अथोभये ते कुरवो रणाय स्वनामधेयो[१]पपदप्रसिद्धम् । |
अथेति । अथ कुन्तीगमनानन्तर ते प्रसिद्ध उभये कुरव पाण्डवा धार्तराष्ट्राश्च रणाय युद्ध कतुमिति ‘क्रियार्थं-' इत्यादिना चतुर्थी । शताङ्गै रथे , मातीङ्गै गजै , तुरगै अक्ष्वै , योधै पदातिभिश्च निरुद्धा सगता पार्श्वाक्ष्चत्वारो येषा तै तथोक्ता सन्त । स्वेषा नामधेय कुरुरिति सज्ञाशब्द उपपद पूर्वपद यस्य तेन कुरुक्षेत्रमिति शब्देन प्रसिद्ध व्यवहृत क्षेत्र व्यगाहन्त विविशु ॥ १ ॥
हिरण्वत्या इति । तत्र कुरुक्षेत्रे करिण गजाना घटा बृन्दानि । त्रिदशै देवै विनुताया स्तुताया हिरण्वत्या नाम नद्या तत्रत्याया तटरुहणा तीरट्टक्षाणा यानि प्रसूनानि कुसुमानि तेषा गन्धै मथित निरस्त पथिखेद मार्गश्रम येषा तयोक्ता सन्त । कृतज्ञत्वेन उपकारस्मरणेन हेतुना स्वयमपि अतिसुरभि भृश प्राणतर्पण गन्ध यासा ता अतिसुरभिगन्धी बी अनेझ मदाम्भोधे दानजलसमुद्रस्य लहरी । लक्षणया प्रवाहान् । तस्यै हिरण्वत्यै । प्रियसखी ददुरिवेत्युत्प्रेक्षा । शिखरिणीवृत्तम् ॥ २ ॥
अस्मदिति । नत्र सिन्घौ नाम देशे भवा सैन्धवा अश्व सेनासु तेषा पङ्क्त्तय अस्माक जन्मभुव सिन्धुदेशस्य अभिधया नाम्ना समास्तुल्यान् । तन्नामकानिति यावत् । इमान्’ सप्तसिन्धून् समुद्रानपि वयमद्य शोषण नेष्याम प्राप यिष्याम । इत्युक्तप्रकारेण स्फीता प्रवृद्धा अभ्यसूया कोप यासा तथोक्त्ता इवे त्युत्प्रेक्षा । दीमा उजवळा । क्षुर्नै खङ्गभेदै उपमा सादृश्य येषा तै खुरा पुढानीव तै उल्लिखितात् निष्पिष्टात् भूमेस्तलात् भूय बहुल रजोमण्डला धूलिम-