राजा-प्रतिगृहीतं जय मङ्गलम् । (वीणां गृहीत्वा ) इयं सा घोषवती नाम । यैषा,
|
श्रुतिसुखमधुरा स्वभावरक्ता करजमुखोल्लिखिताग्रधृष्टतन्त्री । |
|
भोः ! समरावजितानां रत्ननामिष्टसम्भोगः प्रीतिमुत्पादयति । |
क्कनुखल्वियं सुन्यस्ता भवेत् । देवि । वासवदत्ता वीणामुपक्रान्ता ननु ।
देवी-—आम ।
राजा-तेन हि इयमस्यै प्रदीयताम् ।
प्रतीत्यादि । जयरूपस्य मङ्गलस्य ज्ञापकत्वाज्जयमङ्गलं वीणारत्नम् । यैषेतिक्ष्लोकान्वयि ।
श्रुतीति । श्रुतिसुखमधुरा श्रुतिसुखा निक्काणेन श्रवणसुखज्जननी मधुरा दर्शनीया च । स्वभावरक्ता स्वभावेन रागाख्यगीतिधर्मवती । करजमुखोल्लिखिताग्रधृष्टतन्त्री करजमुखैर्नखाग्रैर्यद् उल्लिखितम् उल्लेखनम् ऊर्ध्वभागे स्पर्शनं , तेन अग्रघष्टा अग्रे घट्टिना नादर्थे तन्त्री यस्याः स! त्र्क्षषिवचनगता मन्त्रविघेव ऋषयो मन्त्रद्रष्टारः, तद्वाक्याश्रिता मन्त्रविघेत्र स्थिता । यैषा वीणा । बलात् । हठात् । गजहृदयानि , वशीकरोति अवश्यानि वश्यानि करोति ॥ १२ ॥
भो इत्यादि । रस्नानां श्रेष्ठवस्तूनाम् । इष्टसम्भोग: इष्टजनकर्तृकोऽनुभबः ।
इष्टजनेष्वपत्यानां प्रधानत्वात् तेषु वीणार्पणार्हतां विमृशति--अर्थेति । ज्येष्ठः सुतः , गोपालकः , अर्थशास्त्रगुणग्राही बार्हस्पत्यौशनसादिराज्यतन्त्रविद्यागुणशः , न तु गीतगुणज्ञ इत्यर्थः । अनुपालकः गोपाळकानुजन्मा मम सुतः । गान्धर्वद्वेषी गीतविद्यायामरतिमान् । द्वेकारः पूर्वस्य लघुत्वं न विदन्ति प्रह्ववत । गान्वर्वदूषीति वा पाठः कल्प्यः । व्यायमशाली चापि व्यायामेन मल्लविद्यया शलितुं वल्गितुं शीलमस्येति तथाभूतश्च । एवञ्च पुत्रौ द्वावपि वीणानर्हविति भावः ।
क्केत्यादि । कूनुखलु कस्मिन्निष्टजने । इयं वीणा । सुन्यस्ता सुषु निक्षिप्ता । उपक्रान्ता अभ्यसितुमारब्धवती ॥
आमेति । आमशब्दोऽङ्गीकारे ॥
नहीत्यादि । इयं वीणा ॥
