गुरुरत्राऽऽचार्यः । अस्या गायत्र्याः प्रदानार्थं यः स्वस्याधिकारस्तदर्थमिदं स्मृतमित्यन्त्यार्धे योजना ।
इत्युपनेतार उपनेत्रुपनेयकर्तृकप्रायश्चित्तं च ।
अथोपनयनोपयोगिपदार्थनिरूपणम् ।
तत्र मण्डपो वसिष्ठेनोक्तः--
|
"षोडशारत्निकं कुर्याच्चतुर्द्वारोपशोभितम् । |
तत्र मण्डपे । द्विषट्करो द्वादशकरः । एतस्य मण्डप[२]स्योपनयनविवाहसंस्काराङ्गत्वात्त[३]योश्च सूत्रोक्तत्वात्सूत्रोक्तसंस्काराङ्गमण्डपे सूत्रोक्तचतुर्विंशाङ्गुलात्मक एवारत्निर्ग्राह्यः ।
अन्यत्रापि--
|
"मङ्गलेषु च सर्वेषु मण्डपो गृहमानतः । |
गृहमानत इत्यस्य महति गृहे महान्मण्डपः । अल्पे न्यून इत्यर्थः । दशावधिरिति न्यूनताया अवधिः । अतो वसिष्ठोक्तोऽष्टहस्तोऽत्यन्तापद्विषयः । स्तम्भैश्चतुर्भिरित्यत्र युक्तेति शेषः । इदं च वेदिविशेषणम् । वेदिर्मध्ये प्रतिष्ठितेति वचनाद्वेद्यनुरोधेनैव मण्डपः कार्यः, न तु पृथक् । अन्यथा-- सद्मनो वामभागे तु वे[४]दी कार्या चतुष्करेति वेदिर्मध्ये प्रतिष्ठितेति वचनयोर्विरोधः स्यात् ।
|
"मण्डपः सद्मनो द्वारि कर्तव्यो गृहमानतः" । |
इतिवचनानुरोधेन मण्डपो यदि क्रियते तदा वेदेर्मण्डपबहिर्भाव एवेति द्रष्टव्यम् ।
वेदिरुक्ता मानवसूत्रानुसारिपद्धतौ संग्रहे--
|
"आचार्यस्य पदैः षड्भिश्चतुर्भिरथवा पदैः । |
