दशवारं गायत्र्यपि जप्येत्युक्तमाश्वलायनसत्यतपोभ्याम्--
|
"आपन्नश्चाशुचिः काले तिष्ठन्नपि जपेद्दश" इति । |
|
आपन्न आपद्ग्रस्तः । अशुचिराशौचवान् । |
यत्तु चन्द्रिकायां जाबालिः--
|
"संध्यां पञ्च महायज्ञान्नैत्यकं स्मृतिकर्म च । |
तन्मध्य आशौचमध्ये ।
यच्च विष्णुपुराणं--
|
"सार्वकालमुपास्या तु संध्ययोः पार्थिवेष्यते । |
यच्च संवर्तः--"सूतके कर्मणां त्यागः संध्यादीनां विधीयते" ।
इति तत्पूर्णसंध्यापरम् । "अर्घ्यान्ता मानसी संध्या कुशवारिविवर्जिता" इति शुद्धिप्रदीपे च्यवनोक्तेः ।
एतच्चार्घ्यान्तत्वं पूर्वेण जपान्तत्वेन विकल्पत इति केचित् । अन्ये तु स्नानाशक्तस्य शूद्रादिस्पर्शनिमित्ताशौचपरमिदं सूतकमृतकयोरर्घ्यान्तत्वविधानान्न सूतकमृतकाशौचपरमित्याहुः । वैश्वदेवस्य त्वग्निसाध्यत्वेन "प्रत्यूहेन्नाग्निषु क्रियाः" इति सामान्यतो मनुवचनात्कर्तव्यत्वप्राप्तावपि--
|
"विप्रो दशाहमासीत वैश्वदेवविवर्जितः" । |
इति विशेषेण संवर्तवचनेन निवृत्तिः ।
यद्यपि--"पञ्चयज्ञविधानं तु न कुर्यान्मृतिजन्मनोः" ।
इति तेनैवोक्तेः पूर्वनिषेधो व्यर्थस्तथाऽपि यस्यां शाखायां वैश्वदेवभिन्ना देवयज्ञादय उक्तास्तदर्थोऽयं निषेधो ज्ञेयः ।
स्मृत्यन्तरे--
|
"वैश्वदेवं ब्रह्मयज्ञं तथा श्राद्धं च सूतके । |
स्मृतिभास्करे--"कुर्यात्पञ्च महायज्ञान्नित्यं वै सूतकं विना" इति ।
सूतकमिति मृतकोपलक्षणम् ।
स्मृत्यर्थसारे--
|
"सूतकादौ नित्यस्नानबलिदानापोशनप्राणाहुत्यादयो भुजि- |
आदिशब्देन मृतकमपि गृह्यते ।प्राणाहुतिसाहचर्याद्बलिदानशब्देन भोज
