"पृष्ठम्:सिद्धान्तकौमुदी (बालमनोरमा पूर्व १-२).djvu/२१" इत्यस्य संस्करणे भेदः
→अपरिष्कृतम्: {{rh|left='''२०६'''|center='''सिद्धान्तकौमुदीसहिता'''|right='''[अजन्त... नवीन पृष्ठं निर्मीत अस्ती |
No edit summary |
||
पुटाङ्गम् (उपयोगार्थम्) : | पुटाङ्गम् (उपयोगार्थम्) : | ||
पङ्क्तिः २५: | पङ्क्तिः २५: | ||
इति याता । ‘यतेर्वेद्धिश्च' इति ऋन्, उपधावृद्धिश्च, “भार्यास्तु भ्रातृवर्गस्य यातरस्यु परस्परम्” |
इति याता । ‘यतेर्वेद्धिश्च' इति ऋन्, उपधावृद्धिश्च, “भार्यास्तु भ्रातृवर्गस्य यातरस्यु परस्परम्” |
||
इत्यमर । अप्तृन्नितीति ॥ स्वसृशब्दात् सु, 'ऋदुशनस्’ इत्यनड्, तृप्रत्ययान्तत्वाभावेऽपि |
इत्यमर । अप्तृन्नितीति ॥ स्वसृशब्दात् सु, 'ऋदुशनस्’ इत्यनड्, तृप्रत्ययान्तत्वाभावेऽपि |
||
‘अप्तृन्’ इति सूत्रे स्वसृग्रहणात् दीर्घ इति |
‘अप्तृन्’ इति सूत्रे स्वसृग्रहणात् दीर्घ इति भावः । माता पितृवदिति ॥ “अप्तृन्' इति सूत्रे |
||
औणादिकतृन्तृजन्तेषु नप्त्रादीनामेव दीर्घनियमनादिति |
औणादिकतृन्तृजन्तेषु नप्त्रादीनामेव दीर्घनियमनादिति भावः ॥ |
||
{{c|इत्यृदन्ताः ।}} |
{{c|इत्यृदन्ताः ।}} |
||
अथ ओदन्ता निरूप्यन्ते । द्यौगवदिति ॥ * ओतो णित्' इति णिद्वत्वाति |
अथ ओदन्ता निरूप्यन्ते । द्यौगवदिति ॥ * ओतो णित्' इति णिद्वत्वाति |
||
पङ्क्तिः ३२: | पङ्क्तिः ३२: | ||
{{c|इत्योदन्ताः ।}} |
{{c|इत्योदन्ताः ।}} |
||
अथ ऐदन्ता. निरूप्यन्त । गाः पुंवदिति ॥ ‘रायो हलि' इत्यात्वम् । 'रा |
अथ ऐदन्ता. निरूप्यन्त । गाः पुंवदिति ॥ ‘रायो हलि' इत्यात्वम् । 'रा |
||
स्रीत्येके' इति क्षीरस्वाम्युत्ते स्त्रीलिङ्गोऽप्ययमिति |
स्रीत्येके' इति क्षीरस्वाम्युत्ते स्त्रीलिङ्गोऽप्ययमिति भावः ॥ |
||
{{c|इत्यैदन्ताः ।}} |
{{c|इत्यैदन्ताः ।}} |
||
अथ औदन्ता निरूप्यन्ते । |
अथ औदन्ता निरूप्यन्ते । नौर्ग्लौवदिति ॥ “स्त्रिया नौस्तरणिस्तरि ” इत्यमरः । |
||
{{c|इत्यौदन्ताः ।}} |
{{c|इत्यौदन्ताः ।}} |
||
इति श्रीवासुदेवदीक्षितविदुषा |
इति श्रीवासुदेवदीक्षितविदुषा विरचितायां सिद्धान्तकौमुदीव्याख्यायां |
||
बालमनोरमायां अजन्तस्त्रीलिङ्गनिरूपणं समाप्तम् ॥}} |
०५:५६, ५ नवेम्बर् २०१६ इत्यस्य संस्करणं
स्वसा तिस्रश्चतस्रश्च ननान्दा दुहिता तथा ।
याता मातेति सप्रैते स्वस्रादय उदाहृताः ।।'
अप्तृन्-'(सू २७७) इति दीर्घः । स्वसा । स्वसारौ । स्वसारः । माता पितृवत् । शसि मातृः ।
इत्यृदन्ताः ।
॥ अथ अजन्तस्त्रीलिङ्गे ओदन्तप्रकरणम् ॥
द्यौः' : गो'वत् ।
इत्योदन्ताः ।
॥ अथ अजन्तस्त्रीलिङ्गे ऐदन्तप्रकरणम् ।।
राः' पुंवत् ।
इत्यैदन्ताः ।
॥ अथ अजन्तस्त्रीलिङ्गे औौदन्तप्रकरणम् ।।
नौ ग्लौवत् ।
इत्यौदन्ताः ।
‘टाबृचि' इत्यतष्टाबित्यस्य चानुवृत्तेरिति भाव । स्वस्रादीन् पठति । स्वसा तिस्रः इत्यादिना।॥ अत्र तिसृ, चतसृ, इत्यनयो पाठो न कर्तव्य । ‘न तिसृचतसृ' इति नामि दीर्घनिषेधादेव लिङ्गात् डीबभावसिद्धेरिति “कृन्मेजन्त ' इति सूत्रे कैयट । न नन्दूतीति नान्दा । ‘नडेि च नन्दे ' इति ऋन्, वृद्धिश्च । “ननान्दा तु स्वसा पत्यु ” इत्यमर । दोग्वीति दुहिता । “नप्तृ, नेष्ट, त्वष्ट, होतृ, पेोतृ, भ्रातृ, जामातृ, मातृ, पितृ, दुहितृ' इति दुहेस्तृच् । इट् गु णाभावश्च निपातित । मान्यते पूज्यते इति माता । मान पूजायाम् । तृचि नलोपश्च । यतते इति याता । ‘यतेर्वेद्धिश्च' इति ऋन्, उपधावृद्धिश्च, “भार्यास्तु भ्रातृवर्गस्य यातरस्यु परस्परम्” इत्यमर । अप्तृन्नितीति ॥ स्वसृशब्दात् सु, 'ऋदुशनस्’ इत्यनड्, तृप्रत्ययान्तत्वाभावेऽपि ‘अप्तृन्’ इति सूत्रे स्वसृग्रहणात् दीर्घ इति भावः । माता पितृवदिति ॥ “अप्तृन्' इति सूत्रे औणादिकतृन्तृजन्तेषु नप्त्रादीनामेव दीर्घनियमनादिति भावः ॥
इत्यृदन्ताः ।
अथ ओदन्ता निरूप्यन्ते । द्यौगवदिति ॥ * ओतो णित्' इति णिद्वत्वाति देशात् “अचो डिणति' इति वृद्धि । “दोदिौ द्वे स्त्रियामभ्रम्” इत्यमरः ॥
इत्योदन्ताः ।
अथ ऐदन्ता. निरूप्यन्त । गाः पुंवदिति ॥ ‘रायो हलि' इत्यात्वम् । 'रा स्रीत्येके' इति क्षीरस्वाम्युत्ते स्त्रीलिङ्गोऽप्ययमिति भावः ॥
इत्यैदन्ताः ।
अथ औदन्ता निरूप्यन्ते । नौर्ग्लौवदिति ॥ “स्त्रिया नौस्तरणिस्तरि ” इत्यमरः ।
इत्यौदन्ताः ।
इति श्रीवासुदेवदीक्षितविदुषा विरचितायां सिद्धान्तकौमुदीव्याख्यायां बालमनोरमायां अजन्तस्त्रीलिङ्गनिरूपणं समाप्तम् ॥