तिलकमञ्जरी। २९९ भृत्यजनमिव निर्दयं निन्दामि, किं 'मामशरणामितो मरणतुल्यादुपद्रवात्परित्रायध्वम्' इति दर्शितदीनभावबान्धवानभिधावामि, किम् 'एवंविधा बहुदुःखभागिनी निर्भाम्यां भवता कृताहम्' इत्यूर्ध्वबाहुर्विनधिमुपालभ्योपालभ्य विलपामि, किमाकस्मिकोपनतास्मद्दुःखविद्राणकदनां बन्धुसुन्दरीमवलम्ब्य कण्ठे मुक्तकण्ठमाक्रन्दामि' इति महामोहावर्तपतिता मुहूर्तमेकं किमपि कर्तव्यमात्मनो नाज्ञाशिषम् ।
क्षणेन चोपशान्तकलुषचेतोविवर्तावर्तवलया जलदकालसरिदिवशरदि भूयः स्वच्छतामवगच्छम् ।
अकरवं च चेतसि-'अविज्ञाय मच्चित्तवृत्तिम् , अनाकर्ण्य वचनमम्बायाः, अनवलम्ब्य मस्पक्षज्ञातिवर्गमतम् , तथात्यन्तवत्सलेनापि किं निमित्तमिदमनुष्ठितं झटित्येव कार्यं तातेन । यदि वा न कोऽपि परमार्थतः प्रेयाननुवर्तनीयः पूजनीयो वा प्रजारक्षणमात्रकर्तव्यानां नरपतीनाम् । को वा मदीयाभिप्रायवेदनेऽवसरस्तातस्य । न हि कोऽपि कन्यकायाः प्रियः, तवायमग्रियो वेत्ति प्रदानसमये समाजमिनबन्धूनामबुधोऽपि पृच्छति । तदकारणे ममेष पितरि रोषः । कोऽत्र दोषस्तातस्य । मन्त्रिणामपि खतन्त्रमृद्धिमन्तमत्यन्तोदात्तचरितमनेकराजन्यजन्यविजयोपार्जितस्यातिमध्यासितमहाधिकार क्षत्रियकुमारमुद्दिशतां न लेशोऽप्यस्ति निर्वादस्य । ममैव प्रभूतजन्मान्तरोपार्जितप्राज्यपापसंभारायाः सर्वोऽयमपराधः, यया न लब्धच्यमलीकयापि प्रियसमागमाशया जनितं जीवलोकमुखम्' इति चिन्तयन्ती निश्चितमरणा तां चेटीमवोचम् -'भद्रे, गच्छ । विज्ञापयाम्बाम् । 'अस्ति मे विलम्बः ।स्तोकमुन्निन्द्रकेणाध विद्राणोद्यमा न यास्यामि कंचित्कालम् । विकालवेलायां गमिष्याम्युद्यानम्' इत्युदीर्य कात्यायनिकां व्यसर्जयम् ।
१. सूर्यास्तसमये.