तद्द्विधा केवलं मालारूपं चेति सतां मतम् ॥
निरङ्गं निरवयवम् । अङ्गिमात्रस्य अवयविमात्रस्य ॥
तत्र केवलं निरवयवं यथा--
वातंधयगिरिजातं स्फीतं धनमखिलशरणमवदातम् । ख्यातं धनपतिगीतं ध्यातं धवळयति हृत्सरोजातम् ॥ २०० ॥
स्फीतधनत्वेन भगवानध्यवस्यते । हृत्सरोजातं हृदयकमलं धवळयति प्रसादयतीत्यर्थः । अत्र हृत्सरोजातमिति रूपकं सापेक्षरूपकसंघातात्मकताविरहान्निरवयवम् । मालात्वविरहात्केवलम् ॥
निरवयवं मलारूपकं यथा--
सौन्दर्यबृन्दकन्दं मुचुकुन्दानन्दचन्दनं वन्दे। वन्दारुकबृन्दारकमन्दारं दन्दशूकशिखरीन्दुम् ॥
एकविषयकनानापदार्थारोपरूपत्वान्मालारूपमिदम् । अन्योन्यसापेक्षताविरहान्निरवयवम् ॥
विमर्शिनीकारस्तु - अनेकविषयकानेकपदर्थारोपेऽपीदं निरवयवमालारूपकं श्लिष्टाश्लिष्टभेदेन दृश्यत इत्याह ।
तत्राश्लिष्टानेकविषयकानेकारोपो यथा--
नयने नलिने वदनं सदनं लक्ष्म्यास्तव स्मितं त्वमृतम् । गण्डौ दर्पणखण्डौ कुण्डलिवेतण्डशिखरिमार्तण्ड ॥ २०२ ॥
