दलनं विकसनं त्वदुद्भवेन आमोदन परिमलेन मेदस्वी पुष्टों बहुलपरिमलः पूरः प्रवाहस्तस्य क्रोड उत्सङ्गे क्रीडन्ती द्विजालिर्हंसादिपङ्क्तिस्तस्या गरुद्भ्यः पक्षेभ्य उदित उत्पन्नो मरुद्धायुस्तस्य स्फालः सवेगगमनं संघट्टो वा तेन वाचालाः शब्दायमाना वीचयस्तरङ्गा यस्य । तथा-शाखानिवहेन नवहरित्पर्णर्नूतनश्यामपर्णैश्च पूर्णा द्रुमाल्यो वृक्षपङ्लयस्ताभिर्व्यालीढो व्याप्त उपान्तस्तीरप्रदेशस्तेन शान्ता व्यथा ग्रीष्मोष्मपीडायासां तासां पथिकदृशां:-ग्रीष्मोष्मपीडा येषां पथिकानां वा दृशस्तासां, दत्तो रागः संतोषो येन । तडागस्यातिरमणीयत्वं सुखजनकत्वमस्य च धार्मिकत्वं सूचितम् ॥
|
वृद्धो वार्धिरसौ तरङ्गवलिभं विभ्रद्वपुः पाण्डुरं |
वृद्ध इति ॥ असौ अनेन निर्मितस्तडागः वृद्धो महान्वार्धिः समुद्रः। समुद्रापेक्षयापि महानित्यर्थः । अथ च-असौ (वार)वारि धीयतेऽस्मिन्वार्धिः वारिस्थानं तडाग एव वृद्धोतिप्रवयाः । किंभूतः-तरङ्गैः कृत्वा वलिभं वलियुक्तं । तरङ्गा एव वार्धकसंकुचत्स्थूलशरीरावयवविशेषस्थाने जाता यस्येत्यर्थः। तादृशतरङ्गरूपाभिर्वलिभिर्भातीति वा । हंसालीपलितेन हंसपतिरूपेण जराशौक्लयेन पाण्डुरं धवलं प्रवाहरूपं वपुर्विभ्रत् । तथा—यष्ट्या मध्यनिक्षिप्तकीर्तिस्तम्भरूपया कलितो ज्ञातपरिमाणः । अलंकृत इत्यर्थः । अथच-स्खलच्छरीरधारणार्थं दण्डेन युक्तः। धृतशरीर इत्यर्थः । तथा तावतामतिवहूनां नानाजातीयानां वयसां पक्षिणां बंहिमा बाहुल्यं यत्र । अथच-तावतः शतसर्मापवर्तिनो वयसो वार्धकस्य वहिमा यस्य । तथा-विकचयातिप्रकाशमानया च- न्द्रिकया योग्यं समुचितं स्फुरत्प्रकाशमानं संगतं मैत्रं यस्य । ज्योत्स्नावन्निर्मलम् । अथच-समुद्रत्वादेतज्जलं ज्योस्नामैत्रयामुचितं कं जलं बिभ्रत् । अथ च -विगतकेशया चन्द्रिकया खालित्येन 'चांदी' इति कान्यकुब्जभाषायाम् । तया उचितं स्फुरन्मैत्रं कं शिरो विभ्रत् । यद्वा-केशरहितेन खालित्येनोपलक्षितम् । तथा-वार्धकोचितं प्रकटं सम्यग्गतं कम्पनं यस्य शिरसः तत् । तथा-स्नानविधायिभिर्धामिकैः शिरोनत्यापि यत् नित्यमादृतः तत् स्थाने उचितम् । धार्मिकैश्च स्नानादौ तीर्थं नमस्क्रियते वृद्धोऽपि । समुद्रस्य पर्वण्येव स्पर्शयोग्यत्वादेतस्य सर्वदेत्याधिक्यं समुद्रात् । वलिममिति मत्वर्थे 'तुन्दिवलि-' इति भः । द्वितीयव्याख्याने पचाद्यच् । बहुलस्य भावः, पृथ्वादित्वादिमनिचि 'प्रियस्थिर-' इति बंहिरादेशः । धार्मिकः, 'धर्मं चरति' इति ठ[१]क् ॥
|
तस्मिन्नेतेन यूना सह विहर पयःकेलिवेलासु बाले |
- ↑ 'रूपकालंकारः' इति जीवातुः।
