तथैव भगवन्तमात्मभूतं धृतवतीत्यर्थः । अनेन शुद्धमेव स्वरूपं
वसुदेवाद्देवक्यामागतमित्युक्तम् । चैतन्यबीजमन्त्रपक्षा अल्पज्ञानां
प्रतीत्यर्थमुक्ताः । वृद्धिराकाशस्येव क्रमेण मायोद्घाटनात्तदा
मायाया भगवतश्च उभयोरविकृता शुद्धिरुपपन्ना भवति ।
तदपि न स्वप्रयत्नाद्धारणलक्षणाद् भगवन्तमानीय धृतवती ।
किन्तु स्वत एवागतमुद्यन्तमानन्दकरं चन्द्रं काष्ठा पूर्वा दिग्
बिभर्ति । धारणं च मनस्त एव । अविकृतमनसेति ज्ञापयितुं
तसिल प्रत्ययः । समाधाने धारणे च मन एव हेतुः ॥ १७ ॥
यथा वसुदेवो भगवदावेशे स्फुरद्रूपो जातो, न तथा देवकी जावेत्याह-
सा देवकी सर्वजगन्निवास-
निवासभूता नितरां न रेजे ।
भोजेन्द्रगेहेऽग्निशिखेव रुद्धा
सरस्वती ज्ञानखले यथा सती ॥१८॥
वृद्धिराकाशस्येवेत्यारभ्य, भवतीत्यन्तम् ।
यथा यथा भित्याद्याधरणापदारणं तथा तथा
काशप्राकट्यं यथा तथा यावद्यावन्मायारूपं येन
प्रकारेणापसार्येते तावत्तावत्तेन प्रकारेण भगवत्स्वरूपं
प्रकटं
भवतीति क्रमेणैव गर्भलक्षणाविर्भावस्तेनेतरगर्भेभ्यो
भगवद्गर्भसम्बन्धिन्यपि बुद्धिर्देवक्या अविलक्षणोपपन्ना
भवति । एवमेव यावता अंशेनेतोपसारणं तावतांशेन
यशोदागर्भे मायाप्रादुर्भाव इति यशोदाया अप्यविकृता
बुद्धिस्तथेत्यर्थः । अन्यथा त्वलौकिकत्वेन पूर्वं
तल्लक्षणाभावे पश्चात् प्राकट्ये च यशोदादेवक्योवुद्धिर्विकृता
भवेत् । तथा सति लीला न सम्पद्येतेति तथैव ज्ञेयमिति भावः।
साकारव्यापकब्रह्मणस्तोकाकारमात्रावरणाऽपसारणेऽपसारितस्यापि
तस्य तथाकारत्वं लोकन्यायेन सिद्धम्।अत्रावरणस्य व्यापकत्वेनाविशेषादू
यशोदागर्भदेशेऽपि तत्प्राकट्ये नानुपपन्नं किञ्चित् ॥