तथाच श्रुतिः- "कुर्वन्नेवेह कर्माणि जिजीविषेच्छतं समाः" इति । ततः परं तु सर्वकर्मनिवृत्तिः स्वत एव भवति । तदुक्तं नैष्कर्म्यसिद्धौ-
|
" प्रत्यक्प्रवणतां बुद्धः कर्माण्युत्पाद्य शुद्धितः । |
|
उक्तं च भगवता- |
|
वसिष्ठेन चोक्तम्- |
ज्ञाननिष्ठाविक्षेपकत्वमालक्ष्य त्यजेद्वा । तदुक्तम् । श्रीभगवता भागवते -
|
" तावत्कर्माणि कुर्वीत न निविद्येत यावता । |
२॥
म०टी०-अधुना द्वितीयप्रश्नप्रतिवचनाय संन्यासत्यागशब्दार्थस्य त्रैविध्यं निरूपयितुं तत्र विप्रतिपत्तिमाह-
|
त्याज्यं दोषवदियेके कर्म प्राहुर्मनीषिणः ॥ |
सर्व कर्म बन्धहेतुत्वाद्दोषवहुष्टमतः कर्माधिकृतैरपि कर्म त्याज्यमेवेत्येके मनीषिणः प्राहुः । यद्वा दोषवदोष इव, यथा दोषो रागादिस्त्यज्यते तद्वत्कर्म त्याज्यमनुत्पन्नबोधैरनुत्पन्नविविदिषैः कर्माधिकारिमिरपीत्येकः पक्षः । अत्र द्वितीयः पक्षः कर्माधिकारिभिरन्तःकरणशुद्धिद्वारा विविदिषोत्पत्त्यर्थं यज्ञदानतपः कर्म न त्याज्यमिति चापरे मनीषिणः प्राहुः ॥ ३ ॥
श्री० टी०-अविदुषः फलत्यागमात्रमेव त्यागशब्दार्थो न कर्मत्याग इत्येतदेव मतान्तरनिरासेन [१] दृढीकर्तुं मतभेदं दर्शयति-त्याज्यमिति । दोषवद्धिसादिदोषव[२]त्केवलं बन्धकमिति हेतोः सर्वमपि कर्म त्याज्यमित्येके सांख्याः प्राहुर्मनीषिण इत्यस्यायं भावः-"न हिंस्या[३]त्सर्वा भूतानि” इति निषेधः पुरुषस्यानर्थहेतुर्हिंसेत्याह । “अग्नीषोमीयं
