पृष्ठम्:भरतकोशः-२.pdf/२४३

विकिस्रोतः तः
एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति

५६१ क्षणः । अषमी निवृत्ते स्यादुत्तरान्ते च शीर्षकम् । अस्यादावेककं नित्यं प्रवृत्तं चाप्यतः परम् ।। पादविषु यथेष्टं च योक्तव्ये विचचैकके । पूर्ववदिति । शरीरे विकलं कार्यं माषघातकम्। उपवर्तनादी उक्षणं स्थाने उक्तम् ये कार्यचशालातः कृषिमः क्रोध उच्यते । भृकुटीकुटिलं त्र नेनान्तादशुनिर्गमः । यत्रोचे स्फुरितौ स्त्रीणामेष प्रणवसंभत्रः। अव्यक्चेष्टाविनययन्त्रिता स्याद्गुरौ रुषा । रोहिणी-श्रुतिः अग्र रौद्रोनाम लोघथायिभावात्भकः १झेनबोद्धतमनुष्य धैवतस्य द्वितीया कृतिः अभयः सन्नासहेतुकः । स च धधर्षणाधिक्षेपवसनानृतबंध नोपाखवाक्पारुष्याभिद्रोहमारसर्यादिॐिभावैरुत्पद्यते । तस्य थ ताडनपाटनपीडनछदनमहर्णवइणशत्रसंपातसंप्रहरुधिरा षु किञ्चिद्विशिष्टे च प्रसासरिते । कर्मणाद्यानि कर्माणि । पुनश्च रतनयनश्शृढीकरणाचष्टम्भ अनामिका कनिष्ठाग्रमिश्रिताङ्गष्ट एव च । धन्तोऽपीडनगण्डस्फुरणहरूप्रनिष्पेषादयोऽनुभावःभवधाख्य नाम्नायं श्लिष्टमुकुलो रोहिण्यां संप्रयुज्यते सम्मोहोत्साहावेगामर्षचपलनौर्यगर्वविकृतक्षणवेपथुरोमाञ्जगद्भ औरः रोहिण्याभनयः दिष्टमुकुलहस्तेन कर्तव्यः । अत्र व्याचक्षते । युद्धहेतुकोद्धतमनुष्येषु भीमसेनादिषु रुधिर महरा पानादिलक्षणः। रक्षोदनवास्तु स्वभावरौद्रा इति । वदधत्। रौद्रः-सनः भीमस्य रुधिरपानं न बुद्धहेतुकम् । अपि तु विपर्ययः। उलूत स्वभावत्वादसौ धपरवशस्सन् अनुचितमपि प्रतिज्ञातवान् । मध्यमग्रामे रिधहीनौङः। नन्वेते स्वभावकघना अपि झिमुद्दीपनमपेक्षन्ते । ओमियाइ प स ग स नि मुनिः। पक्षदानवमनुष्येद्धतादेरुपनहेतुभिर्विनापि चेष्टि मनें थपि कुर्वते ताडनादिप्रधानम् । रक्षप्रभृतयो हि नर्मणापि मेधः स्थायी भवेद्वाथो यत्र रौद्रं रसस्तु सः। राक्षसा दानव एवाप्युद्धताः स्युस्वभावतः । आलम्बनविभावस्ते सङ्गाभोग्यमदरुषः। रुद्रं इस्तं ददातीति कृदंशब्दो निरुच्यते । घधाक्रमणं निन्द्वमानौ परुषा गिरः। सकर्मकर्तृवाहेतुर्यरस रौद्भः प्रकीर्तितः। यत्कर्म रोदयत्यन्यान्स रौद्र इति वा भवेत् । मात्सर्यं द्रोह इत्याचैरसमुदीप्यते रसः। आरक्तनेत्रता खेदो भृकुटीकरणं मुहुः । दन्तौष्ठपीडनं पाणिनिष्पेषो दन्तधर्षणम् । रौद्रगान्धारी_मैल्परागः (कमवर्धिनीमेय्बन्धः) ताडनं छेदनं पीडामहारशवपातनम् । ( आ) स रि ग म ति ख. {अब) स नि ५ म रि स अनुभावैरेवमयैरस्याभिनयमाचरेत् । अयं सम्सोइ इसाइवेगहश्च वेपथुः ॥ रौी-श्रुतिः रोमाजगद्ददशमुद्वर्यमिचारिणः। मान्धारे प्रथमा धृतिः परिपोषं नयेदेनं रसं नीकपुङ्गवः क्रोधश्चतुर्विंशे यो रिपुं भृत्ये प्रिये गुरौ। नर्तनाउँदम चैतेषां वक्ष्ये लक्ष्मविदां सढम्॥ रूक्षा झारुणोदृता निर्धपुटतारका टिभृकुटी भीनो बथौ इम्पयन रौढ दृष्टिः प्रयोऊठ्य रसे रौद्रे विचक्षणैः। खभुजश्न’ रिपौ ज्ञेये निरतैः सोमेश्वरः 38