रामायणम्/बालकाण्डम्/सर्गः ७६

श्रुत्वा तत् जामदग्न्यस्य वाक्यम् दाशरथिः तदा ।
गौरवात् यंत्रित कथः पितू रामम् अथ अब्रवीत् ॥१-७६-१॥

कृतवान् अस्मि यत् कर्म श्रुतवान् असि भार्गव ।
अनुरुन्ध्यामहे ब्रह्मन् पितुर् आनृण्यम् आस्थितः ॥१-७६-२॥

वीर्य हीनम् इव अशक्तम् क्षत्र धर्मेण भार्गव ।
अवजानासि मे तेजः पश्य मे अद्य पराक्रमम् ॥१-७६-३॥

इति उक्त्वा राघवः क्रुद्धो भार्गवस्य वर आयुधम् ।
शरम् च प्रतिजग्राह हस्तात् लघु पराक्रमः ॥१-७६-४॥

आरोप्य स धनू रामः शरम् सज्यम् चकार ह ।
जामदग्न्यम् ततो रामम् रामः क्रुद्धो अब्रवीत् इदम् ॥१-७६-५॥

ब्राह्मणो असि इति पूज्यो मे विश्वामित्र कृतेन च ।
तस्मात् शक्तो न ते राम मोक्तुम् प्राण हरम् शरम् ॥१-७६-६॥

इमाम् वा त्वत् गतिम् राम तपो बल समार्जितान् ।
लोकान् अप्रतिमान् वा अपि हनिष्यामि यत् इच्छसि ॥१-७६-७॥

न हि अयम् वैष्णवो दिव्यः शरः पर पुरंजयः ।
मोघः पतति वीर्येण बल दर्प विनाशनः ॥१-७६-८॥

वर आयुध धरम् रामम् द्रष्टुम् स ऋषि गणाः सुराः ।
पितामहम् पुरस्कृत्य समेताः तत्र सर्वशः ॥१-७६-९॥

गंधर्व अप्सरसः चैव सिद्ध चारण किन्नराः ।
यक्ष राक्षस नागाः च तत् द्रष्टुम् महत् अद्भुतम् ॥१-७६-१०॥

जडी कृते तदा लोके रामे वर धनुर् धरे ।
निर्वीर्यो जामदग्न्यो असौ रमो रामम् उदैक्षत ॥१-७६-११॥

तेजोभिः हत वीर्यत्वात् जामदग्न्यो जडी कृतः ।
रामम् कमल पत्र अक्षम् मन्दम् मन्दम् उवाच ह ॥१-७६-१२॥

काश्यपाय मया दत्ता यदा पूर्वम् वसुंधरा ।
विषये मे न वस्तव्यम् इति माम् काश्यपो अब्रवीत् ॥१-७६-१३॥

सो अहम् गुरु वचः कुर्वन् पृथिव्याम् न वसे निशाम् ।
तदा प्रभृति काकुत्स्थ कृता मे काश्यपस्य ह ॥१-७६-१४॥

तम् इमाम् मत् गतिम् वीर हन्तुम् न अर्हसि राघव ।
मनो जवम् गमिष्यामि महेन्द्रम् पर्वत उत्तमम् ॥१-७६-१५॥

लोकाः तु अप्रतिमा राम निर्जिताः तपसा मया ।
जहि तान् शर मुख्येन मा भूत् कालस्य पर्ययः ॥१-७६-१६॥

अक्षय्यम् मधु हन्तारम् जानामि त्वाम् सुरेश्वरम् ।
धनुषो अस्य परामर्शात् स्वस्ति ते अस्तु परंतप ॥१-७६-१७॥

एते सुर गणाः सर्वे निरीक्षन्ते समागताः ।
त्वाम् अप्रतिम कर्माणम् अप्रतिद्वन्द्वम् आहवे ॥१-७६-१८॥

न च इयम् तव काकुत्स्थ व्रीडा भवितुम् अर्हति ।
त्वया त्रैलोक्य नाथेन यत् अहम् विमुखी कृतः ॥१-७६-१९॥

शरम् अप्रतिमम् राम मोक्तुम् अर्हसि सु व्रत ।
शर मोक्षे गमिष्यामि महेन्द्रम् पर्वतोत्तमम् ॥१-७६-२०॥

तथा ब्रुवति रामे तु जामदग्न्ये प्रतापवान् ।
रामो दाशरथिः श्रीमान् चिक्षेप शरम् उत्तमम् ॥१-७६-२१॥

स हतान् दृश्य रामेण स्वान् लोकान् तपसा आर्जितान् ।
जामदग्न्यो जगाम आशु महेन्द्रम् पर्वतोत्तमम् ॥१-७६-२२॥

ततो वि तिमिराः सर्वा दिशा च उपदिशः तथा ।
सुराः स ऋषि गणाः रामम् प्रशशंसुः उदायुधम् ॥१-७६-२३॥

रामम् दाशरथिम् रामो जामदग्न्यः प्रशस्य च ।
ततः प्रदक्षिणी कृत्य जगाम आत्म गतिम् प्रभुः ॥१-७६-२४॥

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये बालकाण्डे षट्सप्ततितमः सर्गः ॥१-७६॥

रामायणम्/बालकाण्डम्/सर्गः ७६

सञ्चरणावलिः

शोधः