पृष्ठम्:गीताशास्त्रार्थविवेकः.djvu/४१

विकिस्रोतः तः
एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति

श्रीमद्भगघीत् [ २ अध्याय (७३ श्रीमद्भगवद्भीतर २ अध्याय भाष्यते आत्मनि प्रत्याहते मनसि भासमानेन स्वप्रकाशानन्दरूपेणमना। धर्यस्य तस्य समाधिस्थस्य का भाषा किं लक्षणाम ? ऽनयेतिव्युत्पत्तेः, केन लक्षणेन स्थितप्रज्ञोऽभिधीयत इत्यर्थः । । स्वरूप तुष्टः परतः द्वषयाभिलाषान् संत्यज्यात्मानन्दा तथा व्युस्थिनः स्थितप्रज्ञः कथं भाषणादीनि कुर्यात् ? तदी रामः समाधिस्थः स्थितप्रज्ञ इत्यर्थः । ‘ आत्मा पुसि स्वभावे sपि प्रयत्नमनसोरपि । धृतावपि मनीषायां शरीरे प्रहाणरवीत यानि तानि पृथग्जनयिलक्षणनि कीदृशानीत्यर्थः । तत्र कि प्रभा मेदिनीकारः पैत १ स्वधैः स्तुतिनिन्दयोः स्नेहद्वषयोश्च प्राप्तयोमुखतः स्वगतं । प्रदं चत्र जीवेश्वरान्यतर प्रgाम ॥ ५५ ॥ वा कि म यत ? किममीत बाह्यविषयेषु कथमिन्द्रियाणां निपी। दुःखेष्वनुद्विग्नमनाः सुखेषु विगतस्पृहः । न १ जेत किम ? किं तन्निप्रहाभावे च यथं विषयानया वीतरागभयक्रोधः स्थितधीषु निरुच्यते ॥५६॥ प्नुयादित्यर्थः त्रिषु सभामचनायां लिट् ।। ५४ माराव०--किं प्रभाषेतल्यस्य उत्तरमाह--दुःखेषु सुपि श्रीभगवानुवाच-- वासा-ज्वरशिरोरोगविध्यात्मिकेषु सर्पव्याघ्र त्थितेष्वा प्रजहाति यदा कामान्सर्वान्पार्थ मनोगतान् । धिभौतिकेष्वति वातवृष्टद्य त्थितेवाधिदैविकपूपस्थितेष्वनुद्विग्न आत्मन्यात्मना तुष्ट ।।५५। स्थितप्रज्ञस्तदोच्यते मनाः प्रारब्धं दुःखमिदं मयाऽपश्यं भोक्तव्यमिति स्वगतं केनचित्। सराव--- चतुर्ण प्रश्नानां क्रमेणेतरमाह--प्रजहातीति पृष्टः सन् स्पष्ट प्र यन् , न दुःखेपूद्विजत इत्यर्थः । तादृश तस्य सर्वानिति कस्मिन्नप्यर्थे यस्य किञ्चिन। मुखबिक्रियाभाव एवानुद्गलिङ्ग सुधिया गयम् , कृत्रिमनुद्ध यवदध्यायसमाप्त गहि इवांस्तु कपटी--सुधिया परिचितो भ्रष्ट एवोच्यत इति श्रोऽपि नाभिलाष इत्यर्थः । मनोगत निति कामानामनामधर्म भावः । एव सुखेष्वप्युपस्थितेषु विगतस्पृह इत प्रारब्धमिद त्वेन परित्यागे योग्यता दर्शितः । यदि ते हारमधर्माः स्युस्तदा। तांस्त्यक्तमशक्येरन् वह रोय बदिति भावः तत्र हेतुः-आत्मनि अवश्यभोग्यमिति स्पष्ट स्वगतं अ बाणभ्य सुखस्पृहा दस्य राहित्यलिङ्ग सुधिया गम्यमेवेति तत्तल्लिङ्गमेव स्पष्टीकृत्य | भावः । प्रत्याहृते मनसि प्राप्तो य आत्मानन्दरूपस्तेन तुष्टः। तथा च दर्शयति--यतो बिगतो रागोऽनुरागः सुखेषु, बीतं भयं स्वभो अति--यद सबै प्रमुच्यन्ते कामा येऽस्य हृदि स्थिताः । तभ्यो व्याघ्रादिभ्यो बतः कोधः वहन्तृषु बन्धुजनेषु यस्य अथ मयाऽमृत भबयत्र न समश्नुत ॥" इति ॥५५ ॥ खः। यथैवादि-भर तस्य देव्याः पार्श्व प्रापितस्य स्वच्छेदनिकी गभू-एवं पृषे क्रमेण चतुर्णामुत्तरमाह यवह भगवान ध्यायपूर तत्र प्रथमस्याह प्रजहत्येकेन । हे पथं यदा पैङ्घलराजान्न भयम् , नापि तत्र क्रोधोऽभूदिति ।५६। मनोगतन मनसि स्थितान् कामान् मर्यान् प्रजहाति संयजति गंभू-व्युत्थितः स्थितप्रज्ञः भाषेतेयस्योत्तर -अथ किं द स्थितप्रज्ञ उच्यते । कामनां मनोधर्मान् परित्यागो युक्तः मह दुःखेष्विति द्वाभ्याम त्रिविधेष्वध्यात्मिकादिषु दुःखयु समुत्थितेषु सत्सु अनुद्विग्नमनाः प्रारब्धफलान्यमुनि मयावश्य आश्मर्भवे दुःशक यः स स्याद्दयुष्णतदनभि वेतिभायः । भत व्यानीति केनचित् पृष्टः स्वगतं वा मु बन् तेभ्यो नोद्विजत ननु शुष्५.न वयं तिष्ठतीति क्षेत्रह- आमन्थयति ।