अध्यायः ३] मन्वर्थमुक्तावलीसंवलिता। ८९
|
शोचन्ति जामयो यत्र विनश्यत्याशु तत्कुलम् । |
शोचन्तीति ।। 'जामिः स्वसृकुलस्त्रियोः' इत्याभिधानिकाः । यसिन्कुले भगिनीगृहपतिसंवर्धनीयसन्निहितसपिण्डस्त्रियश्च पत्नीदुहितृनुपायाः परितापादिना दु:खिन्यो भवन्ति तत्कुलं शीघ्रं निर्धनीभवति देवराजादिना च पीड्यते । यत्रता न शोचन्ति तद्धनादिना नित्यं वृद्धिमेति । मेधातिथिगोविन्दराजी तु 'नवोढादुहितस्नुपाद्या जामयः' इत्याहतुः ॥ ५७ ॥
|
जामयो यानि गेहानि शपन्त्यप्रतिपूजिताः। |
जामय इति ॥ यानि गेहानि भगिनीपत्नीदुहितृस्नुपाद्या अपूजिताः सत्योऽभिश- पन्नीदमनिष्टेमषामस्त्विति तान्यभिचारहतानि धनपश्वादिसहितानि नश्यन्ति ५८
|
तस्मादेताः सदा पूज्या भूषणाच्छादनाशनैः । |
यस्मादिति ॥ यस्मादेवं तस्मात्कारणादेता भूषणाच्छादनाशनैर्नित्यं सत्कारेषु कौमुद्यादिषु, उत्सवेधूपनयनादिषु समृद्धिकामैर्नृभिः सदा पूजनीयाः ॥ ५९॥
|
संतुष्टो भार्यया भर्ता भर्त्रा भार्या तथैव च । |
संतुष्ट इति ॥ भार्यया भर्त्रा इति हेतौ तृतीया । यत्र कुले भार्यया भर्ता प्रीतो भवति स्यन्तराभिलाषादिकं न करोति, भार्या च स्वामिना प्रीता भवति तस्मिन्कुले चिरं श्रेयो भवति । कुलग्रहणान्न केवलं भार्यापती एव, पुत्रपौत्रादिसंततिः श्रेयोभागिनी भवति ॥ ६०॥
|
यदि हि स्त्री न रोचेत पुमांसं न प्रमोदयेत् । |
यदीति ॥ दीप्यर्थोऽन्न रुचिः। यदि स्त्री वस्त्राभरणादिना शोभाजनकेन दीप्तिमती न स्यात्तदा स्वामिनं पुनर्न हर्षयेदेव । हिशब्दोऽवधारणे । अप्रहर्षात्पुनः स्वामिनः प्रजनं गर्भधारणं न संपद्यते ॥ ६१ ॥
|
स्त्रियां तु रोचमानायां सर्वं तद्रोचते कुलम् । |
स्त्रियामिति ॥ स्त्रियां मण्डनादिना कान्तिमत्यां भर्तृस्नेहविषयतया परपुरुषसंप-
