( ततः प्रविशत्यासनस्थः[१] पुरुषेणानुगम्यमानः सचिन्तो राक्षसः ।)
राक्षसः--([२]सबाष्पम् ।) कष्टं भोः, कष्टम् ।
वृष्णीनामिव नीतिविक्रमगुणव्यापारशान्तद्विषां |
अथवा[३] ॥
तस्य विगाहनस्य नीतिप्रयोगस्यास्मिन्नङ्के वक्ष्यमाणस्य सूचनात् । यद्वा अङ्कावतरणम्—‘यत्र स्यादुत्तराङ्कार्थः पूर्वाङ्कार्थानुसंगतः । असूचिताङ्गपात्रं तदङ्कावतरणं मतम् ॥' इति लक्षणात् । अत्र वक्ष्यमाणस्य क्षपणकशकटदासादिनिग्रहस्य पूर्वाङ्कार्थानुसंगतत्वादाहितुण्डिकप्रवेशस्यासूचनाच्च ।
वृष्णीनामिति । नीतिविक्रमरूपौ गुणौ तयोर्व्यापारेण प्रयोगेण शान्ता गमिता ण्यर्थोऽन्तर्भावितः द्विपो यैरिति बहुत्र्वीहिः । अकरुणया नियत्या दैवेन । सैवेयं नन्देषु जीवत्सु यादृशी तादृश्येव चित्रकर्मरचना विचित्रपौरुषव्यापारः भित्तिमाश्रयं विना वर्त्तते स्वामिनो विनैव मुधा व्याप्रिय इति खेदः ॥ ४ ॥
नेदमिति । विपयव्यासङ्गो विषयोपभोगप्रवणता । स्वर्गगतस्वाम्या- राधनेच्छया नीतौ मनो दीयते न पूर्वोक्तहेतुभिरित्यर्थः । इदं तत्त्वानु- कीर्त्तनं मार्गः ॥ ५ ॥