एतत्किंचिदध्ययनवतोऽप्यावश्यकम्--
|
"अकृतोपाकृतिर्विप्रो दानहोमजपादिकम् । |
इति संस्कारमञ्जर्यां संग्रहवचनात् । आदिशब्देनार्चनादि ज्ञेयम् ।
विश्वप्रकाशे--
|
"उपाकर्मोत्सर्जनयोः श्रौतानां कर्मणां तथा । |
स्वस्तिवाचनग्रहणं मातृकापूजनवृद्धिश्राद्धयोरुपलक्षणम् ।
([१] श्रावण्यामभ्यङ्गोऽप्युक्तो मानवसूत्रानुसारिपद्धतौ--
|
"श्रावण्यां बलिराज्ये च वसन्तदर्शने तथा । |
अथ ब्रह्मकूर्चहोमप्रयोगः ।
कर्ता नदीप्रस्रावो यस्मिन्देशे तत्र तीर्थे यज्ञागारे गवां गोष्ठे देवतायतने नि[२]र्ज[३]नेऽरण्ये देशे रहस्ये ग्रामेऽप्येका[४]न्ते देशे वा स्नातः शुक्लवासा जितेन्द्रियः शुचिराचम्य प्राणानायम्य देशकालौ संकीर्त्योपाकर्म कर्तुमादौ शरीरशुद्ध्यर्थं ब्रह्मकूर्चहोमं पञ्चगव्याशनं च करिष्य इति संकल्पं कुर्यात् । उत्सर्जनस्याप्यस्मिन्दिने क्रियायाम्--उत्सर्जनोपाकर्मणी कर्तुमादाविति संकल्पवाक्य ऊहः कार्यः ।
ततः स्थण्डिलं कृत्वा तद्गोमयेनोपलिप्योद्धननादिसंस्कारं विधाय तत्र विण्नामानं श्रोत्रियागारादाहृतं लौकिकमग्निं प्रतिष्ठाप्य प्रज्वाल्य ध्यात्वा समित्त्रयमादाय श्रद्ध एहीत्यादि प्राणायामान्तं कृत्वा ब्रह्मकूर्चहोमकर्मणि या यक्ष्यमाणा इत्यादि प्रसाधनीदेव्यन्तं व्याहृत्यन्तं वोक्त्वा, प्रधानहोमे--अग्निं पञ्च[५]गव्याहुत्या यक्ष्ये । सोमं पञ्चगव्याहुत्या यक्ष्ये । विष्णुं ति[६]सृभिः पञ्चगव्याहुतिभिर्यक्ष्ये । रुद्रं पञ्चगव्याहुत्या यक्ष्ये । अत्रोदकस्पर्शः । सवितारं पञ्च० । ब्रह्म पञ्च० । परमात्मानमग्निं वा प्रणवेन पञ्चगव्यचतुर्थभागेन[७] यावत्य आहुतयो भवन्ति तावतीभिः पञ्चगव्याहुतिभिर्यक्ष्ये । अङ्गहोमे वरुणं[८] द्वाभ्यामाज्याहुतिभ्यामित्यादि, अग्निं
