कामसूत्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः ६
| ← अध्यायः ५ | कामसूत्रम् अध्यायः ६ वात्स्यायन: |
अध्यायः ७ → |
रागकाले विशालयन्त्येव जघनं मृगी संविशेदुच्चरते. ॥ २.६.१ ॥
अवह्रासयन्तीव हस्तिनी नीचरते. ॥ २.६.२ ॥
न्याय्यो यत्र योगस्तत्र समपृष्ठम्. ॥ २.६.३ ॥
आभ्यां बडवा व्याख्याता. ॥ २.६.४ ॥
तत्र जघनेन नायकं प्रतिगृह्णीयात्. ॥ २.६.५ ॥
अपद्रव्याणि च सःविशेषं नीचरते. ॥ २.६.६ ॥
[१] उत्फुल्लकं [२] विजृम्भितकं [३] इन्द्राणिकं चेति त्रितयं मृग्याः प्रायेण. ॥ २.६.७ ॥
शिरो विनिपात्योर्ध्वं जघनं [१] उत्फुल्लकम्. ॥ २.६.८ ॥
तत्रापसारं दद्यात्. ॥ २.६.९ ॥
अःनीचे सक्थिनी((१९)) तिर्यगवसज्य प्रतीछेदिति [२] विजृम्भितकम्. ॥ २.६.१० ॥
पार्श्वयोः समं ऊरू विन्यस्य पार्श्वयोर्जानुनी निदध्यादित्यभ्यासयोगाद्[३] इन्द्राणी. ॥ २.६.११ ॥
तयोच्चतररतस्यापि परिग्रहः. ॥ २.६.१२ ॥
संपुटेन प्रतिग्रहो नीचरते. ॥ २.६.१३ ॥
एतेन नीचतररतेऽपि हस्तिन्याः. ॥ २.६.१४ ॥
[१] संपुटकं [२] पीडितकं [३] वेष्टितकं [४] बाडवकं इति. ॥ २.६.१५ ॥
ऋजुप्रसारितावुभावप्युभयोः चरनाविति [१] संपुटः. ॥ २.६.१६ ॥
स द्विविधः ण् पार्श्वसंपुट उत्तानसंपुटाश्च. तथा कर्मयोगात्. ॥ २.६.१७ ॥
पार्श्वेण तु शयानो दक्षिणेन नारीं अधिशयीतेति सार्वत्रिकं एतत्. ॥ २.६.१८ ॥
संपुटकप्रयुक्तयन्त्रेणैव दृढं ऊरू पीडयेदिति [२] पीडितकम्. ॥ २.६.१९ ॥
ऊरू व्यत्यस्येदिति [३] वेष्टितकम्. ॥ २.६.२० ॥
बडवेव निष्ठुरं अवगृह्णीयादिति [४] बाडवकं आभ्यासिकम्. ॥ २.६.२१ ॥
तदान्ध्रीषु प्रायेण. इति संवेशनप्रकारा बाभ्रवीयाः. ॥ २.६.२२ ॥
सौवर्णनाभास्तु. ॥ २.६.२३ ॥
उभावप्यूरू ऊर्ध्वाविति तद्भुग्नकम्((२०)). ॥ २.६.२४ ॥
चरणावूर्ध्वं नायकोऽस्या धारयेदिति जृम्भितकम्. ॥ २.६.२५ ॥
तत्कुञ्चितावुत्पीडितकम्. ॥ २.६.२६ ॥
तदेकस्मिन्प्रसारितेऽर्धपीडितकम्. ॥ २.६.२७ ॥
नायकस्यांस एको द्वितीयकः प्रसारित इति पुनः पुनर्व्यत्यासेन वेणुदारितकम्. ॥ २.६.२८ ॥
एकः शिरस उपरि गच्छेद्द्वितीयः प्रसारित इति शूलचितकं आभ्यासिकम्. ॥ २.६.२९ ॥
संकुचितौ स्वस्तिदेशे निदध्यादिति कार्कटकम्. ॥ २.६.३० ॥
ऊर्ध्वावूरू व्यत्यस्येदिति पीडितकम्. ॥ २.६.३१ ॥
जङ्घाव्यत्यासेन पद्मासनवत्. ॥ २.६.३२ ॥
पृष्ठं परिष्वजमानायाः पराङ्मुखेण परावृत्तकं आभ्यासिकम्..२.६.३४ जले च संविष्टोपविष्टस्थितात्मकांश्चित्रान्योगानुपलक्षयेत्. तथा सुःकरत्वादिति सुवर्णनाभः. ॥ २.६.३३ ॥
वार्तं तु तत्. शिष्टैरपस्मृतत्वादिति वात्स्यायनः. ॥ २.६.३५ ॥
सेच्तिओन्(प्रकरण)१४
अथ चित्ररतानि. ॥ २.६.३६ ॥
ऊर्ध्वस्थितयोर्यूनोः परस्परापाश्रययोः कुड्यस्तम्भापाश्रितयोर्वा स्थितरतम्. ॥ २.६.३७ ॥
कुड्यापाश्रितस्य कण्ठावसक्तबाहुपाशायास्तद्धस्तपञ्जरोपविष्टाया ऊरुपाशेन जघनं अभिवेष्टयन्त्या कुड्ये चरणक्रमेण वलन्त्या अवलम्बितकं रतम्. ॥ २.६.३८ ॥
भूमौ वा चतुष्पदवदास्थिताया वृषलीलयावस्कन्दनं धेनुकम्. ॥ २.६.३९ ॥
तत्र पृष्ठं उरःकर्माणि लभते. ॥ २.६.४० ॥
एतेनैव योगेन शौनं ऐणेयं छागलं गर्दभाक्रान्तं मार्जारललितकं व्याघ्रावस्कन्दनं गजोपमर्दितं वराहघृष्टकं तुरगाधिरूढकं इति यत्र यत्र विशेषो योगोऽःपूर्वस्तत्तदुपलक्षयेत्. ॥ २.६.४१ ॥
मिश्रीकृतसद्भावाभ्यां द्वाभ्यां सह संघाटकं रतम्. ॥ २.६.४२ ॥
बह्वीभिश्च सह गोयूथिकम्. ॥ २.६.४३ ॥
वारिक्रीडितकं छागलं ऐणेयं इति तत्कर्मानुकृतियोगात्. ॥ २.६.४४ ॥
ग्रामनारीविषये((२१)) स्त्रीराज्ये च बाह्लीके बहवो युवानोऽन्तःपुरसःधर्माण एकैकस्याः परिग्रहभूताः. ॥ २.६.४५ ॥
तेषां एकैकशो युगपच्च यथाःसात्म्यं यथाःयोगं च रञ्जयेयुः. ॥ २.६.४६ ॥
एको धारयेदेनां अन्यो निषेवेत. अन्यो जघनं मुखं अन्यो मध्यं अन्य इति वारं वारेण व्यतिकरेण चानुतिष्ठेयुः. ॥ २.६.४७ ॥
एतया गोष्ठीपरिग्रहा वेश्या राजयोषापरिग्राहश्च व्याख्यातः. ॥ २.६.४८ ॥
अधोरतं पायावपि दाक्षिणत्यानाम्. इति चित्ररतानि. ॥ २.६.४९ ॥
पुरुषोपसृप्तकानि पुरुषायिते वक्ष्यामः. ॥ २.६.५० ॥
भवतश्चात्र श्लोकौ ॥ २.६.५१ ॥
व्पशूनां मृगजातीनां पतङ्गानां च विभ्रमैः. तैस्तैरुपायैश्चित्तज्ञो रतियोगान्विवर्धयेत्.. ॥ २.६.५१ ॥
व्तत्सात्म्याद्देशसात्म्याच्च तैस्तैर्भावैः प्रयोजितैः. स्त्रीणां स्नेहश्च रागश्च बहुमानश्च जायते.. ॥ २.६.५२ ॥
चिति श्रीवात्यायनीये कामसूत्रे सांप्रयोगिके द्वितीयेऽधिकरणे संवेशनप्रकाराश्चित्ररतानि च षष्ठोऽध्यायः. आदितो एकदशः. ॥ २.६ ॥