( २२५ )
आक्रान्तरिपुचक्रेण ‘चक्रकोटपतेः परम् । |
अन्वयः
आक्रान्तरिपुचक्रेण तेन चक्रकोटपतेः चित्रशालासु लिखितः दन्तिनः परम् अमुच्यन्त ।
व्याख्या
आक्रान्तं समाकान्त विजितमित्यर्थः । रिपुचक्रं शत्रुचक्रवालं येन तेन विजितारिसमूहेन तेन विक्रमाङ्कदेवेन चक्रकोटनामकस्थानस्य पतिः स्वामी तस्य चक्रकोटदेशाधिपस्य चित्राणां शालासु गृहेषु चित्रमन्दिरेषु लिखिताश्चित्रिता दन्तिनो गजाः परं केवलममुच्यन्त मुक्ताः । चक्रकोटपतेस्स्कला गजा स्वायत्तीकृता इत्यर्थः । अत्र केवलं चित्रलिखिता गजा एव स्यक्ता इत्युक्त्या सर्वाऽपि गजसेना स्वायत्तीकृतेति प्रतीत्याऽर्थापतिरलङ्कारः ।
भाषा
शत्रु समूह को जीतने वाले उस राजकुमार विक्रमाङ्कदेव ने चक्रकोट के
राजा की चित्रशाला में चित्रित हाथियो को ही केवल छोड दिया अर्थात् उसके
सब हाथी ले लिये ।
कृतकार्यः परावृत्य कियत्यप्यध्वनि स्थितः । |
अन्वयः
अथ कृतकार्यः सः परावृत्य कियति अध्वनि अपि स्थितः (सन्) अकस्मात् एव अरतेः गम्यत्वम् अगमत् ।
व्याख्या
अथ दिग्विजयानन्तर कृतं कार्यं दिग्विजयरूपकृत्य येन सम्पादितोद्देश्यः
१ वैगिंदेशस्योत्तरतश्च्क्रकोटनगरमासीत । एतत्प्रदेशे हस्तिनामधिवता 'आइने अकबरी' पुस्तकेनाऽपि समर्थ्यते ।
१५