लगध ऋग्वेदवेदाङ्गज्योतिष
- लगध ऋग्वेदवेदाङ्गज्योतिष
- पञ्चसंवत्सरमयं युगाध्यक्षं प्रजापतिम्
- दिनर्त्वयनमासाङ्गं प्रणम्य शिरसा शुचिः १
- प्रणम्य शिरसा कालमभिवाद्य सरस्वतीम्
- कालज्ञानं प्रवक्ष्यामि लगधस्य महात्मनः २
- ज्योतिषामयनं कृत्स्नं प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः
- विप्राणां सम्मतं लोके यज्ञकालार्थसिद्धये ३
- निरेकं द्वादशार्धाब्दं द्विगुणं गतसंज्ञिकम्
- षष्ट्या षष्ट्या युतं द्वाभ्यां पर्वणां राशिरुच्यते ४
- स्वराक्रमेते सोमार्कौ यदा साकं सवासवौ
- स्यात्तदादि युगं माघस्तपः शुक्लोऽयनं ह्युदक् ५
- प्रपद्येते श्रविष्ठादौ सूर्याचन्द्र मसावुदक्
- सार्पार्धे दक्षिणार्कस्तु माघश्रावणयोः सदा ६
- घर्मवृद्धिरपां प्रस्थः क्षपाह्रास उदग्गतौ
- दक्षिणे तौ विपर्यासः षण्मुहूर्त्ययनेन तु ७
- द्विगुणं सप्तमं चाहुरयनाद्यं त्रयोदशम्
- चतुर्थं दशमं च द्विर्युग्माद्यं बहुलेऽप्यृतौ ८
- वसुस्त्वष्टा भवोऽजश्च मित्रः सर्पाश्विनौ जलम्
- धाता कश्चायनाद्याश्चार्थपञ्चमभस्त्वृतुः ९
- भांशाः स्युरष्टकाः कार्याः पक्षद्वादशकोद्गताः
- एकादशगुणश्चोनः शुक्लेऽर्धं चैन्दवा यदि १०
- कार्या भांशाष्टकस्थाने कला एकान्नविंशतिः
- ऊनस्थाने त्रिसप्ततिमुद्वपेदूनसंमिताः ११
- त्र्! यंशो भशेषो दिवसांशभागश्चतुर्दशश्चाप्यनीय भिन्नम्
- भार्धेऽधिके चापि गते परोऽशो द्वावुत्तमैकं प्नवकैरवेद्यम् १२
- पक्षात्पञ्चदशाच्चोर्ध्वं तद्भुक्तमिति निर्दिशेत्
- नवभिस्तूद्गतॐऽशः स्यादूनांशद्व्यधिकेन तु १३
- जौ द्रा घः खे श्वेऽही रो षा चिन्मू ष ण्यः सू मा धा णः
- रे मृ घ्राः स्वाऽपोऽजः कृ ष्यो ह ज्ये ष्ठा इत्तृक्षा लिङ्गैः १४
- जावाद्यंशैः समं विद्यात्पूर्वार्धे पर्वसूत्तरे
- भादानं स्यात् चतुर्दश्यां काष्ठानां देविना कलाः १५
- कला दश सविंशा स्यात् द्वे मुहूर्तस्य नाडिके
- द्युत्रिंशत्तत्कलानां तु षट्छती त्र्! यधिकं भवेत् १६
- नाडिके द्वे मुहूर्तस्तु पञ्चाशत्पलमाढकम्
- आढकात्कुम्भको द्रो णः कुटपैर्वर्धते त्रिभिः १७
- ससप्तकं भयुक्सोमः सूर्यो द्यूनि त्रयोदश
- नवभानि च पञ्चाह्नः काष्ठाः पञ्चाक्षराः स्मृताः १८
- श्रविष्ठायां गणाभ्यस्तान्प्राग्विलग्नान्विनिर्दिशेत्
- स्तर्यान्मासान् षडभ्यस्तान्विद्याच्चान्द्र मसानृतुन् १९
- अतीतपर्वभागेभ्यः शोधयेद्द्विगुणां तिथिम्
- तेषु मण्डलभागेषु तिथिनिष्ठांगतो रविः २०
- याः पर्वभादानकलास्तासु सप्तगुणां तिथिम्
- प्रक्षिपेत्तत्समूहस्तु विद्यादादानिकीः कलाः २१
- यदुत्तरस्यायनतो गतं स्याच्छेषं तु यद्दक्षिणतोऽयनस्य
- तदेकषष्ट्या द्विगुणं विभक्तं सद्वादशं स्याद्दिवसप्रमाणम् २२
- यदर्धं दिनभागानां सदा पर्वणि पर्वणि
- ऋतुशेषं तु तद्विद्यात्संख्याय सहपर्वणाम् २३
- इत्युपायसमुद्देशो भूयोऽप्यह्नः प्रकल्पयेत्
- ज्ञेयराशिगताभ्यस्तं विभजेत् ज्ञानराशिना २४
- अग्निः प्रजापतिः सोमो रुद्रो ऽदितिर्बृहस्पतिः
- सर्पाश्च पितरश्चैव भगश्चैवार्यमापि च २५
- सविता त्वष्टाथ वायुश्चेन्द्रा ग्नी मित्र एव च
- इन्द्रो निरृतिरापो वै विश्वेदेवास्तथैव च २६
- विष्णुर्वसवो वरुणोऽज एकपात्तथैव च
- अहिर्बुÞयस्तथा पूषा अश्विनौ यम एव च २७
- नक्षत्रदेवता एता एताभिर्यज्ञकर्मणि
- यजमानस्य शास्त्रज्ञैर्नाम नक्षत्रजं स्मृतम् २८
- इत्येवं मासवर्षाणां मुहूर्तोदयपर्वणाम्
- दिनर्त्वयनमासाङ्गं व्याख्यानं लगधोऽब्रवीत् २९
- सोमसूर्यस्तृचरितं लोकं लोके च सम्मतिम्
- सोमसूर्यस्तृचरितं विद्वान्वेदविदश्नुते ३०
- विषुवं तद्गुणं द्वाभ्यां रूपहीनं तु षड्गुणम्
- यल्लब्धं तानि पर्वाणि तथार्धं सा तिथिर्भवेत् ३१
- माघशुक्लप्रवृत्तस्य पौषकृष्णसमापिनः
- युगस्य पञ्चवर्षस्य कालज्ञानं प्रचक्षते ३२
- तृतीयां नवमीं चैव पौर्णमासीमथासिते
- षष्ठीं च विषुवान्प्रोक्तो द्वादशीं च समं भवेत् ३३
- चतुर्दशीमुपवसथस्तथा भवेद्यथोदितो दिनमुपैति चन्द्र माः
- माघशुक्लाह्निको युङ्क्ते श्रविष्ठायां च वार्षिकीम् ३४
- यथा शिखा मयूराणां नागानां मणयो यथा
- तद्वद्वेदाङ्गशास्त्राणां ज्योतिषं मूर्धनि स्थितम् ३५
Reference[सम्पाद्यताम्]
- Kuppanna Sastry, T.S., Vedanga jyotisa of Lagadha in its Rk and Yajus recensions, with translation and notes, (New Delhi, Indian National Science Academy, 1985).