जाने । अस्मिन्नर्थे यो भ्राम्यति भ्रान्तो भवति सः भवे संसारे चिरात् भ्राम्यति भ्रमणं प्राप्नोति । अनेन--
|
यदेवेह तदमुत्र यदमुत्र तदन्विह । |
इति श्रुत्यर्थोऽनुसंहितः । अत्र भ्रान्तेरसादृश्यनिबन्धनत्वान्नालंकारत्वम् । सादृश्यहेतुकाऽपि भ्रान्तिर्विच्छित्त्यर्थं कविप्रतिभोन्मेषितैव गृह्यते । यथा अनुपदमेव ‘जलविहृतौ' इत्युदाहृते पद्ये । न स्वरसोन्मेषिता शुक्तिरजतवत् । एवं सादृश्यनिमित्तकत्वादनुगाम्यादयोऽस्य साधारणधर्मा यथासम्भवं भवन्ति ।
तत्रानुगामी धर्मो यथा--
उपगूहितुमुपसर्पति चपलतया श्रीस्सरीसृपगिरीन्दौ । द्युमणिरिति कौस्तुभमणिं घृणिमन्तं संवृणोति पाणिभ्याम् ॥ २९० ॥
अत्र घृणिमन्तमित्यनुगामितया निर्दिष्टो धर्मः ॥
बिम्बप्रतिबिम्बभावापन्नो यथा--
रोमाळिशिखरलग्ने कौस्तुभरत्ने सनाळनलिनधिया। झगिति लगन्ति भ्रमराः कमलाकर्णावतंसकह्लारात् ॥ २९१ ॥
झगिति झडितीत्यर्थः । एवमन्यदप्यूह्यं बुद्धिमद्भिः ॥
