बिस्मिलस्य बलिदान-कथा

विकिस्रोतः तः
बिस्मिलस्य बलिदान-कथा [२]
मदनलाल वर्मा 'क्रान्त'
१९९७


आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:

मातृभूमि हित प्राणविसर्जित अमर हुतात्म महानस्य:


जन्म शाहजहाँपुर नगरे पण्डित मुरलीधर गृहे भुव:

माता मूलमतीन: तं पालित: पोषित: वयस्कृत:

सोमदेव स्वामिन: मिलित्वा जीवनस्य गुरुमन्त्रीत:

भारतीय दुर्दशा-व्यथाभ्यां बिस्मिल तं प्रतिअपकार:


क्रान्तिबीज वपुनेन पृथिव्यां कठिन प्रतिज्ञा कृत अस्या

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


अध्ययन-काले गत: लखनऊ अधिवेशने समामिलित:

विद्रोही भूत्वा विराट सम्मान तत्र तिलकस्य कृत:

अनुशीलन दल जनानां सह गहन विचारविमर्श कृत:

हिन्दुस्तानी प्रजातन्त्र संघस्य विधान स अनिर्मित:


सुनियोजित रूपेण कृत: प्रारम्भ क्रान्ति-अभियानस्य:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


मैनपुरी - षड्यन्त्र - काण्डे वर्षांतर्गत भूमिगत:

वहव: पुस्तकानि रचित: सहत: वार: अपि कालस्य:

क्षमादान उपरान्त अपश्यत परिवारस्य-जनातुरता

बिस्मिल पुनरागत: स्वनगरे शाहजहाँपुर गृह बसत:


परिवारस्य भरण-पोषण हित वस्त्रोद्योग प्रवर्तितत:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


निद्रा कुत्रागत: कदाचित वीरवृतीन: भूयिष्ट:

अस्मिन चिन्तानां न कश्चित उद्योगं कृतकार्यत्वा

असहयोग आन्दोलनस्य स्थगन समाचारं श्रुत्वा

गान्धिनां प्रति बिस्मिल-हृदये घोर वितृष्णा संजात:


गृहं त्याज्य स: पुन: गृहीत: पन्थ क्रान्ति-अभियानस्य:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


अन्वेषित: तु धैर्यवान गुणवान सुयुवका: शाखात:

ओजस्वी काव्येन अग्नि स: तस्मिन हृदये प्रज्ज्वलित:

सभामध्य भाषण कृत्वा नित वातावरण विनिर्मीत:

संरचना प्रत्येक प्रान्ते प्रजातन्त्र-संघस्य कृत:


क्रान्तिकारिण: युवाजनेभ्यः भारतस्य उद्घोषितत:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


स्वयं पुस्तकानां विरचित: प्रकाशित: विक्रयक्रीत:

तस्यार्जित द्रव्यात शस्त्र क्रयक्रीत: स्वजने वितरीत:

सैन्य-शस्त्र-संचालन क्षमता अनुभवादि तस्मिन दृष्ट्वा

प्रजातन्त्र संघस्य प्रमुख पद सेनापतिन: अलंकृत:


अथ श्री महायुद्ध प्रारब्ध: स: विरुद्ध सरकारस्य:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


पंचविंश ख्रिश्ताब्द प्रथम जनवरी विधान प्रकाशितत:

तं पठितं अति भयाक्रान्त उद्भूत: आंग्लस्य सत्ता

"यस्य पादुका तस्य शीश" अस्याः अवसर अवलोकयत:

नव अगस्त ख्रिश्ताब्द पंचविंशम् स: कोष बलेन हृत:


उद्घोषित: ब्रिटिश शासन सह समर व्याघ्र-नर मानस्य:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


एतस्मिन क्रोधित भूत्वा प्रतिशोध भावना संजात:

शासनेन एकस्मिन समये कूट-जाल प्रक्षेपितत:

बिस्मिलस्य सह चतुर्विंश अन्यापि क्रान्तिकारिण: धृत:

कारागारे एकस्मिन एकत्रीकृत अभियोजितत:


ईदृश महाभयंकरतम विद्रोह न साधारण घटना:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


अभियोग: बिस्मिले आंग्ल शासन विरुद्ध षड्यन्त्रस्य

बलाहृता हत्यादि अनेका: अपराधा: आरोपितत:

तै: हृत दश सहस्र समकक्षे कथम् तेन अन्याय कृत:

आरक्षी-अधिवक्ता-साक्ष्ये शासनस्य व्यय दश लक्षा:


उन्मादित: शासका: भूत्वा अहमाधिक तेषामस्य:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


जगतनरायण मुल्ला सदृश प्रभृति अधिवक्तार: यात:

किन्तु न ते बिस्मिल समक्ष प्रतिवाद कदाचित संज्ञात:

तस्मिन दले अन्तत: कतिपय दुष्टा: जना: समायात:

परिणामत: त्रीणि अन्या अपि बिस्मिल-सह गलपाशीत:


अन्य प्रकारे कारागारे विंशा: जना: समाहर्ता:

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


यावत समाचार ईयम् पत्रेशु मध्य संचारितत:

पूर्ण देश मध्ये तु तदास्मिन हा-हाकार कृते जनता:

नेतार: प्रयास कृत्वा याचिका मुक्ति हित प्रेषितत:

किन्तु न कस्मिश्चिद् प्रभाव वायसरायोपरि संजात:


न तु एको अपि मुक्तकृत: स: मृत्यु-दण्ड अभियोगस्य

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:


सप्ताविंश दिसम्बरस्य एकोनविंश तिथि समागत:

बिस्मिलस्च अशफ़ाकस्च रोशनसिंह: त्रय जना: तथा

द्वै दिवसौ पूर्वत: वीर राजेन्द्र लाहिड़ी ते हन्त:

धिक्! धिक्! यो बहुजना वयं विस्मृत: तस्य बलिदान अद्य:


यथा हि अस्मिन देशवासिन: प्राप्नुवान स्वातन्त्र अस्याः

आगतु ! त्वां कथां श्रुणोतुं बिस्मिलस्य बलिदानस्य:



नोट: यह बिस्मिल की बलिदान-कथा का संस्कृत छ्न्दानुवाद मैंने मित्रों के आग्रह पर किया है मूल हिन्दी कविता हिन्दी विकी स्रोत पर दी जा रही है कृपया उससे इसका मिलान अवश्य कर लें धन्यवाद