देवी–(क) इदाणिं पि ण दाव ।
राज
|
अदतेत्यागता लज्जा दत्तेति व्यथितं मनः । |
सर्वथा श्वशुरपरिचरणसमर्थे वयसि वर्तते वासवदत्ता । एष चापरः काशिराजोपाध्याय आर्यजैवन्तिरद्य दैत्येन प्राप्तो विलोभयति मां चारित्रेण । (आत्मगतम्) न किञ्चिदाह। अश्रुपूर्वा व्याकुळा कथं निश्चयं गमिष्यति । भवतु , निवेदयाम्यस्यै। (प्रकाशम् ) क्ष्रूयन्तेऽस्मत्रसम्बवप्रयोजनायागता राजानः ।
(क) इदानीमपि न तावत् ।
इदाणिमिति । इदानीमपि विवाहार्हेऽस्मिन् कालेऽपि । न तावत्, निक्ष्चयो गम्यत इत्यनुवर्तते । इह काक्का अनिश्चयस्यानिष्टता प्रकाश्यते ॥
अदत्तेति । अदत्तेति वराय न प्रतिपादितेति हेतोः । ळज्जा , काळे कन्यादानं हि धर्मः , स नानुष्ठित इति तव व्रीड़ा भवतीत्यर्थः । अत् एवानिक्ष्चयं प्रति तव प्रद्वेष इत्यभिप्रायः । दत्तेति दानपक्षे इत्यर्थः । मनः तव हृदयम् । व्ययितं दुहितृविरहचिन्तया सञ्जातव्यथं भवति । अत एव नैष दारिकाया विवाहकाळ इति त्वयोक्तमित्यभिप्रायः । सेयं तव हृदयस्य दोलायमानता युक्तेति समर्थयितुं सामान्यन्यायमाह-मातरः कन्याजनन्यः। धर्मस्नेहान्तरै धर्मस्नहयोरन्तराले । न्यस्ताः निवेशिताः सत्यः । दुःखिताः खलु सञ्जातदुःखा हि भवन्ति , धर्मस्नेडान्तरानुरोधं प्रति ल्किश्यन्त इत्यर्थः ॥ ७ ॥
सर्वथेत्यादि । अपरः पूर्वगतेभ्यस्ततद्राजदूतेभ्योऽन्यः। चारित्रेण मां विलोभयति , काशिराजसद्वत्तेन क्षावितेन माम् आवर्जयति । एतेन काशिराजाय कन्यायाः प्रदानं मे रोचते , तवात्राभिप्रायं ज्ञातुमिच्छामीति सूचितम् । अत्रोत्तरमरूभमन् आत्मनि चिन्तयति-नेत्यादि । अश्रुपूर्वा दुहितृप्रदानप्रस्तावे पूर्वे बाध्यं मुञ्चन्तयिथुः। भवतु यथा तथा वास्तु । निवेदयामि विशष्यं विज्ञापयामि । भूयन्त इत्यादि । भूयन्ते , दूतमुखात् । आगताः दूतद्वारेण याचितुमुपस्थिताः । यद्यपि दूतानामेवागमनं जातं, तथापि राजार्थमेव तदिति राज्ञासु आगवत्वोप्रचारः ॥
