अथ संस्काररत्नमालाया उत्तरार्धम् ।
अथात्र गृह्यसूत्रस्य द्वितीयः प्रश्न आरभ्यते ।
तत्र पुंसवनम् ।
तच्च गृह्ये--"अथातः पुंसवनं तृतीये मास्यापूर्यमाणपक्षे पुण्ये नक्षत्रे" इति ।
सीमन्तोत्तरं पुंसवनकथनं तु कालानित्यत्वसूचनार्थं प्रतिगर्भमावृत्तिसिद्ध्यर्थं च ।
- गर्गः--"व्यक्ते गर्भे भवेत्कार्यं सीमन्तेन सहाथ वा" इति ।
व्यक्ते गर्भेऽस्ति गर्भ इति निश्चिते । पुंसवनानुवृत्तौ नारदः--
|
"चतुर्थे मासि पष्ठे वाऽप्यष्टमे वा शुभे दिने" इति । |
बृहस्पतिः--
|
"तृतीये मासि कर्तव्यं गृष्टेरन्यत्र शोभनम् । |
गृष्टिः सकृत्प्रसूता । याज्ञवल्क्यः-- "पुंसः सवनं स्पन्दनात्पुरा" इति ।
स्पन्दनं चलनम् ।
तस्य कालः शारीरके-- "तस्माच्चतुर्थे मासि चलनादावभिप्रायं करोति" इति ।
गर्भाभिव्यक्तिकालो बृहस्पतिनोक्तः--
|
"गर्भो व्यक्तस्तृतीये स्याश्चतुर्थे मासि वा भवेत् " इति । |
अत्र मासः सावनो ग्राह्यः । तदुक्तं वसिष्ठेन--
|
"चतुर्थे सावने मासि पष्ठे वाऽप्यथ वाऽष्टमे" इति । |
सावन इत्यस्य षष्ठाष्टमयोरपि संबन्धः ।
|
"मासि प्रोक्ताः क्रिया याः स्युस्ताः सर्वाः सौरमानतः" । |
इत्यस्यापवादः । मदनरत्ने कालविधाने--
|
"कुर्यात्पुंसवनं प्रसिद्धिविषये गर्भे तृतीयेऽथवा |
