२०८ मनुस्मृतिः। [ अध्यायः ५
पित्रा भर्त्रेति ॥ पित्रा पत्या पुत्रैर्वा नात्मनो विरहं कुर्यात् । यस्मादेषां वियोगेन स्त्री बन्धकीभावं गतापि पतिपितृकुले निन्दिते करोति ॥ १४९ ॥
सदा प्रहृष्टया भाव्यं गृहकार्येषु दक्षया । |
सदा प्रहृष्टयेति ॥ सर्वदा भर्तरि विरुद्धेऽपि प्रसन्नवदनया गृहकर्मणि चतुरया सुशोधितकुण्डकटाहादिगृहभाण्डया व्यये चाबहुप्रदया स्त्रिया भवितव्यम्॥१५०॥
यस्मै दद्यात्पिता त्वेनां भ्राता वानुमते पितुः। |
यस्मै दद्यादिति ॥ यसै पिता एनां दद्यापितुरनुमत्या भ्राता वा तं जीवन्तं परिचरेन्मृतं च नातिकामेत् व्यभिचारेण तदीयश्राद्धतर्पणादिविरहितया पारलौकिककृत्यखण्डनेन च ॥ १५१ ॥
मङ्गलार्थं स्वस्त्ययनं यज्ञश्चासां प्रजापतेः। |
मङ्गलार्थमिति ॥ यदासां स्वस्त्ययनशान्त्यनुमन्त्रवचनादिरूपं, यश्चासां प्रजापतियागः प्रजापत्युद्वेशेनाज्यहोमात्मको विवाहेषु क्रियते तन्मङ्गलार्थमभीष्टसंपत्त्यर्थं कर्म । यत्पुनः प्रथमं प्रदानं वाग्दानात्मकं तदेव भर्तुः स्वाम्यजनकम् । ततश्च वाग्दानादारभ्य स्त्री भर्तृपरतत्रा । तस्मात्तं श्रयेतेति पूर्वोक्तशेषः । यत्तु नवमे वक्ष्यते 'तेषां निष्टा तु विज्ञेया विद्वद्भिः सप्तमे पदे' इति तद्भार्यात्वसंस्कारार्थमित्यविरोधः ॥ १५२ ॥
अनृतावृतुकाले च मन्त्रसंस्कारकृत्पतिः। |
अनृताविति ॥ यतः मन्त्रसंस्कारो विवाहस्तत्कर्ता भर्ता 'ऋतावुपेयात्सर्वत्र वा प्रतिषिद्धवर्जम्' इति गोतमवचनाहतुकाले अन्यदा च नित्यमिह लोके च सुखस्य दाता तदाराधनेन च स्वर्गादिप्राप्तेः परलोकेऽपि सुखस्य दातेति ॥३५३॥
विशीलः कामवृत्तो वा गुणैर्वा परिवर्जितः। |
तस्माद्विशील इति ॥ सदाचारशून्यः स्यन्तरानुरक्तो वा विद्यादिगुणहीनो वा तथापि साध्व्या स्त्रिया देववत्पतिराराधनीयः ॥ १५४ ॥
नास्ति स्त्रीणां पृथग्यज्ञो न व्रतं नाप्युपोषणम् । |
यस्माच नास्ति स्त्रीणामिति ॥ यथा भर्तुः कस्याश्चित्पल्या रजोयोगादिना