अथ श्राद्धसंपाते निर्णयः ।
तत्र भृगुः--
|
"एककाले गतासूनां बहूनामथवा द्वयोः । |
यदा पितृमातृभ्रात्राद्यनेकसांवत्सरिकाणां युगपत्संनिपातस्तदा पितुः श्राद्धं ततो मातुस्ततश्चान्येषामिति प्रधानोपसर्जनतरतमभावेन सांवत्सरिकं कुर्यादित्यर्थः । पूर्वकस्य संबन्धासन्नस्य द्वितीयस्य ततो दूरसंबन्धस्य तृतीयस्य ततोऽपि दूरतरस्येत्येवं संबन्धानुसारेण क्रमेण सर्वेषामेषां सांवत्सरिकश्राद्धं कुर्यादित्यर्थः । ऋष्यशृङ्गेणाप्ययमेवार्थ उक्तः--
|
"भवेद्यदि सपिण्डानां युगपन्मरणं तदा । |
एतच्च श्राद्धं तेषामपुत्रत्वे ।
अत्रिः--
|
"बहूनामथवा द्वाभ्यां श्राद्धं चेत्स्यात्समेऽहनि । |
कार्ष्णाजिनिः--
|
"पित्रोः श्राद्धे समं प्राप्ते नवे पर्युषितेऽपि वा । |
अत्र पितृपूर्वमित्यनेन मातुः पूर्वं मरणेऽपि पितृश्राद्धं पूर्वं पश्चान्मातुः श्राद्धमित्युच्यते । विप्रकृष्टस्य पूर्वं मरणे संनिकृष्टस्य पश्चान्मरणेऽपि संनिकृष्टस्याऽऽदौ पश्चाद्विप्रकृष्टस्येति पूर्वोक्तार्थकं ज्ञेयम् ।
पार्वणैकोद्दिष्टयोर्युगपत्प्राप्तावाह जाबालिः--
|
"यद्येकत्र भवेयातामेकोद्दिष्टं च पार्वणम् । |
अत्रैकोद्दिष्टमभिनिर्वर्त्य पार्वणं समाचरेदित्यन्वयो युक्तः । क्रमानुरोधेन कालबाधस्य सिद्धान्तविरुद्धत्वात् । यत्रैकेन पाकेनानेकश्राद्धानुज्ञा तत्र दर्शादौ पितृश्राद्धमातामहश्राद्धवत्तन्त्रेणैवानुष्ठानमुक्तं गारुडे--
|
"एकेनैव तु पाकेन श्राद्धानि कुरुतेऽत्र हि । |
एवं च यदाऽनेकोद्देश्यकानामपि श्राद्धानां कालैक्ये तन्त्रेणानुष्ठानं तदा किं वक्तव्यमेकस्मिन्कालेऽनेकनिमित्तसमवाय एकोद्देश्यकश्राद्धानां तन्त्रेणानु
