पृष्ठम्:Jyautisha Vedangam.pdf/26



९

सुधाकरभाष्यसहितम् ।

---

 अत्रोपपत्तिः । एकस्मिम् युगे चन्द्रनक्षत्राणि = ६७X२७ = १८०९ । दशभिर्हृतानि लब्धान्येकस्मिन्नयने नक्षत्राणि = $189{\frac {9}{10}}$ सप्तविंशतितष्टानि = $18{\frac {9}{10}}$ एकद्वित्र्यादिगुणानि $18{\frac {9}{10}}$ । $37{\frac {8}{10}}$ । $56{\frac {7}{10}}$ । $75{\frac {6}{10}}$ । $94{\frac {1}{2}}$ । $113{\frac {4}{10}}$ । $132{\frac {3}{10}}$ । $151{\frac {2}{10}}$ । $170{\frac {1}{10}}$ । 189 ।

 एतानि सप्तविंशतितष्टानि जातानि

$18{\frac {9}{10}}$ । $10{\frac {8}{10}}$ । $2{\frac {7}{10}}$ । $21{\frac {6}{10}}$ । $13{\frac {1}{2}}$ । $5{\frac {4}{10}}$ । $24{\frac {3}{10}}$ । $16{\frac {2}{10}}$ । $8{\frac {1}{10}}$ । ० धनिष्ठात एतत्संख्यान्तरचन्द्रनक्षत्रेषु अयनानि भवन्ति । यथा धनिष्ठात एकोनविंशतितमनक्षत्रे चित्रायामन्यदयनम् । । धनिष्ठात एकादशे नक्षत्रे आर्द्रायां ततोऽन्यत् । धनिष्ठातस्तृतीये नक्षत्रे पूर्वभाद्रपदायां ततोऽप्यन्यदयनम् । एवमन्यान्यानीतचन्द्रनक्षत्रेषु भवन्ति । अथैकस्मिन् वर्षे सूर्यनक्षत्राणि = २७ षड्भिर्हृतानि लब्धान्येकर्तौ सूर्यनक्षत्राणि ${\frac {27}{6}}$= $4{\frac {1}{2}}$ अत उपपन्नं सर्वम् ॥ १० ॥

अथ पर्वणि अंशसाधनमाह ।

द्योर्ज्ञेयं पर्व चेत् पादे पादस्त्रिंशत् तु सैकिका ।

भागात्मनाऽपवृज्यांशान् निर्दिशेदधिकं यदि ॥ १२ ॥

 चेद्द्योर्दिनस्य पादे पर्व भवेत् तर्हि गणितागतमेवांशमानं ज्ञेयम् । यद्यंशमानं पादतोऽधिकं तदा तेभ्योऽशेभ्य: पादांशानपवृज्य वर्जयित्वा शेषानंशान् गणको निर्दिशेत् । पादे कियन्तोऽंशा इत्याह । पादस्त्रिंशत् तु सैकिकेति । भागात्मना विभागावयवेन पाद एकत्रिंशद्भवति । अत्रैतदुक्तं भवति । अत्र ज्यौतिषवेदाङ्गे सावनदिनस्य नक्षत्रादिमानस्य च चतुर्विंशत्यधिकशततमभागाः कृताः सन्ति । ते च भागा अंशा वोच्यन्ते । अतो दिनादिचतुर्थांशे एकत्रिंशद्भागा भवन्ति । सावनदिनेन सावनमहोरात्रं गृह्यते । अतः पादांशा मध्याह्नपर्यन्तं भवन्ति । ततोऽधि

२