महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-055

विकिस्रोतः तः
← आश्वमेधिकपर्व-054 महाभारतम्
चतुर्दशपर्व
महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-055
वेदव्यासः
आश्वमेधिकपर्व-056 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118

कृष्णेनोदङ्काय विश्वरूपप्रदर्शनपूर्वकं पिपासाकाले जललाभरूपवरदानम्।। 1 ।।
कृष्णेनोदङ्कायामृतदानं चोदितेनेन्द्रेण कदाचिद्वनमध्ये पिपासुमुदङ्कंप्रति चण्डालवेषेण जलस्वीकारप्रार्थने उदङ्केन चण्डालत्वबुद्ध्या तदधिक्षेपः।। 2 ।।
पश्चात्तस्य तिरोधानेन परितप्यन्तमुदङ्कंप्रति तत्र संनिहितेन कृष्णेनेन्द्रकृतवञ्चनानिवेदनपूर्वकं मरुप्रदेशे जललाभरूपवरदानम्।। 3 ।।

उदङ्क उवाच। 14-55-1x
अभिजानामि जगतः कर्तारं त्वां जनार्दन।
नूनं भवत्प्रसादोऽयमिति मे नास्ति संशयः।।
14-55-1a
14-55-1b
चित्तं च सुप्रसन्नं मे त्वद्भावगतमच्युत।
विनिवृत्तश्च मे कोप इति विद्धि परंतप।।
14-55-2a
14-55-2b
यदि त्वनुग्रहं कञ्चित्त्वत्तोऽर्हामि जनार्दन।
द्रष्टुमिच्छामि ते रूपं वैष्णवं तन्निदर्शय।।
14-55-3a
14-55-3b
वैशम्पायन उवाच। 14-55-4x
ततः स तस्मै प्रीतात्मा दर्शयामास तद्वपुः।
शाश्वतं वैष्णवं धीमान्ददृशे यद्धनंजयः।।
14-55-4a
14-55-4b
स ददर्श महात्मानं विश्वरूपं महाभुजम्।
सहस्रसूर्यप्रतिमं दीप्तिमत्पावकोपमम्।
सर्वमाकाशमावृत्य तिष्ठन्तं सर्वतोमुखम्।।
14-55-5a
14-55-5b
14-55-5c
तद्दृष्ट्वा परमं रूपं विष्णोर्वैष्णवमद्भुतम्।
विस्मयं च ययौ विप्रस्तं दृष्ट्वा परमेश्वरम्।।
14-55-6a
14-55-6b
उदङ्क उवाच। 14-55-7x
`नमोनमस्ते सर्वात्मन्नारायण परात्मक।
परमात्मन्पद्मनाभ पुण्डरीकाक्ष माधव।।
14-55-7a
14-55-7b
हिरण्यगर्भरूपाय संसारोत्तारणाय च।
पुरुषाय पुराणाय शान्तश्यामाय ते नमः।।
14-55-8a
14-55-8b
अविद्यातिमिरादित्यं भवव्याधिमहौषधिम्।
संसारार्णवसारं त्वां प्रणमामि गतिर्भव।।
14-55-9a
14-55-9b
सर्ववेदैकवेद्याय सर्ववेदमयाय च।
वासुदेवाय नित्याय नमो भक्तप्रियाय ते।।
14-55-10a
14-55-10b
दयया दुःखमोहान्मां सुमुद्धर्तुमिहार्हसि।
कर्मभिर्बहुभिः पापैर्बद्धं पाहि जनार्दन।।'
14-55-11a
14-55-11b
विश्वकर्मन्नमस्तेऽस्तु विश्वात्मन्विश्वकसम्भव।
पद्म्यां ते पृथिवी व्याप्ता शिरसा चावृतं नभः।।
14-55-12a
14-55-12b
द्यावापृथिव्योर्यन्मध्यं जठरेण तवावृतम्।
भुजाभ्यामावृताश्चाशास्त्वमिदं सर्वमच्युत।।
14-55-13a
14-55-13b
संहरस्व पुनर्देव रूपमक्षय्यमुत्तमम्।
पुनस्त्वां स्वेन रूपेण द्रष्टुमिच्छामि शाश्वतम्।।
14-55-14a
14-55-14b
वैशम्पायन उवाच। 14-55-15x
तमुवाच प्रसन्नात्मा गोविन्दो जनमेजय।
वरं वृणीष्वेति तदा तमुदङ्कोऽब्रवीदिदम्।
14-55-15a
14-55-15b
पर्याप्त एष एवाद्य वरस्त्वत्तो महाद्युते।
यत्ते रूपमिदं कृष्ण पश्यामि प्रभवाप्ययम्।।
14-55-16a
14-55-16b
तमब्रकवीत्पुनः कृष्णो मा त्वमत्र विचारय।
0
14-55-17a
अवश्यमेतत्कर्तव्यममोघं दर्शनं मम।।
उदङ्कक उवाच। 14-55-18x
अवश्यं करणीयं च यद्येतन्मन्यसे विभो।
तोयमिच्छामि यत्रेष्टं मरुष्वेतद्धि दुर्लभम्।।
14-55-18a
14-55-18b
ततः संहृत्य तत्तेजः प्रोवाचोदङ्कमीश्वरः।
एष्टव्ये सति चिन्त्योऽहमित्युक्त्वा द्वारकां ययौ।।
14-55-19a
14-55-19b
ततः कदाचिद्भगवानुदङ्कस्तोयकाङ्क्षया।
तृषितः परिचक्राम मरौ सस्मार चाच्युतम्।।
14-55-20a
14-55-20b
ततो दिग्वाससं धीमान्मातङ्गं मलपङ्किनम्।
अपश्यत मरौ तस्मिञ्श्वयूथपरिवारितम्।।
14-55-21a
14-55-21b
भीषणं बद्धनिस्त्रिंशं बाणकार्मुकधारिणम्।
तस्याधःस्रोतसोऽपश्यद्वारि भूरि द्विजोत्तमः।।
14-55-22a
14-55-22b
स्मरन्नेव च तं प्राह मातङ्गः प्रहसन्निव।
एह्युदङ्क प्रतीच्छस्व मत्तो वारि भृगूद्वह।
कृपा हि मे सुमहती त्वां दृष्ट्वा तृट्समाश्रितम्।।
14-55-23a
14-55-23b
14-55-23c
इत्युक्तस्तेन स मुनिस्तत्तोयं नाभ्यनन्दन।
चिक्षेप च स तं धीमान्वाग्भिरुग्राभिरच्युतम्।
14-55-24a
14-55-24b
पुनःपुनश्च मातङ्ग पिबस्वेति तमब्रवीत्।
न चापिबत्स सक्रोधः क्षुभितेनान्तरात्मना।।
14-55-25a
14-55-25b
स तथा निश्चयात्तेन प्रत्याख्यातो महात्मना।
श्वभिः सह महाराज तत्रैवान्तरधीयत।।
14-55-26a
14-55-26b
उदङ्कस्तं तथा दृष्ट्वा ततो व्रीडितमानसः।
मेने प्रलब्धमात्मानं कृष्णेनामित्रघातिना।।
14-55-27a
14-55-27b
अथ तेनैव मार्गेण शङ्कचक्रगदाधरः।
आजगाम महाबाहुरुदङ्कश्चैनमब्रवीत्।।
14-55-28a
14-55-28b
न युक्तं तादृशं दातुं त्वया पुरुषसत्तम।
सलिलं विप्रमुख्येभ्यो मातङ्गस्रोतसा विभो।।
14-55-29a
14-55-29b
इत्युक्तवचनं तं तु महाबुद्धिर्जनार्दनः।
उदङ्कं श्लक्ष्णया वाचा सान्त्वयन्निदमब्रवीत्।।
14-55-30a
14-55-30b
यादृशेनेह रूपेण योग्यं दातुं धृतेन वै।
तादृशं खलु ते दत्तं यच्च त्वं नावबुध्यथाः।।
14-55-31a
14-55-31b
मया त्वदर्थमुक्तो वै वज्रपाणिः पुरंदरः।
उदङ्कायामृतं देहि तोयरूपमिति प्रभुः।।
14-55-32a
14-55-32b
स मामुवाच देवेन्द्र न मर्त्योऽमर्त्यतां व्रजेत्।
अन्यमस्मै वरं देहीत्यसकृद्भृगुनन्दन।।
14-55-33a
14-55-33b
अमृतं देयमित्येव मयोक्तः स शचीपतिः।
स मां प्रसाद्य देवेन्द्रः पुनरेवेदमब्रवीत्।।
14-55-34a
14-55-34b
यदि देयमवश्यं वै मातङ्गोऽहं महामते।
भूत्वाऽमृतं प्रदास्यामि भार्गवाय महात्मने।।
14-55-35a
14-55-35b
यद्येवं प्रतिगृह्णाति भार्गवोऽमृतमद्य वै।
प्रदातुमेष गच्छामि भार्गवस्यामृतं विभो।
प्रत्याख्यातस्त्वहं तेन दास्यामि न कथञ्चन।।
14-55-36a
14-55-36b
14-55-36c
स तथा समयं कृत्वा तेन रूपेण वासवः।
उपस्थितस्त्वया चापि प्रत्याख्यातोऽमृतं ददत्।
चाण्डालरूपी भगवान्सुमहांस्ते व्यतिक्रमः।।
14-55-37a
14-55-37b
14-55-37c
यत्तु शक्यं मया कर्तुं भूय एव तवेप्सितम्।
तोयेप्सां तव दुर्धर्षां करिष्ये सफलामहम्।।
14-55-38a
14-55-38b
येष्वहःसु च ते ब्रह्मन्सलिलेप्सा भविष्यति।
तदा मरौ भविष्यन्ति जलपूर्णाः पयोधराः।।
14-55-39a
14-55-39b
रसवच्च प्रदास्यन्ति तोयं ते भृगुनन्दन।
उदङ्गमेघा इत्युक्ताः ख्यातिं यास्यन्ति चापि ते।।
14-55-40a
14-55-40b
इत्युक्तः प्रीतिमान्विप्रः कृष्णेन स बभूव ह।
अद्याप्युदङ्कमेघाश्च मरौ वर्षन्ति भारत।।
14-55-41a
14-55-41b
।। इति श्रीमन्महाभारते आश्वमेधिकपर्वणि
अनुगीतापर्वणि पञ्चपश्चाशोऽध्यायः।। 55 ।।

[सम्पाद्यताम्]

14-55-3 ते रूपमैश्वरमिति झ.पाठः।।
14-55-19 एष्टव्ये जलेऽपेक्षिते सति।।
14-55-21 मातङ्गं चण्डालविशेषम्।।
14-55-22 अधः पाददेशे स्रोतसो दृतेर्वारीति संबन्धः। ततः शङ्कितमानस इति क.ट.थ.पाठः।।
14-55-24 चिक्षेप निन्दितवान्।।
14-55-27 प्रलब्धं वञ्चितम्।।

आश्वमेधिकपर्व-054 पुटाग्रे अल्लिखितम्। आश्वमेधिकपर्व-056