर्व-उत्तर^इ अवधारण^इ न कल्प्येते इति/ ननु साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति उक्त^इ
- ११३.२१ साध्ययोः हेतु-दृष्टान्तयोः अपि प्रसग़्गः यथा अनित्यः शब्दः चाक्षष-त्वात्
- ११४.०१ नित्यः शब्दः अस्पर्श-त्वात् बुद्धि-वत् च इति न सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात् साध्य-निर्देशः
- ११४.०२ प्रतिज्ञा इति प्रज्ञापनीय-धर्म-विशिष्टस्य धर्मिणः परिग्रह-वचनम्/ न च
- ११४.०३ चाक्षुष-त्वम् प्रज्ञापनीय-धर्म-विशिष्टस्य धर्मिणः परिग्रह-वचनम् अपि तु
- ११४.०४ धर्म-निर्देशः अयम् चाक्षुष-त्वात् इति/ तथा बुद्धि^अः नित्यत्वम् इति/ अथ
- ११४.०५ पुनर् साध्य-निर्देश-ग्रहणात् असाध्य-निर्देश-निवृत्तिः साध्य-निर्देश-ग्रहणात्
- ११४.०६ किल असाध्य-निर्देशः निवर्त्यते असाध्यम् च द्वेधा सिद्धम् अनुपपद्यमान-
- ११४.०७ साधनम् च/ तत्र साध्य-निर्देशः इति अनेन वचन^इन उभयम् निवर्त्यते सिद्धम्
- ११४.०८ अनुपपद्यमान-साधनम् च तत्र अनुपलभ्यमान-साधनम् चाक्षुष-त्वम् बुद्धि-
- ११४.०९ नित्यत्वम् च तस्मात् न तत्र प्रसग़्गः न पुनर् कृतकत्व-आदि-अन्यतर-पक्ष-सिद्धम्
- ११४.१० साध्य-तया उपनीयते तदा कृतकत्व-आदि^अः साध्य-निर्देशस्य प्रतिज्ञा-त्वम् प्राप्तम्
- ११४.११ इति न एषः दोषः विकल्प-अनुपपत्ति^अः च यदि तारम् ब्रवीति कृतकत्वम्
- ११४.१२ साध्यम् इति तदा सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात् इति परिहारः/ अथ कृतकः
- ११४.१३ शब्दः इति एतद् साध्यम् इति एवम् प्रत्यवतिष्ठते तदा अभ्युपगमः एव दोष-त्व^इन
- ११४.१४ दर्शितः इति न किम् चित् बाध्यते/ यद् च इदम् उच्यते/ असाध्य-निर्देश-निवृत्ति-
- ११४.१५ द्वारेण साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति उच्यते इति तद्-विधीयमान-प्रतिषिध्यमान-
- ११४.१६ शब्द-अर्थ-अभ्युपगमात् नियमः न युक्तः क्व चित् वाक्य^इ विधीयमानः
- ११४.१७ अर्थः अभिधीयते क्व चित् प्रतिषिध्यमानः इति एकान्त-वादिनः तु
- ११४.१८ दोषः तथा च न प्रतिषिध्यमानः एव पदार्थः भवति तद् च उपरिष्टात्
- ११४.१९ वक्ष्यामः इति/ साध्य-निर्देशः इति च प्रतिज्ञायाम् साध्ययोः हेतु-दृष्टान्तयोः
- ११४.२० प्रसग़्गः इति न प्रसग़्गः सिद्धान्त-विशेषण-त्वात् साध्य-शब्दस्य,
- ११४.२१ सिद्धान्त-विशेषणः अयम् साध्य-शब्दः न साध्य-मात्रम् तथा च कः प्रसग़्गः
- ११५.०१ हेतु-दृष्टान्तयोः सिद्धान्तः च अनन्तर-उक्ति^आ साध्य-शब्दस्य विशेषणम् भवति
- ११५.०२ सिद्धान्तः अनन्तरम् अवधारित-त्वात् यदि अनन्तर-उक्ति^आ सिद्धान्तः विशेषणम्
- ११५.०३ तद्-निर्देशः प्रतिज्ञा इति कार्यम् न सर्व-तन्त्र-सिद्धान्त-निराकरण-अर्थ-त्वात्/
- ११५.०४ यदि तद्-निर्देशः प्रतिज्ञा इति उच्यते सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः अपि प्रकृत-त्वात्
- ११५.०५ तद्-शब्द^इन अनुकृष्येत इति तद्-निर्देशह् अपि प्रतिज्ञा इति स्यात् अतः साध्य-
- ११५.०६ ग्रहण^इन साध्यः सिद्धान्तः सम्बद्ध्यते न सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः इति सामर्थ्यात्
- ११५.०७ सर्व-तन्त्र-सिद्धान्त-निराकरणम् इति/ यदि अपि अयम् सामान्य-शब्दः
- ११५.०८ तद्-निर्देशः प्रतिज्ञा इति तथा अपि सामर्थ्यात् सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तः निराक्रियते
- ११५.०९ सर्व-तन्त्र-सिद्धान्तस्य असाध्य-त्वात् इतरस्य च प्रतितन्त्र-आदि^अः अवस्थायाम्
- ११५.१० साध्य-त्वात् इति/ उदाहरणम् ब्राह्मणान् भोजय इति अशेष-ब्राह्मण-
- ११५.११ भोजनस्य अशक्य-त्वात् सामर्थ्यात् नियमः इति/ यदि सामर्थ्यम् आस्थीयते
- ११५.१२ समस्तस्य अनभिधानम् तद्-निर्देशः प्रतिज्ञा इति एतद् अपि न कर्तव्यम् प्रतिज्ञा इति
- ११५.१३ वक्तव्यम्/ सामर्थ्यतः नियमः गम्यते इति न अवोचः किम् नः बाध्यते इति
- ११५.१४ कथम् न बाध्यते यद् अभ्युपगतम् तद् निवर्तते तद्-निर्देशः प्रतिज्ञा इति जिज्ञासा-
- ११५.१५ आदि-विशेषणात् वा न प्रसग़्गः साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति जिज्ञासा-आदि-
- ११५.१६ विशेषणात् वा न प्रसग़्गः साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति जिज्ञासा-आदिभिः
- ११५.१७ प्रकरण-उत्थापन-अवयवैः विशेषितम् इदम् वाक्यम् साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति
- ११५.१८ यस्मिन् अर्थ^इ जिज्ञासा-आदि^आः सः अर्थः साध्यः इति तस्य निर्देशः प्रतिज्ञा इति/
- ११५.१९ तथा च हेतु-दृष्टान्तयोः कः प्रसग़्गः अर्हति अर्थ^इ वा कृत्य-अभिधानम्
- ११५.२० साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति अर्हति अर्थ^इ कृत्यः साधनम् अर्हति इति साध्यः तस्य
- ११५.२१ निर्देशः प्रतिज्ञा न च हेतु-दृष्टान्तौ साधन-अर्हौ अतःÊन प्रसग़्गः
- ११५.२२ कर्म-करणयोः धर्म-भेदात् वा अन्यः कर्म-धर्मः अन्यः करण-धर्मः इति कर्तृ^अः
- ११६.०१ ईप्सिततमम् कर्मन् इति कर्म-धर्मः न च इतरस्य धर्मः इतर-धर्मः भवितुम् अर्थति
- ११६.०२ इति कर्म-निर्देशः च अयम् साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति करण-निर्देशः चाक्षुष-
- ११६.०३ त्वात् इति अतः न प्रसग़्गः/ साध्य-असिद्धा-सिद्ध-भेदात् वा अन्यत् साध्यम्
- ११६.०४ अन्यत् सिद्धम् अन्यत् च असिद्धाम् इति साध्यम् अन्यतर-पक्ष-सिद्धम् अन्यतरम् प्रति
- ११६.०५ कर्म-तया यद् उपादीयते उभय-पक्ष-असम्प्रतिपन्नम् असिद्धम् उभय-पक्ष-सम्प्रतिपन्नम्
- ११६.०६ सिद्धम् इति तेन यथा सिद्धम् इति उक्त^इन साध्य^इन असिद्ध^इ च प्रसग़्गः
- ११६.०७ तथा साध्यम् इति उक्त^इन असिद्ध^इ सिद्ध^ च प्रसग़्गः अथ अप्रसक्तम् अपि देश्यते
- ११६.०८ सर्वे अर्थाः सिद्धाः अपि प्रतिज्ञा-त्व^इन देशनीयाः भवन्ति/ अथ वा
- ११६.०९ साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति प्रतिज्ञा-आदि-अवयव-विषयः यः अर्थः सःÊसाध्यः यः
- ११६.१० प्रतिज्ञा-आदीनाम् अवयवानाम् विषयः धर्मिन्^ः प्रसिद्ध-धर्म-विशिष्टः सः धर्म-
- ११६.११ अन्तर-अधिकरण-त्व^इन साध्यते न तथा हेतु-दृष्टान्तयोः प्रसग़्गः चेत् अयम्
- ११६.१२ प्रसग़्गः अस्ति तस्मात् इष्ट-ग्रहणम् अनर्थकम् साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति किल
- ११६.१३ साध्यस्य इष्ट-ग्रहण^इन अविशेषित-त्वात् साध्ययोः हेतु-दृष्टान्तयोः प्रसग़्गः इति
- ११६.१४ मन्यमानैः कैः चित् अन्यथा पक्ष-लक्षणानि क्रियन्ते तद् यथा पक्षः यः
- ११६.१५ साधयितुम् इष्टः इति/ अत्र इष्ट-ग्रहणम् तावत् अनर्थकम् साध्य-पद^इन हेतु-
- ११६.१६ दृष्टान्त-आभास-उक्ति^अः निराकृत-त्वात् तद्-निराकरण-अर्थम् इष्ट-ग्रहणम् इति अयुक्तम्
- ११६.१७ कर्म-ग्रहणात् च अवाप्तम् एतद् इष्टम् ईप्सितम् इति च अनर्थ-अन्तरम् अथ अपि अनिष्ट-
- ११६.१८ पक्ष-व्युदास-अर्थम् इष्ट-ग्रहणम् क्रियते अर्थतः किल अस्य न इष्टम् भवति यद्
- ११६.१९ स्ववचन-आदिना विरुध्यते इति यथा च वाचकाः शब्दाः इति अवाचकत्वम्
- ११६.२० च शब्दानाम् प्रतिज्ञायते शब्दाः एव अर्थ-प्रत्यायनाय उच्चार्यन्ते
- ११६.२१ इति व्याहतम् अनुष्णः अग्निः इति प्रत्यक्ष-विरोधः अश्रावणः शब्दः इति
- ११६.२२ प्रत्यक्ष-विरोधम् के चित् वर्णयन्ति तद् अयुक्तम् इन्द्रिय-वृत्तीनाम् अतीन्द्रिय-त्वात्
- ११७.०१ इन्द्रिय-वृत्ति^आः अतीन्द्रियाः इदम् अनेन इन्द्रिय^इन गृह्यते न इदम् अनेन इति न
- ११७.०२ कस्य चित् प्रत्यक्षम् अस्ति किम् तु तद्-भाव-अभाव-अनुविधानात्/ रूप-आदि-
- ११७.०३ ज्ञानात् इन्द्रिय-वृत्ति^आः अनुमीयन्ते तस्मात् न इदम् उदाहरणम् उदाहरणम् तु
- ११७.०४ अनुष्णः अग्निः इति युक्तम्/ आगम-विरुद्धम् इति वैशेषिकस्य नित्यः शब्दः
- ११७.०५ इति यथा इदम् अपि न आगम-विरुद्धम् इति पश्यामः/ न हि वैशेषिक^इन
- ११७.०६ शब्द-अनित्य-त्वम् आगमतः प्रतिपन्नम् अपि तु अनुमानात् कारणतः अधिकारात्
- ११७.०७ इति एवम् आदि^अः तद् अपि अनुमान-विरुद्धम् एव/ अथ सूत्र-कार-वचनात्
- ११७.०८ प्रतिपन्नः इति आगम-विरोधः ननु च नित्यः घटः इति अयम् अपि आगम-विरोधः
- ११७.०९ प्राप्तः तस्मात् ब्राह्मण^इन सुरा पेया इति आगम-विरोधः प्रसिद्धि-विरुद्धम् तु
- ११७.१० न बुद्ध्यामहे कः अयम् प्रसिद्धि-विरोधः इति प्रसिद्धिः प्रत्यक्ष-आदीनाम्
- ११७.११ प्रमाणानाम् अन्यतम^इन अर्थ-प्रतिपत्तिः यथा चन्द्रः शशिन्^ः इति/ तस्मात्
- ११७.१२ पूर्व-प्रमाण-विरोधः एव अन्तर्भवति इति न प्रसिद्धि-विरोध-अभिधान^इ पृथक्
- ११७.१३ प्रयोजनम् पश्यामः शक्यम् तु प्रतिपत्तुम् सर्वः एव अयम् प्रसिद्धि-विरोधः
- ११७.१४ इति तद्-अर्थ-निराकरण-अर्थम् इष्ट-ग्रहणम् पठन्ति/ एतद् च सर्वम् न युक्तम्
- ११७.१५ इति पश्यामः/ कथम् स्व-अर्थ-अपवाद-आदि-दोषाणाम् प्रतिज्ञा-दोष-त्व^इन
- ११७.१६ अभ्युपगमात् सर्वे एते स्व-अर्थ-अपवाद-आदि-दोषाः प्रतिज्ञा-दोष-त्व^इन सम्भवन्ति
- ११७.१७ इति न पक्ष^इ दोष-त्व^इन कथम् इति अर्थस्य तादवस्थ्यात् यथा-भूतः
- ११७.१८ अर्थः अभिधीयमानः तथा-भूतः एव अनभिधीयमानः इति वचनम् अपि
- ११७.१९ तर्हि एवम् एव इति वचन^इ अपि एते दोषाः मा भूवन् सत्यम् अमी न अर्थ-दोषाः न
- ११७.२० वचन-दोषाः किम् तु पुरुष-दोषाः ये हि कर्तृ-दोषाः ते क्रिया-द्वारेण
- ११७.२१ उद्भाव्यन्ते इति क्रियायाम् कर्तृ-दोषम् उपचर्य दुष्टा क्रिया इति उच्यते
- ११८.०१ एवम् वक्तृ-दोषान् वचन^इ उपचर्य दुष्टम् वचनम् इति उच्यते/ वस्तुतः तु
- ११८.०२ पक्ष-दोषः न अर्थ^इ न वचन^इ इति अर्थस्य क्रिया-सामर्थ्यात् सर्वः अर्थः स्वस्याम्
- ११८.०३ स्वस्याम् क्रियायाम् समर्थः सः तु स्व-क्रिया-व्यतिरेक^इन क्रिया-अन्तर^इ विनियुज्यमानः
- ११८.०४ कर्तृ^अः एव अकौशलम् प्रकाशयति/ एवम् वचनम् अपि स्वस्मिन् अर्थ^इ
- ११८.०५ समर्थम् विषय-अन्तर^इ तु प्रयुज्यमानम् वक्तृ^अः संमीहम् प्रकटयति/ प्रतिज्ञायाः
- ११८.०६ पक्ष-विषय-त्वात् प्रतिज्ञा-दोषाः पक्ष-दोषाः इति उच्यन्ते न एतद् युक्तम्
- ११८.०७ हेतु-आदि-दोषाणाम् अपि पक्ष-दोष-त्व-प्रसग़्गात्/ एवम् सति हेतु-आदि^आः अपि
- ११८.०८ पक्ष-विशेषाः इति कृत्वा हेतु-आदि-दोषाः अपि पक्ष-दोषाः भवन्ति ततः च
- ११८.०९ दूषणम् पक्ष-दोषः इति वक्तव्यम् न पुनर् दूषणानि न्यूनता-अवयव-उत्तर-दोष-
- ११८.१० आक्षेप-तया उद्भावनानि इति/ अथ वाच्य-वचक-भाव^इन नियमः भविष्यति इति
- ११८.११ न साध्य-साधक-भाव^इन इति न युक्तम् प्रमाण-अभावात् इति साधन-
- ११८.१२ विषय-त्व^इन अवतिष्ठते पक्षः वचन-विषय-त्व^इन च तत्र वाच्य-वाचक-भाव-
- ११८.१३ नियमात् वचन-दोषाः पक्ष^इ भवन्तु, मा भूवन् साध्य-साधक-भावात्/ साधन-
- ११८.१४ दोषाः पक्ष-दोषाः इति न प्रमाणम् अस्ति वचन-दोषाः च पक्ष^इ उपचर्यन्ते
- ११८.१५ न हि सम्भव^इ सति उपचारः लभ्यते तद् यथा मज़्चाः क्रोशन्ति इति
- ११८.१६ क्रोषन-क्रियायाः मज़्च^इ असम्भवात् लौकिक-वाक्य-आख्यानम् कुर्वता मज़्च-स्थाः
- ११८.१७ इति स्थानिषु पुरुष^सु न मज़्च-शब्दम् आरोप्य प्रमाण-असम्भव^इन उपचारः
- ११८.१८ क्रियते मज़्चाः क्रोशन्ति इति/ न पुनर् प्रतिज्ञा-आदि-दोषाः प्रतिज्ञायाम्
- ११८.१९ न सम्भवन्ति यतः तत्र असम्भवन्तः अवश्यम् अन्वाख्येय-तया व्यवस्थिताः पक्ष^इ
- ११८.२० उपचर्येरन् इति आकस्मिकम् च मुख्य-अर्थ-व्यतिक्रमम् कुर्वाणः यद् उक्तम् नैयायिक^इ
- ११८.२१ हेतु-प्रतिषेध^इ न आकस्मिकः मुख्य-अर्थ-व्यतिक्रमः लभ्यते इति
- ११९.०१ तद् व्याहन्येत/ अथ इष्ट-ग्रहण^इन लौकिकः अभिधीयते इष्टम् अभिप्रेतम् इति/
- ११९.०२ अयम् अपि अर्थः साधनात् एव गम्यते न हि कः चित् अनिष्टम् साधयति
- ११९.०३ यः अपि अनिष्टम् भयात् तस्य अपि अनिष्ट-निवृत्तिः इष्टा इति न अनिष्टम्
- ११९.०४ साधयति तस्मात् इष्ट-ग्रहणम् अनर्थकम्/ एवम् विचारणायाम् इष्टः अर्थः
- ११९.०५ पक्षः इति अत्र अपि इष्ट-ग्रहणम् अनर्थकम् का च इयम् विचारणा यदि साधन-
- ११९.०६ दूषण-प्रयोगः तत्र अनेक-अर्थ-सन्निपात^इ न ज्ञायते कथम् इष्टम् इति किम्
- ११९.०७ साध्य-त्व^इन साधन्-त्व^इन दूषण-त्व^इन वा इति/ अथ संशयः विचारणा
- ११९.०८ तद् यथा आत्मनः अस्तित्व-नास्तित्व-विचारणायाम् इति आत्मनः अस्तित्व-नास्तित्व-
- ११९.०९ संशयः इति यावत् उक्तम् भवति तावत् वक्तव्यम् भवति आत्मन्'नो\चोर्{आत्मनः} अस्तित्व-
- ११९.१० नास्तित्व-विचारणायाम् इति संशयः विचारणा-पदस्य न अयम् अर्थः न
- ११९.११ विचारणा संशय-पदस्य विचारणा हि नाम संशय-उत्तर-काल-भाविनी
- ११९.१२ साधन-दूषण-प्रयोग-रूपा अन्यतर-अधिकरण-निर्णय-अवसाना सा न संशयः
- ११९.१३ इति संशयः न पुनर् अवधरण-आत्मकः प्रत्ययः इति न च वाद^इ संशयः
- ११९.१४ भवति तयोर् निशिचित-त्वात् निश्चितौ हि विवादम् कुरुतः इति
- ११९.१५ तेन सध्य-त्व^इन ईप्सितः पक्षः इति प्रत्युक्तम्/ ईप्सित-ग्रहणस्य अनिष्ट-
- ११९.१६ निराकरण-अर्थ-त्वात् विरुद्ध-अर्थ-अनिराकृतः इति न वक्तव्यम्/ पक्षः
- ११९.१७ यः सधयितुम् इष्टः इति अत्र इष्ट-ग्रहण^इन अनिष्ट-पक्ष-निराकरणम् इह अपि ईप्सित-
- ११९.१८ ग्रहणात् अनिष्ट-पक्ष-निरासः इति उत्तर-कारिका-अर्द्धः न वक्तव्यः विरुद्ध-
- ११९.१९ अर्थ-अनिराकृतः इति/ अथ विरुद्ध-अर्थ-अनिराकृतः इति अनेन अनिष्टाः
- ११९.२० पक्ष-दोषाः निराक्रियन्ते ईप्सित-ग्रहणम् तर्हि व्यर्थम्/ अथ उभयम्
- ११९.२१ ईप्सित-ग्रहणम् विरुद्ध-अर्थ-अनिराकृतः इति च पक्ष-दोषाणाम् निराकर्तृ
- ११९.२२ तम् वा पक्षः यः साधयितुम् इष्टः इति अत्र अपि विरुद्ध-अर्थ-अनिराकृतः
- १२०.०१ इति कर्तव्यम्/ सर्वथा एते पक्ष-लक्षण^इ विचार्यमाण^इ एकस्य न्यूनम् एकस्य
- १२०.०२ अधिक्यम् ख्यापयते इति/ स्वयम् साध्य-त्व^इन ईप्सितः इति च स्वयम्-ग्रहणम्
- १२०.०३ न कर्तव्यम्/ किम् कारणम्/ कर्मणः कर्तृ-अपेक्ष-त्वात् यथा कर्तृ^ः वृक्षम्
- १२०.०४ छिनत्ति इति उक्त^इ स्वयम् इत् गम्यते न हि अन्यस्य छेद्यम् अन्यः छिनत्ति/ एवम्
- १२०.०५ यस्य साध्यम् सः साधयितृ^ः इति स्वयम् इति गम्यते/ सः अय्म् परस्य अक्षर-
- १२०.०६ अधिक्य-दोषान् अविविच्य स्व-वचन-योग^सु स्स्ंमूढः इति/ यद् अपि वादविधान-
- १२०.०७ टीकायाम् साधयति इति शब्दस्य स्वयम् पर^इन च तुल्य-त्वात्
- १२०.०८ स्वयम् इति विशेषणम् साधयति इति किल अयम् शब्दः प्रयोज्य^इ प्रयोक्तृ^इ
- १२०.०९ च तुल्य-रूपः भवति इति/ सत्यम्/ तुल्य-रूपः एषः शब्दः न पुनर्
- १२०.१० साधारण-प्रयोग^इ प्रयोजनम् पश्यामः/ अतः एवम् वक्तव्यम्/ पक्षः यः
- १२०.११ साधयितुम् इष्टः इति/ तत्त्व-भाक्तयोः च तत्त्व-सम्प्रतिपत्ति^अः प्रयोक्तृ^इ
- १२०.१२ असम्प्रतिपत्ति^अः यदि अपि अयम् तुल्य-रूपः शब्दः तथा अपि प्रयोज्यः एव सम्भवति
- १२०.१३ साधयति इति न प्रयोक्तृ^इ भाक्त-त्वात् प्रयोज्य^इ च अज़्जस-त्वात् तुमुनः च
- १२०.१४ समान-कर्तृक^इ नियमात् साधयितुम् इति तुमुनः प्रयोगः अयम् सः च अयम्
- १२०.१५ समान-कर्तृक^सु एव दृष्टः/ तद् यथा स्नातुम् गच्छामि इति न पुनर् अनुन्मत्तः
- १२०.१६ एवम् ब्रूयात् स्वयम् स्नातुम् यामि इति तथा इह अपि/ यदि अपि साधयति-शब्दः
- १२०.१७ तुल्य-रूपः तथा अपि तुमुना विशेषित-त्वात् प्रयोक्तृ^इ अनतिप्रसग़्गः यद् अपि
- १२०.१८ स्वयम्-शब्द^इन शास्त्र-अनपेक्षम् अभ्युपगमम् दर्शयति इति एव उक्तम्/ किम् उक्तम्/
- १२०.१९ पर-अवज्ञानस्य अयुक्त-त्वात् इति एवम् आदि किम् पुनर् शास्त्रम् यद्-अपेक्षम्\चोर्[C]{अनपेक्षम्} अभ्युपगमम्
- १२०.२० दर्शयति ननु शास्त्रम् प्रत्यक्ष-आगमाभ्याम् अविरुद्धः आगमः तद्-अनपेक्षम् अभ्युपगमम्
- १२०.२१ दर्शयति इति ब्रुवता अप्रमाण-एकम्\चोर्[C]{अप्रमाणकम्} अर्थम् अभ्युपैति इति उक्तम्/ यथा अप्रमाणकः
- १२१.०१ अभुपगमः न असौ अभ्युपगन्तुम् स्वस्थ-आत्मना युक्तः न अपि प्रतिपादयितुम्
- १२१.०२ युक्तः इति/ यद् अपि वादविधि^इ साध्य-अभिधानम् प्रतिज्ञा इति
- १२१.०३ प्रतिज्ञा-लक्षणम् उक्तम् तद् अपि उभयथा दोषात् न युक्तम्/ कथम् इति/ यदि
- १२१.०४ तावत् पूर्व-प्रकृत-पक्षम् अपेक्षमाण^इन इदम् उच्यते साध्य-अभिधानम् प्रतिज्ञा इति तदा
- १२१.०५ साध्य-ग्रहण-अनर्थक्यम्/ प्रकृतः पक्षः तद्-शब्द^इन अभिसम्भन्त्स्यते इति तद्-अभिधानम्
- १२१.०६ प्रतिज्ञा इति वक्तव्यम्/ अथ पक्ष-अनपेक्षम् स्वतन्त्रम् एतद् लक्षणम् तथा अपि
- १२१.०७ यः नैयायिक-प्रतिज्ञायाम् दोषः उक्तः सः इह प्रसक्तः यः तु तत्र भवता
- १२१.०८ परीहारः क्रियते मम अपि सः एव परीहारः भविष्यति इति न वक्तव्यम्/
- १२१.०९ मया अनभ्युपगमात् भवता च अभ्युपगत-त्वात् यथा नाम कः चित् परम्
- १२१.१० ब्रूयात् मातृ^ः तव बन्धकी स्त्री-त्वात् इति सः तस्य उत्तरम् ब्रूयात्/ न
- १२१.११ बन्धकीत्व^इ स्त्रीत्वम् हेतुः किम् तु स्व-पुरुष-व्यतिरेक^इन पुरुष-अन्तर-सम्बन्धः
- १२१.१२ इति स्त्रीत्वात् बन्धकीत्वम् ब्रुवाणस्य मातृ^अः बन्धकीत्वम् अपरिहार्यम्/ अथ
- १२१.१३ पर-पुरुष-सम्बन्धम् हेतुम् अभ्युपेयात् स्त्रीत्वात् बन्धकीत्वम् व्याहतम् इति तथा
- १२१.१४ भवतः अपि व्याघातः साध्ययोः हेतु-दृष्टान्तयोः निर्देशः प्रतिज्ञा प्राप्नोति
- १२१.१५ इति तस्मात् अपेत-सर्व-दोषम् इदम् वाक्यम् साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति//\एन्द्[१-१-३४]
- १२१.१६ \ष्[१-१-३५]{उदाहरण-साधर्म्यात् साध्य-साधनम् हेतुः}
- १२१.१७ हेतु^अः अवसर-प्राप्तस्य लक्षण-अपदेश-द्वारेण उदाहरण-साधर्म्यम् इति सूत्रम्
- १२१.१८ उदाहरण^इन साधर्म्यम् उदाहरण-साधर्म्यम्/ किम् पुनर् उदाहरणम्
- १२१.१९ वक्षयमाणकम् तेन साधर्म्यम् समान-धर्मता यः धर्मः साध्य^इ भवति
- १२१.२० तथा-भूतः एव उदाहरण^इ अपि इति न पुनर् सः एव अन्य-धर्मस्य अन्यत्र अवृत्ति^अः
- १२२.०१ न हि अन्यस्य धर्मः अन्यत्र वर्तते किम् तु तद्-तुल्यः सः एव इति उच्यते इति/ यदि
- १२२.०२ पुनर् साधर्म्यम् हेतुः इति एतावन् मात्रम् उच्येत भवति एवम् विवक्षित-अर्थ-सिद्धिः
- १२२.०३ अनिष्ट-प्रतिषेधः तु न स्यात् साधर्म्य-मात्रम् हेतुः स्यात् इति अतः अनिष्ट-प्रतिषेध-
- १२२.०४ अर्थम् उदाहरण-ग्रहणम् उदाहरण-साधर्म्य-ग्रहणात् अनुदाहरण-साधर्म्यम्
- १२२.०५ अर्थात् निराकृतम् भवति अवधारण^इन वा निराक्रियते उदाहरण^इन एव
- १२२.०६ साधर्म्यम् न पुनर् अनुदाहरण^इन अपि साधर्म्यम् एव पुनर् वैधर्म्यम् अपि इति/ कस्य
- १२२.०७ पुनर् उदाहरण^इन साधर्म्यम् कस्य अन्यस्य पुनर् स्यात् साध्यस्य प्रकृत-त्वात्
- १२२.०८ प्रत्यासत्ति^अः च प्रकृतम् प्रत्यासन्नम् च साध्यम् तस्मात् उदाहरण-साधर्म्यम् साध्यस्य/
- १२२.०९ अपि च साध्य^इन साधर्म्यम् इति साधर्म्यम् एव इति अवधार्यते किम् पुनर् अनेन
- १२२.१० अवधारण^इन लभ्यते साध्य-एकदेश-वृत्तिः अहेतु इति लभ्यते/ सः अयम् हेतुः
- १२२.११ साध्य-उदाहरणाभ्याम् प्रतिसंहितः किम् पुनर् अस्य प्रतिसन्धानम् साध्य^इ
- १२२.१२ व्यापकत्वम् उदाहरण^इ च असम्भवः एवम् द्वि-लक्षणः त्रि-लक्षणः च हेतुः लभ्यते
- १२२.१३ उदाहरण^इन एव साधर्म्यम् इति एवम् ब्रुवता अनभ्युपगत-विपक्षस्य अपि उदाहरण^इन एव
- १२२.१४ साधर्म्यम् इति द्वि-लक्षणः अपि हेतुः भवति इति उक्तम्/ यदा पुनर् विपक्षम् अभ्युपैति
- १२२.१५ तदा अपि उदाहरण^इन एव साधर्म्यात् न अनुदाहरण^इन इति तद्-लक्षणः हेतुः
- १२२.१६ इति उक्तम् भवति/ तद् एवम् द्वौ अपि अन्वय-व्यतिरेकिणौ यथा वैशेषिकस्य अनित्यः
- १२२.१७ शब्दः कृतक-त्वात् सामान्यतः अस्मद्-आदि-बाह्यकरण-प्रत्यक्ष-त्वात् वा इति द्वौ
- १२२.१८ अन्वयिनौ यथा सर्व-अनित्य-वादिनः अनितय्ः शब्दः प्रमेय-त्वात् अमूर्त-त्वात् च
- १२२.१९ तद् एवम् अन्वय-व्यतिरेकि-भेदवान् अन्वयवान् चतुर्-प्रकारः हेतुः इति उक्तम् भवति/
- १२२.२० तद् एवम् हेतु-स्वरूप-अवधारणात् हेत्वाभासाः निराकृताः भवन्ति/ तत्र उदाहरण^इन
- १२२.२१ एव साधर्म्यम् इति अनेन विपर्यय-हेतु^अः अनैकान्तिकस्य च निराकरणम्/
- १२३.०१ साधर्म्यम् एव उदाहरण^इन इति अनेन अवधारण^इन साध्य-अवृत्तिः साध्य-एकदेश-वृत्तिः च
- १२३.०२ निराकृतः इति/ तत्र तावत् विपर्यय-हेतुः अशवः विषाणि-त्वात् गौ विषाणि-
- १२३.०३ त्वात् इति अनैकान्तिकः साध्य-अवृत्तिः चाक्षुष-त्वात् अनित्यः शब्दः इति/ साध्य-
- १२३.०४ एकदेश-वृत्तिः अनित्याः परमाणु^आः गन्धवत्-त्वात् इति स्वरूपतः तर्हि अनैकान्तिक-
- १२३.०५ आदि-ग्रहणम् न कर्तव्यम्/ यदि अनेन हेतु-लक्षण^इन एवम् भाव्यमान^इन अनैकान्तिक-
- १२३.०६ हेतु-त्व-आदि^आः निराक्रियन्ते/ ननु अनैकान्तिकः स्वव्यभिचारः\चोर्[C]{सव्यभिचरः} इति एवम्
- १२३.०७ आदि-सूत्र-अनारम्भः न अतिप्रसक्तस्य नियम-अर्थ-त्वात्/ अनेकधा हेत्वाभासाः
- १२३.०८ भिन्नाः इति तेषाम् नियम-ज्ञापन-अर्थम् अनैकान्तिक-आदि-ग्रहणम् इति/ उदाहरण-
- १२३.०९ साधर्म्यात् च किम् अन्यत् साध्य-साधनम् इति एके/ न किल उदाहरण-साधर्म्य-
- १२३.१० व्यतिरेक^इन साध्य-साधनम् अस्ति इति अतः एवम् कर्तव्यम्/ स्वतः उदाहरण-साधर्म्यम्
- १२३.११ हेतुः इति/ अथ पुनर् साध्य-साधन-शब्द-उपादानम् उदाहरण-साधर्म्य-विशेषण-
- १२३.१२ अर्थम् एवम् अपि पज़्चमी-अपदेशः अनर्थकः इति/ न हि भवति नीलात्
- १२३.१३ उत्पलम् इति/ अन्ये तु पज़्चमी-अपदेशात् अनर्थकम् अन्यथा वर्णयन्ति/ अर्थ-
- १२३.१४ अन्तर^इ दृष्ट-त्वात् इति अनर्थकः इति/ अर्थ-अन्तर^इ किल पज़्चमी दृष्टा यथा
- १२३.१५ ग्रामात् आगच्छति/ न पुनर् उदाहरण-साधर्म्य-व्यतिरेक^इन साध्यस्य साधनम्
- १२३.१६ अस्ति इति अतः पज़्चमी-अपदेशः अनर्थकः इति/ साध्य-साधन-विशिष्टम् च उदाहरण-
- १२३.१७ साधर्म्यम् हेतु-त्व^इन ब्रुवाण^इन अभिधेयः हेतुः इति उक्तम् भवति भवति/ तथा
- १२३.१८ च साध्य-निर्देशः प्रतिज्ञा इति व्याहतम् भवति न च अभिधान-अभिधेय-
- १२३.१९ आत्मकः समुदायः दृष्टह् इति न एव उभयेषाम् अवयव-त्वम्/ तद् न एषः दोषः न
- १२३.२० परीहार-अन्तरम् प्रयोजयति तेन एव अपाकृत-त्वात् उदाहरण-साधर्म्यात्
- १२३.२१ साध्य-साधन-वचनम् हेतुः इति एव व्याचक्षाण^इन समस्तः एव दोषः अपाकृतः
- १२३.२२ भवति इति/ अतः न परीहार-अन्तरम् प्रयोजयति साधर्म्यस्य व्यभिचारि-
- १२४.०१ अव्यभिचारि-त्वत् विशेषण-योगः न तद्-वचनस्य अप्रकारक-त्वात् यद् तद्-
- १२४.०२ प्रकारवत् तद् विशेष्यते साधर्म्य^इ च एतद् अस्ति न च वचसि इति वचसः कारकत्वम्
- १२४.०३ न भवति इति न बुद्ध्यामहे यथा एव अर्थः प्रकारवान् तथा वचनम्
- १२४.०४ अपि इति/ अर्थः तावत् कथम् प्रकारवान् उभयथा-भावात् यस्मात् अयम् अर्थः
- १२४.०५ उभयथा भवति नित्यः अनित्यः मूर्तः अमूर्तः च वचनम् अपि तर्हि उभयथा
- १२४.०६ भवति इति तुल्यम्/ नित्य-अनित्य-मूर्त-अमूर्त-शब्द-अभिधेयम् इति/ दृष्टः च
- १२४.०७ शब्द^इ विशेषण-योगः यथा किम् अयम् आह गो^ः इति अयम् आह इति-परतया
- १२४.०८ शब्दः शब्द-अन्तरात् व्यवच्छिद्यते द्वयम् वचन-विशेषकाणि बहूनि वाक्यानि
- १२४.०९ प्रयुक्तानि/ तद् यथा स्व-पर-पक्षयोः सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः इति/ अथ
- १२४.१० वचनम् न एवम्-विधम् इति सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः इति एवम् आदि व्याहतम्/
- १२४.११ सः अयम् सूक्ष्मः अक्षिकया परस्य दोष-अनभिधानह् लोकात् अपि अपभ्रष्टः
- १२४.१२ इति/ यदि अपि अर्थ-अन्तर^इ दृष्ट-त्वात् इति अनर्थकः पज़्चमी-अपदेशः इति एवम् ब्रुवाणः
- १२४.१३ स्व-सिद्धान्तम् बाधते न हि भवन्तः सेना-वन-आदीनि अर्थ-अन्तर-भूतानि प्रतिपद्यन्ते
- १२४.१४ अथ च पज़्चमी-अपदेशः भवति वनात् अयम् वृक्षः आनीतः सेनातः अश्वः
- १२४.१५ इति/ दृष्टः च तन्त्र-अन्तर^इ पज़्चमी-अपदेशः अनर्थ-अन्तर^इ सन्धि-विग्रहाभ्याम्
- १२४.१६ षाड्गुण्यम् सम्पद्यते/ अनभ्युपगत-अर्थ-अन्तर-विशेषस्य च हेतुः विपक्षात् विशेषः
- १२४.१७ इति/ पज़्चमीआ अर्थ-अन्तर-वाचक-त्वम् कृतः यद् अपि उदाहरण-साधर्म्यस्य इति
- १२४.१८ वक्तव्यम् न उदाहरण-साधर्म्यात् इति तद् अपि न विवक्षातः कारक-शब्द-
- १२४.१९ प्रयोगात् यदा सधर्म्यम् अभिधीयमान-तया विवक्षितम् भवति उदाहरण-
- १२४.२० साधर्म्यस्य इति युक्तम्/ यद तु उदाहरण-साधर्म्यस्य निमित्त-भावः
- १२४.२१ वचन^इ विवक्षितः तदा उदाहरण-साधर्म्यात् इति निमित्त-पज़्चमी युक्ता कथम्
- १२५.०१ पुनर् उदाहरण-सधर्म्यस्य निमित्त-भावः सति भावात् यस्मात् उदाहरण-
- १२५.०२ साधर्म्यम् बुद्ध्वा विवक्षा-प्रयत्न-वायु-उदीरण-तालु-आदि-अभिघात-आदि^आः शब्दस्य
- १२५.०३ निमित्तम् भवन्ति अतः पारम्पर्य^इन उदाहरण-साधर्म्यम् अपि निमित्तम् इति
- १२५.०४ तस्मात् पज़्चमी-अभिधानम् एव ज्यायः उदाहरणम् अनित्यः शब्दः उत्पत्ति-
- १२५.०५ धर्मस्क-त्वात् उत्पत्ति-धर्मकम् अनित्यम् स्थाली-आदि दृष्टम् इति/ किम् पुनर्
- १२५.०६ अनित्यम् नाम यस्य अनित्यत्वम् अथ अनित्यत्वम् किम् उभय-
- १२५.०७ अन्त-अवच्छिन्न-वस्तु-सत्ता-सम्बन्धः सत्ता वा तद्-विशेषणा अथ उत्पत्ति-धर्मकम्
- १२५.०८ किम् उत्पत्ति-धर्मः यस्य सः उत्पत्ति-धर्मन्^ः उत्पत्ति-धर्मन्^ः एव उत्पत्ति-धर्मकः
- १२५.०९ का पुनर् इयम् उत्पत्तिः असत्-विशेषणस्य सतः अत्यन्तम् अभाव-भाव-प्रतिषेधः
- १२५.१० सत्-असत्-विशेषणम् सत् भवति तद्-पूर्वम् न आसीत् पश्चात् भवति इति गम्यते तस्य
- १२५.११ अत्यन्तम् अभावः अत्यन्तम् च भावः इति प्रतिषेधः यः सः उत्पत्ति-शब्द-अर्थः
- १२५.१२ सत्ता वा एवम्-विशेषण वाक्य-अर्थ-अभ्यनुज्ञानात् च पदार्थ-अभ्यनुज्ञातः यः वाक्यस्य
- १२५.१३ अर्थः अभूत्वा भवति इति सः पदस्य अर्थः उत्पद्यते इति/ सा उत्पत्तिः धर्मः
- १२५.१४ यस्य सः भवति उत्पत्ति-धर्मकः इति//\एन्द्[१-१-३४]
- १२५.१५ \ष्[१-१-३५]{तथा वैधर्म्यात्}
- १२५.१६ किम् एतावत् हेतु-लक्षणम् इति न इति उच्यते किम् तर्हि तथा वैधर्म्यात्/
- १२५.१७ अत्र अपि उदाहरण-वैधर्म्यात् इति उदाहरण^इन एव वैधर्म्यम् न अनुदाहरण^इन इति वैधर्म्यम्
- १२५.१८ एव उदाहरण^इन साधर्म्यम् अपि इति उदाहरणम् अनित्यः शब्दः उत्पत्ति-
- १२५.१९ धर्मक-त्वात् अनुत्पत्ति-धर्मकम् नित्यम् दृष्टम् आत्म-आदि-द्रव्यम् इति भाष्यम्/
- १२५.२० एतद् तु न समज़्जसम् इति पश्यामः प्रयोग-मात्र-भेदात्, प्रयोग-मात्रम् हि
- १२५.२१ भिद्यते न अर्थः इति/ न च प्रयोग-मात्र-भेदात् वस्तु-अन्तरम् भवितुम् अर्हति इति
- १२६.०१ उदाहरण-मात्र-भेदात् च उदाहरण-मात्रम् केवलम् भिद्यते आत्मन्^ः घटः
- १२६.०२ इति/ यदि च उदाहरण-भेदात् भेदः भवति तथा वैधर्म्यात् इति न
- १२६.०३ पठितव्यम्/ किम् कारण्म्/ उदाहरण-भेदात् एव भेदः गम्यते उदाहरण-
- १२६.०४ सूत्रम् च भेदकम् अस्ति तद्-विपर्ययात् वा विपरीतम् इति तस्मात् न इदम्
- १२६.०५ उदाहरणम् न्यायम् इति/ उदाहरणम् तु न इदम् निरात्मकम् जीवत्-शरीरम्
- १२६.०६ अप्राण-आदिमत्-त्व-प्रसग़्गात् इति/ यद् उभय-पक्ष-सम्प्रतिपन्नम् अप्राण-आदिमत्
- १२६.०७ तद् सर्वम् निरात्मकम् दृष्टम् न च इदम् प्राण-आदिमत् भवति तस्मात् न इदम् निरात्मकम्
- १२६.०८ इति/ सः अयम् अवीतः पर-पक्ष-प्रतिषेध-अर्थः एव भवति तौ एतौ
- १२६.०९ वीत-अवीत-हेतू लक्षणाभ्याम् पृथक्-अभिहितौ इति/ तत्र स्वरूप^इन अर्थ-परिच्छेदकत्वम्
- १२६.१० वीत-धर्मः अवीतः पुनर् पर-पक्ष-प्रतिषेध^इन एव प्रवर्तते इति/
- १२६.११ एकस्य विधीयमानः अर्थः इतरस्य प्रतिषिध्यमानः कथम् पुनर् अयम् अवीतः
- १२६.१२ अर्थ-परिच्छेदकः इति/ अथ यः अभ्यनुज्ञातः वीतः अर्थ-परिच्छेदकः
- १२६.१३ सः कथम् अन्वयात् इति चेत् वीतः हेतुः अन्वय^इन प्रतिपादयति/ अथ
- १२६.१४ प्रमेयत्वम् कस्मात् न हेतुः यदि अन्वयस्य एतद् सामर्थ्यम् व्यभिचारात् प्रमेयत्वम्
- १२६.१५ न हेतुः न तर्हि अन्वयः प्रतिपादकः अपि तु अव्यभिचारः यदि च अव्यभिचारात्
- १२६.१६ हेतुः अर्थम् प्रतिपादयति, तदा अदेश्यम् एतद् कथम् अवीतः प्रतिपादकः
- १२६.१७ इति अवीतस्य अपि व्यतिरेक-अव्यभिचारि-त्वात् प्रतिपादक-त्वम्
- १२६.१८ इति/ कथम् यावत् अप्रमाण-आदिमत्\चोर्[C]{अप्राण-आदिमत्} तद् सर्वम् निरात्मकम् दृष्टम् इति
- १२६.१९ अप्राण-आदिमत्त्वम् च जीवत्-शरीरात् निवर्तते तस्मात् तद्-अव्यभिचारि-निरात्मकत्वम्
- १२६.२० अपि निवर्त्स्यति इति/ अथ पुनर् अप्राण-आदिमत्त्व-निवृत्तिः एव प्रतिपाद्यते
- १२६.२१ न पुनर् निरात्मकत्वस्य न युक्तम् एवम् भवितुम् किम् कारणम् पक्ष^इ
- १२७.०१ एवम् सति व्यभिचारः दर्शितः स्यात् पक्ष-व्यभिचार-उपदर्शन^इ सति
- १२७.०२ शक्यम् वक्तुम् अन्वयिनि तु हेतु^इ शब्द^इ नित्यत्वम् अस्तु सति कृतकत्वः
- १२७.०३ इति तस्मात् यथा अन्वयिनः अन्वय-सम्बन्ध-अव्यभिचारः प्रतिपादकः तथा
- १२७.०४ व्यतिरेकिणः अपि व्यतिरेक-अव्यभिचारः इति/ एतेन यथा अवीत-हेतु^अः
- १२७.०५ अव्यभिचारिणः एकस्य धर्मस्य दर्शनात् इतर-धर्म-अनुमानम् एवम् वीत-हेतु^इ
- १२७.०६ अपि एक-धर्म-निवृत्ति-दर्शनात् इतर-धर्म-निवृत्ति-अनुमानम् इति/ सर्व-आत्मक-
- १२७.०७ त्व-प्रसग़्गः इति चेत् न विकल्प-अनुपपत्ति^अः यदि एक-धर्म-निवृत्ति-दर्शनात्
- १२७.०८ इतर-धर्म-निवृत्तिः अनुमीयते तद्-निवृत्ति^आ च सात्मक-त्वम् सिद्ध्यति इति मन्यसे
- १२७.०९ एवम् च सर्व-आत्मकम् शरीरम् प्राप्नोति किम् कारणम् अप्राण-आदि-निवृत्ति^अः
- १२७.१० अडित्थ-आदि-निवृत्ति-प्रतिपादक-त्वात् न इदम् अडित्थ-वत्-शरीरम् प्राण-आदिमत्-त्व-
- १२७.११ प्रसग़्गात् एवम् अडित्थ-आदि-प्रतिषेधः अपि वक्तव्यः इति/ तद् च न एवम् विकल्प-
- १२७.१२ अनुपपत्ति^अः एदम् तावत् भवान् पृष्टः व्याचष्टाम् किम् अवधारित-कार्य-स्वभावः
- १२७.१३ पदार्थः डित्थ-शब्द-वाच्यः आहो न इति/ यदि अवधारित-कार्य-स्वभावः
- १२७.१४ संज्ञा-भेद-मात्रम् आत्मन्^ः सः इति/ अथ अनवधारित-कार्य-स्वभावः तस्य
- १२७.१५ व्यावृत्तिः अशक्या प्रतिपादयितुम् व्यावृत्ति-प्रधानम् च इदम् वाक्यम् तस्मात्
- १२७.१६ अवीत-हेतु^अः अर्थम् अबुद्ध्वा सर्व-आत्मक-ता देश्यते इति/ यदि तर्हि असाधारणः
- १२७.१७ धर्मः हेतुः नित्या पृथिवी गन्धवत्-त्वात् इति आदि^आः हेतु^आः प्राप्नुवन्ति न
- १२७.१८ हेतु-अर्थ-अपरिज्ञानात् सत्यम् असाधारणः वैधर्म्य-हेतुः न पुनर् वैधर्म्यम्
- १२७.१९ व्यभिचारिन् गन्धवत्त्वम् च नित्य-अनित्य-व्यभिचारिन् तस्मात् अन्वयिनः व्यतिरेकिणः
- १२७.२० च न अन्वय-व्यतिरेकौ हेतु-भाव^इ निमित्तम् किम् तु अन्वय-व्यतिरेकयोः
- १२७.२१ अव्यभिचारः इति/ यः पुनर् असाधारणः धर्मः पक्षः एव केवलम्
- १२७.२२ यस्य तद्-तुल्य-विपक्षौ न स्तः सः कस्मात् न हेतुः यथा सर्वम् नित्यम् सत्त्वात्
- १२८.०१ सत्यम् अयम् असाधारणः न व्यावृत्तः अव्यावृत्ति^अः हेतुः इति एतेन यः
- १२८.०२ पक्ष-एकदेश-वृत्तिः अविद्यमान-सपक्ष-विपक्षः सः न हेतु इति उक्तम् भवति/
- १२८.०३ यथा सर्वम् नित्यम् अमूर्त-त्वात् इति यः पक्ष-एकदेश^इ वर्तते अविद्यमान-सपक्षः
- १२८.०४ विपक्षात् च निवर्तते यथा अनभ्युपगत-नित्य-पक्षस्य नित्य^इ वाच्-मनसे स्रावण-
- १२८.०५ त्वात् इति सः कस्मात् न हेतुः अयम् अपि न हेतुः सूत्र-अर्थ^इन अपोदित-त्वात्
- १२८.०६ सूत्र-अर्थः तथा वैधर्म्यात् इति अत्र च वैधर्म्यम् उदाहरण^इन एव वैधर्म्यम् एव
- १२८.०७ च उदाहरण^इन न पुनर् इदम् वैधर्म्यम् एव तस्मात् न प्रसग़्गः/ एवम् अनयोः वीत-
- १२८.०८ अवीत-हेतुऒः पृथक्-अर्थ-प्रतिपादक-त्वम् आमुमारम् प्रसिद्धि^अः यद् उक्तम् वीत-अवीतौ
- १२८.०९ न पृथक् प्रतिपत्ति-हेतू इति तद् संमूढ^इन उक्तम् हेतुः विपक्षात् विशेषः इति अन्ये/
- १२८.१० अन्ये तु अन्यथा लक्षणम् व्याचक्षते हेतुः विपक्षात् विशेषः इति यदि पुनर्
- १२८.११ एतावत्-मात्रम् उच्येत हेतुः विशेषः इति किम् स्यात् विशेष-मात्रम् हेतुः स्यात्
- १२८.१२ साधर्म्य-मात्र-निराकरणम् च स्यात् साधर्म्य-मात्र-निराकरण^इ विशेष-मात्र-
- १२८.१३ परिग्रह^इ च इष्ट-अनिष्ट-संग्रहः इति/ अतः अनिष्ट-हेतु-निराक्रियायै विपक्ष-
- १२८.१४ ग्रहणम् विपक्षात् यः विशेषः सः हेतुः विपक्षात् विशेषः हेतुः इति एतावति
- १२८.१५ चोद्यमान^इ विपक्षात् विशेष-मात्रस्य हेतु-त्वम् सः च अनेक-भेदः तद्-निवृत्ति-अर्थम्
- १२८.१६ विपक्षात् एव अवधार्यते अवधारण^इ च एतस्मिन् विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः एकः
- १२८.१७ अनुषज्यते गो^ः विषाणि-त्वात् सः हि विपक्षात् एव विशेषः इति न अयम्
- १२८.१८ अनेन अवधारण^इन निराक्रियते इति तद्-निवृत्ति^इ द्वितीयम् असाधारणम्
- १२८.१९ विशेषः एव च विपक्षात् न तु अयम् विशेषः एव विपक्ष-एकदेश-वृत्ति-त्वात्
- १२८.२० सामान्यम् अपि तद् एवम् आभ्याम् अवधारणाभ्याम् अन्वय-व्यतिरेकिन्^ः त्रि-लक्षणः
- १२८.२१ हेतुह् लभ्यते इति/ सत्यम् एकः त्रि-लक्षणः हेतुः लभ्यते समान-पक्ष-एकदेश-
- १२९.०१ वृत्तिः एकः त्रि-लक्षणः एव निराक्रियते इति/ कथम् इति/ आद्य^इन
- १२९.०२ अवधारण^इन विपक्षात् एव यः विशेषः सः हेतुः इति ब्रुवता यः तुल्य-एकदेश-
- १२९.०३ वृत्तिः सः निवर्तितः भवति न हि अयम् विपक्षात् एव विशेषः किम् तु
- १२९.०४ सपक्ष-एकदेशात् अपि इति विपक्ष-एकदेश-वृत्ति-प्रतिषेधात् समान-पक्षात् यः विशेषः
- १२९.०५ एव सः हेतुः इति उक्तम् भवति यथा अश्वः अयम् विषाणि-त्वात् न पुनर् अयम् प्रयत्न-
- १२९.०६ अनन्तरीयक-त्व-आदिः विपक्षाद् एव विशेषः किम् तु तद्-तुल्य-एकदेशात् अपि यथा
- १२९.०७ श्रूयमाणक^इन अर्थ^इन अवधारण^इ अर्थवती/ एवम् च सति तुल्य-एकदेश-वृत्ति-वत्
- १२९.०८ साध्य-एकदेश-वृत्ति^अः अपि हेतुत्व-प्रसग़्गः येन एव सामर्थ्य^इन तद्-तुल्य-एकदेश-वृत्तिः
- १२९.०९ लभ्यते तेन एव सामर्थ्य^इन अनुमेय-एकदेश-वृत्तिः अपि हेतुः प्राप्तः/ यथा
- १२९.१० नित्याः परमाणु^आः गन्धवत्-त्वात् इति/ ते एते अवधारण^इ यदि तावत्
- १२९.११ यथा-श्रुत^इ भवतः ततः दृष्टः प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्व-आदिः न हेतुः/ अथ अन्यथा
- १२९.१२ श्रूयते अन्यथा प्रकल्प्यते अभिप्रेत-अर्थ-सिद्धि-अर्थम् तथा अपि अभिप्रेत-प्राप्ति-वत्
- १२९.१३ अनिष्टः अपि गन्धवत्-त्व-आदिः लभ्यते इति उभयम् च लक्षण-दोषः अभिप्रेत-
- १२९.१४ हानिः अनिष्ट-प्रसग़्गात् च/ न एषः दोषः वृत्ति^इ विशेषित-त्वात् अनिष्टस्य गन्धवत्-
- १२९.१५ त्व-आदि^अः प्राप्तिः इति अतः दोषः/ यस्मात् वृत्ति^इ आह धर्मः पक्षस्य इति/ अनेन
- १२९.१६ चाक्षुष-त्व-आदिः पक्ष-असम्भविन्^ः निराक्रियते पक्ष-एकदेश-वृत्तिः तु कथम् न
- १२९.१७ हि असौ न पक्ष-धर्मः न भवति तथा विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः न पक्षस्य धर्मः इति
- १२९.१८ तस्मात् अन्यथा निराकरण^इ यत्नः कर्तव्यः इति न कर्तव्यः अवधारणात् निवृत्ति^अः/
- १२९.१९ अवधारणात् एकदेश-वृत्तिः निवर्तिष्यते किम् पुनर् अवधार्यते किम् धर्मः एव
- १२९.२० पक्षस्य उत पक्षस्य एव धर्मः इति वस्तु तावत् धर्मः एव पक्षस्य इति किम् पुनर्
- १२९.२१ अस्य अवधारणस्य सामर्थ्यम् किम् अनेन सम्भवः ज्ञाप्यते उत असम्भवः
- १२९.२२ व्यावर्त्यते उभयथा अपि न अवधारणस्य सामर्थ्यम् अस्ति सम्भव-ज्ञप्ति^अः असम्भव-
- १३०.०१ निवृत्ति^अः च अवधारणम् अन्तरेण अपि अवगति^अः न च एकदेश-वृत्तिः निराक्रियते इति
- १३०.०२ व्यर्थम् अवधारणम्/ अथ पुनर् व्याप्तिः अस्य अवधारणस्य अर्थः धर्मः एव पक्षस्य इति
- १३०.०३ न पुनर् अधर्मः अपि यः पुनर् पक्ष-एकदेश-वृत्तिः असौ अधर्मः अपि सत्यम् अनेन एकदेश-
- १३०.०४ वृत्तिः निराक्रियते इति एतस्मिन् अपि एकम् सन्धित्सते इदम् अन्यत् प्रच्यवते/
- १३०.०५ भवतु एकदेश-वृत्ति^अः निराकरणम् सपक्ष^इ सिद्धः एतद्-पदम् किम् अर्थम् आरभ्यते इति
- १३०.०६ कथम् पुनर् इदम् अनारभ्यम् यस्मात् व्याप्ति-अर्थ^इन अवधारण^इन चरित-अर्थ-त्वात्/
- १३०.०७ धर्मः एव पक्षस्य इति पक्षः नियतः धार्मः अनियतः तस्य अनित्यतस्य व्याप्ति-
- १३०.०८ अव्याप्तिभ्याम् तद्-तुल्य-पक्ष-गतिः तत्र विपक्ष^इ न अस्ति इति सपक्ष^इ सिद्धः इति एतद्-पदम्
- १३०.०९ मा भूत्/ अथ पुनर् इदम् अवधारणम् अन्यथा क्रियते पक्षस्य एव इति/ एवम्
- १३०.१० अनन्तर^इ द्वि^इ अपि पक्ष^इ सिद्धः विपक्ष^इ न अस्ति इति च बाधित^इ भवतः कथम्
- १३०.११ सपक्ष^इ सिद्धः इति एतद्-अवधारण-अर्थ-बाधितम् पक्षस्य एव धर्मः सपक्ष^इ सिद्धः
- १३०.१२ इति/ न हि लोक^इ एवम्-प्रकाराणि वाक्यानि प्रवर्तन्ते देवदत्तम् एव
- १३०.१३ भोजय यज्ञदत्तम् च उत्तरम् तु पदम् विपक्ष^इ न अस्ति इति गम्यमान-त्वात् अकार्यम्
- १३०.१४ केन गम्यमान-त्वात् इति अवधारण^इन पक्षस्य एव धर्मः सामान्यस्य इति गम्यते
- १३०.१५ इति विपक्ष^इ न अस्ति इति एतद् न कर्तव्यम् इति न च पक्ष-एकदेश-वृत्तिः निराक्रियते
- १३०.१६ इति यद्-अर्थम् अवधारणम् सः एव अर्थः हीयते इति/ अथ पुनर्
- १३०.१७ सपक्ष^इ सिद्धः इति एतद् अपि पदम् अवधारण-अर्थम् एव आरभ्यते सपक्ष^इ एव सिद्धः
- १३०.१८ सिद्धः एव सपक्ष^इ इति किम् पुनर् अस्मिन् पद^इन अवधारण^इन लभ्यते यदि
- १३०.१९ सम्भवः सः अनवधारितः अपि गम्यते सपक्ष^इ सिद्धः/ अथ व्याप्तिः तद्-जातीयस्य
- १३०.२० एकदेश-वृत्तिः अहेतुः इति प्राप्तम्/ अथ सपक्ष^इ एव सिद्धः इति तथा अपि
- १३०.२१ पूर्व-उत्तर^इ पद^इ व्याहत^इ भवतः पक्षस्य धर्मः विपक्ष^इ न अस्ति इति अवधारण-
- १३१.०१ अर्थ-बाधित-त्वात् पूर्वम् अनारभ्यम् गम्यमान-त्वात् उत्तरम् अपि/ अथ विपक्ष^इ
- १३१.०२ न अस्ति इत् एतद् अपि अवधारण-अर्थम् एव इति/ अत्र अपि किम् अवधार्यते विपक्ष^इ
- १३१.०३ एव न अस्ति इति न अस्ति एव विपक्ष^इ इति/ यदि विपक्ष^इ एव न अस्ति तदा
- १३१.०४ गो^ः विषाणि-त्वात् इति हेतुः प्राप्तः सः हि विपक्ष^इ न अस्ति इति/
- १३१.०५ अथ विपक्ष^इ न अस्ति एव इति न पुनर् मध्यस्य पदस्य अनारम्भः तत्र पूर्व-पदम्
- १३१.०६ व्याप्ति-अर्थम् उत्तर-पदम् विपक्ष-एकदेश-वृत्ति-प्रतिषेध-अर्थम् अथ सपक्ष^इ सिद्धः
- १३१.०७ इति एतद् पदम् किम्-अर्थम् आरभ्यते इति यदि सम्भव-अर्थम् व्याप्ति-अर्थ^इन आद्य-अवधारण^इन
- १३१.०८ सम्भवः लभ्यते इति व्यर्थम्/ तद् एतस्मिन् लक्षण^इ सह-वृत्ति^आ
- १३१.०९ विचार्यमाण^इ अनिष्ट-हेतु-उपनिपातः वा इष्ट-हेतु-परित्यागः वा अभिप्रेत-
- १३१.१० ग्रस्त-हानिः वा इति दोषः हेतुः विपक्षात् विशेषः इति/ यदा सौत्रान्तिक-पक्षम्
- १३१.११ आश्रित्य लक्षणम् विचार्यते तदा विपक्ष-असम्भवात् हेतुः विपक्षात् विशेषः
- १३१.१२ इति विपक्ष-अर्थः वक्तव्यः न हि असति विपक्ष^इ विपक्ष-अर्थम् पश्यामः इति/
- १३१.१३ न च असति पज़्चमीआः प्रयोगः सम्भवति विपक्षात् इति पज़्चमी-विषयः
- १३१.१४ वाच्यः असति विपक्ष^इ न अधिकरण-अर्थः सम्भवति इति विपक्ष^इ न अस्ति इति
- १३१.१५ सप्तमी-अर्थः वक्तव्यः विपक्ष-असम्भव^इ सति पक्ष-तद्-जातीय-व्यापक-त्वात् कृतक-
- १३१.१६ त्व-आदि^आः विशेषः अर्थः चिन्त्यः/ कृतक-त्वात् इति तदा असाधारणत्वम् असामान्यम्
- १३१.१७ विशेषः इति/ तद् एतद्-लक्षणम् स्व-सिद्धान्त^इन असग़्गत-त्वात् अलक्षणम् इति
- १३१.१८ तद् अपि हेतुवार्त्तिकम् कुर्वाण^इन उक्तम्/ सप्तिका-सम्भव^इ षट्-प्रतिषेधात् एक-
- १३१.१९ द्वि-पद-पर्युदास^इन त्रि-लक्षणः हेतुः इति तद् अपि अयुक्तम् द्वि-पद-लक्षण-युक्तयोः
- १३१.२० हेतु-त्वात् तत्र किल सप्तिका सम्भवति पक्षस्य एव धर्मः समान^इ एव
- १३२.०१ सिद्धः/ विपक्ष^इ एव न अस्ति पक्षस्य धर्मः समान^इ च सिद्धः
- १३२.०२ पक्षस्य धर्मः विपक्ष^इ न अस्ति समान^इ एव च सिद्धः, विपक्ष^इ न अस्ति
- १३२.०३ पक्षस्य धर्मः, समान^इ च सिद्धः विपक्ष^इ च न अस्ति इति/ तद् एवम् सप्तिका-
- १३२.०४ सम्भव^इ ति\चोर्[C]{सति} षट्-प्रतिषेधम् उक्त्वा यद् अयम् त्रि-पद-परिग्रह^इन त्रि-लक्षणस्य
- १३२.०५ हेतु-ताम् शास्ति तेन एक-द्वि-पद-पर्युदासम् ज्ञापयति इति तद् च न एवम्/ द्वि-
- १३२.०६ लक्षण-युक्तयोः हेतु-त्वात् इति अनभ्युपगत-नित्य-पक्षस्य कृतक-त्वात् इति अयम्
- १३२.०७ द्वाभ्याम् लक्षणाभ्याम् युज्यते प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्वात् इति च अनयोः हेतु-भावः
- १३२.०८ न स्यात् यः च अयम् व्यतिरेकिन्^ः हेतुः न इदम् निरात्मकम् जीवत्-शरीरम्
- १३२.०९ अप्राण-आदिमत्-त्व-प्रसग़्गात् इति एवम् आदिः सः न हेतुः स्यात् द्वि-पद-योगात्
- १३२.१० इति तस्मात् हेतुः विपक्षात् विशेषः इति एतद्-लक्षणम् विचार्यमाणम् अभिमतम् वा
- १३२.११ हेतुम् आपादयति इष्टम् बाधते ग्रस्तम् निराकरोति शास्त्रम् बाधते
- १३२.१२ इति/ तत्र यः समान-जातीय^इ द्वेधा च असन् तद्-अत्यय^इ इति अन्ये सन् सजातीय^इ
- १३२.१३ द्वेधा च असन् तद्-अत्यय^इ इति असपक्ष^इ न अस्ति/ एतावता च किल
- १३२.१४ लक्षण^इन त्रि-लक्षणः हेतुः लभ्यते इति यथा-श्रुति न लभ्यते/ यदि
- १३२.१५ तावत् एतद्-लक्षणम् यथा-श्रुति भवति विपक्ष^इ विद्यते इति केन एतद् लभ्यते
- १३२.१६ इति/ ननु च उक्तम् हेतुः तद्-आभाशः व प्रायः पक्ष-धर्मः एव भवति/
- १३२.१७ उक्तम् एतद् न पुनर् अनेन पक्ष-धर्मः हेतुः इति लभ्यते किम् तु अपक्ष-धर्मः न हेतुः
- १३२.१८ न हेत्वाभासः इति/ अथ अपि अर्थतः लभ्येत अपक्ष-धर्मः हेतुः न हेत्वाभासः
- १३२.१९ इति अयम् यदि वाक्य-अर्थः भवति अर्थात् गम्यते हेतुः हेत्वाभासः च पक्ष-धर्मः
- १३२.२० इति सत्यम् अर्थात् पक्ष-धर्मः गम्यते न तु व्यापक^इ नियतः लभ्यते इति/
- १३२.२१ अपक्ष-धर्म-निवृत्ति-मात्र-त्व^इन सम्भव-मात्रम् लभ्यते इति/ तद् च द्वेधा
- १३२.२२ व्यापकम् अव्यापकम् च/ तत्र अव्यापकः अनिष्टः हेतुः प्राप्तः न प्राप्तः पक्ष-धर्मः
- १३३.०१ एव इति अभिधानात् यः पक्षस्य धर्मः एव सः हेतुः प्राप्तः न तु अयम् पक्ष-धर्मः
- १३३.०२ एव एकदेश-वृत्ति-त्वात् इति न अवधारणस्य अर्थ-त्वात् अन्य-अर्थम् अवधारणम्
- १३३.०३ भवन्तः कल्पयन्ति किम् अर्थम् हेतु-हेत्वाभास-नियम-ज्ञापन-अर्थम् तद्
- १३३.०४ अवधारणम् अन्य-अर्थम् सत् कथम् अव्यापकम् निवर्तयिष्यति/ अथ उपकारिन्
- १३३.०५ भवति अव्यापक-निवृत्ति-अर्थम् हेतु-हेत्वाभास-नियम-ज्ञापन-अर्थम् च तथा अपि
- १३३.०६ सन् सजातीय^इ द्वेधा च इति अकरणीयम्/ कथम्, व्याप्ति-अर्थ^इन अवधारण^इन
- १३३.०७ पक्षः अपि नियतः धर्मः च नियतः इति/ अनियतस्य व्याप्ति-अव्याप्तिभ्याम्
- १३३.०८ धर्मस्य द्वौ राशी शिष्यमाणौ सजातीयः तद्-अत्ययः तत्र अतिप्रसक्ति^अः असन्
- १३३.०९ तद्-अत्यय^इ इति सन् सजातीय^इ इति किम् अर्थम्/ यदि सम्भव-अर्थम्
- १३३.१० तद् न अनियमात् व्याप्ति-अव्याप्तिऒः सम्भवः गम्यते इति किम् अनेन सन्
- १३३.११ सजातीय^इ इति द्वेधा च इति सर्वथा न वक्तव्यम्/ इदम् तावत्
- १३३.१२ गम्यमान-त्वात् सन् सजातीय^इ इति न कर्तव्यम्/ सत्-शब्द^इन व्याप्ति-
- १३३.१३ अव्याप्तिऒः सामान्य^इन अभिधानात् द्वेधा च इति प्रमत्त-वाक्यम्/ अथ मन्येत
- १३३.१४ सन् सजातीय^इ इति अवधारण-अर्थम् आरभ्यते इति अवधारण^इ अर्थः युक्तः
- १३३.१५ आरम्भः अवधारणम् न युक्तम्/ कथम् इति यदि तावत् एवम् अवधार्यते
- १३३.१६ सन् एव सजातीय^इ इति प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्व-आदिः तेन हेतुः यस्मात्
- १३३.१७ प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्व-आदिः सन् असन् अपि द्विधा च इति तद् अव्धारण-अर्थ-
- १३३.१८ बाधितम्/ न हि भवति ब्राह्मणम् एव भोजय क्षत्रियम् च इति/
- १३३.१९ अथ सजातीय^इ एव सन् इति अवधार्यते तथा अपि पूर्व-उत्तर^इ बाधित^इ भवतः
- १३३.२० कथम्/ एकम् अवधारण-अर्थम् अबाधितम् एकम् गम्यमान-त्वात्/ अथ पुनर्
- १३३.२१ द्विधा च इति अवधारण-अर्थम्/ अत्र अपि किम् अवधार्यते किम् सजातीय^इ
- १३३.२२ एव द्विधा द्विधा एव सजातीय^इ इति/ यदि तावत् सजातीय^इ एव द्विधा
- १३४.०१ न अन्यत्र पक्ष^इ न तद्-अत्यय^इ तद् द्विधा इति उक्तम् भवति यदि एवम् सन् सजातीयम् अपि
- १३४.०२ न कर्तव्यम्/ प्राप्ति-अर्थ^इन अवधारण^इन अन्य-पद^इ सजातीय^इ सम्भवस्य उक्त-त्वात्
- १३४.०३ द्विधा च इति अन्य-पद-द्वि-धा-निवृत्ति-पर-त्वात् द्विधा च इति अभिधानात् सम्भवः
- १३४.०४ गम्यते इति सन् सजातीय^इ इति सर्वथा न वक्तव्यम् सजातीय^इ एव
- १३४.०५ द्विधा च इति अनेन एव अवधारण^इन पक्ष-व्याप्तिः लभ्यते इति धर्मः एव पक्षस्य इति
- १३४.०६ व्याप्ति-अर्थम् अवधारणम् उक्तम्/ न अभूत् सर्व-पद-अवधारण-व्याघातः इति
- १३४.०७ न अनवधारण^इ तथा अपि मध्यम^इ द्वि^इ पद^इ अपि न कर्तव्य^इ/ सः अयम् गडु-
- १३४.०८ प्रवेश-अक्षितारका-निर्गम-न्यायः इति/ अथ पुनर् द्विधा एव सजातीय^इ इति
- १३४.०९ तथा अपि कृतक-त्व-आदिः न हेतुः न हि असौ सजातीय^इ द्विधा एव त्रि-लक्षणम् च
- १३४.१० हेतुम् ब्रुवाण^इन स्व-सिद्धान्त-उपात्तयोः द्वि-पद-युक्तयोः अहेतु-त्वम् इति प्राप्तम्/
- १३४.११ व्यतिरेकिन्^ः च न हेतुः इति प्राप्तम्/ न एव हेतुः इति चेत् कृतः तस्य
- १३४.१२ हेतु-त्व^इ यत्नः इति अनुत्तरम्/ अथ पुनर् अवधारणानि न क्रियन्ते
- १३४.१३ तथा अपि पक्ष-एकदेश-वृत्तिः अनैकान्तिकः च अनुषक्तः इति/ एतेन ग्राह्य-धर्मः
- १३४.१४ तद्-अंश^इन व्याप्तिऒः हेतुः इति प्रत्युक्तम्/ अनेन अव्यापक-आदिः लभ्यते इति
- १३४.१५ उक्त-उत्तरम् एतद् अपि इति/ असन् तद्-अत्यय^इ इति एतद् अपि विपक्ष^इ न अस्ति इति अनेन
- १३४.१६ समानम् इति/ तादृश्-अविनाभावि-धर्म-उपदर्शनम् हेतुः इति अपरे/ तादृशा
- १३४.१७ विना न भवति इति अनेन किल द्वयम् लभ्यते विपक्ष-असत्त्वम् तादृश्-असत्त्वम् च
- १३४.१८ उपदर्शन-ग्रहण^इन किल पक्ष^इ सत्त्वम् लभ्यते इति एवम् त्रि-लक्षण-प्रविभावितृ^ः
- १३४.१९ आत्मन्^ः पक्षः लभ्यते इति/ यद् तावत् तादृश्-अविनाभावि-ग्रहणात् विपक्ष^इ
- १३४.२० असत्त्वम् तादृश्-सत्त्वम् च लभ्यते इति न युक्तम्/ तादृशा विना न
- १३४.२१ भवति इति एतस्मात् विपक्ष^इ असत्त्वम् गम्यते तादृशे तु सम्भवः इति एतद् एव
- १३४.२२ कुतः न हि अयम् नियमः यः विपक्ष^इ न अस्ति सः अवश्यम् तद्-जातीय^इ अस्ति इति/
- १३५.०१ एवम् च श्रावण-त्व-आदि अपि हेतुः प्राप्तः श्रावण-त्व-आदि अपि तादृशा विना न
- १३५.०२ भवति इति/ भवतु तावत् तादृश्-अविनाभावि-ग्रहण^इ तद्-तद्-जातीय^इ सम्भवतः
- १३५.०३ सः पुनर् पक्ष^इ सम्भवति इति एतद् उक्तः/ न नु उपदर्शन-ग्रहणात् एतद् लभ्यते
- १३५.०४ न लभ्यते उपदर्शन-ग्रहणस्य अभिधान-अर्थ-त्वात् उपदर्शन-ग्रहणम् अभिधान-
- १३५.०५ अर्थम् उपदर्श्यते अनेन इति न पुनर् अस्य एतद् सामर्थ्यम् अस्ति पक्ष^इ अन्यत्र च इति
- १३५.०६ क्व पुनर् अन्यत्र स्यात् यत्र सम्भवह् क्व च अस्य सम्भवः तद्-जातीय^इ/ तस्मात्
- १३५.०७ एतद् उक्तम् भवति तद्-जातीय-अविनाभाविनः तद्-जातीय^इ एव अभिधान-
- १३५.०८ हेतुः इति/ एवम् च ते चाक्षुषत्वम् हेतुः भवति न हि चाक्षुषत्वम् अनित्यत्व^इन
- १३५.०९ विनाभाविन् उपेत्य् वा भवतु तादृश्-अविनाभाविनः धर्मस्य पक्ष^इ
- १३५.१० उपदर्सनम् इति/ तथा अपि पक्ष-एकदेश-वृत्तिम् केन् निराकरोषि उपदर्शन-
- १३५.११ ग्रहण^इन इति चेत् न तस्य सम्भव-मात्र-ज्ञापन-अर्थ-त्वात्/ अथ मन्येत
- १३५.१२ उपदर्शन-ग्रहण^इन व्याप्तिः लभ्यते इति न युक्तम् उपदर्शन-ग्रहणस्य
- १३५.१३ सम्भव-मात्र-ज्ञापन-अर्थ-त्वात् उपदर्शन-ग्रहण^इन सम्भव-मात्रम् ज्ञाप्यते पक्ष^इ सः
- १३५.१४ पुनर् व्यापकः इति न युक्तम्/ अथ अत्र अपि केन चित् न्याय^इन अवधारणानि
- १३५.१५ क्रियेरन् तानि अव्यापक-हेतु-निराकरण^इन समर्थानि इति पूर्ववत् प्रसग़्गः
- १३५.१६ यद् तु इदम् उदाहरणम् एतस्मिन् प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्व-आदिः अनित्यत्वस्य अग्नि^अः धूमः
- १३५.१७ इति/ तत्र धूमः तावत् अग्नि^अः अप्रतिपादकः इति उक्तम्/ प्रयत्न-अनन्तरीयकम् अपि
- १३५.१८ अहेतुः कुतः प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्वस्य पक्ष-अवृत्ति-त्वात् न हि प्रयत्न-अनन्तरीयक-
- १३५.१९ त्वम् शब्द-धर्मः न हि कः चित् शब्दः प्रयत्न-अनन्तरीयकः अस्ति
- १३५.२० संयोग-विभाग-योनि-त्वात् शब्दस्य/ अथ पारम्पर्य-क्रम^इन प्रयत्नः शब्द-
- १३५.२१ कारणम् पारम्पर्य^इन सर्वे अर्थाः शब्द-कारणम् इति विशेषणम् अयुक्तम्
- १३५.२२ प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्वात् इति अनित्यः शब्दः यतः तद्-उत्पत्ति^अः इति वक्तव्यम्
- १३६.०१ यद् च इदम् प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्वम् शब्दस्य अनित्यत्व^इ कारणम् भाव-अभिधान^इन
- १३६.०२ उच्यते किम् पुनर् तद् किम् जन्मन् उत उपलब्धिः इति/ यदि तावत् जन्मन्
- १३६.०३ तद् न एव समर्थम् इति प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्व-ग्रहणम् व्यर्थम्/ न हि भवति
- १३६.०४ अनित्यः शब्दः देवदत्त-कृतक-त्वात् इति/ अतः एवम् वक्तव्यम् जन्मवत्-त्वात् इति
- १३६.०५ यदि च इदम् जन्मन् व्यभिचारिन् भवेत् ततः प्रयत्न-अनन्त्रीयक-त्व-ग्रहणम्
- १३६.०६ अर्थवत् किम् कारणम् व्यभिचारिणि विशेषणानि अर्थवन्ति भवन्ति/
- १३६.०७ अथ उपलब्धिः प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्वात् इति अनेन भाव-अभिधान^इन उच्यते
- १३६.०८ एवम् अपि उपलब्धि^अः एव सामर्थ्यम् अस्ति इति विशेषणम्/ न हि उपलभ्यमानम्
- १३६.०९ द्वेधा भवति नित्यम् अनित्यम् प्रयत्न-अनन्तरीकम् अन्यथा च इति/ अथ ब्रूषे
- १३६.१० प्रयत्न-अनन्तरम् उपलभ्यमानम् घटत्वम् नित्यम् इति त्वया एव एतद् व्यभिचारिन् तद् इति
- १३६.११ शब्द-अनित्य-त्व-अनुमितै^इ प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्वम् हेतुः अव्यापकम् च प्रयत्न-
- १३६.१२ अनन्तरीक-त्वम् शब्द-राशि^अः पक्ष^कृत-त्वात्/ अथ शब्द-विशेषम् पक्ष-
- १३६.१३ कृत्य उच्यते तत्र अपि आद्य^इ एव प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्वम् सम्भवति न द्वितीय-
- १३६.१४ आदिषु इति अव्यापकत्वम् अनिवृत्तम्/ अथ यः प्रयत्न-अनन्तरीयकः
- १३६.१५ सह् अनित्यः इति तथ अपि अन्यः हेतुः वक्तव्यः/ हेतु^अः पक्ष-विशेषण-त्व^इन उपात्त-
- १३६.१६ त्वात् यद् अपि उक्तम् अप्रयत्न-अनन्तरीयकस्य त्रयी गतिः इति किम् चित् नित्यम्
- १३६.१७ आकाश-आदि अन्येषाम् किम् चित् अनित्यम् विद्युत्-आदि किम् चित् एव आकाश-कुसुम-आदि
- १३६.१८ इदम् महा-नैयायिक-त्वम् महा-वादि-त्वम् च यद् तावत् असत् अप्रयत्न-अनन्तरीयकम्
- १३६.१९ च किम् चित् च इति चित्रम्/ नित्यम् तु किम् चित् भवति न पुनर् अप्रयत्न-
- १३६.२० अनन्तरीयक-त्वम् न हि आकाशम् प्रयत्न-अनन्तरीयकम् इति शक्यम् वक्तुम्
- १३६.२१ अप्रयत्न-अनन्तरीयकस्य जन्म-विशेषित-त्वात् न च आकाशस्य जन्मन् अस्ति
- १३६.२२ तस्मात् न प्रयत्न-अनन्तरीयकम् आकाशम् इति/ एतेन अभावः व्याख्यातः
- १३७.०१ अभाव^इ अपि एवम् एव इति/ तद् एवम् एतानि न हेतु-लक्षणानि सम्भवन्ति इदम् एव आर्षम्
- १३७.०२ हेतु-लक्षणम् न्यायम् इति//\एन्द्[१-१-३५]
- १३७.०३ \ष्[१-१-३६]{साध्य-सधर्म्यात् तद्-धर्म-भाविन्^ः दृष्टान्तः उदाहरणम्}
- १३७.०४ साध्य-साधर्म्यात् तद्-धर्म-भाविन्^ः दृष्टान्तः उदाहरणम् इति सूत्रम्/
- १३७.०५ अस्य उदाहरण-उपलक्षणम् अर्थः/ साध्यस्य साधर्म्यम् साध्य^इन समान-धर्म-ता/
- १३७.०६ अत्र अपि साध्य^इन एव साधर्म्यम् न पुनर् असाध्य^इन अपि साधर्म्यम् एव साध्य^इन
- १३७.०७ पुनर् वैधर्म्यम् अपि यस्मात् साध्य-साधर्म्यात् तद्-धर्म-भाविन्^ः भवति/ किम्
- १३७.०८ कुतः चित् साध्य-साधर्म्यात् तद्-धर्म-भाविन्^ः न भवति न न भवति अपि यथा
- १३७.०९ अमूर्त-त्व-आदिः^अः कर्मणः तस्मात् साध्य-साधर्म्यात् यत्र तद्-धर्मः भवति सः
- १३७.१० भवति तद्-धर्म-भाविन्^ः यः अयम् दृष्टान्तः साध्य-साधर्म्यात् तद्-धर्म-भावि-त्व^इन
- १३७.११ विशेषण^इन युज्यमान^इ उदाहरणम् भवति उदाह्रियते अनेन धर्मयोः
- १३७.१२ साध्य-साधन-भावः इति उदाहरणम्/ ननु च करण-कारक-परिग्रहात् वचनम्
- १३७.१३ उदाहरणम् दृष्टान्तः च अर्थह् न च अनयोः सामानाधिकरण्यम् युज्यते न
- १३७.१४ हि विषाण-आदिमत् इति अभिधानम् गवा समानाधिकरणम् भवति/ न एषः
- १३७.१५ दोषः वचन-विशेषण-त्व^इन दृष्टान्तस्य उपादानात् न स्वतन्त्रः दृष्टान्तः उदाहरणम्/
- १३७.१६ किम् तु साध्य-साधर्म्यात् तद्-धर्म-भावि-त्व^इ सति अभिधीयमानः
- १३७.१७ इति/ तद्-धर्म-भाविन्^ः तस्य धर्मः तद्-धर्मः तस्य इति साध्यस्य/ साध्यम् च
- १३७.१८ द्वेधा भवति धर्मः धर्मिन्^ः च/ एकदा धर्मः विसेषण-त्व^इन अन्यदा धर्मिन्^ः
- १३७.१९ विशेषण-त्व^इन इति तस्य इति धर्मि-ग्रहणम् युक्तम्/ न पृथक् धर्मस्य ग्रहणात्
- १३७.२० यस्मात् धर्मिणः धर्मः उत्पत्ति-धर्मक-त्व-आदि^आः न धर्मस्य धर्म^इ च साध्य^इ
- १३७.२१ उदाहरण-साधर्म्यात् इति व्याघातः/ न हि धर्मस्य उदाहरण^इन किम् चित्
- १३७.२२ साधर्म्यम् किम् तु साध्य-साधर्म्यम् च उदाहरणस्य धर्मिणः एव साध्य^इ च उपसंहारः
- १३८.०१ धर्मिणि एव तस्मात् धर्मिन्^ः साध्यः इति तस्य धर्मिणः साध्यस्य
- १३८.०२ यः धर्मः साध्यः सः यस्मिन् दृष्टान्त^इ भवति विद्यते सः दृष्टान्तः
- १३८.०३ उदाहरणम्/ उदाहरणम् स्थाली-आदि-द्रव्यम् इति तद् उत्पत्ति-धर्मकम्
- १३८.०४ च अनित्यम् दृष्टम् इति//\एन्द्[१-१-३६]
- १३८.०५ \ष्[१-१-३७]{तद्-विपर्ययात् वा विपरीतम्}
- १३८.०६ तद्-विपर्ययात् वा विपरीतम्/ साध्य-वैधर्म्यात् अतद्-धर्म-भाविन्^ः दृष्टान्तः
- १३८.०७ उदाहरणम् इति/ उदाहरणम् अवीत-हेतु^इ द्रष्टव्यम् इति/ अन्ये तु
- १३८.०८ साध्य-साधर्म्यात् तद्-धर्म-भावि-त्वम् दृष्टान्तस्य इति सूत्रम् पठन्ति/ तेषाम् तु अयम्
- १३८.०९ अभिप्रायः दृष्टान्त-उदाहरणयोः मा भूत् ऐक्यम् इति/ किम् पुनर् तद्-धर्म-
- १३८.१० भावि-त्वम् साध्य-साधनाभ्याम् योगः साध्य-साधन-योग^इ च तद्-धर्म-भाविन्^ः
- १३८.११ भवति अतः भाव-अभिधान^इन साध्य-साधनाभ्याम् योगः अभिधीयते इति/
- १३८.१२ एतद् च सूत्रम् अपरे दूषयन्ति/ अस्माकम् तु न अयम् सूत्र-पाठः तस्मात् न अयम्
- १३८.१३ दोषः इति तस्मिन् अपि पाठ^इ किल भावि-ग्रहणम् अनर्थकम्/ कस्मात्
- १३८.१४ सर्व-अवयवानाम् साध्य-धर्म-भावि-त्वात्/ यस्मात् किल सर्व-अवयवाः
- १३८.१५ साध्य-धर्म-भाविनः भवन्ति भावयन्ति गमयन्ति इति न अयम् सूत्र-अर्थः
- १३८.१६ इति/ अन्ये तु तद्-धर्म-भाविन्^ः इति एतद् पदम् अन्यथा निराकुर्वन्ति तद्-धर्म-
- १३८.१७ भाविन्^ः भवन् उष्ण-भोजि-न्याय^इन वा भवेत् दण्डि-न्याय^इन वा भवेत्
- १३८.१८ तद् यदि तावत् उष्ण-भोजि-न्याय^इन उष्णम् भोक्तुम् शीलम् अस्य इति उष्ण-भोजिन्^ः तद्-धर्मम्
- १३८.१९ वा भावयितुम् शीलम् अस्य इति तद्-धर्म-भाविन्^ः/ अत्र अपि भावयितुम् गमयितुम्
- १३८.२० यावत् उक्तम् स्यात् इति/ न अयम् सूत्र-अर्थः इति न किम् चित् एतद् दण्डि-
- १३८.२१ न्यायः तु दण्डः यस्य अस्ति इति सः दण्डिन्^ः तद्-धर्म-भावः यस्य अस्ति सः
- १३९.०१ भवति तद्-धर्म-भाविन्^ः/ अत्र भावि-ग्रहणम् अनर्थकम् तद्-धर्म-भाविन्^ः इति कथम्
- १३९.०२ इति तद्-धर्मः च असौ भावः च इति तद्-धर्म-भवः सः यस्य अस्ति सः भवति
- १३९.०३ तद्-धर्म-भाविन्^ः/ एवम् सति विशेष्य-विशेषण-भाव-अनुपपत्ति^ः तद्-धर्म-भाविन्^ः इति
- १३९.०४ युक्तम् न हि तद्-धर्मः च स्यात् अभावः च स्यात् यतः विशेषण-विशेष्य-भावः
- १३९.०५ समर्थितः स्यात् इति/ अतः तद्-धर्मिन्^ः इति किल वक्तव्यम्/ न वक्तव्यम्/
- १३९.०६ तद्-धर्माणाम् उभयथा अभावात् उभयथा भवन्ति धर्माः विधीयमानाः
- १३९.०७ प्रतिषिध्यमानाः च/ तत्र अन्वयिनि विधीयमान-धर्मवान् दृष्टान्त-ग्रहणम्
- १३९.०८ यथा स्थालीआम् उत्पत्ति-धर्मक-त्वम् अनित्यत्वम् च विद्यमानौ धर्मौ इति
- १३९.०९ तस्मात् तद्-धर्मः च असौ भावः च इति युक्तम् सामानाधिकरण्यम् यद् पुनर् एतद्
- १३९.१० धर्मिन्^ः इति वक्तव्यम् एतद् अपि न परिज्ञातम्/ न हि बहुव्रीहि^इ पुनर्
- १३९.११ मतु-अर्थीयः लभ्यते इति/ अथ अवश्यम् वयम् शिक्षयितव्याः/ तत्र एवम्
- १३९.१२ तद्-धर्मन्^ः इति वक्तव्यम् इति/ सन्ति च एवम्-वादिनः येषाम् कृतकत्व-अनित्यत्व^इ
- १३९.१३ अभावः इति/ तद्-निराकरण-अर्थम् च इदम् वक्तव्यम् तद्-धर्मः च असौ भावः च इति/
- १३९.१४ तद् एतस्मिन् अवयव-त्रय^इ एवम् लक्षण^इन उपपादित^इ तेषाम् त्रयः दुर्विभावाः
- १३९.१५ इति/ अनेन वाक्य^इन महा-नैयायिक-त्वम् आत्मनः ख्यापितम् भवति/
- १३९.१६ तथा सिद्धः दृष्टान्तः इति अन्ये/ कथम् पुनर् अस्य अर्थः यथा साध्यः साधयितुम्
- १३९.१७ इष्टः तथा अयम् असिद्धः अनित्यत्व^इन यथा च विशिष्टः प्रत्यय-भेद-
- १३९.१८ भेदि-त्व^इन तथा यः सिद्धः सः दृष्टान्तः साध्य-साधनवान् इति/ अत्र
- १३९.१९ विस्फूर्जिता अपि स्व-सिद्धान्तम् अत्यजता कृतकत्व-अनित्यत्वयोः न शक्यः
- १३९.२० सम्बन्धः दर्शयितुम् कृतकत्व-अनित्यत्वयोः काल-भेदात् वस्तु-बाधनात् च/
- १३९.२१ अन्यदा कृतकत्वम् अन्यदा च अनित्यत्वम् इति यदा च वस्तु न तदा प्राच्-
- १३९.२२ प्रध्वंस-अभावौ स्तः इति/ एतेन तयोः सम्बन्धि-निदर्शनम् दृष्टान्तः इति
- १४०.०१ प्रत्युक्तम्/ साध्य^इन अनुगमः हेतु^ः साध्य-अभाव^इ च नास्तिता इति च//\एन्द्[१-१-३७]
- १४०.०२ \ष्[१-१-३८]{उदाहरण-अपेक्षः तथा इति उपसंहारः न तथा इति वा साध्यस्य
- १४०.०३ उपनयः}
- १४०.०४ उदाहरण-अपेक्षः तथा इति उपसंहारः न तथा इति वा साध्यस्य उपनयः/
- १४०.०५ एवम् च अयम् कृतकः इति यथा तथा इति प्रतिबिम्बन-अर्थम् किम् पुनर् अत्र
- १४०.०६ पर्तिबिम्बनम् दृष्टान्त-गतस्य धर्मस्य अव्यभिचारि-त्व^इ सिद्ध^इ तेन साध्य-
- १४०.०७ गतस्य तुल्य-धर्म-ता एवम् च अयम् कृतकः इति साध्य^इ वा सम्भवः उपनय-
- १४०.०८ अर्थः/ ननु च कृतक-त्वात् इति अनेन सम्भवः उक्तः साध्य-साधन-भाव-
- १४०.०९ निर्देशात् साध्य-साधन-भाव-मात्र-निर्देशः कृतकः कृतक-त्वात् अनित्यः
- १४०.१० शब्दः भवति/ तद् पुनर् शब्द^इ कृतकत्वम् अस्ति न अस्ति इति उपनय^इन सम्भवः
- १४०.११ गम्यते अस्ति च शब्द^इ कृतकत्वम् इति सः यदा धर्म^इन उदाहरणम् तदा
- १४०.१२ तथा इति यदा वैधर्म्य^इन तदा न तथा इति//\एद्न्[१-१-३८]
- १४०.१३ \ष्[१-१-३९]{हेतु-अपदेशात् प्रतिज्ञायाः पुनर्-वचनम् निगमनम्}
- १४०.१४ हेतु-अपदेशात् प्रतिज्ञायाः पुनर्-वचनम् निगमनम्/ प्रतिज्ञायाः पुनर्-
- १४०.१५ वचनम् इति/ प्रतिज्ञा-विषयस्य अर्थस्य अशेष-प्रमाण-उपपत्ति^इ साध्य-विपरीत-
- १४०.१६ प्रसग़्ग-प्रतिषेध-अर्थम् यद् पुनर्-अभिधानम् निगमनम् इति/ एतस्मिन् सूत्र-अर्थ^इ
- १४०.१७ परस्य अवकाशः न अस्ति इति अभ्युपेत्य तद्-दोष-निराचिकीर्षया वाक्यम्
- १४०.१८ उपक्षिप्यते/ उपनय-निगमन^इ न अवयव-अन्तर^इ अर्थ-अविशेष-आदि-तद्-वाक्यम्
- १४०.१९ यथा-श्रुति न केन चित् अर्थ^इन सम्बध्यते अथ हेतु-उपनयौ एक^इन पक्ष-
- १४०.२० कृत्य अर्थ-अविशेषात् इति हेतुः सः विपक्ष-वृत्ति-त्वात् विपर्यय-हेतुः अर्थ-अविशेषस्य
- १४०.२१ एकत्व^इ अदर्शनात् इति नानात्व^इ च दर्शनात् इति/ यथा बहूनाम् घटानाम्
- १४१.०१ एकः अर्थ-उद्धारण-आदिः न च एकत्वम् इति/ अथ एक-प्रयोजनक-त्व^इन पक्ष^कृत्य
- १४१.०२ ब्रूयात् एकत्वम् एक-प्रयोजन-त्वम् इति/ तथा अपि हेतुः न अस्ति प्रतिज्ञा-अर्थ^इन
- १४१.०३ आक्षिप्त-त्वात् हेतु-उपनययोः एक-अर्थ-त्वम् इति प्रतिज्ञा-अर्थः/ अर्थ-अविशेषात् इति
- १४१.०४ हेतु-अर्थः अपि सः एव अन्यः च हेतु-अर्थः अन्यः च उपनय-अर्थः इति असिद्धः अपि अयम्
- १४१.०५ हेतुः तद्-वर्णितम् पक्ष-धर्म-त्व-सम्बन्ध-साध्य-उक्ति^अः अन्य-वर्जनम् इति एतद् अनेन एव प्रत्युक्तम्/
- १४१.०६ यद् अपि यथा तथा इति उपसंहार^इ कृत^इ तथा इति अनेन शब्द^इन सर्व-सामान्यम् वा
- १४१.०७ कृतकत्व-सामान्यम् वा अभिधीयते कृतकत्व-विशेषः वा सर्व-सामान्यम् तावत् न
- १४१.०८ युक्तम् तथा इति-व्यपदेश-अशक्य-त्वात् इति/ कृतकत्व-विशेषः अपि न युक्तः अन्यथा
- १४१.०९ शब्दस्य कृतकत्व-अपरिशेषात् कृतकत्व-सामान्यम् तद् च हेतुना एव उक्तम् इति/
- १४१.१० तद् अपि अयुक्तम्/ उपनयस्य उपमान-अर्थ-त्वात् उपमान-अर्थः उपनयः इति तद् च
- १४१.११ उपमानम् न सर्वथा साध्य-साधन-भावौ आश्रित्य प्रवर्तते इति यद् किम् चित्
- १४१.१२ एतद्/ कृतकत्व-सामान्यम् तु शब्द-सन्निधि^इ अभिधीयते इति चित्रम्
- १४१.१३ इदम् कृतकत्वम् खलु अशब्द-सन्निधि^इ अभिधीयते इति शब्द^इन च विशेष्यमाणम्
- १४१.१४ कथम् सामान्यम् भविष्यति तस्मात् सामान्य-विशेषवान् हेतुः इति
- १४१.१५ गत-अर्थ-त्वात् न उपनयः इति अनेन प्रत्युक्तम्/ यद् अपि उक्तम् यथा तथा इति उपमानम् एतद्
- १४१.१६ उपमानम् च उपनयः न दृष्टान्तः इति एतेन निगमनम् प्रत्युक्तम्/ ते
- १४१.१७ एते वीत-अवीत-वाक्य^इ स्वतन्त्र^इ पज़्च-अवयव^इन पुनर् एकम् अन्वय-व्यतिरेकिन् च इति//\एन्द्[१-१-३९]
- १४१.१८ \ष्[१-१-४०]{अविज्ञात-तत्त्व^इ अर्थ^इ कारण-उपपत्तितः तत्त्व-ज्ञान-अर्थम् ऊहः
- १४१.१९ तर्कः}
- १४१.२० अविज्ञात-तत्त्व^इ अर्थ^इ कारण-उपपत्तितः तत्त्व-ज्ञान-अर्थम् ऊहः तर्कः इति
- १४१.२१ सूत्रम्/ अस्य अर्थः पूर्ववत् अविज्ञात-तत्त्व^इ अर्थ^इ इति/ यथा सः अर्थः भवति
- १४१.२२ सः अस्य तथा भावः तत्त्वम् एतस्मिन् अविज्ञात^इ सामान्यतः अवगम्यते कुतः
- १४२.०१ पुनर् एतद् सामान्यतः अवगतम् इति/ अविज्ञात-तत्त्व^इ प्रत्यभिज्ञानात्
- १४२.०२ यस्मात् अयम् आह अविज्ञात-तत्त्व^इ इति तेन ज्ञापयति सामान्यम् अवगतम् इति/
- १४२.०३ यदि पुनर् सामान्यम् अपि न अधिगतम् स्यात् न ब्रूयात् अविज्ञात-तत्त्व^इ इति
- १४२.०४ अविज्ञात^इ इति एवम् ब्रूयात् इति अविज्ञात-तत्त्व^इ इति समासः अयम् न च अर्थः
- १४२.०५ गम्यते किम् अविज्ञातम् तत्त्वम् येन उत अविज्ञातम् तत्त्वम् यस्य कः च अत्र विशेषः/
- १४२.०६ यदि अविज्ञातम् तत्त्वम् येन सः अयम् अविज्ञात-तत्त्वः परिच्छेत्तृ^ः तस्मिन् अविज्ञात-
- १४२.०७ तत्त्व^इ परिच्छेत्तृ^इ तद्-अवगत-अर्थम् ऊहः तर्कः इति प्राप्नोति/ अथ अविज्ञातम्
- १४२.०८ तत्त्वम् यस्य तद् अविज्ञात-तत्त्वम् यस्मिन् अविज्ञात-तत्त्व^इ इति षष्ठी-विग्रह^इन
- १४२.०९ युक्तम् एतद्/ विशेष-हेतु-अभावात् न अर्थ-अधिगमः न अत्र विशेष-हेतुः इति किम् अयम्
- १४२.१० तृतीया-विग्रह^इन समासः उत षष्ठी-विग्रह^इन इति युक्तम् अर्थ-ग्रहण-सामर्थ्यात्
- १४२.११ यस्मात् अविज्ञात-तत्त्व^इ इति अर्थः च आर्यमाण-त्वात् कर्मन् तेन ज्ञापयति
- १४२.१२ षष्ठी-समासः अयम्/ तृतीया-विग्रहः इति अर्थ-ग्रहणम् अन्तरेण अपि सामान्यतः
- १४२.१३ अवगति^अः अविज्ञातम् तत्त्वम् यस्य इति अपि अनुक्त^इ अपि अर्थ^इ गम्यते एव एतद् अर्थः इति
- १४२.१४ एवम् अपि समास^इ सन्देह-तादवस्थ्यम्/ मा भूत् समासः वाक्यम् एव अस्तु
- १४२.१५ अविज्ञातम् तत्त्वम् अस्य इति भवति एव अभीष्ट-अर्थ-प्राप्तिः लाघव-अर्थम् तु समास-
- १४२.१६ कारणम् अनुक्त^इ अपि अर्थ^इ सामर्थ्यात् गम्यते अविज्ञातम् तत्त्वम् अस्य इति अत्र उक्तम्
- १४२.१७ सन्देहः एवम् स्यात् इति समस्त-अनभिधान-प्रसग़्गात् च/ यदि च सामर्थ्यम्
- १४२.१८ आश्रित्य अर्थ-ग्रहणम् प्रतिषिध्यते तदा एवम् युक्तम् ऊहः तर्कः इति सामर्थ्यतः
- १४२.१९ शेषम् गम्यते इति तस्मात् अर्थ-ग्रहणम् ज्ञातृ-निराकरण-अर्थम् इति/ मा भूत्
- १४२.२० समस्त-अभिधानम् किम् नो बाध्यते न बुद्धि-धर्म-निराकरण-अर्थ-त्वात् उभयथा
- १४२.२१ खलु अयम् ऊहः भवति विज्ञात-तत्त्व^इ अविज्ञात-तत्त्व^इ च तत्र तावत् विज्ञात-तत्त्व^इ
- १४२.२२ ऊहः शुश्रूषा-श्रवण-धारण-विज्ञान-ऊह-अपोह-तत्त्व-अभिनिवेशाः बुद्धि-धर्माः
- १४३.०१ इति तत्त्वम् अवधृतम् विजानाति विज्ञातम् ऊहः इति किम् उक्तम् भवति/
- १४३.०२ यः असौ अर्थः पूर्वम् अनेन विज्ञातः तम् एव ऊहः इति पूर्व-अनुभूत-परिच्छेदः
- १४३.०३ ऊहः इति उच्यते न तु अयम् तर्कः यः पुनर् अविज्ञात-तत्त्व^इ अर्थ^इ ऊहः सः तर्कः/
- १४३.०४ षष्ठी-अभिधानम् अधिकरण-अर्थ-असम्भवात् अविज्ञात-तत्त्वस्य अर्थस्य इति/ वक्तव्यम्
- १४३.०५ अविज्ञात-तत्त्वः अर्थः ज्ञायमानः कर्मन् भवति कर्मणि च षष्ठी एव ज्यायसी
- १४३.०६ यथा घटस्य विज्ञानम् इति/ न/ विभक्ति-व्यत्ययात्/ षष्ठी-स्थल^इ एव एषा
- १४३.०७ सप्तमी द्रष्टव्या यथा अन्यत्र इषु^इ अयुगपद् संयोग-विशेषाः कर्म-अन्य-त्व^इ
- १४३.०८ हेतु^आः इति व्यत्ययः कस्मात् यदि व्यत्यय^इन कः चित् अर्थः लभ्यते युक्तः
- १४३.०९ व्यत्ययः यथा यस्मिन् एव अयुगपद् संयोग-विशेषाः इति अधिकरण-अर्थः
- १४३.१० इषु^अः अपि ये अवयवाः तेषाम् अपि संयोग-विशेषाः ते अपि कर्म-अन्य-त्व^इ हेतु^आः
- १४३.११ इति/ न पुनर् इह व्यत्यय^इन फलम् पश्यामः तस्मात् अयुक्तः विभक्ति-
- १४३.१२ व्यत्ययः इति/ न न युक्तः/ सामान्य-अधिगतस्य विशेष-ज्ञापन-अर्थम्
- १४३.१३ यस्य एव सामान्यम् अधिगतम् तद्-वर्तिनः विशेषाः अपि अवगन्तव्याः इति ते च
- १४३.१४ विशेषाः संयोगिनः समवायिनः च भवन्ति इति कारण-उपपत्तितः प्रमाण-
- १४३.१५ उपपत्तितः च/ उपपत्तिः सम्भवः सम्भवति अस्मिन् अर्थ^इ प्रमाणम् इति
- १४३.१६ भवेत् अयम् अर्थः इति/ उदाहरणम् यः अयम् ज्ञातृ^ः ज्ञातव्यम् अर्थम् जानाति तम्
- १४३.१७ तत्त्वतः जानीय इयम् इति किम् उत्पत्ति-धर्मकः अथ अनुत्पत्ति-धर्मः इति
- १४३.१८ यावत्/ एकः उभयम् जानाति इति भाष्यम्/ अनुत्पत्ति-धर्मक^इन अनेन
- १४३.१९ भवितव्यम् इति यः ऊहः सः तर्कः इति/ ननु एतद् तत्त्व-ज्ञानम् एव किम्
- १४३.२० उच्यते तत्त्व-ज्ञान-अर्थाम् इति न इदम् तत्त्व-ज्ञानम् अनवधारणात्/ न हि अयम् अवधारयति
- १४३.२१ एवम् एव इति किम् तु अनुत्पत्ति-धर्मक^इन ज्ञातृआ भवितव्यम् इति
- १४४.०१ प्रमाण-विषयम् अनुजानाति कथम् पुनर् अयम् तत्त्व-ज्ञान-अर्थम् भवति प्रमाण-
- १४४.०२ विषय-अविवेचनात् प्रमाण-विषयम् अनेन विविनक्ति अयम् अर्थः युक्तः इति
- १४४.०३ प्रमाणानि प्रवर्तमानानि तर्क-विविक्तम् अर्थम् तथा-भूतम् अवगच्छन्ति इति
- १४४.०४ ऊहः संशय-निर्णयाभ्याम् न भिद्यते इति के चित्/ अयम् किल ऊहः
- १४४.०५ संशयः वा यदि संग्रहः तेन् संगृहीत-त्वात् पृथक् न पठितव्यः अथ
- १४४.०६ निर्णयः तेन संगृहीतः इति/ अपरे तु अनुमानम् तर्कः इति आहुः/ हेतुः
- १४४.०७ तर्कः न्यायः अन्वीक्षा इति अनुमानम् आख्यायते इति/ अपरे तु अनुमानम् एव
- १४४.०८ तर्कम् युक्ति-अपेक्षम् वर्णयन्ति यद् तावत् निर्णय-संशयाभ्याम् न ऊहः भिद्यते इति/
- १४४.०९ तद् न प्रत्यय-स्वरूप-अनबोधात्/ अविज्ञात-तत्त्व^इ अर्थ^इ भवति इति सामान्य^इन
- १४४.१० आक्षिप्तः भवान् सत्यम् अविज्ञात-तत्त्व^इ भवति इति न पुनर् प्रत्यय-स्वरूपम्
- १४४.११ व्यज्ञायि भवता अनवधारण-आत्मकः प्रत्ययः संशयः किम्-स्वित् इति
- १४४.१२ अवधारण-आत्मकः प्रत्ययः एवम् इदम् इति निर्णयः/ अयम् तु संशयात्
- १४४.१३ प्रच्युतः कारण-उपपत्तिः अस्ति निर्णयम् च अप्राप्तः विशेष-अदर्शनात् विशेष-
- १४४.१४ दर्शनात् निर्णयः भवति न च अस्मिन् विशेष-दर्शनम् अस्ति/ एतेन अनुमानम्
- १४४.१५ तर्कः इति एतद् अपि प्रत्युक्तम्/ विशेष-अदर्शनात् इति किम् पुनर् अस्य स्वरूपम्
- १४४.१६ भवेत् इति एव प्रत्ययः इति एतस्य स्वरूपम् इति यैः अपि अनुमानम् युक्ति-अपेक्षम् तर्कः
- १४४.१७ इति उच्यते तैः अपि अनुमानात् तर्क-भेदः स्वयम् वक्तव्यः युक्तिः प्रमाण-उपपत्तिः
- १४४.१८ प्रमाण-उपपत्तिम् अपेक्षमाणः यः प्रत्ययः सः तर्कः इति केवलम्
- १४४.१९ संज्ञा-भेद-मात्रम्/ अथ न प्रमाण-उपपत्तिः युक्तिः अनुमानम् युक्ति-अपेक्षम्
- १४४.२० इति अपेक्षा-सामर्थ्यम् वक्तव्यम्/ स्व-विषय-अधिगम^इ च अनुमानम् किम् अपेक्षते/
- १४४.२१ अथ इतर-प्रमाण-अपेक्षा युक्तिः इति उच्यते एवम् अपि अर्थ-ग्रह-अर्थः वक्तव्यः/ कथम्
- १४४.२२ प्रत्यक्ष-आगमाभ्याम् अनुमानम् अनुगृह्यते इति/ अथ अनुमानस्य प्रत्यक्ष-आगम-
- १४५.०१ एक-विषय-त्वम् तत्र अपि तर्कः त्रीणि एतानि प्रमाण-विषय-तया प्रतिसंहितानि
- १४५.०२ इति भवेत्/ अवधारण-प्रत्ययौ भिन्न-निमित्तौ विशेषवत्-त्वात् प्रत्यक्ष-
- १४५.०३ अनुमान-प्रत्यय-वत् अनुमानम् तर्कः लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्ध-स्मृति-अपेक्ष-त्वात्
- १४५.०४ अनुमान-वत् न तर्क-स्वरूप-अनबोधात् न एव लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्ध-स्मृति-अपेक्षः
- १४५.०५ तर्कः कथम् इति द्वयस्य अनधिगति^अः यत्र द्वयम् अधिगम्यते धर्मिन्^ः साधन-
- १४५.०६ धर्मः च तत्र अनुमानम् प्रवर्तते यत्र पुनर् धर्मि-मात्र-अधिगतिः न लिग़्ग-अधिगतिः
- १४५.०७ अस्ति सत्-कर्म-विशेष^इ इति/ तस्मात् लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्ध-स्मृति-अपेक्ष-त्वम्
- १४५.०८ अनुपपन्नम् अनुमानम् च धर्मि-गत-धर्म-उपलब्धि^इ प्रवर्तते न पुनर् तर्कः तर्कः
- १४५.०९ तु अन्य-गत-धर्म-प्रदर्शन^इन अपि प्रवर्तते यथा भवितव्यम् अनेन पुरुष^इन इति यथा
- १४५.१० अस्मिन् देश^इ अस्वाः वाह्यन्ते इति अश्व-वाहनम् पुरुष-धर्मः सः अयम् अन्य-गत-धर्म-
- १४५.११ उपपत्ति^आ स्थाणु-व्यवच्छेद-मात्रम् ऊहः इति/ सः अयम् तर्कः प्रमाणानि संधत्तः इति
- १४५.१२ प्रमाण-सहितः वाद^इ अपदिष्टः न पुनर् अयम् प्रमाण-परिच्छेदक-त्वात् इति//\एन्द्[१-१-४०]
- १४५.१३ \ष्[१-१-४१]{विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् अर्थ-अवधारणम् निर्णयः}
- १४५.१४ एतस्मिन् तर्क-विषय^इ विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् अर्थ-अवधारणम् निर्णयः
- १४५.१५ इति सूत्रम्/ सम्बन्धः अर्थः च पूर्ववत् इति/ विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} इति/ विमर्षम्\चोर्[C]{विमर्शम् कृत्वा
- १४५.१६ पक्ष-अन्य-प्रतिपक्षात्\चोर्[C]{पक्षात् च प्रतिपक्षात्} च पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् पक्ष-शब्द^इन पक्ष-विषयम् साधनम्
- १४५.१७ उच्यते प्रतिपक्ष-शब्द^इन प्रतिपक्ष-विषयस्य साधनस्य उपालम्भः ताभ्याम्
- १४५.१८ साधन-उपालम्भाभ्याम् यद् अर्थ-अवधारणम् सः निर्णयः इति/ क्व पुनर् अयम्
- १४५.१९ नियमः किम् तावत् निर्णय^इ आहोस्वित् पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् अथ विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य}
- १४५.२० एव इति यदा विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् एव निर्णयः इति निर्णय^इ
- १४५.२१ नियमः इन्द्रिय-अर्थ-सन्निकर्ष-उत्पन्नम् ज्ञानम् इति अस्य व्याघातः/ एतेन
- १४६.०१ विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} एव इति प्रत्युक्तम्/ अथ पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् निर्णयः एव उभय-
- १४६.०२ आश्रयः निर्णयः प्राप्नोति तर्क-विषय^इ नियमः न अन्यत्र यः अयम् तर्कस्य
- १४६.०३ विषयः एतस्मिन् तर्क-विषय^इ विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् एव निर्णयः
- १४६.०४ भवति पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् एव निर्णयः विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} एव इति सामान्य-निर्णय-
- १४६.०५ लक्षणम् एतद् कुतः अयम् नियमः तर्क-विषयः इति तर्कस्य अनन्तर-उद्देशात्
- १४६.०६ तर्क-विषयः इति नियमः अन्यथा अपि निर्णय-भावात् न निर्णयः इति/
- १४६.०७ अथ निर्णयस्य किम् लक्षणम् अर्थ-परिच्छेदः अवधारणम् निर्णयः इति
- १४६.०८ सः अयम् निर्णयः प्रमाण-विषय^इ भवन् एकशः प्रमाणैः क्रियते संहत्य च
- १४६.०९ तर्क-विषय^इ संहत्य अन्यत्र एकः इति वाद^इ शास्त्र^इ च विमर्ष\चोर्[C]{विमर्श}-वर्जम् वाद^इ पक्ष-
- १४६.१० प्रतिपक्षाभ्याम् एव न शास्त्र^इ वाद^इ वा विमर्षः\चोर्[C]{विमर्शः} अस्ति उभयोः निश्चित-त्वात्
- १४६.११ शास्त्र-अभ्युपगत-पदार्थस्य निश्चित-त्वात् च/ पक्ष-प्रतिपक्ष-शब्द^इन साधन-उपालम्भयोः
- १४६.१२ ग्रहणम् इति अयुक्तम् प्रमाण-अभावात् पक्ष-प्रतिपक्ष-शब्द^इन साधन-उपालम्भौ
- १४६.१३ उच्येते इति/ किम् प्रमाणम् कस्मात् पुनर् यथा-श्रुति न भवति
- १४६.१४ पक्ष-प्रतिपक्षयोः कर्म-त्वात् न च कर्म-अर्थ-परिच्छेदकम् परिच्छेद्य-त्वात्
- १४६.१५ तस्मात् पक्ष-प्रतिपक्ष-शब्द^इन परिच्छेदकयोः साधन-उपालम्भयोः ग्रहणम्
- १४६.१६ तयोः अकर्मक-त्वात् तयोः एकस्मात् न ग्रहणम् एवम् वक्तव्यम् विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} साधन-
- १४६.१७ उपालम्भाभ्याम् अर्थ-अवधारणम् निर्णयः इति/ एवम् सति स्व-विशिष्टः अर्थः
- १४६.१८ भवति/ न च लाघव-कृतः कः चित् विशेषः इति न एक-विषय-ज्ञापन-अर्थ-त्वात्
- १४६.१९ यद्-विषयौ साधन-उपालम्भौ तद्-विषयः निर्णयः/ अन्यथा हि साधन-
- १४६.२० उपालम्भाभ्याम् निर्णयः इति उक्त^इ न ज्ञायते क्व पुनर् निर्णयः इति/ पक्ष-प्रतिपक्ष-
- १४६.२१ शब्दाभ्याम् च साधन-उपालम्भयोः ग्रहणम् तद्-विषयस्य च इति/ अर्थ-ग्रहणम्
- १४६.२२ तर्हि न कर्तव्यम् गम्यमान-त्वात् केन गम्यमान-त्वात् विमृष्य\चोर्[C]{विमृश्य} पक्ष-
- १४७.०१ प्रतिपक्षाभ्याम् एव अवधारणम् इति उक्त^इ गम्यते अर्थस्य इति तस्मात् अर्थ-ग्रहणम् न
- १४७.०२ कर्तव्यम्/ श्रुति-सामर्थ्यात् अन्यतर-निर्णय-ज्ञापन-अर्थम् गम्यमानम् अर्थ-ग्रहणम्
- १४७.०३ यद् करोति तेन ज्ञापयति अन्यतरस्मिन् पक्ष^इ निर्णयः इति/ पक्ष-
- १४७.०४ प्रतिपक्षाभ्याम् अर्थ-अवधारणम् इति अयुक्तम् कस्मात् एकस्मात् अधिगतः न इदम्
- १४७.०५ पक्ष-प्रतिपक्षाभ्याम् सह ताभ्याम् अवधारणम् किम् तर्हि एकस्मात् यः अवितिष्ठते इति
- १४७.०६ उभाभ्याम् एव इति आह/ कथम् इति/ उभय्-निवृत्ति^इ अनिवृत्तः हि विमर्षः\चोर्[C]{विमर्शः}
- १४७.०७ उभय-अवस्थान^इ च अनिवृत्तः इति यदा तु एकः अवतिष्ठते एकः निवर्तते
- १४७.०८ इति तदा निर्णयः इति अतः संहत्य पक्ष-प्रतिपक्षौ निर्णयहेतू
- १४७.०९ इति/ एतस्मिन् विषय^इ कदा निर्णयः भवति किम् प्रथम^इ उत
- १४७.१० द्वितीय^इ उत तृतीय^इ इति/ सर्वत्र भवति अर्थस्य तथा-भावात् अथ वा
- १४७.११ तृतीय^इ इति युक्तम्/ कथम् इति/ एकः तावत् साधन^इन पक्षम् अवस्थापयति
- १४७.१२ द्वितीयः साधनम् दृष्ट्वा निवर्तते साधन-आभासम् वा बुद्ध्वा साधन-
- १४७.१३ दोष-उद्बिभावयिषया प्रवर्तते तस्मिन् निवर्त्य साधनम् ब्रूते प्रथम^इ इदानीम्
- १४७.१४ निश्चितम् साधनम् इति/ यदि मन्यते न प्रवर्तते अथ दूषण-आभासम्
- १४७.१५ इति बुद्ध्यते तद्-उद्भावना-अर्थम् प्रवर्तते तद्-निवृत्ति^इ द्वितीय-पक्ष-साधनम्
- १४७.१६ अपि निवर्तते/ किम् कारणम् प्रथम-पक्ष-साधनस्य निर्दोष-त्वात्
- १४७.१७ निर्दोष^इ च प्रथम-पक्ष-साधन^इ न द्वितीयस्य अवकाशः इति निवर्तते न
- १४७.१८ द्वितीयः पक्षः इति यत्र अवतिष्ठते तस्मिन् निर्णयः सः निर्णयः सम्भव-
- १४७.१९ असम्भवाभ्याम् पक्ष-प्रतिपक्षयोः संहत्य क्रियते/ निर्णयः अनुमानम् एव इति
- १४७.२० के चित्/ के चित् वर्णयन्ति निर्णयः अनुमानम् एव न पदार्थ-अन्तरम् इति/ न/
- १४७.२१ लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्धि-अपेक्ष-त्वात्\चोर्[C]{लिग़्ग-लिग़्गि-सम्बन्ध-स्मृति-अपेक्ष-त्वात्} अनुमानस्य निर्णय^इ च तद्-अभावः प्रमाण-
- १४८.०१ फल-त्वात् प्रमाणम् अनुमानम् प्रमाण-फलम् तु निर्णयः निर्णयः स्व-विषयः
- १४८.०२ एव अनुमानम् तु स्व-विषय^इ अन्यत्र च/ यथा धूम-दर्शनम् धूम-परिच्छेद^इन अनुमानम्
- १४८.०३ अपि निर्णयः इति/ यदा च परिच्छिनत्ति धूम^इन तदा अनुमीयते
- १४८.०४ अनेन इति अनुमानम् अग्नि-परिच्छेदः फलम्/ यदा च भाव-साधनम् आश्रित्य
- १४८.०५ उच्यते अनुमानम् निर्णयः इति तदा अभ्यनुज्ञया वर्तितव्यम्/ यदा च
- १४८.०६ करण-साधन-ताम् आश्रित्य उच्यते अनुमानम् निर्णयः इति तदा प्रतिषेधः
- १४८.०७ वचनीयः कार्य-कारणयोः भेदात् कारणम् अनुमानम् कार्यम् निर्णयः
- १४८.०८ तस्मात् न अनुमानम् निर्णयः इति//\एन्द्[१-१-४१]
- १४८.०९ इति - औद्योतकर^इ न्याय-वार्त्तिक^इ प्रथमस्य अध्यायस्य
- १४८.१० आद्यम् आह्निकम्//
- १४८.११ अथ द्वितीयम् आह्निकम्
- १४८.१२ तिस्रः कथाः भवन्ति वादः जल्पः वितण्डा इति/ न अयम् कथा-
- १४८.१३ नियमः किम् तर्हि विचार-वस्तु-नियमः यद् वस्तु विचार्यते तद् त्रेधा
- १४८.१४ विचार्यते/ तत्र विचारः वादः जल्पः वितण्डा इति/ तत्र गुरु-आदिभिः
- १४८.१५ सह वादः/ विजिगीषुणा सह जल्प-वितण्डा^इ/ तत्र यथा-उद्देशम् लक्षण-
- १४८.१६ अपदेशः वादस्य लक्षणम् उच्यते तत्र प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः
- १४८.१७ इति सूत्रम्
- १४९.०१ \ष्[१-२-१(४२)]{प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः सिद्धान्त-अविरुद्धः पज़्च-
- १४९.०२ अवयव-उपपन्नः पक्ष-प्रतिपक्ष-परिग्रहः वादः}
- १४९.०३ तत्र वादः पक्ष-प्रतिपक्ष-परिग्रहः कौ पुनर् एतौ पक्ष-प्रतिपक्षौ
- १४९.०४ वस्तु-धर्मौ एक-अधिकरणौ विरुद्धौ एक-कालौ अनवसितौ वस्तु-धर्मौ इति
- १४९.०५ वस्तु-विशेषौ वस्तुनः सामान्य^इन अधिगत-त्वात् विशेषतः अनधिगत-त्वात् च/
- १४९.०६ विशेष-अवगम-निमित्तः विचारः तस्मात् वस्तु-धर्मौ अविशेषौ एक-अधिकरणौ
- १४९.०७ नाना-अधिकरणौ विचारम् अप्रयोजयतः उभयोः प्रमाण-उपपत्ति^अः तद् यथा
- १४९.०८ अनित्या बुद्धिः नित्यः आत्मन्^ः इति/ अविरुद्धौ अपि एवम् यौ विरुद्धौ तौ
- १४९.०९ विचारम् प्रयोजयतः न अविरुद्धौ इति तद् यथा क्रियावत्-द्रव्यम् गुणवत् च इति/
- १४९.१० तत्र कालौ इति निर्णय-उत्तर-कालम् विचार-अभावात् तौ एतौ विरुद्धौ
- १४९.११ एवम् विशेषणौ धर्मौ पक्ष-प्रतिपक्षौ तयोः परिग्रहः इत्थम्-भाव-नियमः/
- १४९.१२ एवम्-धर्मन्^ः अयम् धर्मिन्^ः न एवम्-धर्मन्^ः इति सः अयम् पक्ष-प्रतिपक्ष-परिग्रहः वादः/
- १४९.१३ अस्य कथा माकुतये\चोर्[C]{मार्ग-त्रय^इ} अपि समान-त्वात् विशेषण-अर्थम् प्रमाण-तर्क-
- १४९.१४ साधन-उपालम्भः इति प्रमाणैः तर्क^इन च साधनम् उपालम्भः च अस्मिन् क्रियते
- १४९.१५ अस्मिन् भवति इति अस्मिन् इति सप्तमी-निर्देशः विषय-ज्ञापन-अर्थः/
- १४९.१६ अस्मिन् विचार६इ कथम् पुनर् तर्क^इन साधम् उपालम्भः च अप्रमाण-त्वात्
- १४९.१७ प्रमाण-अनुग्राहक-त्वात् न प्रमाण-संगृहीतः तर्कः न प्रमाण-अन्तरम् इति
- १४९.१८ उक्तम्/ सः अयम् अप्रमाण-आत्मकः सन् कथम् सिद्धि-उपालम्भयोः करणम् भविष्यति
- १४९.१९ न ब्रूमः तर्कः सिद्धि-उपालब्धिऒः करणम् अपि तु प्रमा-विषय-विवेचनात्
- १४९.२० तर्कः प्रमाणानि अनुगृह्णाति इति तर्क-विविक्तम् विषयम् प्रमाणानि प्रवर्तमानानि
- १४९.२१ परिच्छिन्दन्ति/ सः अयम् प्रमाणानाम् अनुग्राहक-त्वात् प्रमाण-
- १५०.०१ सहितः वाद^इ अपदिष्टः इति/ साधनम् उपालम्भः च अस्मिन् भवति इति किम्
- १५०.०२ तावत् सिद्धिः साधनम् उपालम्भनम् उपालम्भः/ अथ साध्यते अनेन इति साधनम्
- १५०.०३ उपालभते अनेन इति उपालम्भः/ यदि तावत् भाव-साधनौ साधन-उपालम्भ-
- १५०.०४ शब्दौ तदा प्रमाणैः तर्क^इन च न युक्तौ प्रमाणानाम् तर्कस्य च
- १५०.०५ पर-अप्रतिपादक-त्वात् प्रमाणानि आत्म-प्रतिपत्ति-साधनानि पर-प्रतिपादन-
- १५०.०६ अर्थः च अयम् विचारः तस्मात् न पोरमानैः तर्क^इन च सिद्धि-उपालब्धी भवतः अथ
- १५०.०७ करण-साधनौ तथा अपि पज़्च-अवयव-उपपन्नः इति पृथक् न पठितव्यम्/
- १५०.०८ किम् कारणम् प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः इति करण-साधन^इन पद^इन
- १५०.०९ अवयव-अर्थस्य उक्त-त्वात् न अन्य-अर्थ-त्वात् पज़्च-अवयव-उपपन्नः इति अस्य अन्यः अर्थः तथा
- १५०.१० च वक्ष्यामः/ अथ एतौ साधन-उपालम्भ-शब्दौ भाव-साधनौ किम्-विषयौ
- १५०.११ प्रमाणैः तर्क^इन च क्रियेते/ ननु उक्तम् पक्ष-विषयौ इति पक्ष-विषयम् साधनम्
- १५०.१२ प्रतिपक्ष-विषयः उपालम्भः सत्यम् उक्तम् न पुनर् युक्तम् उक्तम्/ का पुनर्
- १५०.१३ युक्ति-हानिः अत्र उपालम्भस्य प्रतिपक्ष-अविषय-त्वात् प्रमाण-तर्क-साधन-
- १५०.१४ असिद्धिः पक्षस्य भवतु न पुनर् उपालम्भस्य प्रतिपक्षः विषयः न ब्रूमः
- १५०.१५ प्रतिपक्ष-विषयः उपालम्भः इति किम् तु साधन-विषयः प्रतिपक्षस्य यद्
- १५०.१६ साधनम् तद्-विषयः उपालम्भः इति/ कथम् पुनर् प्रतिपक्ष-सन्निधि^इ उपदिश्यमानः
- १५०.१७ उपालम्भ-शब्दः प्रतिपक्ष-व्यतिरेक^इन साधन^इन सम्बद्ध्यते सामर्थ्यात्
- १५०.१८ असामर्थ्यात् च यद् उपालम्भ-योग्यम् तद् उपालभ्यते न च प्रतिपक्षः उपालम्भ-
- १५०.१९ योग्यः कथम् इति उपालभ्यमानस्य च अनुपालभ्यमानस्य च वस्तुनः तथा-
- १५०.२० भवात् तथा-भूतम् एव वस्तु-उपालभ्यमानम् तथा-भूतम्\इन्त्[१५०अ,१५०ब्].्अस्थानानि लभ्यन्ते/
- १५०अ.०१ .....तथा-भूतम् एव अनुपालभ्यमानम् साधन^इ अपि तर्हि तुल्यम् साधनम् अपि
- १५०अ.०२ करणम् तद् अपि स्वरूपम् न कदा चित् जहाति/ तस्मात् साधनस्य
- १५०अ.०३ अपि उपालम्भः न युक्तः इति/ एवम् अनुपालम्भः करण^इ न कर्मणि कर्मणः
- १५०अ.०४ स्व-विषय^इ सामर्थ्यात् सर्वम् कर्मन् स्व-विषय^इ समर्थः करणम् अपि एवम् तस्य तु
- १५०अ.०५ विषय-अन्तर^इ न सामर्थ्यम् अस्ति/ यद् च विषय-अन्तर^इ असमर्थम् न तेन
- १५०अ.०६ कर्मणः करणस्य वा वैगुण्यम्/ कस्य तर्हि अयम् उपालम्भः यः निगृह्यते/
- १५०अ.०७ कः च निगृह्यते पुरुषः/ अप्रतिपत्ति-विप्रतिपत्ती पुरुषस्य न कर्मणः
- १५०अ.०८ न करणस्य सः अयम् प्रतिपादयितृ^ः असमर्थयोः कर्म-करणयोः उपादानात् निगृह्यते/
- १५०अ.०९ प्रतिपत्तृ^ः अपि यथा-अभिहित-पद-अर्थ-प्रतिपत्ति^आ/ सः अयम् पुरुष-
- १५०अ.१० धर्मः वचन-द्वारेण उद्भाव्यते इति वचनम् उपचर्य पुरुष-धर्म-वचनम् उपालभ्यते
- १५०अ.११ इति/ कथम् पुनर् अयम् अर्थः सूत्र-पद^इन लभ्यते लभ्यते इति आह/ कथम्
- १५०अ.१२ प्रमाण-तर्क-साधनः प्रमाणैः तर्क^इन च साधनस्य उपालम्भः प्रमाण-तर्क-
- १५०अ.१३ साधनः च प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः च प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः एकस्य
- १५०अ.१४ साधन-शब्दस्य गम्यमान-अर्थ-त्वात् लोपः यथा उष्ट्र-मुखिन्^ः इति/ अथ प्रमाण-
- १५०अ.१५ तर्क-साधन-उपालम्भः इति अनेन पद^इन जल्प-वितण्डाभ्याम् कथम् वादः
- १५०अ.१६ विशिष्यते/ ननु इदम् पक्ष-प्रतिपक्ष-परिग्रह-वत् त्रयाणाम् अपि समानम्
- १५०अ.१७ भवति/ न समानम् वाद^इ प्रमाणम् वाद^इ प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भस्य
- १५०अ.१८ नियत-त्वात् प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः एव वादः/ छल-आदि-साधन-उपालम्भ^इ
- १५०अ.१९ जल्प-वितण्डा एव/ यथा विषाणित्वम् गवि गवय^इ च समानम् अपि संवृत्त-
- १५०अ.२० कण्ठ-तया सास्न-आदिमत्-तया च विशिष्यमाणम् उभौ गो-गवयौ विशिनष्टि
- १५०ब्.०१ तथा प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः इति/ छल-जाति-निग्रहस्थान-साधन-
- १५०ब्.०२ उपालम्भः जल्पः इति अभिधानात् वाद^इ निग्रहस्थान-प्रतिषेधः विशेष-विधानात्
- १५०ब्.०३ ततः च अनुपालम्भः वादह् इति/ प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः इति अभिधानात्
- १५०ब्.०४ वाद^इ अपि निग्रहस्थानानि इति अदोषः/ उपालम्भ-ग्रहणात् समस्त-
- १५०ब्.०५ निग्रहस्थान-प्रसक्ति^इ संज्ञा-भेद-मात्रम्/ यदि उपालम्भ-ग्रहणात् वाद^इ निग्रहस्थानानि
- १५०ब्.०६ विद्यन्ते इति मनयसे ननु संज्ञा-भेद-मात्रम् जल्पात् वादस्य न
- १५०ब्.०७ विशेषः/ तत्र अपि निग्रहस्थानानि इह अपि इति न उत्तरयोः नियम-अर्थ-त्वात्/
- १५०ब्.०८ यस्मात् एव उपालम्भ-शब्द^इन समस्तानि निग्रहस्थानानि....
- १५१.०१ अतः एव अनियम-अर्थ^इ उत्तर^इ पद^इ आरभ्यते सिद्धान्त-अविरुद्धः पज़्च-
- १५१.०२ अवयव-उपपन्नः च इति/ सिद्धान्त-विरुद्धः इति अनेन किल पद^इन विरुद्धः
- १५१.०३ हेत्वाभासः लभ्यते तद् न अन्यतः अधिगति^अः अन्यः एव अयम् लभ्यते पज़्च-अवयव-
- १५१.०४ उपपन्नः इति पज़्च-ग्रहणात् न्यून-अधिक^इ लभ्येते अवयव-ग्रहणात् तद्-
- १५१.०५ आभावः\चोर्[एद्]{आभासाः} लभ्यन्ते इति/ लभ्यमानस्य अर्थस्य पुनर्-अभिधान^इ पिष्टम् पिष्टम्
- १५१.०६ स्यात् तस्मात् न अयम् अर्थः/ अथ किम् इदम् पदम् सिद्धान्त-अविरुद्धः इति
- १५१.०७ अनर्थकम् एव (तस्मात् न अयम् अर्थः) न अनर्थकम् अपसिद्धान्त-अविरोधात् सिद्धान्तम्
- १५१.०८ अभ्युपेत्य अनियमात् कथा-प्रसग़्ग-उपसिद्धान्तः इति सः अनेन अवरुद्ध्यते
- १५१.०९ तस्मात् न अनर्थकम् कस्मात् पुनर् अयम् नियमः वाद^इ अवयव-अभासा-अपसिद्धान्तः च
- १५१.१० निग्रहस्थानम् इति/ गुरु-आदिभिः सह वाद-उपदेशात् नियमः यस्मात् अयम्
- १५१.११ तत्त्व-बुभुत्सुः गुरु-आदिभिः सह त्रि-विधम् फलम् आकाग़्क्षन् वादम् करोति
- १५१.१२ ततः अस्य बुभुत्सावतः तावत् साधनम् वक्तव्यम् यावत् अनेन ज्ञातव्यम् अप्रतिद्वन्द्वि-
- १५१.१३ त्वात् प्रतिद्वन्द्विना सह न वादः किम् तु जल्पः तत्र समस्त-निग्रहश्तान-
- १५१.१४ प्रयोगः इति युक्तम्/ प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः इति अभिधानात्
- १५१.१५ उभयोः सिद्धि-असिद्धि-प्रसग़्गः यदि प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः वादः
- १५१.१६ उभयोः वादि-प्रतिवादिनोः प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भ-अभिधान^इ न अधिकारः
- १५१.१७ इति उभय-पक्ष-सिद्धि-असिद्धि-प्रसग़्गः/ न एषः दोषः अपर्तिज्ञानात् न इदम् प्रतिज्ञायते
- १५१.१८ उभयोः वादिनोः प्रमाणानि सन्ति इति अपि तु उभाभ्याम् साधनम्
- १५१.१९ वक्तव्यम् एतद् नियम्यते न पुनर् साधनम् एव एतद् भवति इति दूषणम् अपि एवम्/
- १५१.२० अपरे तु स्व-पर-पक्ष-सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः इति वाद-लक्षणम् वर्णय्न्ति/
- १५१.२१ अत्र च पक्ष-विशेषण-अर्थम् उपात्तयोः स्व-पर-पक्षयोः अनुपपत्तिः विकल्प-
- १५२.०१ अनुपपत्ति^अः समास-असम्भवात् च/ एतौ खलु स्व-पर-शब्दौ परिग्रह-
- १५२.०२ वर्जन-अर्थौ वा स्याताम् साधनीय-दूषणीय-अर्थौ वा पूर्व-उत्तर-पक्ष-अर्थ-व्यवस्थापकौ
- १५२.०३ व पक्ष-प्रतिपक्ष-अवद्योतकौ वा प्रथम-द्वितीय-पक्ष-अभिप्रायकौ
- १५२.०४ वा एकस्य वा अनेक-विशेषण-अभिसन्धिनः अनेक-शब्द-अभिधानम् इति/ तत्र
- १५२.०५ परिग्रह-परिवर्जन-अर्थ-ता तावत् अनुपपन्ना किमः अर्थ-असम्भवात्/ न परिग्रह-
- १५२.०६ अर्थ-तायाम् किमः अर्थः सम्भवति कस्य अयम् स्वः भविष्यति कः च स्व-अर्थः
- १५२.०७ इति स्व^करणम् परिग्रह-अर्थः यस्य स्व-कारः भवति तस्य स्वः इति/
- १५२.०८ तद् एव चिन्त्यते किम् तद् स्व^करणम् इति/ मम इति प्रत्यय-उत्पत्ति-
- १५२.०९ कारण-भाव-अभावौ स्व-पर-शब्द-अर्थः निर्दिष्टः स्व-अर्थः नरस्य स्वम् न हि
- १५२.१० शास्त्र-कारस्य स्वः परः वा सम्भवति यद् अर्थम् इदम् स्यात् इति/ यद् च
- १५२.११ स्वस्य स्वम् भवति तद् तस्य असिद्धि-अर्थम् किम् चित् उपकरोति न पुनर् स्वामिनः
- १५२.१२ पक्ष^इन कः चित् उपकारः क्रियते तस्मात् परिग्रह-वर्जन-अर्थौ तावत्
- १५२.१३ स्व-पर-शब्दौ न भवतः/ साधनीय-दूषणीय-अर्थौ स्व-पर-शब्दौ इति
- १५२.१४ चेत् अथ अपि इदम् स्यात् साधनीयः स्व-पक्षः दूषणीयः पर-पक्षः इति
- १५२.१५ अहो शास्त्र-अर्थ-कौशलम् साधनीयः साध्यः स्यात् साधनीयः स्व-पक्षः
- १५२.१६ इति कुतः एतद् लक्षणम् च एतद् पक्षस्य साधैतुम् इष्टः पक्षः इति साधनीय-
- १५२.१७ शब्द^इन अपि तद् एव उच्यते व्यवच्छेद-अर्थम् च इदम् उच्यते स्व-पक्षः पर-पक्षः
- १५२.१८ इति पर-पक्षात् च अयम् स्व-शब्द^इन व्यवच्छेद्यमान^इन समानम् अर्थम् शक्नोति
- १५२.१९ वक्तुम् व्यर्थम् वा विशेषणम् सामान्य-शब्दाः अपि विशेष^इ वर्तन्ते
- १५२.२० इति अदृष्टम् एतद् न ते सामान्य-शब्दाः ये विशेष^सु वर्तन्ते इति किम् तु
- १५२.२१ प्रमाण-आदि-भेद-अनुविधायिनः विशेष-शब्दाः एव अपि च साधनीयः
- १५२.२२ पक्षः स्व-पक्षः दूषणीयः पक्षः पर-पक्षः/ एतद् अपि न बुद्ध्यामहे साधनीय-
- १५३.०१ शब्दस्य पक्ष-विषय-त्वात् साधनीयः पक्षः भवतु दूषणम् तु न कदा
- १५३.०२ चित् पर-पक्ष^इन सम्बध्यते पर-पक्षस्य तादवस्थ्यात्/ अथ दूषणस्य कः
- १५३.०३ विषयः कस्य चित् स्थापना-विषयः इति किम् चित् दूषणम् स्व-पर-पक्षाभ्याम्
- १५३.०४ असम्बद्धम् एव/ कतमत् दूषणम् स्थापनया सम्बद्ध्यते का च इयम् स्थापना च इति
- १५३.०५ स्थापना पज़्च-अवयवम् पक्ष-साधकम् वाच्यम् वाक्य-दोषः दूषणम् तद्-वाक्यम्
- १५३.०६ न्यूनम् अधिकम् च भवति अवयव-आभास-उपपन्नम् च तद्-उद्भावनम् दूषणम् एतद्
- १५३.०७ स्थापनया सम्बध्यते तद्-विषय-त्वात्/ शेषम् तु दूषणम् न स्थापनया न
- १५३.०८ स्व-पर-पक्षाभ्याम् सम्बद्धम् उत्तर-दोषः आक्षेप-भावः च इति/ सत्यम् न साक्षात्
- १५३.०९ पक्षस्य दूषण^इन अभिसम्बन्धः स्थाप्ना-निवृत्ति-द्वारेण तु प्रवर्तमानम्
- १५३.१० दूषणम् न पक्षम् निवर्तयति स्थापना-निवृत्ति^अः पर-पक्षम् दूषयति इति उच्यते
- १५३.११ उपचरित-शब्द-प्रयोगः लक्षण^इ अनुपपन्नः लक्षणस्य तत्त्व-विषय-त्वात्
- १५३.१२ तत्त्व-व्यवच्छेदकम् लक्षणम् न पुनर् उपचरित-शब्द-प्रयोग^इन व्यवस्था अस्ति/
- १५३.१३ यदि च पारम्पर्य^इन प्रवृत्ति^आ प्रवर्तमानम् दूषणम् पर-पक्षम् निवर्तयति
- १५३.१४ तदा एवम् वक्तुम् कर्तुम् पर-पक्षात् व्यर्थम् वचनम् वादः इति/ एवम् अभिधीयमान^इ
- १५३.१५ किम् भविष्यति इति लघु च सूत्रम् भवति इति उभयोः च साधन-दूषणयोः
- १५३.१६ पारम्पर्य^इन पर-पक्ष-असिद्धि-अर्थ-ता इति/ अथ मा भूत् उभयत्र पारम्पर्यम् इति
- १५३.१७ स्वरूपतः एवम् वक्तव्यम्/ पक्ष-स्थापना-सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः इति/
- १५३.१८ एवम् हि स्पष्ट-ता लक्षणस्य यथा-विषयम् च अभिसम्बन्धः इति स्थापना अपि
- १५३.१९ न पूर्वम् दूषणम् सम्बद्ध्यते इति दोष-तादवस्थ्यम् कस्य चित् सम्भवात्/
- १५३.२० किम् च दूषणम् स्थापनया सम्बद्ध्यते इति सामान्य-अभिधान^इ अपि सामर्थ्यात्
- १५३.२१ नियमः तस्मात् इदम् अनुपपन्नम्/ साधनीय-दूषणीय-अर्थौ स्व-पर-
- १५४.०१ शब्दौ इति स्व-पर-शब्दौ पूर्व-उत्तर-पक्ष-अर्थौ भविष्यतः इति यद् उक्तम् भवति
- १५४.०२ पूर्व-उत्तर-पक्षौ इति न युक्तम् एतद् अपि इति साधन-दूषणयोः नियम-अभ्युपगमात्
- १५४.०३ तेन साधन-दूषणैः इति एतस्मिन् सूत्र^इ साधन्-दूषणयोः नियम-
- १५४.०४ अभिधानम् स्व-पक्ष-साधनम् पर-पक्ष^इ दूषणम् इति/ एतस्मिन् च नियमतः उत्तर-
- १५४.०५ विषयम् प्राप्नोति तेन उत्तर-पक्ष-वादिन्^ः स्वम् एव पक्षम् दूषयति इति प्राप्तम्/
- १५४.०६ स्व-पक्षः च उत्तर-वादिनः पूर्व-पक्षात् अन्यः इति स्व-पर^इ शब्दाभ्याम् पूर्व-उत्तर-
- १५४.०७ पक्षयोः अभिधानम् इति न पदार्थः न परिभावन^इ रूढिः/ एतेन पक्ष-
- १५४.०८ प्रतिपक्ष-अर्थ-ता प्रथम-द्वितीय-पक्ष-अर्थ-ता च व्याख्याता/ एकः एव अयम् पक्षः
- १५४.०९ इति विशेषण-द्वय-योगात् साध्य-तया दूष्य-तया च विशेष्यमाणः स्व-पर-
- १५४.१० शब्द-वाच्यः इति युक्तम् एतद् द्वि-वचनम् तु न युक्तम्/ एकस्य अनेक-विशेषण-
- १५४.११ योगः न प्रतिषिध्यते द्वि-वचनम् तु न भवति इति ब्रूमः न हि एकस्य
- १५४.१२ अनेक-विशेषण-अभिसम्बन्ध^इ सति द्व-वचन-बहु-वचन^इ भवतः न हि देवदत्तम्
- १५४.१३ छत्र-दण्डाभ्याम् समुपलभ्य वक्तृ^आः भवन्ति छत्रि-दण्डिनौ आगतौ इति
- १५४.१४ तद् एवम् विकल्प-अनुपपत्ति^अः स्व-पर-शब्द-अनुपपत्तिः समास-असम्भवात् च/ स्व-पर-
- १५४.१५ पक्षः इति समास-पदम् एतद् तत्र तावत् विशेषण-विशेष्य-स्वरूप-अनवगति^अः न
- १५४.१६ षष्ठी-समासः यत्र पुनर् षष्ठी समस्यते तत्र विशेषणम् विशेष्यात्
- १५४.१७ पृथक् अवधार्यते यथा राज-पुरुषः इति भेदात् च यत्र च विशेषण-विशेष्य-
- १५४.१८ भावः इति तत्र भेदः दृष्टः राज-पुरुष-वत् एव असति अपि भेद^इ दृष्टः इति
- १५४.१९ चेत् असति अपि भेद^इ दृष्टः षष्ठी-समासः तद् यथा सेना-पतिः पानक-
- १५४.२० अग़्गम् इति तद् च न अनभ्युपगमात् कः हि सुस्थ-आत्मन्^ः पानक-शब्द-अर्थम्
- १५४.२१ अग़्ग^भ्यः न अर्थ-अन्तरम् प्रतिपद्यते सेनाम् च सैनिक^भ्यः इति/ यथा च
- १५५.०१ सेना-आदीनि अर्थ-अन्तर-भूतानि तथा उक्तम् गुण-गुणि-वादः इति/ अथ मन्यसे
- १५५.०२ न अर्थः शब्दस्य अर्थः पक्ष-शब्दस्य इति तद् न अपोदित-त्वात्/ यथा स्व-अर्थ-वाचकः
- १५५.०३ शब्दः न भवति तथा उक्तम्, तस्मात् न षष्ठी-समासः/ एतेन कर्मधारयः
- १५५.०४ प्रत्युक्तः/ स्वः च असौ पक्षः च इति विशेषण-स्वरूप-असिद्धि^अः भेद-अभावात् च/ एतेन
- १५५.०५ बहुव्रीहिः अपि प्रत्युक्तः/ साधयितृ-विषयम् च साधनम् प्राप्नोति अतः
- १५५.०६ न बहुव्रीहिः/ ननु च साधनीय-ता स्व-अर्थः पक्ष-विशेषण-त्व^इन सम्भवति
- १५५.०७ न सम्भवति पर्याय-त्वात् साधनीयः पक्षः इति पर्यायः एव न च
- १५५.०८ पर्याय-शब्दैः समानाधिकरणः बहुव्रीहिः सम्भवति न हि भवति
- १५५.०९ वृक्षः तरुम् छिनत्ति इति विरोधात् च/ यदि तावत् अयम् पक्ष-शब्दः स्व-पक्षात्
- १५५.१० भिद्यते पर-पक्ष-वचनम् प्रतिज्ञा इति व्याघातः/ किम् कारणम्, प्रतिज्ञायाः
- १५५.११ स्व-पक्ष-विषय-त्वात्/ अथ अभिन्नः तथा अपि इदम् न प्राप्नोति स्व-पर-
- १५५.१२ पक्षयोः सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः इति न च अन्यः समासः सम्भवति
- १५५.१३ न च इदम् वाक्यम्, तस्मात् स्व-पर-पक्षयोः इति असारम्/ आस्ताम् तावत्
- १५५.१४ स्व-पर-शब्द-अर्थः विशेषण-विशेष्य-भावः च स्व-पर-शब्दयोः/ अथ समासः
- १५५.१५ कस्मात् न क्रियते स्व-पर-पक्ष-सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः इति किम् एवम्
- १५५.१६ कृते भवति सः एव अर्थः लाघवम् च/ अत्र के चित् परिहारम् ब्रुवते/
- १५५.१७ यदि किल समासः क्रियते उभय-आश्रित^इ सिद्धि-असिद्धी भवतः न
- १५५.१८ दोष-तादवस्थ्यात् न अयम् दोषः समास-करण^इन परिह्रियते कथम् इति
- १५५.१९ स्व-पक्ष-सिद्धि-असिद्धि-अपर-पक्ष-सिद्धि-अर्थम् स्व-पर-पक्षयोः सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् इति
- १५५.२० न असामर्थ्यात् न हि अयम् समासः समर्थः स्व-पक्ष-सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् इति
- १५५.२१ कस्मात् व्याहत-त्वात् यदि सिद्धि-अर्थम् यतते असिद्धि-अर्थम् इति व्याघातः
- १५५.२२ यदि असिद्धि-अर्थम् यतते सिद्धि-अर्थम् इति व्याघातः यदि असामर्थ्यात् न समासः
- १५६.०१ समासः अपि तर्हि असामर्थ्यात् न उभय-पक्ष-सिद्धि-असिद्धि-प्रसग़्गः/ एक-
- १५६.०२ वचन-बहु-वचन-प्रसग़्गः इति अन्ये/ यदि किल समासः क्रियेत समासः
- १५६.०३ अनभिव्यक्त-वचन-भेदः तस्मात् वचन-भेद-व्यक्त-निमित्त-असमासः/ कथम् नाम
- १५६.०४ स्व-पर-पक्षयोः सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः स्यात् न स्व-पर-पक्षाणाम् न
- १५६.०५ स्व-पर-पक्षस्य इति न असम्भवात् एकस्य सिद्धि-अर्थम् वचनम् न एव अस्ति स्व-पर-
- १५६.०६ पक्षाणाम् साधनम् अनुमानम् एकम् इति तथा अपि एषा न अस्ति अतः अस्थान^इ आशग़्का/
- १५६.०७ अनित्यः समास-विधिः इति अपरे/ अपरे समास-विधि^अः अनित्य-ताम् वर्णयन्ति/
- १५६.०८ एवम् आहुः/ न अयम् अवश्यम् विधिः सर्वत्र समासः इति/ क्व चित्
- १५६.०९ समासः क्व चित् च वाक्यम् यथा च राज्ञः पुरुषः राज-पुरुषः इति
- १५६.१० समासः/ न हि उभय-प्राप्तिः असमासः कस्मात् अनित्यः समास-विधिः इति
- १५६.११ एवम् ब्रुवता उक्तम् भवति प्राप्तम् उभयम् अथ उभय-प्राप्ति^इ कस्मात् असमासः
- १५६.१२ इति समासः कस्मात् अनिवृत्तः अनुयोगः न अनिवृत्तः लाघव-अर्थ-त्वात्
- १५६.१३ समास^इ लाघवा\चोर्[एद्]{लाघवम्} समास^इ गो^ः एवम् अनुगति-अर्थम् च शब्दानाम् उपादानम्
- १५६.१४ इति गुरु-अभिधान^इ प्रायोगनम् वाच्यम्/ वर्ण^इ गुरु-लाघव-अनभ्युपगमः
- १५६.१५ इति चेत् न अयम् परिहारः अनुयोगस्य अनिवृत्ति^अः वर्ण^इ गुरु-लाघव-
- १५६.१६ अनुयोगम् न प्रतिपद्यामहे इति चेत् न निवर्त्यते अनुयोगः कस्मात् इति
- १५६.१७ शास्त्र-त्व^इन च वाद-अभिधानम् अभ्युपगम्यते न च वर्ण^इ गुरु-लाघवम् आश्रीयते
- १५६.१८ इति न युक्तम् सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् इति एतद् अपि न युक्तम् कस्मात् द्वेधा
- १५६.१९ अनुपपत्ति^अः अयम् खलु असिद्धि-शब्दः कल्प्यमानः द्वेधा कल्प्येत व्यक्ति^इ
- १५६.२० उत्पत्ति^इ वा तद् न तावत् उत्पत्ति^इ युज्यते प्रतिज्ञा-आदिकस्य साधनस्य
- १५६.२१ साधन-हानि-प्रसग़्गात् न हि प्रतिज्ञा-आदि-साधन^इन वस्तु उत्पाद्यते किम् तु
- १५७.०१ विद्यमान-प्रकाशक-त्वम् साधन-अर्थः सः हीयते सिद्धि^इ उत्पत्ति^इ कल्पितायाम्
- १५७.०२ इति/ व्यक्ति^इ इति चेत् न अधिकरण-आधार-त्वात्/ अथ मन्यसे सिद्धि-
- १५७.०३ असिद्धिः व्यक्तिः न उत्पत्तिः युक्तम् एतद् उत्तरम् तु व्याहतम् भवति अधिकरण-
- १५७.०४ प्रत्यायनम् सिद्धि-असिद्धी इति ये च एते अधिकरण-प्रत्यायन-लक्षण^इ सिद्धि-असिद्धी
- १५७.०५ ते अधिकरण^इ वर्तमान^इ पक्षस्य कथम् सपक्षस्य भवतः इति षष्ठी-अर्थः
- १५७.०६ वाच्यः सः च अयम् दुर्वचः तद्-विषय-त्वात् तयोः सिद्धि-असिद्धिऒः पक्षः
- १५७.०७ विषयः अतः तद्-विषय-त्वात् तस्य इति/ न युक्तम् एतद्/ ये एते सिद्धि-असिद्धी
- १५७.०८ पक्ष-विषय^इ किम् तावत् पक्ष^इ सिद्ध^इ उत असिद्ध^इ यदि तावत् सिद्ध^इ न अधिकरण-
- १५७.०९ प्रत्यायनम् सिद्धिः किम् तर्हि यतः तद्-प्रत्यायनम् सः सिद्धिः कुतः च
- १५७.१० तद् भवति अर्थस्य तथा-त्वात् यस्मात् सः अर्थः तथा भवति कथम् तथा भवति
- १५७.११ यथा प्रमाणैः अभिसम्बद्धः इति यद् प्रमाणैः अविसंवादित्वम् सः तथा-
- १५७.१२ भाभावः\चोर्[एद्]{भावः}/ अथ असिद्ध^इ पक्ष^इ अधिकरण-प्रत्यायनम् भवति साधन-प्रयोगात्
- १५७.१३ प्राच्-अधिकरण-प्रत्यायनम् अस्ति इति वाद-वैयर्थ्यम् स्यात् पक्षस्य सिद्धिः अधिकरण-
- १५७.१४ प्रत्यायनम् असिद्धिः तु कथम् न हि पर-पक्ष-सिद्धि-दूषण^इन
- १५७.१५ क्रियते इति उक्तम् स्थापना-निवृत्ति^अः उपचारः इति चेत् स्यात् मतिः दूषणम्
- १५७.१६ प्रयुज्यमानम् साक्षात् स्थापनाम् निवर्तयति स्थापना-निवृत्ति^अः तु पर-पक्ष-
- १५७.१७ निवृत्तिः उपचर्यते इति न प्रयोजन-अभावात्/ न हि प्रयोजनम् अन्तरेण
- १५७.१८ मुख्य-अर्थ-व्यतिक्रमः लभ्यते अपि तु प्रमाण-असम्भव^इन उपचारः मज़्चाः
- १५७.१९ क्रोषन्ति इति यथा लोक-प्रयुक्त-शब्द-विषयः च उपचारः लोक-गति^आ
- १५७.२० शब्द-अर्थः न च इदम् लौकिकम् वाक्यम् स्व-पर-पक्षयोः सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम्
- १५७.२१ वादः/ अपरे तु प्रतिज्ञात-अर्थ-अज्ञापनम् पक्षस्य असिद्धिम् वर्णयन्ति तद् व्यधिकरण-
- १५८.०१ विषयम् न निवर्तते प्रसग़्गः कथम् पक्षस्य असिद्धिः इति सिद्धिवत्-
- १५८.०२ प्रसग़्गः तस्मात् सिद्धि-असिद्धी पक्षस्य धर्मौ एव यतः एतद् भवति सिद्धः
- १५८.०३ पक्षः असिद्धः च इति एवम् सति द्रष्टृ-स्थ^इ व्याघातः/ यदि सिद्धि-असिद्धी
- १५८.०४ पक्ष-धर्मौ द्रष्टृ-स्थ^इ सिद्धि-असिद्धी इति व्याहतम् भवति/ अथ मा भूत्
- १५८.०५ व्याघातः इति द्रष्टृ-स्थ^इ एव ते तथा अपि पक्षस्य व्यक्ति-अव्यक्ती सिद्धि-असिद्धी
- १५८.०६ इति व्याहतम्/ अथ तथा तथा ते पदार्थस्य सिद्धि-असिद्धी तथा
- १५८.०७ अपि अधिकरण-प्रत्यायनम् सिद्धि-असिद्धी इति व्याहतम् भवति/ के पुनर् एते
- १५८.०८ व्यक्ति-अव्यक्ती वस्तु-धर्मौ अभिधान-प्रत्यय-हेतू ये एतौ अभिधान-प्रत्ययौ
- १५८.०९ व्यक्तः व्यक्तः च इति भवतः ते व्यक्ति-अव्यक्ती इति/ अर्थ-शब्द-अनुपपत्तिः
- १५८.१० विकल्प-अनुपपत्ति^अः/ अर्थ-शब्दः खलु प्रवर्तमानः त्रेधा प्रवर्तते उद्देश-
- १५८.११ प्रयोजन-अभिधेय-विषय-त्व^इन उद्देश^इ तावत् अर्थ-शब्दः यथा ब्राह्मण-अर्थम्
- १५८.१२ भक्ते इति/ एवम् चतुर्-विध-वाक्यम् सग़्ग्रहः प्रयोजन^इ अर्थ-शब्दः किम् अर्थम्
- १५८.१३ आगतः असि इति अभिधेय^इ अर्थ-शब्दः यथा गो^ः इति अभिधानस्य कः अर्थः इति/
- १५८.१४ तद् न तावत् उद्देश^इ सम्भवति युक्त-अयुक्त-त्व^इन इति विशेषित-त्वात् स्व-पक्षस्य
- १५८.१५ युक्त-त्व^इन पर-पक्षस्य अयुक्त-त्व^इन इति एवम् विशेषित^इ उद्देश-शब्द-अर्थः न हि अयम्
- १५८.१६ युक्त-अयुक्त-शब्दः दूषण-आभास^इ वा साधन-आभास^इ वा सम्भवति साधन-
- १५८.१७ योगः युक्तता दूषण-योगः अयुक्तता इति/ अथ पुनर् शब्द-अर्थस्य तथात्व-
- १५८.१८ अतथात्व^इ युक्त-अयुक्त-त्व^इ युक्तत्वम् तथा-भावः अयुक्तत्वम् अतथा-भावः इति तथा अपि
- १५८.१९ तयोः कर्म-तया उपादानात् युक्तत्व^इन अधिकरण-प्रत्यायनम् अयुक्तत्व^इन वा इति
- १५८.२० व्याघातः न हि प्रत्यायम् प्रत्यायनम् भवति इति/ अथ प्रयोजन^इ अर्थ-शब्दः
- १५८.२१ तथा अपि साधन-दूषण-आभास-वादिनः अवादिता स्यात्/ किम् कारणम्, साधन-
- १५८.२२ दूषण-आभासयोः सिद्धि-असिद्धि-अप्रयोजन-त्वात् न हि साधन-दूषण-आभासयोः
- १५९.०१ सिद्धि-असिद्धी प्रयोजनम्/ एवम् च तद्-वादिन्^ः अवादिन्^ः स्यात् तथा च अवादिन्^ः
- १५९.०२ निगृह्यते इति दोषः/ अथ अभिधेय^इ अर्थ-शब्द-प्रयोगः अभिधान-स्वभाव-
- १५९.०३ अनवधृति^अः इति अयुक्तम् एतद् अपि न हि ग्रन्थ-कार-भाष्य-काराभ्याम् विशेषितम्
- १५९.०४ एवम् प्रकारम् अभिधानम् सिद्धि-असिद्धिऒः वाचकम् इति/ ननु विशेषितम् येन
- १५९.०५ सिद्धि-असिद्धी अभिधीयेते तद् तयोः वाचकता इति सत्यम् उक्तम्, एवम् तु
- १५९.०६ सिद्धि-असिद्धी इति एते अभिधान^इ वादः प्राप्तः न च अन्यः अर्थ-शब्दस्य अर्थः इति/
- १५९.०७ तस्मात् अर्थ-शब्दः अपि अयुक्तः इति/ सिद्धि-असिद्धि-अर्थम् वचनम् वादः इति ब्रुवाण^इन
- १५९.०८ पूर्वम् उत्तरम् वा न आलोचितम् नैयायिक-हेतु-प्रतिषेध^इन विशेष्यम् वचनम्
- १५९.०९ इति अभ्युपगम-सिद्धम् पुनर् सूत्रम् इति/ समस्त-वचन-विशेषण-अर्थम् इति
- १५९.१० व्याघातः/ तद् एवम् एतानि सूत्र-पदानि विचार्यमाणानि स्वतन्त्र-
- १५९.११ व्याघातकानि इति लोकम् च बाधन्ते इति/ एवम् तावत् सौत्राणि
- १५९.१२ पदानि स्व^इन न्याय^इन असमर्थानि यथा च वृत्ति-पदानि असम्बद्धानि
- १५९.१३ तथा इदम् उच्यते स्वस्य पक्षस्य इति स्व-अर्थ-असिद्धि^अः अयुक्तम्, स्व-अर्थः च प्रतिषिद्धः
- १५९.१४ अतः अर्थम् स्वस्य पक्षस्य इति यद् अपि षष्ठी-सप्तमी-वचनयोः तुल्य-रूप-त्वात्
- १५९.१५ षष्ठीत्व-ज्ञापन-अर्थम् स्वस्य पक्षस्य इति तद् अपि अयुक्तम्/ अधिकरण-अर्थ-असम्भवात्
- १५९.१६ न हि पक्ष-व्यतिरेक^इन पक्ष^इ किम् चित् साध्यम् सम्भवति तस्मात् अप्रसक्तः
- १५९.१७ सप्तमी-अर्थः तद्-अप्रसक्ति^इ विशेषण-अनर्थक्यम् इति युक्त-अयुक्त-त्व^इ अनुपपत्तिः च
- १५९.१८ विकल्प-अनुपपत्ति^अः युक्त-अयुक्त-त्व^इ साधन-दूषण^इ वा स्याताम् साधन-
- १५९.१९ दूषणाभ्याम् वा योगः पदार्थस्य वा तथा तथा च इति/ तद् न तावत्
- १५९.२० साधन-दूषण^इ युक्त-अयुक्त-त्व^इ कस्मात् साधन-दूषणयोः पृथक्-अभिधानात्
- १५९.२१ ते साधन-दूषणैः इति पृथक् उक्त^इ साधन-दूषण^इ युक्त-अयुक्त-त्व-शब्दाभ्याम् च
- १५९.२२ साधन-दूषणयोः अभिधानम् इति ते साधन-दूषणैः इति सूत्रम् उच्चार्यम्
- १६०.०१ चरित-अर्थ-त्वात्/ अथ मन्यसे तयोः एव युक्त-अयुक्तयोः विशेषण-अर्थम्
- १६०.०२ ते साधन-दूषणैः इति न प्रथम-अभिधान-प्रसग़्गात्/ यदि युक्त-अयुक्त-त्व-
- १६०.०३ विशेषण-अर्थम् ते साधन-दूषणैः इति सूत्रम् प्रथमा एव न्याया ते साधन-
- १६०.०४ दूषणानि इति न हि विशेषण-विशेष्य-भाव^इ भवति नीलम् उत्पलैः इति/
- १६०.०५ योगः इति चेत्/ अथ साधन-दूषणाभ्याम् योगः युक्तत्व-अयुक्तत्व^इ इति एवम्
- १६०.०६ चेत् मन्यसे तत्त्व-अनिर्देशात् साधन-दूषणाभ्याम् योगः निर्दिष्टः एवम्-विधः
- १६०.०७ इति अनिर्देशात् अयुक्तम् एतद् साधन-योगः इति च कदा भवति
- १६०.०८ यदा असौ निर्णीतः पदार्थः तदा च न साधन-अर्थः कः चित् अस्ति इति न
- १६०.०९ युक्त-अयुक्त-त्व^इन अधिकरण-प्रत्यायनम् इति व्याघातात् अतः न योगः/ अपदार्थस्य
- १६०.१० तथाता-अतथाता^इ युक्त-अयुक्त-त्व^इ तद् अपि अन् करण-अर्थस्य असम्भवात्
- १६०.११ ये तथात्व-अतथात्व-लक्षण^इ युक्त-अयुक्त-त्व^इ ते व्यवच्छेद्य^इ न तु व्यवच्छेदस्य
- १६०.१२ साधन^इ तस्मात् करण-अर्थः न अस्ति अतः युक्त-अयुक्त-त्वस्य इति युक्तम्
- १६०.१३ वक्तुम्/ अधिकरण-प्रत्यायनम् इति तु न युक्तम् शास्त्र-सम्बन्ध-
- १६०.१४ असग़्गत-त्वात् शास्त्रम् सम्बन्धम् कुर्वाण^इन उक्तम् सन्देह-विपर्यय-प्रतिषेध-अर्थः
- १६०.१५ शास्त्रस्य आरम्भः इति एतद् निरपेक्ष^इन इदम् उच्यते अधिकरण-प्रत्यायनम् सिद्धि-
- १६०.१६ असिद्धी इति न च प्राश्निक^सु संशय-विपर्ययौ स्तः परिच्छेदक-त्वात्
- १६०.१७ तस्मात् न प्राश्निकाः प्रत्यायाः इति यद् च उक्तम् प्राश्निक-प्रत्यायनात् एव प्रतिवादि-
- १६०.१८ प्रत्यायनम् कृतम् भविष्यति इति/ किम् कारणम्, प्रतिवादिन्^ः किल
- १६०.१९ पक्ष-रागात् सन्तम् अपि अर्थम् न प्रतिपद्यते सन्तम् अपि अर्थम् न प्रतिपद्यते इति
- १६०.२० व्याहतम् उच्यते कथम् च अन्यथा प्रतिपन्नः सन् इति अभिधीयते/ अथ प्रतिपद्यमानः
- १६०.२१ अपि परस्य न काम-कारम् ददाति तथा अपि न प्रतिपद्यते इति
- १६०.२२ व्याहतम् उच्यते यद् च प्राश्निक-प्रत्यायनात् तद् प्रत्यायनम् इति तद् अपि न
- १६१.०१ प्रतीति^अः करण-भेदात् प्राश्निक-प्रतीति^अः अन्यानि करणानि अन्यानि
- १६१.०२ प्रतिवादि-प्रतीति^अः इति न च अन्य-विषयस्य करणस्य क्रिया इति नियम-
- १६१.०३ अभावात् च/ न अयम् नियमः प्राश्निक-प्रत्यायन-अर्थः एव वादः प्राश्निकान् अन्तरेण
- १६१.०४ अपि गुरु-आदिभिः सह वादः दृष्टः इति/ यदा तु अयम् न तत्त्व-बुभुत्सुः
- १६१.०५ लाभ-पूज-आख्याति-कामः वादम् आरभते तदा प्राश्निकैः प्रयोजनम् अस्ति इति
- १६१.०६ सत्यम् अस्ति प्रयोजनम् वादः तु न भवति इति न त्रैविध्य-अनभ्युपगमात्
- १६१.०७ एकः एव अयम् कथा-मार्गः तस्य प्रयोजनम् तत्त्व-अवबोधः लाभ-आदि^आः च
- १६१.०८ न प्रतिषेधात् प्रसिद्धः स्तुति-मान-लाभ-लिप्सु^अः वादः यद् अपि इदम् उच्यते न
- १६१.०९ त्रैविध्य-अनभ्युपगमात् इति न अनभ्युपगम-आयत्तः पदार्थ-सद्भावह् अपि तु
- १६१.१० सद्भाव^इ सति अभ्युपगमः इति यथा च त्रैविध्यम् कथा-मार्गस्य तथा लक्षण-
- १६१.११ भेदात् वा जल्प-वितण्डा^योः भेदम् उपपादयिष्यामः/ तस्मात् अज्ञात्वा विशेषम्
- १६१.१२ उच्यते त्रैविध्य-अनभ्युपगमात् इति यद् च उक्तम् पक्ष-सिद्धि-विषयम् प्रत्यायनम्
- १६१.१३ पक्ष-सिद्धि-शब्द^इन उपचरितम् यथा शून्यता-विषयः समाधिः शून्यता इति न
- १६१.१४ कामतः उपचारः लभ्यते अपि तु प्रमाण-सम्भव^इन लोक-प्रयुक्त-शब्द-
- १६१.१५ आख्यानम् उपचारः उक्तम् च न उपचरित-शब्द-प्रयोगः लक्षण^इ उपपन्नः इति/
- १६१.१६ तद्-अर्थम् वचनम् इति एतद् अपि किल चतुर्-विध-वाक्य-ज्ञापन-अर्थम् उक्तम् साधनम्
- १६१.१७ साधन-आभासः दूषणम् दूषण-आभासः च सम्भन्त्स्यते\चोर्[C]{सम्पत्स्यते} इति/ तद् अयुक्तम् युक्त-
- १६१.१८ अयुक्त-त्व^इन इति विशेषित-त्वात् एवम् विशेषित^इ तस्मिन् कुतः चतुर्-विध-वाक्य-
- १६१.१९ संग्रहः इति अधिकरणम् पुनर् यः वादि-प्रतिवादिभ्याम् अधिकृतः इति
- १६१.२० अधिकरण-अर्थः वक्तव्यः न हि वाद^इ प्राश्निक-अर्थम् किम् चित् अस्ति इति प्रत्यायन-
- १६१.२१ आधार-त्वात् अधिकरणम् इति चेत् न उक्त-उत्तर-त्वात् पक्ष-विषयम् प्रत्यायनम्
- १६१.२२ न प्राश्निक-विषयम् इति तस्मिन् सति भावात् इति चेत् न अन्यथा अपि
- १६२.०१ दर्शनात् अन्यथा अपि गुरु-आदिभिः सह दृष्टः वादः इति तद्-वाद^इ परीक्षा
- १६२.०२ का कस्य क्व इति वक्तव्यम्/ साधन-दूषण-प्रयोगः स्थापना-विषयः वादः
- १६२.०३ इति तस्य परीक्षा साधन-दूषण-तद्-आभास-परिज्ञानम् तद्-अर्थम् अधिकारः
- १६२.०४ तस्मिन् इति सप्तमी-अर्थः न अस्ति यद् अपि प्राश्निक-प्रतिवादिनोः
- १६२.०५ प्रिय-अप्रियवचसि वाद-प्रसग़्गः इति चोद्यम् कृत्वा प्रतिसाधनम् उक्तम् तद्
- १६२.०६ सिद्धि-असिद्धिभ्याम् साक्षात् पारम्पर्य^इन असम्बन्धात् युक्त-अयुक्त-विशेषणात् च असम्बद्धम्
- १६२.०७ उत्तर^इन तु असग़्गत-पदार्थ-अभिधायिनः दत्तः स्व-हस्तः पूर्व-अपरयोः
- १६२.०८ असम्बन्धात् इति/ यदि तु असग़्गतस्य अपि उत्तरम् वाक्यम् ततः एवम् वक्तव्यम्
- १६२.०९ न सूत्र-अर्थ-अपरिज्ञानात् इति तद् एतद् सूत्रम् विचार्यमाणम् सह-वार्त्तिकम् न
- १६२.१० युक्ति^आ सग़्गच्छते इति यथा-न्यायम् एव अस्तु//\एन्द्[१-२-१]
- १६२.११ \ष्[१-२-१(४३)]{यथा-उक्त-उपपन्नः छल-जाति-निग्रहस्थान-साधन^इन उपालम्भः
- १६२.१२ जल्पः}
- १६२.१३ यथा-उक्त-उपपन्नः छल-जाति-निग्रहस्थान-साधन^इन उपालम्भः जल्पः/ समस्तम्
- १६२.१४ वाद-लक्षणम् छल-जाति-निग्रहस्थान-साधन^इन उपालम्भः जल्पः इति/ यथा-
- १६२.१५ उक्त-उपपन्नः इति न युक्तम् जल्प-निग्रहस्थान-नियमस्य अनभ्युपगमात्
- १६२.१६ यदि एवम् उच्येत सः न तर्क-साधन-उपालम्भः सिद्धान्त-अविरुद्धः पज़्च-अवयव-
- १६२.१७ उपपन्नः पक्ष-प्रतिपक्ष-परिग्रहः छल-जाति-निग्रहस्थान-उपालम्भः जल्पः
- १६२.१८ इति न युक्तम् एवम् भवितुम्/ सिद्धान्त-अविरुद्धः पज़्च-अवयव-उपपन्नः इति
- १६२.१९ च पदयोः उपालम्भ-श्रवणात् समस्त-निग्रहस्थान-पसक्ति^इ नियम-अर्थ-त्वात्
- १६२.२० नियम-अर्थ^इ एते पद^इ सिद्धान्त-अविरुद्धः पज़्च-अवयव-उपपन्नः इति जल्प^इ
- १६२.२१ च नियन्तव्यम् न किम् चित् अस्ति तस्मात् नियम-अर्थ^इ एते पद^इ न अतिदेष्टव्य^इ
- १६३.०१ इति अतः न वक्तव्यम् यथा-उक्त-उपपन्नः इति न एषः दोषः सम्भवतः अतिदेशात्
- १६३.०२ यत्र सम्बध्यते तद् अतिदेश्यते किम् च सम्बध्यते प्रमाण-तर्क-साधन-उपालम्भः
- १६३.०३ इति एतद् तस्मात् यथा-उक्त-उपपन्नः इति लक्षण-मात्रस्य अतिदेशः यथा
- १६३.०४ अन्यत्र अनेक-द्रव्य^इन समवायात् रूप-विशेषात् च रूप-उपलब्धिः इति अनेन सम्बन्ध-
- १६३.०५ स्पर्श^सु ज्ञानम् व्याख्यातम् इति न स्वरूप-विशेषः अतिदिश्यते इति अपि
- १६३.०६ तु अनेक-द्रव्य-द्रव्य-समवाय-मात्रम् स्व-गतः विशेषः सामर्थ्यात् तथा इह अपि यद्
- १६३.०७ समर्थम् तद् अतिदिश्यते समर्थम् च लक्षणम् तस्मात् तद् अतिदिस्यते न
- १६३.०८ नियम-अर्थ^इ पद^इ नियन्तव्यस्य बाधात्/ अथ वा यथा-उक्त-उपपन्न^इन उपपन्नः
- १६३.०९ यथा-उक्त-उपपन्न-उपपन्नः इति प्राप्त^इ गम्यमान-त्वात् एकस्य उपपन्न-शब्दस्य लोपः
- १६३.१० यथा गो^अः अथ इति केन पुनर् अयम् गम्यते इति उक्तम् सामर्थ्य^इन इति/
- १६३.११ न हि नियम-अर्थयोः पदयोः जल्प-सम्भवः तस्मात् न ते अपदिश्येते इति
- १६३.१२ भाव्यम् इदानीम् कथम् न सूत्र-पाठ-अनुक्रम-ज्ञापन-अर्थ-त्वात् भाव्यस्य एतस्मिन्
- १६३.१३ सूत्र^इ यद् उपपन्नम् लक्षण-त्व^इन तद् अतिदिश्यते इति/ छल-जाति-निग्रहस्थानैः
- १६३.१४ न एकस्य कस्य चित् साधनम् उपालम्भः वा युक्तः अयुक्त-उत्तर-त्वात्/ छलम्
- १६३.१५ तावत् न साधन-उपालम्भाय अलम् कस्मात् अयुक्त-उत्तर-त्वात् अयुक्तम्
- १६३.१६ उत्तरम् छलम् तद् अन साधन-उपालम्भाय इति एवम् जातिः/ अग़्ग-भावः इति
- १६३.१७ चेत् अथ अपि इदम् स्यात् यद् तद् प्रमाण-तर्कैः साधन-उपालम्भः तस्य एतानि
- १६३.१८ प्रयुज्यमानानि छल-जाति-निग्रहस्थानानि रक्षण-अर्थ-त्वात् अग़्गम् भवन्ति इति
- १६३.१९ तद् अपि अयुक्त-उत्तर-त्वात् अनुपपन्नम्/ किम् अर्थम् तर्हि प्रयोगः यदि एतानि छल-
- १६३.२० जाति-निग्रहस्थानानि साधन-उपालम्भयोः न साधनम् अग़्गम् वा किम् अर्थम्
- १६३.२१ एतेषाम् उपपादनम् इति साधन-विघात-अर्थम् साधनम् विहनिष्यामि इति
- १६३.२२ अनया धिया अपकृतः प्रवर्तते यत्र च एतानि छल-जाति-निग्रहस्थानानि
- १६४.०१ प्रयुज्यन्ते न सः वादः न पुनर् एतद् अभिधीयते छल-जाति-निग्रहस्थानानि
- १६४.०२ साधनम् अग़्गानि वा इति साधु साधन-उपादान^इ पर^इन आकुलित-बुद्धिः छल-
- १६४.०३ वादिन्^ः नियुग़्क्ते कदा चित् छल-आदिभिः आकुल-कृतस्य पर-आजयः अपि स्यात्
- १६४.०४ न पुनर् एतानि तत्त्व-बुभुत्सुना वक्तव्यानि किम् तु विजिगीषुणा इति/
- १६४.०५ सः अयम् पक्ष-प्रतिपक्ष-परिग्रहह् छल-जाति-निग्रहस्थान-प्रयोग-अप्रयोगाभ्याम्
- १६४.०६ भिद्यमानः वादः जल्पः वितण्डा च भवति/ अत्र अपि विरुद्धौ
- १६४.०७ धर्मौ एक-अधिकरण-स्थौ इति समानम् विरुद्धयोः धर्मयोः एक-अधिकरण-
- १६४.०८ त्व-अनुपपत्तिः उभय-स्वभाव-असम्भवात् यदि विरुद्धौ एक-अधिकरणौ
- १६४.०९ धर्मौ भवतः तद् एकम् वस्तु उभय-स्वभावम् न च एतद् अस्ति तस्मात् न विरुद्धौ
- १६४.१० धर्मौ एक-अधिकरणौ इति/ न अध्यारोपित-स्वरूप-धर्म-प्रतिपत्ति^आ तद्-उपपत्ति^अः
- १६४.११ एकह् तत्र धर्मः स्वरूपतः एकः तत्र अध्यारोपित-स्वरूप-प्रवृत्तिः तस्मात् उभय-
- १६४.१२ धर्मन्^ः धर्मिन्^ः किम् उक्तम् एक-धर्मि-स्थौ विरुद्ध-अर्थौ इति एतद् अपि न बुद्ध्यामहे
- १६४.१३ कः विरुद्ध-अर्थः इति न स्वरूप-विपर्यय-उपपत्ति^अः न स्वरूप-मात्र-विपर्ययः
- १६४.१४ विरोधः पुनर् बाधा वध्य-घातक-भावः वा इति//\एन्द्[१-२-२]
- १६४.१५ \ष्[१-२-३(४४)]{स प्रतिपक्ष-स्थापना-हीनः वितण्डा}
- १६४.१६ स प्रतिपक्ष-स्थापना-हीनः वितण्डा/ प्रतिपक्ष-स्थापना-हीनः इति
- १६४.१७ यावत् उक्तम् भवति द्वितीय-पक्ष-वादिन्^ः वैतण्डिकः न किम् चित् पक्षम्
- १६४.१८ स्थापयति/ अपरे तु ब्रुवते दूषण-मात्रम् वितण्डा इति/ दूषण-मात्रम् इति
- १६४.१९ च अत्र शब्द-प्रयोगात् वैतण्डिकस्य पक्षः अपि न अस्ति इति युक्तम् च एतद् चतुर्थस्य
- १६४.२० अभ्युपगमात् दूषणम् अभ्युपगच्छन् दूष्यम् अभ्युपैति अयथा-अर्थ-अवबोधम्
- १६४.२१ प्रतिपद्यते प्रतिपादयितृ^अम् प्रतिपत्तृ^अम् च दूषण-मात्र-अभ्युपगम^इ सति
- १६५.०१ सर्वम् एतद् न स्यात् दूषण-मात्र-अभ्युपगमात् शेषम् अर्थतः अवगम्यते इति वितण्डा
- १६५.०२ वितण्डा इति एवम् वक्तव्यम् यया वितण्ड्यते सा वितण्डा इति अनुगत-अर्थया संज्ञया
- १६५.०३ एव पर-प्रतिपत्ति-विघातः क्रियते इति तस्मात् यथा न्यासम् एव अस्तु
- १६५.०४ न्यायम्//\एन्द्[१-२-३]
- १६५.०५ \ष्[१-२-४(४५)]{सव्यभिचार-विरुद्ध-प्रकरणसम-साध्यसम-अतीतकालाः
- १६५.०६ हेत्वाभासाः}
- १६५.०७ हेतु-लक्षण-अभावात् अहेतु^आः अहेतु-सामान्यात् हेतुवत् आभासमानाः ते इमे
- १६५.०८ सव्यभिचार-विरुद्ध-प्रकरणसम-साध्यसम-अतीतकालाः हेत्वाभासाः/ किम्
- १६५.०९ पुनर् हेतुभिः अहेतूनाम् सामान्यम् येन हेतुवत् आभासन्ते इति/ प्रतिज्ञा-
- १६५.१० अनन्तरम् प्रयोगः सामान्यम् यथा एव हेतु^आः प्रतिज्ञा-अनन्तरम् प्रयुज्यन्ते
- १६५.११ एवम् हेत्वाभासाः अपि इति एव सामान्यम् अन्यतम-लिग़्ग-धर्म-अनुविधानम् वा
- १६५.१२ यद् वा तद् साधनस्य लिग़्गस्य त्रैविध्यम् तत्र एकतम-धर्म-अनुविधानम्
- १६५.१३ द्वि-लक्षणस्य अन्यतर-धर्म-अनुविधानम् विवक्षितम्/ साधक-असाधक-त्व^इ तु
- १६५.१४ विशेषः हेतु^अः साधकत्वम् धर्मः असाधकत्वम् हेत्वाभासस्य किम् पुनर् तद्
- १६५.१५ समस्त-लक्षण-उपपत्तिः असमस्त-लक्षण-उपपत्तिः च कः पुनर् अस्य सूत्रस्य अर्थः/
- १६५.१६ विभाग-उद्देशः नियम-अर्थः इति उक्तम्/ किम् पुनर् विभाग-उद्देश^इन नियन्तव्यम्
- १६५.१७ अनेकधा प्रसृतस्य हेतु-हेत्वाभासस्य विस्तरः संक्षेप्तव्यम् इति
- १६५.१८ कियता पुनर् भेद^इन अयम् हेतु-हेत्वाभासः प्रसृतः इति/ काल-पुरुष-वस्तु-
- १६५.१९ भेद-अनुविधान^इन अपरिसंख्येयः सामान्यतः साध्य-वस्तु-उपग्रहण-हेतु-हेत्वाभास-
- १६५.२० भेदः प्रपज़्च्यमानः षट्सप्ततिशतम्/ तत्र साध्य-व्यापक-धर्म-भेदः
- १६५.२१ षोडश-धा/ साध्य-एकदेश-वृत्ति-धर्मः अपि एवम्/ एवम् साध्य-अवृत्ति-धर्म-भेदः इति/
- १६६.०१ विशेषण-विशेष्य-असिद्धि-भेदात् चतुःषष्टिः/ एवम् समर्थ-असमर्थ-विशेषण-विशेष्य-
- १६६.०२ भेदात् इति/ तत्र साध्य-व्यापक-धर्म-भेदानाम् षोडशानाम् उदाहरणानि
- १६६.०३ \नुम्{१}साध्य-तद्-जातीय-अन्य-व्यापकः प्रमेय-त्वात् नित्यः अनित्यः वा इति/
- १६६.०४ \नुम्{२}साध्य-तद्-जातीय-व्यापकः विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः गो^ः इयम् विषाणि-त्वात्/
- १६६.०५ \नुम्{३}साध्य-तद्-जातीय-व्यापकः विपक्ष-अवृत्तिः अनित्यः शब्दः उत्पत्ति-धर्मक-
- १६६.०६ त्वात्/ \नुम्{४}साध्य-व्यापकः तद्-जातीय-अवृत्तिः विपक्ष-व्यापकः नित्यः शब्दः
- १६६.०७ उत्पत्ति-धर्मक-त्वात्/ \नुम्{५}साध्य-व्यापकः तद्-जातीय-अवृत्तिः विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः
- १६६.०८ नित्यः शब्दः सामान्य-विशेषवत्-त्व^इ सति अस्मद्-आदि-बाह्यकरण-प्रत्यक्ष-त्वात्
- १६६.०९ द्वि-अणुक-वत्/ \नुम्{६}साध्य-व्यापकः तद्-जातीय-विपक्ष-अवृत्तिः यथा नित्यः शब्दः
- १६६.१० सामान्य-विशेषवत्-त्व^इ सति श्रावण-त्वात् घट-आदि-वत्/ \नुम्{७}साध्य-व्यापकः तद्-जातीय-
- १६६.११ एकदेश-वृत्तिः विपक्ष-व्यापकः च अगो^ः अयम् विषाणि-त्वात्/ \नुम्{८}साध्य-व्यापकः
- १६६.१२ तद्-जातीय-विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः नित्यः शब्दः अस्पर्शवत्-त्वात्/ \नुम्{९}साध्य-
- १६६.१३ व्यापकः तद्-जातीय-एकदेश-वृत्तिः विपक्ष-अवृत्तिः अनित्यः शब्दः सामान्य-
- १६६.१४ विशेषवतः अस्मद्-आदि-बाह्यकरण-प्रत्यक्ष-त्वात् सामान्य-विशेषवत् सामान्य-
- १६६.१५ विशेषम् अवयवानाम् निराकरणम् अस्मद्-आदि-प्रत्यक्ष-त्वात् इति परमाणूनाम्
- १६६.१६ बाह्यकरण-प्रत्यक्ष-त्वात् इति आत्मनः \नुम्{१०}साध्य-तद्-जातीय-व्यापकः अविद्यमान-
- १६६.१७ विपक्षः सिद्धान्त-भेद^इन एकान्त-वादिनः शब्दः उत्पत्ति-धर्मक-
- १६६.१८ त्वात्/ \नुम्{११}साध्य-व्यापकः तद्-जातीय-एकदेश-वृत्तिः अविध्यमान-विपक्षः अनित्यः
- १६६.१९ शब्दः बाह्य-इन्द्रिय-प्रत्यक्ष-त्वात्/ \नुम्{१२}साध्य-व्यापकः तद्-जातीय-अवृत्तिः अविद्यमान-
- १६६.२० विपक्षः अनित्यः शब्दः श्रावण-त्वात्/ \नुम्{१३}साध्य-व्यापकः अविद्यमान-सजातीयः
- १६६.२१ विपक्ष-व्यापकः नित्यः शब्दह् उत्पत्ति-धर्मक-त्वात्/ \नुम्{१४}साध्य-व्यापकः अविद्यमान-
- १६६.२२ सजातीयः विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः नित्यः शब्दः बाह्य-इन्द्रिय-प्रत्यक्ष-
- १६७.०१ त्वात्/ \नुम्{१५}साध्य-व्यापकः अविद्यमान-सजातीयः विपक्ष-अवृत्तिः न इदम् निरात्मकम्
- १६७.०२ जीवत्-शरीरम् अनिन्द्रिय-अधिष्ठानत्व-प्रसग़्गात् \नुम्{१६}पक्ष-व्यापकः अविद्यमान-
- १६७.०३ सपक्ष-विपक्षः सर्वम् नित्यम् प्रमेय-त्वात्/ ते एते पक्ष-व्यापकाः षोडश/
- १६७.०४ एषाम् पज़्च हेतु^आः शेषाः हेत्वाभासाः तत्र अन्वय-व्यतिरेकिणौ द्वौ विपक्ष-
- १६७.०५ अवृत्ती तृतीय-नवमौ एकान्त-वादिनः अन्वयिनौ एव दशम-एकादशौ
- १६७.०६ व्यतिरेकिन्^ः पज़्चदश इति/
- १६७.०७ अथ साध्य-एकदेश-वृत्ति^आः \नुम्{१}साध्य-एकदेश-वृत्तिः तद्-जातीय-विपक्ष-व्यापकः
- १६७.०८ पृथिवी-अप्-तेजस्-वायु-आकाशानि अनित्यानि अगन्धवत्-त्वात् इति \नुम्{२}साध्य-एकदेश-
- १६७.०९ वृत्तिः तद्-जातीय-व्यापकः विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः च सामान्य-विशेषवत्-
- १६७.१० अस्मद्-आदि-बाह्यकरण-प्रत्यक्ष^इ वाच्-मनस^इ अनित्य-त्वात् \नुम्{३}साध्य-एकदेश-वृत्तिः
- १६७.११ तद्-जातीय-व्यापकः विपक्ष-अवृत्तिः अनित्य^इ वाच्-मनस^इ उत्पत्ति-धर्मक-
- १६७.१२ त्वात् \नुम्{४}साध्य-एकदेश-वृत्तिः तद्-जातीय-अवृत्तिः विपक्ष-व्यापकः अनित्य^इ
- १६७.१३ वाच्-मनस^इ उत्पत्ति-धर्मक-त्वात् \नुम्{५}साध्य-एकदेश-वृत्तिः तद्-जातीय-अवृत्तिः विपक्ष-
- १६७.१४ एकदेश-वृत्तिः सामान्य-विशेषवत्-अस्मद्-आदि-बाह्यकरण-प्रत्यक्ष^इ वाच्-मनस^इ
- १६७.१५ नित्य-त्वात् \नुम्{६}साध्य-एकदेश-वृत्तिः तद्-जातीय-विपक्ष-अवृत्तिः अनित्यः शब्दः
- १६७.१६ विभाग-ज-विभाग-असमवायि-कारण-त्वात् \नुम्{७}साध्य-तद्-जातीय-एकदेश-वृत्तिः
- १६७.१७ विपक्ष-व्यापकः अनित्याः परमाणु^आः अगन्धवत्-त्वात् \नुम्{८}साध्य-तद्-जातीय-विपक्ष-
- १६७.१८ एकदेश-वृत्तिः अनित्य^इ वाच्-मनस^इ अमूर्त-त्वात् \नुम्{९}साध्य-तद्-जातीय-एकदेश-
- १६७.१९ वृत्तिः विपक्ष-अवृत्तिः अनित्य^इ वाच्-मनस^इ सामान्यतः अस्मद्-आदि-बाह्यकरण-
- १६७.२० प्रत्यक्ष-त्वात् \नुम्{१०}साध्य-एकदेश-वृत्तिः तद्-जातीय-व्यापकः अविध्यमान-विपक्षः
- १६७.२१ सिद्धान्त-भेद-आश्रय^इन अनित्य^इ रूप-विज्ञान^इ अमूर्त-त्वात् वेदना-आदि-वत्
- १६७.२२ \नुम्{११}साध्य-तद्-जातीय-एकदेश-वृत्तिः अविद्यमान-सजातिः\चोर्[C]{विपक्षः} अनित्य^इ चक्षुस्-विज्ञान^इ
- १६८.०१ अमूर्त-त्वात् रूप-आदि-वत् इति \नुम्{१२}साध्य-एकदेश-वृत्तिः तद्-जातीय-अवृत्तिः अविद्यमान-
- १६८.०२ विपक्षः अनित्य^इ शब्द-मनसी श्रावण-त्वात् \नुम्{१३}साध्य-एकदेश-वृत्तिः
- १६८.०३ अविद्यमान-सजातिः विपक्ष-व्यापकः अनित्य^इ वाच्-मनस^इ उत्पत्ति-धर्मक-त्वात्
- १६८.०४ \नुम्{१४}साध्य-एकदेश-वृत्तिः अविद्यमान-सजातिः विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः च नित्य^इ चक्षुस्-
- १६८.०५ विज्ञान^इ मूर्त-त्वात् \नुम्{१५}साध्य-एकदेश-वृत्तिः अविद्यमान-सजातिः विपक्ष-अवृत्तिः
- १६८.०६ न इदम् निरात्मकम् शरीरम् अनिन्द्रिय-अधिष्ठान-त्व-प्रसग़्गात् \नुम्{१६}साध्य-एकदेश-वृत्तिः
- १६८.०७ अविद्यमान-सपक्ष-विपक्षः सर्वम् अनित्यम् मूर्त-त्वात् इति एते च साध्य-एकदेश-
- १६८.०८ वृत्ति^आः षोडश यथा-उक्ताः सर्वे हेत्वाभासाः//
- १६८.०९ अथ साध्य-अवृत्ति^आः/ \नुम्{१}साध्य-अवृत्तिः तद्-जातीय-विपक्ष-व्यापकः अनित्या
- १६८.१० पृथिवी गन्धवत्-त्वात्\चोर्[C]{अगन्धवत्-त्वात्} नुम्{२}साध्य-अवृत्तिः तद्-जातीय-व्यापकः विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः
- १६८.११ अनित्यः शब्दः अश्रावण-त्वात् \नुम्{३}साध्य-अवृत्तिः तद्-जातीय-व्यापकः विपक्ष-
- १६८.१२ अवृत्तिः अर्थः शब्दः अश्रोत्र-ग्राह्य-सामान्यवत्-त्वात् \नुम्{४}साध्य-जातीय-अवृत्तिः
- १६८.१३ विपक्ष-व्यापकः अर्थः शब्दः असामान्यवत्-त्वात् \नुम्{५}साध्य-तद्-जातीय-अवृत्तिः
- १६८.१४ विपक्ष-अवृत्तिः च कारणवान् शब्दः अर्थ-त्वात्\चोर्[C]{अनर्थ-त्वात्} \नुम्{६}साध्य-तद्-जातीय-विपक्ष-
- १६८.१५ अवृत्तिः नित्यः शब्दः असत्-त्वात् \नुम्{७}साध्य-अवृत्तिः तद्-जातीय-एकदेश-वृत्तिः विपक्ष-
- १६८.१६ व्यापकः अस्पर्शः शब्दः द्रव्य-त्वात् \नुम्{८}साध्य-अवृत्तिः तद्-जातीय-विपक्ष-एकदेश-
- १६८.१७ वृत्तिः कारणवान् शब्दः मूर्त-त्वात् \नुम्{९}साध्य-अवृत्तिः तद्-जातीय-एकदेश-
- १६८.१८ वृत्तिः विपक्ष-अवृत्तिः स्व-आश्रयवान् शब्दः चाक्षुष-त्वात् औलूक्य-पक्ष^इ \नुम्{१०}साध्य-
- १६८.१९ अवृत्तिः तद्-जातीय-व्यापकः अविद्यमान-विपक्षः सिद्धान्त-भेद-आश्रय^इन अनित्यः
- १६८.२० शब्दः अश्रावण-त्वात् \नुम्{११}साध्य-अवृत्तिः तद्-जातीय-एकदेश-वृत्तिः अविद्यमान-विपक्षः
- १६८.२१ अनित्यः शब्दः मूर्त-त्वात् \नुम्{१२}साध्य-तद्-जातीय-अवृत्तिः अविद्यमान-
- १६८.२२ विपक्षः अनित्यः शब्दः असत्-त्वात् \नुम्{१३}साध्य-अवृत्तिः अविद्यमान-सजातिः विपक्ष-
- १६९.०१ व्यापकः नित्यः शब्दः अश्रावण-त्वात् \नुम्{१४}साध्य-अवृत्तिः अविद्यमान-सजातिः
- १६९.०२ विपक्ष-एकदेश-वृत्तिः नित्यः शब्दः \इन्त्[C]{ मूर्त-त्वात् \नुम्{१५}साध्य-अवृत्तिः अविद्यमान-सजातिः विपक्ष-अवृत्तिः नित्यः शब्दः} असत्-त्वात् \नुम्{१५}साध्य-अवृत्तिः अविद्यमान-
- १६९.०३ समान-विपक्षः अनित्यम् सर्वम् असत्-त्वात् ते एते षोडश साध्य-अवृत्ति^आः
- १६९.०४ हेत्वाभासाः विशेषण-विशेष्य-असिद्ध-भेद-अवृत्ति^आः षड्भिः भवन्ति इति उक्तम्/
- १६९.०५ तद् कथम् व्यापक-अव्यापक-विशेषण-योगात् ये एव साध्य-व्यापकाः षोडश
- १६९.०६ तयेव\चोर्[C]{ये} च पक्ष-एकदेश-वृत्ति^आः ते विशेषण-विशेष्य-असिद्ध-भेद^इन चतुःषष्टिः
- १६९.०७ भवन्ति इति/ तत्र व्यापकानाम् तावत् उदाहरणानि/ अनित्यः
- १६९.०८ शब्दः अनभिधेय-त्व^इ सति प्रमेय-त्वात् विशेषण-असिद्धः प्रमेय-त्व^इ सति अभिधेय-
- १६९.०९ त्वात् इति विशेष्य-असिद्धः/ एवम् सर्वेषु साध्य-व्यापक^सु विशेषण-
- १६९.१० विशेष्य-भेदः द्रष्टव्यः नानि\चोर्[C]{तानि} एव च उदाहरणानि साध्य-एकदेश-वृत्तीनाम्
- १६९.११ उदाहरणम्/ पृथिवी-अप्-तेजस्-वायु-आकाशानि अनित्यानि अनभिधेय-त्व^इ सति
- १६९.१२ अगन्धवत्-त्वात् विशेषण-असिद्धि^अः अगन्धवत्-त्व^इ सति अनभिधेय-त्वात् इति
- १६९.१३ विशेष्य-असिद्धि^अः/ एवम् सर्वेषु साध्य-एकदेश-वृत्तिषु/ एवम् असमर्थ-विशेषण-असमर्थ-
- १६९.१४ विशेष्याः चतुःषष्टिः एव द्रष्टव्याः/ यथा अनित्यः शब्दः कृतक-त्व^इ
- १६९.१५ सति प्रमेय-त्वात् प्रमेय-त्व^इ सति कृतक-त्वात् इति/ एवम् विशेष^सु उदाहरण^सु/
- १६९.१६ एवम् सन्दिग्ध-विशेषण-विशेष्य-भेदाः अपि द्रष्टव्याः/ यथा
- १६९.१७ मयूर-शब्दः अयम् षड्ज-आदिमत्-त्व^इ सति अवर्ण-आत्मक-त्वात् अवर्ण-आत्मक-त्व^इ
- १६९.१८ सति षड्ज-आदिमत्-त्वात् ते एते उभय-पक्ष-सम्प्रतिपन्नाः विद्यमान-साध्य-
- १६९.१९ धर्माः उदाहृताः इति/ एवम् अन्यतर-असिद्धाः व्यापक-अव्यापक-भेद^इन
- १६९.२० द्वात्रिंशकम् शतम्/ ते च पुनर् व्यधिकरण-विशेषण-विशेष्य-सन्दिग्ध-
- १६९.२१ असमर्थ-विशेषण-विशेष्य-भेद^इन द्वानवतम् शतम्/ यथा अग्निमान् देशः धूमवत्-
- १७०.०१ त्वात् अस्ति च आत्मन्^ः इच्छा-आदि-गुण-त्वात् असमर्थ-अव्यापक-असिद्ध-विशेषणानाम्
- १७०.०२ उदाहरणम् अनित्यः शब्दः प्रयत्न-अनन्तरीयक-त्व^इ सति कृतक-
- १७०.०३ त्वात्/ अव्यापक-असमर्थ-विशेष्याणाम् उदाहरणम् अनित्यः शब्दः प्रमेय-
- १७०.०४ भेद-भेदि-त्व^इ सति उपलभ्यमान-त्वात्/ व्यधिकरण-विशेष्याणाम् उदाहरणम्
- १७०.०५ अस्ति प्रधानम् भेदानाम् अन्वय-दर्शनात्/ व्यधिकरण-विशेषणानाम्
- १७०.०६ उदाहरणम् रूप-आदि-शब्दाः चन्दन-शब्दात् अत्यन्तभिन्न-अर्थाः समुदाय-समुदायि-
- १७०.०७ असम्भव^इ सति तेन व्यपदेशात्/ एवम् एव व्यधिकरणस्य विशेष्यस्य
- १७०.०८ उदाहरणम् विपर्यय^इन अन्यथा विरुद्ध-उदाहरणम् अन्येषाम् अभ्यासात्
- १७०.०९ नित्यः शब्दः सन्दिग्ध-अप्रसिद्ध-विशेषणानाम् उदाहरणम् यथा सन्दिह्यमान-
- १७०.१० धूम-आदि-भावः अग्निमान् देशः धूमवत्-त्व^इ सति प्रकाशक-त्वात्
- १७०.११ विपर्यय^इन सन्दिग्ध-विशेष्याः वक्तव्याः/ एवम् सन्दिग्ध-अप्रसिद्ध-अप्रसिद्धाः
- १७०.१२ उभय-अन्यतर-सिद्धाः व्यापक-अव्यापक-भेद^इन चतुःषष्टिः भवन्ति इति/ ते च
- १७०.१३ पुनर् पूर्ववत्-भेद^इन शत-त्रयम् चतुरशीतम्/ एवम् अन्यथा-सिद्ध-भेदः द्रष्टव्यः/
- १७०.१४ एवम् विरुद्ध-विशेषण-विरुद्ध-विशेष्याः च सर्वे एव द्रष्टव्याः इति/ एषाम्
- १७०.१५ तु उदाहरणानि हेत्वाभास-वार्त्तिक^इ द्रष्टव्यानि स्वयम् च अपि ऊह्यानि\चोर्[C]{अभ्यूह्यानि}/ ते
- १७०.१६ एते अहेतु^आः हेत्वाभासाः च असग़्कीर्ण-विशेषण-विशेष्य-भेद^इन द्वे सहस्र^इ
- १७०.१७ द्वात्रिंशिक^इ असिद्ध-आदि-समुच्चय^इन अनन्तः भेदः इति/ साध्य-अवृत्ति^आः तु
- १७०.१८ असत्-त्वात् न विशेषण-योगिनः इति अतः न अभिधीयन्ते/ एते विद्यमान-साध्य-
- १७१.०१ व्यापक-अव्यापक-धर्माः/ प्रपज़्चः उक्तः/ तत्र मुख्य-असिद्ध-भेदाः षोडश
- १७१.०२ ते एते पक्ष-अवृत्ति^आः/ अनैकान्तिकाः तु सग़्कीर्णाः मुख्यतः षड् एव साध्य-
- १७१.०३ व्यापक-वर्ग^इ विरुद्धाः चत्वारह् एव तस्मिन् अन्तिमः तु पक्ष-मात्र-धर्म-त्वात्
- १७१.०४ अनुपसग़्हारिन्^ः एव शेषाः हेत्वाभासाः ते असिद्ध-अनैकान्तिकाः विरुद्ध-अव्यापक-
- १७१.०५ प्रसिद्ध-अव्यापक-भेद^इन सग़्कीर्णाः उदाहरण^सु स्वयम् ऊह्याः इति/ के चित् तु
- १७१.०६ विरुद्ध-अव्यभिचारिणम् अनैकान्तिकम् वर्णयन्ति/ तद् न असत्-त्वात्/ न अयम् अस्ति
- १७१.०७ इति उक्तम्/ उपेत्य तस्य पज़्चविंशति-धा भेदः पज़्चानाम् हेतूनाम् सरूप-
- १७१.०८ असरूप-प्रतिसन्धानात् पज़्चपज़्चकाः भवन्ति इति/ तेषाम् तु सर्वेषाम् न उदाहरणानि
- १७१.०९ सन्ति इति न उदाह्रियन्ते/ ते एते हेत्वाभासाः संक्षेप^इन एतावता
- १७१.१० भेद^इन भेदवन्तः तेषाम् संग्रह-अर्थम् हेत्वाभासानाम् विभाग-उद्देश-अर्थम्
- १७१.११ सूत्रम्/ लक्षणतः एव पज़्चत्वम् गम्यते इति चेत् यदि एतानि पज़्च-हेत्वाभासानाम्
- १७१.१२ लक्षण-सूत्राणि तैः एव पज़्चत्वम् गम्यते इति नियम-अर्थम् सूत्रम्
- १७१.१३ अनर्थकम्/ न अनर्थकम् लक्षणस्य इतरेतर-व्यवच्छेदक-त्वात् व्यवच्छेदकम्
- १७१.१४ लक्षणम् न पुनर् नियम-अर्थम् न हि नियमः लक्षण^इन गम्यते इति//\एन्द्[१-२-४]
- १७१.१५ \ष्[१-२-५(४६)]{अनैकान्तिकः सव्यभिचारः}
- १७१.१६ तेषाम् अनैकान्तिकः सव्यभिचारः/ एतस्मिन् अन्त^इ नियतः ऐकान्तिकः/
- १७१.१७ कः पुनर् अयम् व्यभिचारः साध्य-तद्-जातीय-अन्य-वृत्ति-त्वम्/ यद्
- १७१.१८ खलु साध्य-तद्-जातीय-वृत्ति-त्व^इ सति अन्यत्र वर्तते तद्-व्यभिचारिन्
- १७१.१९ तद्-वृत्ति-त्वम् व्यभिचारःद् सर्वः अयम् पदार्थ-भेदः अन्त-द्वय^इ अवतिष्ठते अन्यत्र
- १७१.२० प्रमेयात् नित्यः च अनित्यः व्यापकः च अव्यापकः च इति एवम् आदि/ तत्र यः
- १७१.२१ हेतुः उपात्तः उभौ अन्तौ आश्रित्य प्रवर्तते सः अनैकान्तिकः(/) अनैकान्तिकः
- १७२.०१ इति/ किम् पुनर् अयम् पर्युदासः उत प्रसज्य-प्रतिषेधः इति किम् च अतः
- १७२.०२ यदि पर्युदासः सर्वा अनैकान्तिकता ऐकान्तिकात् अन्यः अनैकान्तिकः इति
- १७२.०३ ब्रुवतः सर्वः अनैकान्तिकः प्राप्तः/ एवम् च एकः हेत्वाभासः इति प्राप्तम्/
- १७२.०४ अथ प्रसज्य-प्रतिषेधः तथा अपि ऐकान्तिक-अभावः अनैकान्तिकः इति प्राप्तम्/
- १७२.०५ तस्य व्यभिचारः अर्थः न अस्ति इति अयुक्तः अनैकान्तिकः हेत्वाभासः न अयम्
- १७२.०६ पर्युदास-पक्षः किम् तु प्रसज्य-प्रतिषेधः प्रसज्य-प्रतिषेध^इ अभावः इति चेत्
- १७२.०७ न अभावः धर्म-विशेषक-त्वात् धर्मः अयम् विशिष्यते ये एते सन्नियतः धर्मः
- १७२.०८ इति न भवति न पुनर् अभावः अभाव^इ विशेषण-विशेष्य-असम्भवात् न
- १७२.०९ अभावः एकान्तः सन्नियतः न अनैकान्तिकः सन्नियतः कथम् अब्राह्मण-
- १७२.१० वत् इति/ यथा अब्राह्मण-शब्दः प्रसज्य-प्रतिषेध-विषय-त्व^इन प्रवर्तमानः
- १७२.११ यद् उत्तर^इ\चोर्[C]{उत्तर-पदम्} तद् प्रतिषेधति इति न पुनर् अभावम् प्रतिपादयति तथा इह अपि इति
- १७२.१२ अदोषः/ उदाहरणम् नित्यः शब्दः अस्पर्शवत्-त्वात् शब्दस्य अस्पर्शत्वम् इति
- १७२.१३ षष्ठीआ भेदः प्रदर्श्यते किम् पुनर् तद् स्पर्श-अनाश्रयस्य स्व-आत्म-सत्ता-अनुभवः
- १७२.१४ अस्पर्शत्वम् स्पर्श-अनाधारस्य सत्ता-सम्बन्धः वा उभयम् च शब्द-व्यतिरिक्तम्
- १७२.१५ इति अर्थवती षष्ठी/ कुतः पुनर् एतद् तद्-भाव^इ भावात् तद्-अभाव^इ
- १७२.१६ अभावात् इति यद् खलु स्पर्शवत् सत्ताम् अनुभवति न तत्र अस्पर्श-शब्दः
- १७२.१७ प्रसज्यते इति यद् च असत् तत्र अपि न प्रसज्यते यद् अस्पर्शम् सत्ता-अनुभाविन्
- १७२.१८ तत्र प्रसज्यते इति/ वाक्य-अर्थ-अनुज्ञानात् च पद-अर्थ-अभ्यनुज्ञा स्पर्श-अनाधारस्य
- १७२.१९ वस्तुनः सत्ता-सम्बन्धः इति यः वाक्य-अर्थः सः एव अस्पर्शवत्त्व-
- १७२.२० शब्दस्य अर्थः/ अतिदेश-अनुपपत्तिः अयुक्त-त्वात् इति चेत् अनैकान्तिकः
- १७२.२१ सव्यभिचारः इति न क्व चित् अनैकान्तिकः उक्तः इह अनैकान्तिक-ग्रहणात्
- १७२.२२ सव्यभिचारः गम्यते अतः न युक्तम् अनैकान्तिकः सव्यभिचारः
- १७३.०१ इति न इदम् अयुक्तम् लोकतः तद्-अधिगति^अः/ यद् पुनर् लोकतः न गम्यते
- १७३.०२ तत्र शास्त्रम् अर्थवत् यद् पुनर् लोकतः एव गम्यते तत्र उपदेशः अनर्थकः
- १७३.०३ लोकतः च एतद् गम्यते उभय-अन्त-सन्नियतः अनैकान्तिकः इति/ यदि च
- १७३.०४ यद् लोकतः गम्यते तद् अयुक्तम् इत् मन्यसे दुःख-आदीनि अपि देशयितव्यानि
- १७३.०५ किम् इदम् दुःखम् इति तस्मात् परिपेलवम् एतद् इति अव्यापक-
- १७३.०६ त्वात् अलक्षणम् एतद् इति अथ अपि इदम् स्यात् अनैकान्तिक-लक्षण^इन न सर्वः
- १७३.०७ अनैकान्तिकः गम्यते यथा असाधारण^इन इति न अनेन एव संग्रहात् कथम्
- १७३.०८ इति व्यावृत्ति-द्वारेण अभिधीयमानः अयम् उभय-अन्त-व्यावृत्ति^अः अनैकान्तिकः
- १७३.०९ इति/ अपरे पुनर् प्रकरणसमम् अनैकान्तिक^इ एव अन्तर्भावयन्ति कथम्
- १७३.१० इति अनित्यः आत्मन्^ः शरीरात् अन्य-त्वात् इति शरीरात् अपि अन्यत् नित्यम्
- १७३.११ अनित्यम् च दृष्टमतः अनैकान्तिकः इति/ तैः तु न लक्षण-व्यभिचारः अवगतः
- १७३.१२ न उदाहरण-व्यभिचारः इति अनैकान्तिकः सव्यभिचारः इति
- १७३.१३ एतद् लक्षणम् व्यभिचारिणः यदि च अनेन प्रकरणसम-संग्रहः भवति
- १७३.१४ प्राप्तः तर्हि लक्षणस्य व्यभिचारः न पुनर् उदाहरण-व्यभिचारः अनैकान्तिक-
- १७३.१५ लक्षण-व्यभिचारः इति न लक्षणस्य तु उभयम् दोषः लक्ष्य-अव्याप्तिः
- १७३.१६ अलक्ष्य-व्याप्तिः च इति वक्ष्यमाणकम् प्रकरणसमस्य लक्षणम् ईक्षितव्यम्//\एन्द्[१-२-५]
- १७३.१७ \ष्[१-२-६(४७)]{सिद्धान्तम् अभ्युपेत्य तद्-विरोधिन्^ः विरुद्धः}
- १७३.१८ सिद्धान्तम् अभ्युपेत्य तद्-विरोधिन्^ः विरुद्धः इति/ कः अस्य सूत्रस्य अर्थः/
- १७३.१९ अभ्युपगत-अर्थ-विरोधिन्^ः विरुद्धः/ एवम् च सर्व-अनुक्त-विरुद्ध-संग्रहः/
- १७३.२० यावान् कः चन विरुद्ध-भेदः सर्वः असौ अनेन संगृहीतः इति तस्मात्
- १७३.२१ अभ्युपगतम् बाधते अभ्युपगत^इन बाध्यते/ ननु एवम् एकः हेत्वाभासः विरुद्धः
- १७४.०१ प्राप्नोति सत्यम् एकः एव हेत्वाभासः विरुद्धः तस्य तु सामान्य^इन
- १७४.०२ विरुद्ध-त्व^इन संगृहीतस्य पज़्चधा अपदेशः यथा प्रमेयम् इति अनेन षोडश-
- १७४.०३ पदार्थाः इति/ पृथक्-अभिधानम् तर्हि विरुद्धस्य न कर्तव्यम् सामान्यतः
- १७४.०४ अधिगतस्य विशेष-ज्ञापन-अर्थम् यथा प्रमेयस्य एव तत्र अनैकान्तिक-आदि-
- १७४.०५ हेत्वाभासः द्वि-रूपः अनैकान्तिक-आदिः विरुद्धः एतस्मिन् तु विरुद्धता एव इति
- १७४.०६ असाधारणतया तृण-उलप-आदि-न्याय^इन निष्कृष्य-अभिधानम्/ तस्मात् अनैकान्तिक-
- १७४.०७ आदिषु निमित्त-समावेशात् संज्ञा-द्वय-समावेशः विवक्षित-
- १७४.०८ तद्-जातीय-अन्य-वृत्ति-त्व^इन अनैकान्तिकत्वम् हेतु-विषय-स्वरूप-बाधा-रूप^इन तु
- १७४.०९ विरुद्धः/ एवम् सर्वत्र उदाहरणम् तद् एतद् त्रैलोक्यम् व्यक्ति^अः अपैति नित्यत्व-
- १७४.१० प्रतिषेधात् अपेतम् अपि अस्ति विनाश-प्रतिषेधात् विनाश-प्रतिषेधात् इति
- १७४.११ अनेन न नित्यम् अभ्यनुज्ञातम् नित्यत्व-प्रतिषेधात् इति अनेन प्रतिषिद्धम्/ एते
- १७४.१२ ते वाक्य^इ परस्पर-अर्थ-बाधित^इ तयोः च परस्पर-अर्थ-बाधा-विरोधः प्रतिज्ञा-
- १७४.१३ हेतुऒः वा विरोधः यः वा प्रतिज्ञा-हेतुऒः विरोधः सः विरुद्धः हेत्वाभासः/
- १७४.१४ ननु प्रतिज्ञा-विरोधः पृथक्-उपदिष्टः निग्रहस्थान^इ पृथक् क्व
- १७४.१५ हेत्वाभासः तस्मात् न प्रतिज्ञा-हेतुऒः विरोधः वक्तव्यः इति/ न एषः दोषः
- १७४.१६ उभय-आश्रित-त्वात् विरोधस्य/ विवक्षातः अन्यतर-निर्देशः प्रतिज्ञा-हेतुऒः
- १७४.१७ विरोधः इति प्रतिज्ञा-हेतू आश्रित्य उभय-आश्रितः भवति तत्र यदि
- १७४.१८ प्रतिज्ञा^आ विरोधः विवक्षितः तदा प्रतिज्ञा-विरोधः इति उच्यते यदि
- १७४.१९ प्रतिज्ञा^आ हेतु-विरोधः हेतु^अः वा प्रतिज्ञा-विरोधक-त्वम् तदा विरुद्धः
- १७४.२० हेतुः इति अतः प्रतिज्ञा-विरोधः हेतु-विरोधः वा इति अदोषः/ हेतु-विरोध-
- १७४.२१ उदाहरणम् नित्यः शब्दः उत्पत्ति-धर्मक-त्वात् प्रतिज्ञा-विरोधस्य
- १७४.२२ उदाहरणम् न अस्ति आत्मन्^ः इति प्रतिज्ञा-हेतु-विरोध-उदाहरणम् गुण-व्यतिरिक्तम्
- १७५.०१ द्रव्यम् अर्थ-अन्तरस्य अनुपलब्धि^अः हेतु-विरोध-उदाहरणम् न अस्ति एकः भावः
- १७५.०२ समूह^इ भाव-शब्द-प्रयोगात् इति समूहः इति ब्रुवाण^इन ऐकान्तिकः अभ्युपगतः
- १७५.०३ भवति एकः समुच्चयः हि समूहः इति//\एन्द्[१-२-६]
- १७५.०४ \ष्[१-२-७(४८)]{यस्मात् प्रकरण-चिन्ता सः निर्णय-अर्थम् अपदिष्टः प्रकरणसमः
- १७५.०५ }
- १७५.०६ यस्मात् प्रकरण-चिन्ता सः निर्णय-अर्थम् अपदिष्टः प्रकरणसमः/
- १७५.०७ कस्मात् प्रकरण-चिन्ता तत्त्व-अनुपलब्धि^अः यस्मात् उपलब्ध-तत्त्व^इ निवर्तते
- १७५.०८ चिन्ता तस्मात् सामान्य^इन अधिगतस्य या विशेषतः अनुपलब्धिः सा
- १७५.०९ प्रकरण-चिन्ताम् प्रयोजयति/ उदाहरणम् नित्यः शब्दः अनित्य-धर्म-अनुपलब्धि^अः
- १७५.१० अतः एव प्रकरणम् इति अतः न हेतुः/ ननु अयम् साध्य-अविशिष्टः एव
- १७५.११ यथा शब्दस्य नित्यत्वम् साध्यम् तथा अनित्य-धर्म-अनुपलब्धिः अपि इति न अविशिष्टः
- १७५.१२ तस्य एव प्रकरण-प्रवृत्ति-हेतु^अः धर्मस्य हेतु-त्व^इन उपादानात् यत्र
- १७५.१३ साध्य^इन समानः धर्मः हेतु-त्व^इन उपादीयते सः साध्य-अविशिष्टः/ यत्र पुनर्
- १७५.१४ प्रकरण-प्रवृत्ति-हेतुः एव प्रकरणसमः ये तु संशय-हेतु-त्वात् प्रकरणसम-
- १७५.१५ अनैकान्तिकम् वर्णयन्ति तेषाम् प्रत्यक्ष-अनैकान्तिक-प्रकरणसमानाम्
- १७५.१६ अभेदः प्राप्नोति प्रत्यक्षम् अपि संशय-कारणम् इति समूहः संशयस्य कारणम्
- १७५.१७ इति अतः न प्रत्यक्ष-प्रसग़्गः/ सामान्य-दर्शनम् विशेष-अव्यवस्था विशेष-स्मृतिः च
- १७५.१८ समूहः इति संशयस्य कारणम् न एकम् प्रत्यक्षम् अतः प्रत्यक्ष-प्रसग़्गः
- १७५.१९ समूहः कारणम् इति अभिधानात् अप्रतिषेधः समूहः कारणम् इति एवम् ब्रुवता
- १७५.२० न प्रत्यक्षस्य संशय-कारण-त्वम् प्रतिषिद्धम् भवति तस्मात् प्रसग़्गतः तद्-अवस्थः
- १७५.२१ एव इति उभय-धर्म-अनुपलब्धि^इ अन्यतर-धर्म-उपादानम् प्रकरणसम-अर्थः/ यत्र
- १७६.०१ खलु उभय-विशेष-अनुपलब्धिः तत्र अन्यतर-विशेषस्य उपादानम् यद् प्रकरण-अपनोदाय
- १७६.०२ सः प्रकरणसमः हेत्वाभासः उभय-विशेषण-अनुपलब्धि^अः अभिधान-
- १७६.०३ अशक्य-त्वात् न हि उभय-विशेषः अनुपलब्धः शक्यः दर्शयितुम् शरीरात्
- १७६.०४ अन्यत्वम् तु न सूत्र-अर्थः न् हि अयम् शरीरात् अन्यत्वम् उपलभमानः अपि यदा
- १७६.०५ तत्त्वम् उपलभते तदा प्रवर्तते इति तदा तत्त्वम् न उपलक्ष्यते शरीरात्
- १७६.०६ अन्यत्वम् उपलभमानः अपि तदा प्रवर्तते इति/ शरीरात् अन्यत्वम् च न ऐकान्तिकम्\चोर्[C]{अनैकान्तिकम्}
- १७६.०७ अतः च न सूत्र-अर्थः//\एन्द्[१-२-७]
- १७६.०८ \ष्[१-२-८(४९)]{साध्य-अविशिष्टः साध्य-त्वात् साध्यसमः}
- १७६.०९ साध्य-अविशिष्टः साध्य-त्वात् साध्यसमः/ साध्य^इन अविशिष्टः यः
- १७६.१० साधन-धर्मः साध्यवत् प्रज्ञापयितव्यः सः साध्यसमः हेत्वाभासः/
- १७६.११ तस्य उदाहरणम् द्रव्यम् छाया गतिमत्-त्वात् इति/ यथा एव द्रव्यम् छायायाः
- १७६.१२ साध्यम् तथा गतिमत्-त्वम् अपि इति/ गतिमत्-त्वम् देश-अन्तर-दर्शनात् इति चेत्
- १७६.१३ तथा अपि इदम् स्यात् गतिमत्-छाया देश-अन्तर^इ दर्शनात् इति/ यद् खलु
- १७६.१४ देश-अन्तर^सु उपलभ्यते तद्-गतिमत् यथा कुम्भः तथा छाया तस्मात्
- १७६.१५ गतिमती न आश्रय-असिद्ध-त्वात्/ एवम् अपि आश्रय-असिद्धः हेतुः सति द्रव्य-
- १७६.१६ भाव^इ छायायाः देश-अन्तर^इ दर्शनम् समर्थम् स्यात् द्रव्य-भावः तु असिद्धः
- १७६.१७ तस्मात् आश्रय-असिद्धः हेतुः उपेत्य देश-अन्तर^इ दर्शनम् तस्य अन्यथा-सिद्धि^अः
- १७६.१८ असिद्धि^अः यद् तु देश-अन्तर^इ दर्शनम् छायायाः तद्-अन्यथा भवति अन्यथा-भावन्
- १७६.१९ न अर्थम् बाधति कथम् अन्यथा आवरण-सन्तानात् असन्निधि-सन्तान-तेजसि
- १७६.२० यावक^इ\चोर्[C]{आवरक^इ} द्रव्य^इ अपसर्पति तेजसः असन्निधि-विशिष्टम् द्रव्यम् यद् उपलभ्यते तद् तु
- १७७.०१ छाया इति उच्यते/ सः अयम् असिद्धः त्रेधा भवति प्रज्ञापनीय-धर्म-समानः
- १७७.०२ आश्रय-असिद्धः अन्यथा-सिद्धह् च इति/ नित्यः शब्दः अस्पर्सवत्-त्वात् इति एव
- १७७.०३ न उदाहरणम् न हि अस्पर्शत्वम् शब्दस्य ज्ञापनीयम् न आश्रय-असिद्धः न अन्यथा-
- १७७.०४ सिद्धम् इति यथा च अस्माभिः सूत्रम् वर्णितम् तथा च उदाहृतम्/ तथा
- १७७.०५ अयम् असम्बद्धः दोषः न सूत्र-अर्थः विज्ञातः न अक्षर-अर्थः न हेत्वाभासः
- १७७.०६ न दृष्टान्ताभासः इति//\एन्द्[१-२-८]
- १७७.०७ \ष्[१-२-९(५०)]{काल-अत्यय-अपदिष्टः कालातीतः}
- १७७.०८ काल-अत्यय-अपदिष्टः कालातीतः/ यस्य अपदिश्यमानस्य काल-
- १७७.०९ अत्यय^इन एकदेशः युज्यते सः एकदेश-अत्ययात् काल-अत्यय-अपदिष्टः कालातीतः
- १७७.१० इति उच्यते/ उदाहरणम् नित्यः शब्दः संयोग-व्यग़्ग्य-त्वात् इति उपलब्धि-
- १७७.११ काल^इ संयोगः न अस्ति सः अयम् संयोगः हेतु-विशेषण-त्व^इन उपात्तः
- १७७.१२ उपलब्धि-कालम् अत्येति यदा उपलभ्यते तदा संयोगः न अस्ति दारु-व्रश्चन^इ
- १७७.१३ दारु-परशु-संयोग-निवृत्ति^इ शब्द-उपलब्धिः इति/ ननु अयम् अनैकान्तिकः एव
- १७७.१४ संयोग-व्यग़्ग्य-त्वात् इति अनित्यम् अपि संयोग^इन व्यज्यमानम् दृष्टम् यथा
- १७७.१५ घटः इति संयोग-व्यग़्ग्य-त्व^इन अनवस्थानस्य साध्य-त्वात् न ब्रूमः नित्यः
- १७७.१६ शब्दः इति अपि तु अवतिष्ठते शब्दः इति प्रतिज्ञा-अर्थः तथा च संयोग-
- १७७.१७ व्यग़्ग्य-त्वात् इति अयम् हेतुः न अनैकान्तिकः/ न हि अनवस्थितम् किम् चित् संयोग^इन
- १७७.१८ व्यज्यमानम् दृष्टम् इति अवयव-विपर्यास-वचनम् अपि न सूत्र-अर्थः सामर्थ्यात्
- १७७.१९ न हि पश्चात् अभिधीयमानः हेतुः उदाहरण-साधर्म्यात् इति एतद् हेतु-लक्षणम्
- १७७.२० जहाति अजहत्व^इ तु लक्षणम् न हेत्वाभासः भवितुम् अर्हति इति अवयव-
- १७७.२१ विपर्यास-वचनम् अप्राप्त-कालम् इति निग्रहस्थानम् उक्तम्/ तद् एव पुनर् उच्यते
- १७८.०१ इति समीकृत^इ अभिधानात् निग्रहस्थानम् इति चेत् अथ मन्यसे यस्मात्
- १७८.०२ समीकृत^इ पक्ष^इ पश्चात् अभिधीयते ततः निग्रहस्थानम् इति केन समीकृतः
- १७८.०३ इति वक्तव्यम् हेतु-अनभिधान^इन समीकृतः/ यदि हेतु-अनभिधान^इन
- १७८.०४ समीकृतः किम् अत्र हेतु^अः असामर्थ्यम् एतद् अस्य असामर्थ्यम् यद् अयम् पश्चात् अभिधीयते
- १७८.०५ इति न एतद् हेतु^अः असामर्थ्यम् यद् अयम् पश्चात् अभिधीयते इति अपि तु
- १७८.०६ वक्तृ^अः इति न हि स्वतन्त्रः हेतुः साधनम् अपि तु साधयितृ-तन्त्र-त्वात् न
- १७८.०७ हेतु-दोषः सामर्थ्यात् च इति उक्तम् तस्मात् अवयव-विपर्यास-वचनम् न सूत्र-अर्थः न
- १७८.०८ समीकृत-अभिधानम् इति//\एन्द्[१-२-९]
- १७८.०९ \ष्[१-२-१०(५१)]{वचन-विघातः अर्थ-विकल्प-उपपत्ति^आ छलम्}
- १७८.१० \ष्[१-२-११(५२)]{तद् त्रिविधम् वाक्-छलम् सामान्य-छलम् उपचार-छलम्
- १७८.११ च इति}
- १७८.१२ \ष्[१-२-१२(५३)]{अविशेष-अभिहित^इ अर्थ^इ वक्तृ^अः अभिप्रायात् अर्थ-अन्तर-कल्पना
- १७८.१३ वाक्-छलम्}
- १७८.१४ वचन-विघातः अर्थ-विकल्प-उपपत्ति^आ छलम्/ वचन-विघातह् यः
- १७८.१५ क्रियते सामान्यस्य शब्दस्य विशेष-अनेक-सम्बन्धि-त्व^इ सति अविवक्षित-
- १७८.१६ आरोप^इन छलम् तद् वेदितव्यम्/ तद् त्रिविधम् इति नियम-अर्थम् पूर्ववत् अनेकधा-
- १७८.१७ भिन्नम् छलम् संगृह्यते इति/ अविशेष-अभिहित^इ अर्थ^इ इति सूत्रम् अविशेष-
- १७८.१८ अभिहितम् सामान्य-श्रुति वाक्यम् पदम् वा अविशेष-अभिहितम् इति उच्यते
- १७८.१९ वाक्यम् सामान्य-श्रुति यथा नव-कम्बलः अयम् इति पदम् सामान्य-श्रुति यथा
- १७८.२० अश्वः अश्वः इति अविशेष-शब्द-अनभिधानम् प्रयोग-अभावात् न हि अविशेष-
- १७८.२१ शब्द^इन कस्य चित् अभिधानम् सम्भवति न च अस्य प्रयोगः युक्तः इति वाक्यम्
- १७९.०१ च सर्वम् उच्चरत्-विशेषम् एव प्रत्याययति इति सामान्य-प्रत्यायनम् अयुक्तम् न
- १७९.०२ प्रकरण-आदीनाम् अन्तरेण श्रुति-मात्रात् तद्-उपपत्ति^अः यदा प्रकरण-आदि-निरपेक्षम्
- १७९.०३ वाक्यम् उच्चार्यते श्वेतः धावति इति तदा वाक्य-श्रुति-सामान्यात् श्रोतृ^अः
- १७९.०४ सम्मोहः सम्मोह^इ सति अविवक्षितम् अर्थम् अध्यारोप्य प्रतिषेधति/ एवम् पद^इ
- १७९.०५ अपि इति/ अर्थ-ग्रहणम् शब्द-निराकरण-अर्थ-विषयम् छलम् न शब्द-विषयम्
- १७९.०६ इति न हि अयम् प्रतिषेद्धुम् शक्नोति न अयम् नव-कम्बल-शब्दः इति तस्य
- १७९.०७ प्रत्यवस्थानम् ज्ञात्वा अज्ञात्वा वा प्रयोगात् प्रतिषेध-अनुपपत्तिः/ यदि
- १७९.०८ तावत् नव-कम्बलस्य अर्थम् बुद्ध्वा न अयम् नव-कम्बलः इति प्रत्यवतिष्ठते तदा
- १७९.०९ अर्थ-अन्तरम् आह अन्यत् बुद्ध्यते अन्यत् प्रतिषिध्यते इति/ अथ पुनर् न एव नव-
- १७९.१० कम्बलस्य अर्थम् बुद्ध्यते तथा अपि अज्ञानम् इति//\एन्द्[१-२-१२]
- १७९.११ \ष्[१-२-१३(५४)]{सम्भवतः अर्थस्य अतिसामान्य-योगात् असम्भूत-अर्थ-कल्पना
- १७९.१२ सामान्य-छलम्}
- १७९.१३ सम्भवतः अर्थस्य अतिसामान्य-योगात् असम्भूत-अर्थ-कल्पना सामान्य-छलम्/
- १७९.१४ सामान्यस्य विवक्षित-अर्थ-अतिक्रमः अतिसामान्यम् उदाहरणम् विद्या-चरण-
- १७९.१५ सम्पन्नः ब्राह्मणः इति परम् तु ब्राह्मण्यम् विद्या-चरण-सम्पन्न-त्व^इ हेतुः इति
- १७९.१६ कृत्वा प्रत्यवतिष्ठते स्तुति-अर्थ^इ वाक्य^इ अन्यथा-कारम् प्रत्यवस्थानम् उभयथा
- १७९.१७ दोषः बुद्ध्वा अबुद्ध्वा वा इति//\एन्द्[१-२-१३]
- १७९.१८ \ष्[१-२-१४(५५)]{धर्म-विकल्प-निर्देश^इ अर्थ-सद्भाव-प्रतिषेधः उपचार-छलम्
- १७९.१९ }
- १७९.२० धर्म-विकल्प-निर्देशः इति सूत्रम्/ धर्म-विकल्प-निर्देश-शब्द^इन
- १८०.०१ अभिधान-धर्मः द्वेधा अभिधीयते प्रधानम् भाक्तः च मज़्चाः इति काष्ठ-
- १८०.०२ संघात^सु प्रधानम् मज़्च-शब्दः क्रोशन-क्रियायाः असम्भवम् ईक्षित्वा
- १८०.०३ स्थानिषु पुरुष^सु भाक्तः सः अयम् अभिधान-अभिधेय-प्रकारः एवम् व्यवतिष्ठते
- १८०.०४ यः एतस्मिन् अन्यथा-कार-प्रतिषेधः तद् उपचार-छलम् इति/ अस्य अपि
- १८०.०५ पूर्वव्त् प्रतिषेधः ज्ञात्वा अज्ञात्वा वा इति//\एन्द्[१-२-१४]
- १८०.०६ \ष्[१-२-१५(५६)]{वाच्-छलम् एव उपचार-छलम् तद्-अविशेषात्}
- १८०.०७ \ष्[१-२-१६(५७)]{न तद्-अर्थ-अन्तर-भावात्}
- १८०.०८ वाच्-छलम् एव उपचार-छलम् इति सूत्रम्/ एकत्वम् अविशेषात् कः
- १८०.०९ अविशेषः इह अपि अर्थ-अन्तर-कल्पना तत्र अपि इति न तद्-अर्थ-अन्तर-भावात् अविशेषात्
- १८०.१० इति अस्य हेतु^अः अनेन सूत्र^इन असिद्धताम् उद्भावयति/ कथम् असिद्धिः
- १८०.११ एकत्र वस्तु-सद्भावः प्रतिषिध्यते न एव क्रोष्टृ^आः मज़्च\चोर्[C]{मज़्चाः} इति एकत्र वस्तु-
- १८०.१२ अभ्यनुज्ञाय कम्बल-योगम् अभ्युपगम्य कम्बलस्य अनेकता धर्मः प्रतिषिध्यते
- १८०.१३ इति/ यत्र धर्मः प्रतिषिध्यते यत्र धर्मिन्^ः सः अयम् अतिमहान् विशेषः
- १८०.१४ कथम् मन्यसे किम् ते अनेन विशेष^इण इह अपि अर्थ-अन्तर-कल्पना तत्र अपि इति//
- १८०.१५ \ष्[१-२-१७(५८)]{अविशेष^इ वा किम् चित् साधर्म्यात् एक-छल-प्रसग़्गः}
- १८०.१६ अविशेष^इ वा किम् चित् साधर्म्यात् एक-छल-प्रसग़्ग्ः/ कः अस्य सूत्रस्य अर्थः
- १८०.१७ विरोधः द्वित्वम् अभ्यनुज्ञायमानम् निवर्तयति कतमेन पुनर् न्याय^इन द्वित्वम्
- १८०.१८ अभ्यनुज्ञायमानम् वाच्-छलम् एव उपचार-छलम् तयोः एकत्वम् ब्रुवता सामान्य-
- १८०.१९ छलम् अन्यत् अभ्यनुज्ञातम् भवति विशेषण-अनर्थक्यम् वा यदि सर्वम् छलम्
- १८०.२० एव इति अभ्युपगमः वाच्-छलम् एव उपचार-छलम् तद्-अविशेषात् इति व्यर्थम् विशेषणम्
- १८०.२१ कथम् एकत्व-प्रसग़्गः किम् चित् साधर्म्यात् यदि अनर्थ-अन्तर-कल्पना अविशेषात्
- १८१.०१ एकत्वम् सर्व-छलम् एकम् प्राप्नोति किम् चित् साधर्म्यात् इति किम् पुनर् तद्
- १८१.०२ वचन-विघातः अर्थ-विकल्प-उपपत्तिः च तस्मिन् छल^इ इति//\एन्द्[१-२-१७]
- १८१.०३ \ष्[१-२-१८(५९)]{साधर्म्य-वैधर्म्याभ्याम् प्रत्यवस्थानम् जातिः}
- १८१.०४ साधर्म्य-वैधर्म्याभ्याम् प्रत्यवस्थानम् जातिः/ साधर्म्य^इन प्रत्यवस्थानम् वैधर्म्य^इन
- १८१.०५ प्रत्यवस्थानम् जातिः इति/ प्रथम-पक्ष-अनुयोगम् दर्शयति स्थापनायाम्
- १८१.०६ सत्याम् प्रतीपम् अवस्थानम् प्रत्यवस्थानम् प्रतिपक्षवत् इति/ सूत्र-अर्थः तु यथा-श्रुति
- १८१.०७ न पुनर् उदाहरण-साधर्म्य^इन उदाहरण-वैधर्म्य^इन वा इति किम् अर्थम् इदम् उच्यते
- १८१.०८ व्यापक-अर्थम् यदि यथा-श्रुति सूत्र-अर्थः भवति तदा सर्व-जाति^आः
- १८१.०९ व्याप्यन्ते येन केन चित् साधर्म्यम् येन केन चित् वैधर्म्यम् इति लक्षण^इ जातीनाम्
- १८१.१० अव्यापक-त्वम् तु दोषः/ भाष्य^इ उदाहरण-साधर्म्यम् उदाहरण-वैधर्म्यम्
- १८१.११ च उदाहरण-अर्थम् इति यथा च उदाहरण^इन एवम् अनुदाहरण^इन अपि इति//\एन्द्[१-२-१८]
- १८१.१२ \ष्[१-२-१९(६०)]{विप्रतिपत्तिः अप्रतिपत्तिः च निग्रहस्थानम्}
- १८१.१३ विप्रतिपत्तिः अप्रतिपत्तिः च निग्रहस्थानम्/ अन्यथा-स्थितस्य अन्यथा-
- १८१.१४ अभिहितस्य अप्रतिपत्तिः विप्रतिपत्तिः च स्व-पर-अर्थ-उत्तरा सम्प्रतिपत्तिः
- १८१.१५ अप्रतिपत्तिः समर्थ^इ साधन^इ निग्रहस्थानम् अप्राप्ति^इ कथम् अप्रतिपत्तिः विप्रतिपत्तिः/
- १८१.१६ यदा अयम् साधयितृ^ः समर्थ^इन साधन^इन उपात्त^इन पर^इन जाति-
- १८१.१७ आदिभिः आकुलीकृतः ज्ञानम् प्रतिपद्यते तदा कथम् अप्रतिपत्तिः कथम् वा
- १८१.१८ विप्रतिपत्तिः इति तदा साधनस्य एव सामर्थ्य-अपरिज्ञानात् असमर्थम् एतद्
- १८१.१९ साधनम् इति अप्रतिपत्तिः विप्रतिपत्तिः इति//\एन्द्[१-२-१९]
- १८१.२० \ष्[१-२-२०(६१)]{तद्-विकल्पात् जाति-निग्रहस्थान-बहुत्वम्}
- १८२.०१ तद्-विकल्पात् जाति-निग्रहस्थान-बहुत्वम्/ ताः एताः जाति^आः कियत्यः
- १८२.०२ भवन्ति कियन्ति वा निग्रहस्थानानि इति अवधारण-अर्थम् आह/ तद्-विकल्पात्
- १८२.०३ जाति-निग्रहस्थान-बहुत्वम् इति/ साधर्म्य-वैधर्म्याभ्याम् प्रत्यवस्थानस्य
- १८२.०४ विकल्पात् तयोः च विप्रतिपत्ति-अप्रतिपत्तिऒः विकल्पात् बह्वीअः जाति^आः बहूनि
- १८२.०५ निग्रहस्थानानि भवन्ति/ कतमा जाति^आः साधर्म्य-प्रत्यवस्थानात् कतमाः
- १८२.०६ च वैधर्म्य-प्रत्यवस्थानात् कतमानि निग्रहस्थानानि विप्रतिपत्ति-
- १८२.०७ विकल्पात् कतमानि वा अप्रतिपत्ति-विकल्पात् भवन्ति इति प्रतियोगम्
- १८२.०८ विशेष-लक्षण^सु उत्प्रेक्षणीयानि इति/ एते प्रमाण-आदि^आः पदार्थाः उद्दिष्टाः
- १८२.०९ लक्षिताः च यथा-उद्देशम् च यथा-लक्षणम् च परीक्षा वर्तिष्यते इति//\एन्द्[१-२-२०]
- १८२.१० तन्त्र-प्रतिज्ञा-संसारः तद्-निवृत्तिः च संविदा/
- १८२.११ उद्देशः लक्षणम् च एव तत्त्वानाम् इह कीर्तितम्//
- १८२.१२ इति औद्द्योतकर^इ न्यायसूत्रवार्त्तिक^इ प्रथम-अध्याय^इ
- १८२.१३ द्वितीयम् आह्निकम्//
- १८२.१४ समाप्तः च अयम् प्रथमः अध्यायः//