महाभारतम्-08-कर्णपर्व-019

विकिस्रोतः तः
← कर्णपर्व-018 महाभारतम्
अष्टमपर्व
महाभारतम्-08-कर्णपर्व-019
वेदव्यासः
कर्णपर्व-020 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101

सङ्कुलयुद्धम्।। 1 ।।

सञ्जय उवाच। 8-19-1x
युधिष्ठिरं महाराज विसृजन्तं शरान्बहून्।
स्वयं दुर्योधनो राजा प्रत्यगृह्णादभीतवत्।।
8-19-1a
8-19-1b
तमापतन्तं सहसा तव पुत्रं महारथम्।
धर्मराजो द्रुतं विद्‌ध्वा तिष्ठतिष्ठेति चाब्रवीत्।।
8-19-2a
8-19-2b
स तु तं प्रतिविव्याध नवभिर्निशितैः शरैः।
सारथिं चास्य भल्लेन भृशं क्रुद्धोऽभ्यताडयत्।।
8-19-3a
8-19-3b
ततो युधिष्ठिरो राजन्स्वर्णपुङ्खाञ्शिलीमुखान्।
दुर्योधनाय चिक्षेप त्रयोदश शिलाशितान्।।
8-19-4a
8-19-4b
चतुर्भिश्चतुरो वाहांस्तस्य हत्वा महारथः।
पञ्चमेन शिरः कायात्सारथेश्च समाक्षिपत्।।
8-19-5a
8-19-5b
षष्ठेन तु ध्वजं राज्ञः सप्तमेन तु कार्मुकम्।
अष्टमेन तथा खङ्गं पातयामास भूतले।
पञ्चभिर्नृपतिं चापि धर्मराजोऽर्दयद्भृशम्।।
8-19-6a
8-19-6b
8-19-6c
हताश्वात्तु रथात्तस्मादवप्लुत्य सुतस्तव।
उत्तमं व्यसनं प्राप्तो भूमावेवावतिष्ठत।।
8-19-7a
8-19-7b
तं तु कृच्छ्रगतं दृष्ट्वा कर्णद्रौणिकृपादयः।
अभ्यवर्तन्त सहसा परीप्सन्तो नराधिपम्।।
8-19-8a
8-19-8b
अथ पाण्डुसुताः सर्वे परिवार्य युधिष्ठिरम्।
अन्वयुः समरे राजंस्ततो युद्धमवर्तत।।
8-19-9a
8-19-9b
ततस्तूर्यसहस्राणि प्रावाद्यन्त महामृधे।। 8-19-10a
क्ष्वेलाः किलकिलाशब्दाः प्रादुरासन्महीपते।
यत्राभ्यगच्छन्समरे पाञ्चालाः कौरवैः सह।।
8-19-11a
8-19-11b
नरा नरैः समाजग्मुर्वारणा वरवारणैः।
रथाश्च रथिभिः सार्धं हयाश्च हयसादिभिः।।
8-19-12a
8-19-12b
द्वन्द्वान्यासन्महाराज प्रेक्षणीयानि संयुगे।
विविधान्यप्यचिन्त्यानि शस्त्रवन्त्युत्तमानि च।।
8-19-13a
8-19-13b
ते शूराः समरे सर्वे चित्रं लघु च सुष्ठु च।
अयुध्यन्त महावेगाः परस्परवधैषिणः।।
8-19-14a
8-19-14b
अन्योन्यं समरे जघ्नुर्योधव्रतमनुष्ठिताः।
न हि ते समरं चक्रुः पृष्ठतो वै कथञ्चन।।
8-19-15a
8-19-15b
मुहूर्तमेव तद्युद्वमासीन्मधुरदर्शनम्।
तत उन्मत्तवद्राजन्निर्मर्यादमवर्तत।।
8-19-16a
8-19-16b
रथी नागं समासाद्य दारयन्निशितैः शरैः।
प्रेषयामास कालाय शरैः सन्नतपर्वभिः।।
8-19-17a
8-19-17b
नागा हयान्समासाद्य विक्षिपन्तो बहून्रणे।
दारयामासुरत्युग्रं तत्रतत्र तदातदा।।
8-19-18a
8-19-18b
हयारोहाश्च बहवः परिवार्य हयोत्तमान्।
तलशब्दरवांश्चक्रुः सम्पतन्तस्ततस्ततः।।
8-19-19a
8-19-19b
धावमानांस्ततस्तांस्तु द्रवमाणान्महागजान्।
पार्श्वतः पृष्ठतश्चैव निजघ्नुर्हयसादिनः।।
8-19-20a
8-19-20b
विद्राव्य च बहूनश्वान्नागा राजन्मदोत्कटाः।
विषाणैश्चापरे जघ्नुर्ममृदुश्चापरे भृशम्।।
8-19-21a
8-19-21b
साश्वारोहांश्च तुरगान्विषामैर्विव्यधू रुषा।
अपरे चिक्षिपुर्वेगात्प्रगृह्यातिबलास्तदा।।
8-19-22a
8-19-22b
पादातैराहता नागा विवरेषु समन्ततः।
चक्रुरार्तस्वरं घोरं दुद्रुवुश्च दिशो दश।।
8-19-23a
8-19-23b
पदातीनां तु सहसा प्रद्रुतानां महाहवे।
उत्सृज्याभरणं तूर्णमववव्रू रणाजिरे।।
8-19-24a
8-19-24b
निमित्तं मन्यमानास्तु परिणाम्य महागजाः।
जगृहुर्बिभिदुश्चैव चित्राण्याभरणानि च।।
8-19-25a
8-19-25b
तांस्तु तत्र प्रसक्तान्वै परिन्वार्य पदातयः।
हस्त्यारोहान्निजघ्नुस्ते महावेगा बलोत्कटाः।।
8-19-26a
8-19-26b
अपरे हस्तिभिर्हस्तैः खं विक्षिप्ता महाहवे।
निपतन्तो विषाणाग्रैर्भृशं विद्वाः सुशिक्षितैः।।
8-19-27a
8-19-27b
अपरे सहसा गृह्य विषाणैरेव सूदिताः।
सेनान्तरं समासाद्य केचित्तत्र महागजैः।।
8-19-28a
8-19-28b
क्षुण्णगात्रा महाराज विक्षिप्य च पुनःपुनः।
अपरे व्यजनानीव विभ्राम्य निहता मृधे।।
8-19-29a
8-19-29b
पुरःसराश्च नागानामपरेषां विशाम्पते।
शरीराण्यतिविद्वानि तत्रतत्र रणाजिरे।।
8-19-30a
8-19-30b
प्रतिमानेषु कुम्भेषु दन्तवेष्टेषु चापरे।
निगृहीता भृशं नागाः प्रासतोमरशक्तिभिः।।
8-19-31a
8-19-31b
निगृह्य च गजाः केचित् पार्श्वस्थैर्भृशदारुणैः।
रथाश्वसादिभिस्तत्र सम्भिन्ना न्यपतन्भुवि।।
8-19-32a
8-19-32b
सहयाः सादिनस्तत्र तोमरेण महामृधे।
भूमावमृद्रन्वेगेन सचर्माणं पदातिनम्।।
8-19-33a
8-19-33b
चछा सावरणान्कांश्चित्तत्रतत्र विशाम्पते।
रथान्नागाः समासाद्य परिगृह्य च मारिष।
व्याक्षिपन्सहसा तत्र घोररूपे भयानके।।
8-19-34a
8-19-34b
8-19-34c
नाराचैर्निहताश्चापि गजाः पेतुर्महाबलाः।
पर्वतस्येव शिखरं वज्ररुग्णं महीतले।।
8-19-35a
8-19-35b
योधा योधान्समासाद्य मुष्टिभिर्व्यहनन्युधि।
केशेष्वन्योन्यमाक्षिप्य चिक्षिपुर्बिभिदुश्च ह।।
8-19-36a
8-19-36b
उद्यम्य च भुजानन्ये निक्षिप्य च महीतले।
पदा चोरः समाक्रम्य स्फुरतोऽपाहरच्छिरः।।
8-19-37a
8-19-37b
पततश्चापरो राजन्विजहारासिना शिरः।
`मृतमन्यो महाराज पदा ताडितवांस्तदा'।।
8-19-38a
8-19-38b
जीवतश्च तथैवान्यः शस्त्रं काये न्यमज्जयत्।
मुष्टियुद्धं महच्चासीद्योधानां तत्र भारत।
तथा केशग्रहश्चोग्रो बाहुयुद्धं च भैरवम्।।
8-19-39a
8-19-39b
8-19-39c
समासक्तस्य चान्येन अविज्ञातस्तथाऽपरः।
जहार समरे प्राणान्नानाशस्तैरनेकधा।।
8-19-40a
8-19-40b
संसक्तेषु च योधेषु वर्तमाने च सङ्कुले।
कबन्धान्युत्थितानि स्युः शतशोऽथ सहस्रशः।।
8-19-41a
8-19-41b
शोणितैः सिच्यमानानि शस्त्राणि कवचानि च।
महारागानुरक्तानि वस्त्राणीव चकाशिरे।।
8-19-42a
8-19-42b
एवमेतन्महद्युद्वं दारुणं शस्त्रसङ्कुलम्।
उन्मत्तगङ्गाप्रतिमं शब्देनापूरयज्जगत्।।
8-19-43a
8-19-43b
नैव स्वे न परे राजन्विज्ञायन्ते शरातुराः।
योद्वव्यमिति युध्यन्ते राजानो जयगृद्विनः।।
8-19-44a
8-19-44b
स्वान्स्वे जघ्नुर्महराज परांश्चैव समागतान्।
उभयोः सेनयोर्वीरैर्व्याकुलं समपद्यत।।
8-19-45a
8-19-45b
रथैर्भग्नैर्महाराज वारणैश्च निपातितैः।
हयैश्च पतितैस्तत्र नरैश्च विनिपातितैः।।
8-19-46a
8-19-46b
अगम्यरूपा पृथिवी क्षणेन समपद्यत।
क्षणेनासीन्महीपाल क्षतजौघप्रवर्तिनी।।
8-19-47a
8-19-47b
पाञ्चालानहतत्कर्णस्त्रिगर्तांश्च धनञ्जयः।
भीमसेनः कुरून्राजन्हस्त्यनीकं च सर्वशः।।
8-19-48a
8-19-48b
एवमेष क्षयो वृत्तः कुरुपाण्डवसेनयोः।
अपराह्णे गते सूर्ये काङ्क्षतां विपुलं यशः।।
8-19-49a
8-19-49b
।। इति श्रीमन्महाभारते कर्णपर्वणि
षोडशदिवसयुद्धे एकोनविंशोऽध्यायः।। 19 ।।

[सम्पाद्यताम्]

8-19-24 आभरणमववव्रुः अवगत्य वृतवन्तः।। 8-19-25 निमित्तं जयहेतुम्। महान्ता गजा येषां ते महागजा गजारोहा जगृहुर्हस्तिभिर्ग्राहयामासुः। परिणाम्य हस्तिनमिति शेषः। बिभि दुश्च शत्रून्गजैरेव।। 8-19-31 प्रतिमानेषु गजदन्तान्तरालेषु। प्रासैः कुम्भेषु तोमरैर्दन्तवेष्टेषु शक्तिमिश्च निगृहीताः। प्रतिमानं प्रतिच्छाया गजदन्तान्तरालयोरिति मेदिनी।। 8-19-19 एकोनविंशोऽध्यायः।।

कर्णपर्व-018 पुटाग्रे अल्लिखितम्। कर्णपर्व-020